Буряад хэлэ ба литератураар хэрэглэгдэхэ шалгалтын даабаринууд
тест

Барадий Мунгонов

ХАРЬЯЛАН УРДАА ХЁЛГОМНАЙ

11 класс

Тестын асуудалнууд

    1. Үбһэшэдэй байрлаһан газар

        а) Хүсөөтэ

        б) Боори

        в) Улхата

    2. Нуурай нэрэ

        а) Хулһата

        б) Шэлэ

        в) Хүсөөтэ

    3. Ширабоной үбгэдһөө анхандаа һайнаар ургадаг байһан юм гэжэ дуулаад тарюулһан юумэн

        а) Кукуруза

        б) Шара будаа

        в) Хара таряан

    4. Гармын Дамдинай орондо үбһэшэдэй бригадираар томилогдохо гэһэн хүн

        а) Баатар Нимаев

        б) Рэгзэд Базаров

        в) Дэрхэй Очиров

    5. Пүрбэдэ хадамда гараһан басаган

        а) Норжомо

        б) Дулма

        в) Санжидмаа

    6. Айкомой секретарь

        а) Виктор Цыренов

        б) Ардан Содбоев

        в) Рэгзэд Базаров

    7. Хэн Хёлгын совхозой хүтэлбэрилэгшэ болоноб?

        а) Виктор Цыренов

        б) Согто Бадмаев

        в) Мадас Бандеев

    8. Дулмын эсэгэ

        а) Дамдин үбгэн

        б) Дампил үбгэн

        в) Рэгзэд бригадир

    9. Шэлэ нютагай комсомолой организациин секретарь

        а) Дугар

        б) Амгалан

        в) Дулма

    10. Хониной отарын харуулшан

        а) Мухар-Сагаан

        б) Буда ахай

        в) Баярта үбгэн

    11. Шэлын колхозой зоотехник

        а) Согто Бадмаев

        б) Тулхенов Т. Т.

        в) Гараб Данзанов

    12. Базаров хэниие “гомдо, нохойн гүлгэн даһаа!” гэжэ хараанаб?

        а) Лубсаниие

        б) Дугарые

        в) Бата-Далайе

    13. Дугарай баабай

        а) Дамдин үбгэн

        б) Сэбээн үбгэн

        в) Иван паромщик

    14. Коммунис партиин солдат

        а) Рэгзэд Базаров

        б) Согто Бадмаев

        в) Виктор Цыренов

    15. Шэлын колхозой түрүүлэгшэ

        а) Баатар Нимаев

        б) Шараб Ширабон

        в) Дугар Цыбенов

    16. Бүмөөдэйн хонидоороо үбэлжэдэг газар

        а) Боори

        б) Шэлэ

        в) Хүсөөтэ

    17. Хэдыдэхи класста һуража байхадаа, Лубсан Баханые сохиһон байгааб?

        а) 7-дохи

        б) 8-дахи

        в) 9-дэхи

    18. Мухар-Сагаан дайнай урда юугээр хүдэлдэг байгааб?

        а) дарханаар

        б) хонишоноор

        в) адуушанаар

    Асуудалнуудта харюуса: “Хэн? Юун?”

    · Дугар ямар тушаал зэргэтэй байнаб?

(Звеньевод)

    · Үбһэшэдэй байрлаһан Боори нютагта ямар нэрэтэй гол урданаб?

(Хүсөөтэ горхон)

    · Шэлын колхозой ахамад бухгалтер.

(Мадас Петрович Бандеев)

    · Дамдин үбгэнэй залуугайнь нүхэр.

(Зоригто)

    · Норжомо басаганай эхэ.

(Шархуу)

    · Базаров бригадирһаань болюулагдахадаа, ямар тушаалтай болоһон байгааб?

(Ахалагша моришон)

    Хэнэй дүрэ зураглагданаб?

    · “Жэгтэйгээр елэлзэһэн түхэреэн хара нюдэтэй, онгойд гэһэн уралтай”.

(Дулма)

    · “Һаял гушандаа ойртожо ябаһан наһанай, шантагархан хамартай, һэглэгэр ехэ үһэтэй, хара шарайтай”.

(Согто Бадлаев)

    · “Дүүрэн сагаан шарайтай, дүшэ тухай наһанай, дунда зэргын бүдүүн һайхан хоолойгоор “Фаустһаа” Мефистофелиин ари дуулан ябана”.

