Домактын чугула кежигуннери
материал

Домактың чугула кежигүннери.

Сорулгазы:

1. Домактың чугула кежигүннери деп чүл дээрзин уругларга билиндирер;
2. Аас болгаш бижимел чугаазын сайзырадыр;
3. Уругларны бойдуска хумагалыг, кижизиг, эрес-кежээ аажы-чаңга кижизидер.

Кичээлдиң чорудуу:

1.Организастыг кезээ:

- Экии, уруглар! Оожум олуруп алыңар чаа. Бөгүнгү кичээлде кым келбээн-дир, уруглар? (демдеглеп алыр).  Бис бөгүн чаа тема өөренир бис, уруглар. Ону өөрениривистиң мурнунда эрткен кичээлде өөренген чүүлүвүстү катаптап көрүптээлиңер.

2. Катаптаашкын:

- Эрткен кичээлде чүнү өөренген ийик бис, уруглар? (Домак кежигүннери).

- Чүнү домак кежигүннери деп адаарыл? (Домакта кандыг-бир айтырыгга харыылаар сɵстерни домак кежигүннери деп адаар).

- Домактың чугула кежигүннери деп чүлерил ол, уруглар? Кым харыылаптарыл че? (Кол сɵс, сɵглекчи).

- Кол сɵс, сɵглекчиниң адаан канчаар шыярыл, уруглар? (Чаңгыс шыйыг, ийи шыйыг).

- Ийиги черге кежигүннер деп чүлерни ынчаар адаар ийик, уруглар? (немелде, байдал, тодарадылга).

- Ийиги черге кежигүннерниң адаан канчаар шыяр ийик бис, уруглар? (үзүк-үзүк-үзүк, үзүк-точка-үзүк, дыйлагар).

- Өөренген темавысты эки билип алган-дыр силер, ам чаа темаже кирээлиңер че.

3.Чаа тема тайылбыры:

- Бис бөгүнгү кичээлде «Домактың чугула кежигүннери» деп теманы өөренир бис, уруглар. Ынчангаш ам кыдырааштарыңар ажыткаш, бөгүнгү ай-хүннү бижээш, теманың адын бижип алыңар чаа.

- Бижип алдыңар бе, уруглар? Бижип алган болзуңарза, ам бо слайтыже көрүп, дүрүм-биле таныжып алыылыңар че. Кым ыыткыр кылдыр номчуптарыл че? (номчудар).

- Ам сөглекчи деп чүү чүвел, база таныжып аалыңар че, уруглар. Кым ыыткыр кылдыр номчуп таныштырыптарыл че? (номчудар).

4. Быжыглаашкын:

- Дүрүмнер-биле таныжып алдывыс, Ам мергежилгеден кылып көрээлиңерем, уруглар. Мергежилге 68-ти кылып көрээлиңерем че. Онаалгазын кым номчуптарыл, уруглар? (Номчудар). Бо домактарныӊ аразындан чүгле үш домактан кылыптаалыӊар. Кымнар самбырага домактарны кылыптарыл че, уруглар?  (Кыдыраашка болгаш самбырага бижимел кылдыртыр).

- Ам 63 дугаар мергежилгени аас-биле кылыптаалыңар, уруглар. Онаалгазын кым номчуптарыл че? Канчаар кылырын слайтыда бижип каан, оон көрүп алыр бис (номчудар). Кым бирги домакты аас-биле кылыптарыл че? (Баштайгы 6 домакты аас-биле кылдырар).

- Ам слайтыда бижип каан бо домактарже көрээлиӊер че, уруглар. Мен домактарны номчааш, кол сөзүн, азы болза сөглекчизин адаар мен. А силер кол сөстү адаар болзумза оӊ холуӊар көдүрер силер, сөглекчини адаар болзумза солагай холуӊар көдүрер силер. Чүнү канчаарыӊарны билип алдыӊар бе, уруглар? Чаа, билип алган болза ам эгелээлиӊер че! (Слайтыда домактарны номчуп, кол сөс, сөглекчилерин адаар).

5.Онаалга бээри:

Онаалга кылдыр 69 дугаар мергежилгени кылып келир силер, уруглар. Ында бердинген чүве аттарын домактарның сөглекчилери боор кылдыр домактар чогаадып бижиир силер.

6. Түңнел:

- Кичээливис үези база төнүп тур. Ынчангаш кичээливисти мооң-биле доозуп каалыңар. Бо кичээлде эки ажылдаан уруглар: …(аттарын адааш) бештер, …(аттарын адааш) дөрттер, а …(аттарын адааш) сугларның кичээлге шала эвээш харыылаанын барымдаалааш, үштерни салыр-дыр мен. Арткан улус келир кичээлде эки кызып харыылаар силер, уруглар. Ам дыштанып алыңар че. База катап ужурашкыже байырлыг!