Урок на тему "Исемнәрнең төрләнеше.Парлы һәм тезмә исемнәр"
план-конспект урока (6 класс)

Дәрес темасы: Исемнәрнең ясалышы ягыннан төрләре.Парлы һәм тезмә сүзләр.

Дәрес тибы: яңа белемнәрне үзләштерү дәресе.

Максат:

1. Исемнәрнең ясалышы ягыннан төрләрен кабатлау.,алган белемнәрне ныгыту.

2. Парлы, тезмә  исемнәрнең дөрес язылыш үзенчәлекләре турында сөйләшү, аларны сөйләмдә кулланырга өйрәтү. Җөмлә төзү күнекмәләрен камилләштерү.

3. Татар телен өйрәнүгә кызыксыну тәрбияләү.

Планлаштырылган нәтиҗәләр:

М е т а п р е д м е т- татар телен рус теле белән бәйләп өйрәнү;

Регулятив универсаль уку гамәлләре:

- уку максатын мөстәкыйль билгеләү; укытучының күрсәтмәләрен аңлап үти белү; анализлый белү; уку эшчәнлеген оештыра белү; уку эшчәнлеге нәтиҗәләрен контрольгә ала белү;

Танып белү универсаль уку гамәлләре:

- тиешле мәгълүматны табу, билгеләү; сөйләм берәмлекләрен логик эзлеклелеккә салу; объектларны чагыштыру, классификацияләү өчен уртак билгеләрне билгеләү, чагыштырып нәтиҗә ясый белү күнекмәләрен формалаштыру;

Коммуникатив универсаль уку гамәлләре:

- фикерне төгәл итеп җиткерү; әңгәмәдәшең белән аралашу калыбын төзү; мәгълүматны туплау өчен күмәк эш башкару.

П р е д м е т- Исемнәрнең ясалышы ягыннан төрләрен турында сөйләшү;

Ш ә х е с к ә  к а г ы л ы ш л ы- балаларда белемгә омтылыш тәрбияләү, 

 Методлар һәм алымнар: әңгәмә, аңлату-күрсәтү, күнегүләр эшләү, Тамыр, ясалма, кушма, парлы, тезмә , кыскартылма исемнәрне таба һәм аера белү, сорауларга җавап бирү.

Дәрес барышы.

1.Дәресне оештыру.(1 нче слайд)

- Исәнмесез, укучылар, хәерле иртә.Дәресебезне бер –беребезгә матур сүзләр әйтүдән башлыйк әле.

-Укучылар ,сез бүген бик матурлар!(Укучылар бер-берсенә комплиментлар әйтәләр)

2) Өй эшен тикшерү

. Укучылар, без бүген дәрестә алган яңа белемнәребезгә таянып, төрле күнегүләр эшләрбез һәм белемнәребезне бәяләрбез. Сезгә өйдә кагыйдәләрне искә төшереп, кабатлап килергә кушылган иде.

Әйдәгез,сорауларга җавап бирик әле

1.Исем нәрсәне белдерә?

2.Исем нинди сорауларга җавап бирә?

3.Исемнәр нинди төрләргә бүленә?

4.Исемнәр нәрсәләр белән төрләнә?

 5.Исемнәр ничек ясалалар?

3) Уку мәсьәләсен кую

- Ә хәзер укучылар, экранга  карыйк әле. Экрандагы   сүзләрне укыйбыз , сез бу сүзләр турында нәрсә әйтә аласыз.(2 нче слайд)

Көн-төн, аккош, үги ана яфрагы, кулъяулык, ата-ана, кура җиләге, ташбака, бала-чага, җир җиләге, ат, РФ, арба, кишер, сәламәтлек, сыйныфташ, таныклык, өчпочмак, драмтүгәрәк, ТР, совхоз

Слайдтан карап җавапларны тикшерәбез һәм үз-үзебезгә билгеләр куябыз.(3 нче слайд)

- Укучылар, кем әйтә,бүгенге дәреснең темасы нинди?

-Исемнәрнең ясалышы.Парлы һәм тезмә сүзләр. (4нче слайд)

 Әйе,без бүген исемнәрнең ясалышы ягыннан төрләре турында сөйләшербез.Парлы һәм тезмә сүзләр  турында мәгълүмат алырбыз

(5 нче слайд)

Парлы сүзләр ясарга, алар белән җөмләләр төзергә(6 нчы слайд)

 -Парлы сүзләр дип нинди сүзләргә әйтәбез?Алар ничек ясала, ничек языла? (Кагыйдә искә төшерелә)

Тезмә сүзләр (7 нче слайд)

-Тезмә сүзләр дип нинди сүзләргә әйтәбез?Алар ничек языла? (Кагыйдә искә төшерелә).

1) Карточка белән эш. .

Карточкада парлы һәм тезмә сүзләр кергән җөмләләр бирелә.Шулардан исемнәрне табарга, характеристика бирергә.

1 нче карточка

Аланда малай-шалай уйный.

Мин кура җиләген җыям.

2 нче карточка

Иркәли һәм сөя

Кояшның яктысы;

Аш буладыр миңа

Чәчәкләр хуш исе.
 

3 нче карточка

Урамда бала-чага шау-гөр килә.

Бүген ата-аналар җыелышы була. 

4 нче карточка

Безнең авыл күленә аккошлар килде.

Җир җиләге бик күп үскән.

4) Дәреслек белән эш. 22 нче күнегү (Исемнәрнең ясалышы ягыннан төрләрен язып алырга, ясалышын аңлатырга)   Җилкапка, яз, Сабан туена, хатын-кыз, аклык, сафлык, Мияубикә, КамАЗ, күзлеген.

5.Уку эшчәнлеген йомгаклау.

Тест эшләп алабыз. (8-9 нчы слайдлар)

                          Тест.

1.Тезмә исемнәр күрсәтелгән рәтне билгеләгез.

а) аш(су), хатын(кыз)

ә)тар(юл), зур (агач), мәктәп (бакчасы)

б)җир(җиләге), туган(ил)

2.Кайсы рәттә парлы исемнәр бирелгән?

а)төн(боек), өч(аяк), ис(киткеч)

ә)ата(ана),кием(салым), бала(чага)

б) юл(чы), утын(лык), оял(чан)

3. Кушма исемнәр күрсәтелгән рәтне билгеләгез.

а)кул(яулык), тере(көмеш), таш(күмер)

ә)ак(кар),җылы(җәй),биек(тау)

б)туган( көн), очкылык (тоту), бал (корты)

4. Парлы исемне тап:

А) агачлык Ә) авыл Б) савыт-саба В) акбур

5. Парлы исемнәр ничек языла?

А) аерым Ә) сызыкча аша Б) кушылып

6. Тезмә исемне тап:

А) кура җиләге Ә) кызыл җиләк Б) җиләклек В) гөлчәчәк

7. Кушма исемне тап:

А) ут-су Ә) укучы Б) унике В) хуш исле

6.Белемнәрне бәяләү

 7.Өй эше бирү (10 нчы слайд)

1.Кагыйдәләрне ятларга.

2. Төрле ясалыштагы исемнәр кертеп “Минем яраткан китабым” дигән темага инша язарга.