(Цыренов секретарь)

    · “Дүшөөд наһанай набтар хара һамган, эсэнтэһэн янзатай Баруун гартаа ута бургааһа баринхай”.

(Бүмөөдэй)

    · Үхибүүгүй, ганса бэе хадаа үхибүүдтэ аргагүй дуратай, үхибүүдтэй тон томоотой янзаар хамаг юумэн тухай хөөрэлдэхэ”.

(Мухар сагаан)

    Ямар үгэ дутанаб?

    1. “Нээрээшье, буртаг үбһэн ехээр гаража, кукурузыемнай дарахань Хоюулан __________ ойлгуулха ааламди. Эбтэй шаазгай элеэ бариха, эреэн дээһэн шулуу отолхо гэлсэдэг ха юм”.

(Ширабондо)

    2. “Үбһэшэдэй байрлаһан ____________ гэжэ нютаг ехэл гоё газар даа. Баруун эрье дээгүүрнь, тээ саахануур үргэлжэ ханатаһан, элдэб янзын модотой ой”.

(Боори)

    3. “Үбэлдөө____________ хонидоороо Бооридо үбэлжэдэг, зундаа Хүсөөтын зуһаланда зуһадаг Шэлэ һая наашадашье ошоогүй, ошохо сүлөөньшье болодоггүй ааб даа”.

(Бүмөөдэй)

    4. “Анхан солдат ябаһан _____________ өөрөө угаажашье, зүү барижашье шадаха хадаа Бүмөөдэйгөө болюулха гэжэ оролдодог”.

(Мухар-Сагаан)

    5. “Колхоздоо һайн юумэ хээб гэжэ һанаһаниинь, өөртэнь лэ уршаг болошоо һэн. _________ дэмы дэмы шэнэ юумэ һанаха, оролдохоёо болижо, нэгэ бага ойлгод гэдэг болоо бэлэй”.

(Ширабон)

    6. “Дулмымнай баабай _____________ сабшалан зүбөөр хубаарилжа, һэлгүүлэн сабшадаг болохо хүсэлэнтэй”.

(Боориингоо)

    7. “Басаганай зүрхэн баяртайгаар, сошордолтойгоор сохилно. ____________ оройдоо ондоо болоогүй, үнөөхил долоодохидо һуража байдагтаал адли, үндэр аад, нэгэ бага һожоргүй, нөөхил уралаа зуудаг зандаа”

(Дугар)

    8. “Хуудам сагаан талада _____________ эхэнэрэй хони адуулжа ябахые хараа һэн гүт?”

(Буряад)

    9. “Минии гэртэ оршуулагша үгы. Буряад эхын түрөө юм һаань, ____________ дуугара”.

(Буряадаар)

    Тобшолол

    1. “Харьялан урдаа Хёлгомнай” романаар би кинофильм табиха байгаа һаа, ямар үзэгдэлнүүдые абаха байгаабиб?” – сээжээр бодомжолго

    2. Хэшээлээр бүхыдэнь тобшолол, сэгнэлтэ (хэн ямараар хүдэлөөб?)

    3. Б. Мунгоновай геройнууд мүнөө үеын хүнүүдтэй адли гү?

Барадий Мунгонов

ХАРЬЯЛАН УРДАА ХЁЛГОМНАЙ

Викторина

I хуби

1-дэхи бүлэг

    1. Жаахан хара тархитай годигор хорхой хэды хүлтэй байгааб?

(Арбан)

    2. Ойн шуумар улаан баатар.

(Улаан шоргоолзон)

    3. Улаан шоргоолзон ногоон хорхойн юундэнь аһашабаб)

(Хондолойдонь)

    4. Эдэ хоёр носолдожо байтараа, набшаһан дээрэһээ халижа, хаана унашабаб?

(Газарта)

    5. Ногоон хорхой хоёр хурса юундэ бажуулгааб?

(Үлирбэдэ)

    6. Амин голой шанга юун газарташье үргэлжэлһөөр байнаб?

(Тулалдаан)

    7. Шоргоолзонууд хорхойгоо хайшан гээб?

(Бута руугаа шэрээ)

    8. – Дороо даража һалабал. Яаһан гайтайнууд гээшэб! – гэжэ хэн дуугарнаб?

(Дугар)

    9. Уляаһанай набшаһанууд сооһоо юуд Дугарые гэтэшоод байгааб?

(Хоёр хара нюдэд)

    10. Модоной забһараар харахадань, хэн гүйжэ ябааб?

(Хара үмдэтэй басаган)

    11. Өөртөө дураа гутаһан Дугар тэрэ басагые хэн гэжэ һанааб?

