Подготовка к ГИА по бурятскому языку
материал для подготовки к егэ (гиа, 9 класс)

Вариант 1

Итоговое тестирование по бурятскому

языку как государственному

9 класс

Инструкция по выполнению работы

Тестирование состоит из двух разделов, включающих 43 задания.

Раздел 1 (грамматика  и лексика) включает 40 заданий. Рекомендуемое время выполнения раздела 1 - 60 мин.

Раздел 2 (задания по чтению) включает 2 задания на понимание прочитанных текстов. Рекомендуемое время на выполнение заданий – 20 минут.

Желаем успеха!

Раздел 1

1 К гласным заднего (мужского) ряда относятся:

1. а, о, у
2. э, ү, өө
3. и,ы,ю
4. я, е, ё

2.  Исключение из закона гармонии гласных:

1. дуушанта
2. эрдэмтэнта
3. хатаршанта
4. жолоошонта

3.   В словосочетании    халуун з…н   пропущена буква или буквы:

1. ү
2. үү
3. у
4. уу

4.  Пропущен  дифтонг или долгий гласный:

Сэндэмэмн…   бүхэли үдэртөө номоо хараад hууна.

1. эй
2. ай
3. ээ

5. Перевод сочетания с вашими друзьями:

1. нүхэдтэймнай
2. нүхэдтэймнэй
3. нүхэдтэмнай          
4. нүхэдтэйтнай

6. Пропущенный глагол:

Батын түрэhэн  үдэртэ эжынь шэнэ, олон аргатай телефон абаа. Тиигээд тэрэ сагhаа Батамнай үдэр  бүри  бидэндээ … .

1. хонходохо
2. хонходобо
3. хонхододог
4. хонходоо

7.  Пропущенный глагол:

«Лебединое озеро», «Жизель», «Красавица Ангара» гэhэн баледүүдтэ  буряадай  баледэй одон Лариса Сахьянова  гол партинуудые … .

1. хатараа
2. хатарха
3. хатардаг
4. хатарна

8. Пропущенный глагол:

Андрей Согто ахайтай телефоноор ……… .

1. хөөрэлдэхэ
2. хөөрэлдөө
3. хөөрэлдэдэг
4. хөөрэлдэжэ байна

9. Пропущенный глагол:        

Түмэн 2014 ондо hургуулияа  … .

1. дүүргээ
2. дүүргэхэ
3. дүүргэдэг
4. дүүргэжэ байна

10. Пропущенный глагол:

1981 ондо «Разрыв-трава» гэhэн зүжэгтэ Настиин роль гүйсэдхэhэн  Нина Туманова Республиканска шангай лауреат ... .

1. болохо
2. болодог
3. болоно
4. болоо hэн

11.   Соответствие  словосочетания  русскому эквиваленту:

12.  Пропущенное имя прилагательное:

Мүнөө Улаан-Yдэдэ  «Сибирь», «Столичный», «Сагаан Морин», «Заря», «Туяа»  гэhэн аятай, зохид    түбүүдтэ  … янзын  эд бараан байдаг .

1. урматай
2. хүхюутэй
3. баяртай
4. элдэб

13. Пропущенное имя числительное:

Манай класста  …  үхибүүд hурадаг.

1. хорин гурбатай
2. хорин гурбадахи
3. хорин гурбан
4. хорин гурбаhаа

14. Вопрос к выделенному числительному:

Батын нагаса аба hая наян хоёртой болоо.

1. хэдытэйб?
2. хэды?
3. хэдытэб?
4. хэдыдэхи?

15.  Пропущенное личное местоимение:

     … hонин номууд хэрэгтэй.        

1. би
2. минии
3. намда
4. намайе

16. Пропущенное личное местоимение:

 Эрхүү хото …  поездоор ошодог, харин мүнөөдэр билет үгы. Тиимэhээ автобусоор ошохо.

1. бидэ
2. та
3. тэдэнэй
4. тэдэ

17. Правильная последовательность реплик диалога:

1. Хаана хүдэлдэг бэ?
2. Нүхэршни юу хэдэг бэ?
3. Тэрэ фирмэ хаанаб?
4. Барилгашан.
5. 47-дохи кварталда.
6. «Дархан» гэжэ барилгын фирмэдэ.

