Тайлбарилhан нухэсэл мэдуулэлтэй дахалдаhан орёо мэдуулэл
план-конспект урока

Хэшээлэй темэ:  Тайлбарилһан  нүхэсэл  мэдүүлэлтэй дахалдаһан  орёо  мэдүүлэл.

Хэшээлэй янза:  бэхижүүлгэ

Хэшээлэй зорилго: Дахалдаһанорёомэдүүлэл, тайлбарилһаннүхэсэлмэдүүлэлтэйдахалдаһанорёомэдүүлэлһурагшадайхэрзэргэойлгоһыеэлирүүлхэ, дабтанонсодхохо, бэхижүүлхэ, гүнзэгырүүлхэ; асуудалнуудтадүүрэнхарюухэлүүлжэ, аманхэлэлгыеньхүгжөөхэ; тобшололхэхэдадалһайжаруулха; өөрынгөөхэжэбайһанүйлэнүүдыетүсэбэй, алгоритмынүйлэнүүдтэйтааруулха, зэргэсүүлхэ, тиинөөрынгөөажаябуулгашалгаха, зүбболгохо.

Шадабари:

Предметна(буряадхэлээршадабари)

Дахалдаһанорёомэдүүлэл, тайлбарилһаннүхэсэлмэдүүлэлтэйдахалдаһанорёомэдүүлэлтухаймэдэхэ,тэдэнииеолохо.

Нүхэсэлбашухаламэдүүлэлилгаруулха

Схемэзохёохо

Юрынмэдүүлэлээрһэлгэжэшадаха

Метапредметнашэглэлтэйшадабари

Харилсахашадабари:

Хэлэхэ, харилсахазорилгоһооүндэһэлэн, өөрынгөөһаналбодол, һанамжахэлэжэшадаха

Бүлэгсооажаллаха

Оршонтойронииешудалхашадабари:

Олонондоотүхэлтэйтекстнүүдсооһоо(текст, таблица, зураг) өөртөөмэдээсэлолохо

Бэеэгуримшуулаадябахашадабари:

өөрынгөөхэжэбайһанүйлэнүүдыетүсэбэй, алгоритмынүйлэнүүдтэйтааруулха, зэргэсүүлхэ, тиинөөрынгөөажаябуулгашалгаха, зүбболгохо.

Хэрзэргэшадабаритайболобибгэжээлирүүлжэһураха

Үхибүүнэйөөрынхүгжэлтындүнгүүд

Өөрынгөөсэдьхэлбайдалтүрэлхэлэндээрэхэлэхэ

Түрэлхэлэндээ, эжыдээдуратайбайһанаа, өөрынгөөхандасахаруулха

Хэрэглэгдэһэнхэрэгсэлнүүд: Презентаци, схемэ, проектор, компьютер, карточканууд, электронно ном

Хэшээлэйябаса:

1.Эмхидхэлэйүе.

Сайн байна! Мүнөөдэр манай хэшээл онсо илгаатай, нээмэл хэшээл. Энэ хэшээлдэмнай манай нютагай буряад хэлэнэй багшанар ерээд байна. Мүнөө аймагайнгаа багшанараа мэндэшэлэе.

Зай хэшээлээ эхилхэмнай гү?

– хэнэй абари зан мүнөөдэр хүхюутэй, hайхан байнаб, гараа дээшэнь үргэгты

-класс соогоо хэн олон нүхэдтэйб, альгаа шангаар ташагты.

- мүнөө хэшээлдээ  hайнаар хүдэлжэ шадахаб гэhэн хүнүүд гараа үргэгты.

- эрхим сэгнэлтэ абаха hурагшад альгаа шангаар ташагты

- урда урдаhаа энеэбхилэн харагты даа.

Заа, онсо hайнаар хүдэлхэмнай болтогой

2.Урид үзэһэн мэдэсыень һануулан, дабтан һэргээлгэ.

Нэгэдэхи  һурагша схемэ  хүсэлдүүлэн бэшэжэ хөөрэнэ

Хоёрдохи һурагша буряад хэлээр  электронно ном соохи тайлбарилһан нүхэсэл мэдүүлэлтэй дахалдаһан орёо мэдүүлэл тухай схемэ хэрэглэн, тобшохоноор хөөрэжэ үгэнэ.