(Норжомо)

    12. Намнуулжа ябаһан басаган юунһээ торожо унашооб?

(Мухар түгсүүлһээ)

    13. Хэн гэжэ Дугар арайхан дуугарааб?

(Дулма)

    14. Нюурынь юундэ шаруулһан мэтээр халуу бусалбаб?

(Галда)

    15. Юундэ абяагүй байнаш? – гэжэ хэн асуугааб?

(Дулма)

    16. Дугар хэндэ үнинэй дурланхайб?

(Дулмада)

    17. Дугар Дулмын нюдэн юунтэй адли гэжэ һанадаг бэ?

(Мойһонтой)

    18. Дулма бултанһаа һайнаар хэндэ һанагдадаг байгааб?

(Дугарта)

    19. Коридор соохи гэшхүүр доро Баханые хэн һайсахан сохиһон байгааб?

(Лубсан)

    20. Дулмын эльгээһэн тэмдэг Дугарта хэн асарааб?

(Лубсан)

    21. Дулматай сугтаа һургуулида ошоходоо, Дугарай досоо юун гарашаһан шэнги болодог байгааб?

(Наран)

    22. Дугар город ошожо, ямар һургуулида ороо һэм?

(Ремесленнэ һургуули)

    23. Дулма арбадахиие дүүргээд, хаана һурахаяа ороһон байгааб?

(Институдта)

    24. Дулмын аба.

(Дамдин)

    25. Комсомолшууд Дулмые юугээр һунгааб?

(Секретаряар)

    26. Залуушуул юу ургуулха даабари абаһан байгааб?

(Кукуруза)

    27. Дулмада хаанаһаа бэшэг ерэдэг бэ?

(Городһоо)

    28. Дулма ой соо хэнэй улаан пулаад боогоод ерээб?

(Норжомын)

    29. Дулма Дугарые юун зандаа байнаш даа гэнэб?

(Үхибүүн)

    30. Дугарай звеное хэн үбһэндэ гаргааб?

(Түрүүлэгшэ)

    31. Колхозой түрүүлэгшэ хэн бэ?

(Ширабон)

    32. Дугарай бодолоор Дулма шэнги ондоо иимэ басаган хаана байхагүйб?

(Замбуулин дэлхэй дээрэ)

    33. Хаана ошоё гэжэ Дугар Дулмада хэлэнэб?

(Правлени)

    34. Юумэ бүтээгүй һаань, мэтээс хэндэ ошохобди гэжэ Дугар хэлэнэб?

(Цыреновтэ)

    35. Эбтэй юун элеэ бариха, эреэн дээһэн шулуу отолхо гэлсэдэг бэ?

(Шаазгай)

    36. Шаазгайнууд саг соогоо юуд болохоб?

(Бүргэдүүд)

    2-дохи бүлэг

    37. Үбһэшэдэй байрлаһан нютаг.

(Боори)

    38. Зохёолшо хуһануудые хэдтэй жэшэнэб?

(Наһажаал тарган һамгадтай)

    39. Сэхэ өөдөө харбаһан нариихан сагаан, үндэрхэн хуһанууд хэдтэй адлиб?

(Басагад бэреэдтэй)

    40. Боориин зүүн хажуугаар ямар горхон урданаб?

(Хүсөөтэ)

    41. Колхознигууд ямар юумээр үбһэеэ сабшанаб?

(Морин косилкаар)

    42. Дамдин үбгэн урдань хэнэйдэ үдэр соо дистиинэ унагаадаг байгааб?

(Гамбал гулваагайда)

    43. Бооридо үбһэ ногооной ургаса ямар бэ?

(Муу, бага, бирагүй)

    44. Долоон хоног соо тэды гектар сабшаха, тэды сомоо табиха гэһэн юун правлениһээ ерэжэл байдаг бэ?

(График)

    45. Дамдин үбгэн тамхинайнгаа утаагаар юу үргөөнэб?

(Боргооһо батагана) 

    46. Дулмын үбгэн баабай гартаа юу бариһан зандаа бурхандаа мордоһон байгааб?

(Һүхэ)

    47. Дулма эсэгэдээ үглөөгүүр хэнтэй ябахамнай гэнэб?

(Дугартай)

    48. Кукуруза гээшэ ямар ургамал болоноб?

(Дулаанда дуратай)

    49. Бэсүүртэ шэмээшэгүүдэй огород соо ямар нэрэтэй юумэн ургадаг бэ?