18. В бурятском языке окончания  множественного  числа  -ууд, -үүд  имеют слова:

1. обозначающие профессию, родство людей, местоимения
2. оканчивающиеся на краткие и долгие гласные, дифтонг
3. с неустойчивой буквой  - н
4. оканчивающиеся на согласный

19. Пропущенное окончание множественного числа:

Хараасгай…  доогуур ниидэбэл, бороон орожо  болохо.

1. -нууд
2. -гууд
3. -нар
4. -д

20. Пропущенная отрицательная частица:

Yбэлэй амаралтада гэртээ байха гүш?  - Yгы, гэртээ байха…, нагаса абындаа Ивалга ошохоб.

1. бэшэб
2. бэшэ
3. -гүйб
4. -гүй

21. Пропущенная отрицательная частица:

Арюуные удаан хүлеэнэ гүт? – Yгы, удаан …,  hая ерээбди.

1. бэшэбди
2. бэшэ
3. -гүй
4. -гүйбди

22.  Пропущенное наречие:

…  хэн байдаг бэ?

1. урагшаа
2. хойшоо
3. эндэ
4. тугаар

23.  Вопрос к выделенному слову:

Нүгөөдэр  Ц. Сампиловай уран hайханай музейдэ суута уран зурааша  Алла Цыбиковагай  выставкэ харалга болохо.

24.  Вопрос к выделенному слову:

Хүн болохо багаhаа, хүлэг болохо  унаганhаа.

25. Последовательность склонения слова по падежам

1. Сагhаа
2. Сагта
3. Сагаар
4. Саг
5. Сагай
6. Сагые
7. Сагтай

26. Вариант ответа,  соответствующий   содержанию  предложения:

Байгал нуурые хүнүүд  …  гэжэ нэрлэдэг.

1. гол
2. мүрэн
3. нуур
4. далай

27. Последовательность реплик диалога:

1. Би оригамиин кружогто ябадагби.
2. Танай hургуулида ямар кружогууд бииб?
3. Би оёдолоор hонирходогби.
4. Ши сүлөө сагтаа юу хэдэгбши?
5. Манай hургуулидаа дуунай, хатарай кружогууд бии.
6. Ши ямар кружогто ябадагбши?

1. 4,6,1,2,3,5
2. 4,5,2,1,6,3
3. 2,1,4,6,5,3
4. 2,5,6,1,4,3

28. Порядок слов в предложении:

1. 4,3,1,2
2. 4,2,1,3
3. 1,4,3,2
4. 3,4,2,1

29. Пропущенный послелог:

Һүүлшын «Информ полис» … олимпиин нааданда хабаадаhан тамиршад тухай статья гараа.

1. тухай
2. дээрэ
3. соо
4. шэнги

30.  Пропущенный послелог:

Бадматанай бага хүбүүн  хүгшэн абадаа ехэ … .

1. шэнги
2. адли
3. тухай
4. түлөө

31. Синоним слова бүлэ:

1. бүлэг
2. анги
3. хүршэ
4. айл

 32. Синоним слова хүдэлмэри:

1. шалгалта
2. ажал
3. хэшээл
4. амаралта

33.  Последовательность реплик диалога:

1. Би Шэнэ жэлдэ бэлдэнэ, ёлко шэмэглэнэб.
2. Ши юу хэнэбши?
3. Би баhа Шэнэ жэлдэ бэлдэжэ байнаб
4. Алло, сайн байна, Долгор.
5. Сайн, Должин.
6. Ши юу хэжэ байнабши?

1. 4,5,3,2,1,6
2. 6,2,1,3,4,5
3. 5,4,2,6,3,1
4. 4,5,2,1,6,3

34.  Пропущенное слово:

...  набшаhан шарладаг.

1. намартаа
2. хабартаа
3. үбэлдөө
4. зундаа

35.  Правильный вариант:

Байгал далайда … гол горход шудхан ородог.

1. 231
2. 336
3. 249
4. 366

36.   Во время празднования Сагаалгана  в дацанах зажигаются … лампад:

а.  21

б.  108

в.  77

г.  1000

37.  Пропущенное слово:

Байгалай  зүүн  зүгэй  арадуудай этнографическа музей ... гэжэ газарта оршодог юм.

1. Дээдэ Ивалга
2. Дээдэ Онгостой
3. Дээдэ Yдэ
4. Доодо Ивалга

38. Соответствие   названий профессий и места работы:

39.   Пропущенная частица:

Минии hанахада, та бэлигтэй уран зурааша …  .