3.Гэрэй даабари.

 Дахалдаһан орёо мэдүүлэл бусад манай үзэдэг хэлэнүүдтэй зэргэсүүлжэ үзэхэ байһан даабаритай байһант. Мүнөө анхаралтайгаар бшагная.

Презентаци хамгаалга.

Тиихэдээ зэргэсүүлжэ үзэ

4. Бэхижүүлгын даабаринууд.

1.Дахалдаһан орёо мэдүүлэл юрын мэдүүлэл болгон бэшэхэ ( карточкаар ажал)

1.Эхэ эсэгэнэрынь ямар бэ, үхибүүдынь ехэнхидээ тиимэл байдаг .

2.Эжы юун гэнэб, тэрэнииень бидэнэр булта бүтээжэ үзэхэ ёһотойбди.

3.Хэн дуунда дуратайб, тэрэ хододоо жаргалтай.

4.Хэн арад зондоо туһатай юумэ хэнэ, тэрэ хэзээдэшье мартагдахагүй.

5. Ямар шүлэг мэдэхэбши, тэрэнээ сээжээр уншыш.

2. Дахалдаһан орёо мэдүүлэл  олохо, схемэ зураха. – алгоритм  гаргаха

Тоонтонютагайагаархүндэхүсэшадалоруулдаг, элүүрэнхые, буян хэшэгайладхадаггэжээрдэмтэдхэлэдэгбайна.  Угаамэдэхэ, нютагааһанаха, арадаахүндэлхэ, эхээсэгээхайрлахамэдэрэлтэйхүннайдамтайгэжэехэһургаалтайүгэнүүдбайнадаа.

Буддыншажан-зүүндалинь, бөөмүргэл – баруундалиньболоногэжэбүхыбуряадуудтоолодогюм.

Бөөмүргэлэйудхаолонбурхадтай, олонэзэдтэй, һахюуһадтай, сабдагуудтайгээшэ, тиимэһээбүхыүргэлмүргэлнүүдэнхэамгаланбайдалайтүлөө, үнэнсэхэябадалайтүлөөхэгдэдэг.

1. Мэдүүлэлнүүдые  илгаха
2. Холболто ба холболто үгэ олохо
3. Шухала мэдүүлэл ба нүхэсэл мэдүүлэл олохо
4. Шухала мэдүүлэлһээ асуудал табиха.
5. Илгааень зааха.

(1 һурагша электронно номоор  шалгалтын дасхал «Тайлбарилһан нүхэсэл мэдүүлэл” гэһэн темээр хэхэ).

4. Мүнөөдэр  хэшээл дээрэ даабаринууд соомнай хэн тухай хэлэгдэнэб?

(эжы тухай).  Удаадахи  даабари  баһа эжыдэ зорюулагдаһан

Даабари52.  “Эхын умай” гэһэн текстээр ажал.

Ямар орёо мэдүүлэлнүүд байнаб?

Энэ текст уншаад юу ойлгобта? Эхэ хүн ямар сэдьхэлтэй гээшэб?

( үшөө манай гараагүйдэ, багаһаа хойшо бидэндэ яаража, бүхы һанаа сэдьхэлынь манда болоно бшуу г.м.)-

Эжы болохоёо ябаһан  эхэнэртэ яажа хандаха ёһотойбди?

( хүн зоной олон газарта унаа соо гү, клуб соо һуурияа гаргажа үгэхэ, үйлсэдэ хүндэ юумэ баряад золгоо һаа , туһалсаха. Бүхы эхэнэр зондо наринаар, нягтаар хандаха ёһотойбди.)

5.  Психологическа, эмоциональна пауза

Хүгжэм, эхэ хүнэй дүрэнүүд. (презентаци)

4. Бэхижүүлгын даабаринууд.

I. Эхэ эсэгын һургаал.

Дэлхэй дээрэ энэ гурбан үзэгтэй үгэ замби түбиин нангин һүлдэ гэхэдэ алдуу болохогүй. Эхэ, эжы... эгээл түрүүшын хэлэһэн үгэ, наһанаймнай эхин энэ үгэһөө эхитэй. Мүнөө бидэ эжынэр тухай,   үшөө тиихэдэ ургажа ябаһан басагадай хүмүүжэл, абари зан тухай хөөрэлдэе.

