Буряад хэлэнэй хэшээлдэ интеллект-карта хэрэглэлгэ
методическая разработка

Буряад хэлэнэй хэшээлдэ интеллект-карта хэрэглэлгэ.Сотниковой дунда hургуулиин буряад хэлэнэй багша Дагбаева С.В.

Шэнэ ФГОС-ой эрилтээр багша буряад хэлэнэй хэшээлдэ  репродуктивна шанартай даабаринуудые   зааха бэшэ, харин үхибүүдэй ухааень гүйлгэхэ онол аргануудые хэрэглэхэеэ оролдоно.Энэ талаар өөрынгөө тус хэшээлдэ хэрэглэдэг арга дээрэ тогтохомни.

Энэ хадаа, интеллект-карта болоно. ИК гээшые американ психолог Тони Бьюзен бии болгоhон түүхэтэй. Интеллект-картын гол зорилгонь хадаа  үгүүлэл сооhоо гол шухала зүйлнүүдые тодоорхойлон схемэ болгон нэбтэрүүлхэ. Энэ схемэ  хүнэй уураг тархида элдэб  мэдээсэл нейроно уялдал-цепочко болон hубарилдахые hажаан бүтээгдэнэ гээшэ аабза, тиимэhээ нэгэ бодосо олон боложо hалаатана. Тиихэдээ ганса бэшэхэ бэшэ, зурагуудые хэрэглэбэл, бүришье hайн гэжэ эрдэмтэд тэмдэглэнэ.Россин мэдээжэ эрдэмтэн Татьяна Черниговскаягай хэлээшээр  үхибүүдые яажа өөhэдөө hурахыень hургаха гэhэн асуудалда интеллект-карта ехэ таарана гэжэ хэлэхэдэ, алдуу болохогүй.

Интеллект-карта xmind, PowerPoint соо хэнэбди. Энэ онол арга хэшээлэй ямаршье шатада хэрэглэмээр.Жэшээ дээрэ хараябди. 8-хи ангида Буряад орон бүлэгөөр Улаан-Yдын түүхэ гэжэ сэдэбээр иимэ ИК хэрэглэнэбди.

Хэшээлhээ хэшээлдэ hурагшад «ябан,ошон», ямаршье сэдэбээр саашадаа гол шухалыень элирүүлхэ абьяасынь мүлигдэжэ, өөhэдөө ИК бүтээдэг болоно. Гол шухалыень тодорхойлон шүүхэ абьяас ехэл шухала мэдэсэ болоно гээшэ аабза.

Хоёрдэхёор, найруулга бэшэхэдэ ИК хэрэглэхэдэ тон дүнтэй. Жэшээнь, энэл хэшээлэй сэдэб үргэлжэлүүлэн, ситуационно зорилго табин, багахан найруулга бэшүүлнэбди.

Хэр зэргэ ИК хэрэглэлгэ  шанартай гээшэб гэжэ шалгалтын ажалнууд дээрэ элирүүлнэбди. Лёрнинг апс гэжэ программа соо энэл сэдэбээрээ шалгалтын ажал эмхидхэнэбди.

Видеоуроки.нет  гэжэ сайт дээрэ энэл сэдэбээр зохёоhон шалгалтын тестдэ (https://videouroki.net/tests/618911510/) hурагшад ехэнхидээ «4», «5» сэгнэлтэнүүдые абана. 

Проект түсэблэхэдэ, интеллект-карта баhа тон хэрэгтэй. Жэшээнь, энэл Буряад орон гэhэн  бүлэгөөрөө Сотниково тосхон тухай мини-проект-электронно ном Book Greator соо хэхэеэ  түсэблэбэбди. Номойнгоо хуудаhанууд дээрэ юун тухай хөөрэхэбибди гэжэ интеллект-карта зохёогообди.

Энээн дээрэhээ уламжалан, Интеллект-карта буряад хэлэнэй хэшээлдэ хэрэглэхэдэ таатай онол арга байна. Юундэб гэхэдэ:

1) гол шухала бодосонуудые шүүн абаха шадабаритай болгоно.Энэ шадабари гүрэнэй шалгалта тушаахадань тон хэрэгтэй;

2) шэнэ онол аргануудай нэгэн болоно;

3) hурагшад дуратайгаар хэшээлдээ хүдэлнэ;

4.сээжээр хадуулга хурса болоно;

5)шалгалтын ажалнуудые hайн шанартайгаар дүүргэнэ.

Литература

1. Asbuka.ru К.Д.Ушинский;
2. https://www.youtube.com.Татьяна Черниговская;
3. https://www.labirint.ru. Тони Бьюзен.Интеллект-карты.
4. Дагбаева С.В. Интеллект-карты на уроке русского языка и литературы /1urok.ru/categories/14?page=24;
5. https://videouroki.net/tests/339986635/