1. -т
2. -та
3. -бта
4. гүт

40.  Соответствующий антоним:

Раздел 2

41.Установите соответствие между заголовками A–Е и абзацами текста 1–5. Занесите свои ответы в таблицу. Используйте каждую букву только один раз. В задании один заголовок лишний.

А. Буряад ороной байгаали.

Б. Буряад ороной ажаhуугшад.

В. Буряад ороной уларил.

Г. Буряад ороной газарынь.

Д. Буряад Республикын hүлдэ тэмдэгүүд.

Е. Буряад ороной герб.

     1. Россин Федерациин республикануудай нэгэн – Буряад республика – Байгал далайн зүүн урда тээхи талануудые эзэлдэг. Газарынь 351,3 мянган дүрбэлжэн модо болодог. Газараараа тэрэ Германитай адли. Хүршэнүүдынь: Эрхүүгэй, Шэтын можонууд, Тыва республика, Монгол орон.

     2.  Ажаhуугшадынь 972021 хүн болодог. Тэдээн сооhоо үндэhэн яhатан – буряадууд, хамнигад – 30-аад %. Республикымнай ажаhуугшад – ехинхидээ буддын, хэрээhэтэ шажантан.

     3. Республика 24 аймагуудтай, 6 хототой, 614 хүдөө тосхонуудтай. Ниислэл хотонь – Улаан-Yдэ. Республикын хүтэлбэригшэ – президент. Буряадай гүрэнэй туг гурбан үнгэтэй – хүхэ, сагаан, шара. Хүхэнь – «тэнгэри», сагааниинь – «арюун сэбэр», шарань –  «мүнхэ» гэhэн удхатай.

     Буряадай гүрэнэй гербые тойроод гурбан үнгэтэ сахариг – энэ хадаа мүнхэ байдалай hүлдэ тэмдэг болоно. Сахариг соо – Байгалай долгинууд, хаданууд. Байгал далайн уhаар угаагдадаг хадата орон гэжэ харуулна. Гербын дээрэ соёмбо ( hара, наран, гуламта). Доронь – хадаг. Айлшадые хэзээдэшье угтаха бэлэмбди гэhэн удхатай.

     4. Байгаалиинь нюур шарай нэгэ адли бэшэ. Буряад орондо Альпануудташье, Монголой губинуудташье, Баруун Россин ой талануудташье адли газарнууд бии.

      Республикымнай ой модод, уhа голнууд элдэб амитадаар баян. Баргажанай булган, Байгалай хаб загаhан, омоли загаhан бүхы дэлхэй дээрэ мэдээжэ болонхой.

      5. Уларилынь хуурай. Yбэлдөө эндэ хүйтэн, саhатай, хабартаа, намартаа – hэрюун, бороотой, зундаа – дулаан. Буряадай ехэ голнууд булта Байгал руу ородог. Гансал Ангара Байгалhаа гарадаг.

42. Подберите вместо выделенных слова, подходящие по смыслу

1. Хүршэнүүдынь: Эрхүүгэй, Шэтын можонууд, Тыва республика, Монгол орон.

2. Буряад орондо Альпануудташье, Монголой губинуудташье, Баруун Россиин ой талануудташье адли газарнууд бии.

3. Yбэлдөө эндэ хүйтэн, саhатай, хабартаа, намартаа – hэрюун, бороотой, зундаа – дулаан.

4. Буряадай ехэ голнууд булта Байгал руу ородог.

5. Республикымнай ажаhуугшад – ехинхидээ буддын, хэрээhэтэ шажантан.

43. Выберите верное утверждение:

1. Буряад орон Байгал далайн  …  оршодог.

1. урда зүүн тээ
2. зүүн  урда тээ
3. баруун урда
4. зүүн хойно

2. Буряад ороной үндэhэн яhатанай нэгэн -  … .

1. хамнигад
2. ородууд
3. хитадууд
4. монголнууд

3. Гербын дээрэ соёмбо (…, …, …). Доронь – хадаг.

1. hара, наран, гал
2. хара, наран, гуламта
3. хада, наран, гал
4. хадаг, наран, гуламта

4. Буряад ороной уларилынь  … .

1. үбэлдөө hэрюун, бороотой
2. намартаа халуун
3. зундаа жабартай
4. хабартаа hэрюун, бороотой