Энээхэн сагаан дэлхэй дээрэ

Басаган бэеэ оложо түрөөд,

Эхэ эсэгын һургаал  заабари сахижа,

Ябахаһаа һайхан юумэн байхал юм гү?

Басаган  багадаа ямар байгаа һаа, бэеэ хүсэхэдөө ямар зантай эхэнэр болохоб гэжэ харилсаа ологты.

Уншана.

Басаган  багадаа ямар байгаа һаа, бэеэ хүсэхэдөө ямар зантай эхэнэр болохоб гэжэ харилсаа ологты .

Тобшололгаргая:

Басагадые нарин нягтаар, зохид абари зантайгаар, түбшэн томоотойгоор, шударгы зантайгаар хүмүүжэлхэ гээшэ басагадай ерээдүй ажабайдалдань тон ехэ һургаал, дадал, туһа болодог.

II. “Эхэ эсэгын баян абдарһаа”

Оньһон хошоо үгэнүүд гүнзэгы сэсэн удха хүнэй хүмүүжэлгэдэ тон ехэ нүлөөтэй ха юм. Хэр зэргэ таанар эхэнэр зондо, эхэдэ хабаатай үгэнүүдые мэдэхэбта? Туршаял даа.

( оньһон үгэнүүдые хүсэлдүүлэн бэшэхэ).

Эхэтэй хүн эльгэ дүүрэн

Эсэгэ тэнгэри мэтэ, эхэ дэлхэй мэтэ.

Хүбүүгээ һургажа, эсэгэ болгохо, басагаяа һургажа, эхэ болгохо.

Эхэ хүн эльгэнһээ, эсэгэ хүн зүрхэнһөө.

 Ямар һонин хурса оньһон үгэнүүдые мэдэнэ гээшэбта. Бэрхэнүүд!

Юртэмсэ дэлхэй дээрэ ямаршье арадта, хүн бүхэндэ эгээл һайханаар, хүндэтэйгөөр,сэнтэйхэнээр һанагдаха хүн эжымнай болоно.

Эжы гээшэ муухай хубсаһатайшье байг, гэмэргэншье, заримадаа альгадаадшье абадаг байг, садатаршни хооллуулдагшьегүй, хэзээ бүхэндэ энхэрэн тэбэрижэ, толгойешни үндэдэгшьегүй байг- юуншье һаа, тэрээн шэнги һайхан хүн үгы бшуу.

6.Тобшолол.Рефлекси.Сэгнэлтэ.

Энэ карточка дээрэ өөрынгөө ажал, һанаа бодол    тэмдэглэгты.

Би энэ хэшээл дээрэ юу мэдэжэ абаабиб, юундэ һураабиб? _________________________________________________________________

Хэшээл дээрэ юун намда  һайшаагдааб?_______________________________________________________

7.Гэрэй даабари:

Һурагшын үзэмжөөр даабари.

Таанад шэлэхэ аргатайт.

Ниилэлдэһэн ба дахалдаһан орёо мэдүүлэлнүүдые хэрэглэн,

1. Найруулга-һанамжа, найруулга-бодомжолго «Би эжыгээ урда хододоо зүб гүб?» бэшэхэ.

2. Эжыдээ бэшэг бэшэхэ.        

3Хэшээл  дээрэхи оньһон үгэнүүдые хэрэглэжэ, тайлбарилһан нүхэсэл мэдүүлэлтэй дахалдаһан орёо мэдүүлэл зохёохо.

Зай, бултадаа һайн ажаллаад. Бэлиг шадабарияа, мэдэсэеэ харуулжа шадаад гэжэ һанагдана. Теэд үшөө саашань буряад хэлэеэ, ёһо заншалаа дээшэнь үргэжэ, һургаал заабаринуудые сахижа, гамнажа, омогорхожо ябаа һаа, һайн бодол сэдьхэлтэй, үнэн сэхэ, ажалша бэрхэ мүнөө үеын бэрхэ халаан болохот. Тиигээ һаатнай  эжынэрнай  таанадаараа омогорхохо,  тандаа баяртай байха, эжынгээ  бшуу гэжэ бидэ найданабди.

Баяртай.