Татар әдәбияты дәресләрендә бөек шагыйрьләр иҗатын чагыштырып өйрәнү.
статья (8 класс)

Татар әдәбияты дәресләрендә  бөек шагыйрьләр иҗатын чагыштырып өйрәнү.

          Рус әдәбиятында А.С.Пушкин, ә татар әдәбиятында Габдулла Тукай зур урын алып тора.

 Ни өчен һәр ике шагыйрь дә милли шагыйрь югарылыгына  күтәрелә алган? Моның сәбәпләре нәрсәдә? Бу сорауга җавап бирү өчен, мин Г.Тукай һәм А.С. Пушкин иҗаты буенча эзләнүләр алып барырга булдым.

         Бөек рус әдибе А.С.Пушкин һәм татар халкының яраткан шагыйре Г.Тукайның тормыш юлларын чагыштырып карасаң - алар арасындагы түбәндәге уртаклыкларны күрергә була: 

–  алар икесе дә аз яшәп, бай әдәби мирас калдырган шәхесләр. Һәр икесенең  гомерләре кыска була: Г.Тукай  бары тик 27 ел гына яшәп кала, иҗат итү чоры 8 ел, А.С.Пушкин 37 ел  гомер итә. Әмма икесе дә –  ерак гасырларны кичеп, халык күңелендә  урын алган бөек шагыйрьләр; 

        – язмышларындагы охшашлыклар сизелеп - күренеп тора. Тормыш кыен-лыклары, җайсызлыклары аларның икесен дә һәрчак борчып торган. 

  А.Пушкин һәм Г.Тукай иҗатларында да  уртаклыклар күп. Бу ике бөек шагыйрьнең иҗат үзенчәлекләре, шигъри мотивлар төрлелеге, Ватанга, туган җиргә мәхәббәт, иреккә омтылу, табигатькә, хатын-кызның илаһилыгына соклану кебек сыйфатлар бер-берсенә якынайта, берләштерә. А.С.Пушкин Г.Тукай иҗатына йогынты ясаган һәм үрнәк булып торган һәм Тукай үзен хаклы рәвештә Пушкинның укучысы, дип санаган. Шагыйрь үз халкына хезмәт итәргә тиеш, дигән фикерне дә  Тукай А.Пушкиннан алган.  

           Бу ике әдипнең иҗатында уртак темаларның берсе – табигать темасы аерым  урын алып тора. Табигать күренешләре кеше кичерешләренә тәңгәл китереп, яисә капма-каршы куеп тасвирлана. Табигать сурәтләре әсәрләрне тагын да тулыландыра, баета. Мондый табигать күренешләре А.Пушкинның 

«Зимний вечер» , Г.Тукайның  «Буран» шигырендә дә  ачык итеп тасвирлана. 

 Шулай ук, Тукайның әдәби мирасында Пушкиннан тәрҗемәләр яки аның иҗатыннан файдаланып язылган күп кенә әсәрләре  бар. Тукай рус әдәбиятыннан үрнәк алып кына калмый, бәлки андагы иң яхшы әсәрләрне  татар теленә тәрҗемә итә. Бу уңайдан А.Пушкиннан алынган « Сказка о золотом петушке»  әкиятенең «Алтын әтәч»  тәрҗемәсен күрсәтү мөһим.

Нәтиҗә итеп, түбәндәгеләрне әйтергә була: А. Пушкин поэзиясенә мөрә-җәгать итеп, Тукай күпчелек очракта үзенчәлекле шигырьләр иҗат итә. Ул чыганакның структурасын һәм образларын үзгәртә, яңа детальләр белән баета.