(Киюшкэ)

    50. Киюшкэ гээшые хаанаһаа асарагдаһан юм гэлсэдэг бэ?

(Хитадһаа)

    51. Киюшкэ гэжэ ургамал юунтэй адлиб?

(Кукурузатай)

    52. Дамдин үбгэн кукуруза нэгэл дахин хаана хараһан байгааб?

(Правленидэ – ханада зураг хадаатай байгаа)

    53. Дулма кукурузаяа юун мэтээр ургуулхабди гэнэб?

(Ой шугы мэтээр)

    54. Кукуруза ургуулха залуушуулай звенонууд колхозуудта хэнэй дурадхалаар эмхидхэгдэһэн байгааб?

(Ширабоной)

    55. Дугар үбһэнэй ажалда юу хэдэг байгааб?

(Косилкаар сабшадаг)

    56. Дугарай звено Дамдин үбгэндэ юун болоод байнаб?

(Һаалта)

    57. Дамдин үбгэн үбһэ сабшалгаяа хэды хоногоор хойшолуулха гээб?

(Долоон хоногоор)

    58. Ямар ушарһаа сабшалгаяа хойшолуулха гэнэб?

(Үбһэ ногоон бэеэ хүсоогүй)

    59. Боориин хэд сабшалан уһалхын тула үбэлдөө мүльһэ тошон хүргэдэг бэ?

(Дамдин Буда хоёр)

    60. Гектарай хэды бухал табидаг байгааб?

(Дүшөөд)

    61. Мүнөө хэды бухал табинаб?

(Арбан, табан)

    62. Ногооной ургаса юундэ мууданаб?

(Эртэ сабшана)

    63. Хэзээ сабшабал, ногооной ургаса һайжархаб?

(Үрһэеэ гүбиһэн хойнонь)

    64. Дайнһаа хойшо Ширабон Шэлэдэ хэдыдэхи түрүүлэгшэб?

(Наймадахи)

    65. Дамдин үбгэн хэнтэй уулзажа хоорэлдэхэ дуратай (түсэбтэй) байнаб?

(Согто зоотехнигтэй)

5-дахи бүлэг

    66. Бүмөөдэй хэдытэйб?

(Дүшөөдтэй)

    67. Бүмөөдэй хонидоо хаража, хаана зуһадаг бэ?

(Хүсөөтын зуһаланда)

    68. Бүмөөдэй колхозой хүтэлбэрилэгшэдтэ али үедэ мартагдадаггүйб?

(Хони хайшалалгын болоходо)

    69. Эхэ эсэгынгээ наһа барахада, Бүмөөдэй гэртээ хэнтэеэ үлэһэн байгааб?

(Ахатаяа)

    70. Ахынгаа дайнда һураггүйгоор үгы болошоходо, хүн зонһөө холо, оорынгоо бодол бодожо ябахын тула юун болгыт гэжэ правленидэ хандаһан байгааб?

(Хонишон)

    71. Шэлын колхозой бригадир.

(Рэгзэд Базаров)

    72. Бүмөөдэйн хонидоо туужа асархада, хэн хаалсадаг бэ?

(Халзанов Мухар-Сагаан)

    73. Мухар-Сагаан юун бэ?

(Харуулшан)

    74. Харуулшан Мухар-Сагаан юу шанаад, Бүмөөдэйе хүлеэжэ һуудаг бэ?

(Һайхан сай)

    75. Бүмөөдэйн хоёрдохи жаргал юун бэ?

(Тамхин)

    76. Аралжаа наймаашад буряадуудта хамагһаа түрүүн ямар гурбан бараа асаржа худалдадаг байгааб?

(Тамхи, архи, сай)

    77. Бүмөөдэй сайдаа садаад, сүлоотэй боложо, тамхяа татажа һуухадаа, хэнһээ юумэ дуулданагүй гү гэжэ Мухар-Сагаанһаа асуунаб?

(Рэгзэд бригадирһаа)

    78. Мухар-Сагаан Рэгзэд бригадирые юун гэнэб?

(Хара сэдьхэлтэй амитан)

    79. Мухар-Сагаан хэнтэй сугтаа сэрэгэй албанда мордожо, фронт ошоһон байгааб?

(Бүмөөдэйн ахатай)

    80. Хаана Мухар-Сагаанай хүлынь минын хэлтэрхэйдэ таһа сохигдоһон бэ?

(Воронеж шадар)

    81. Мүнөө хониной отарын харуулшан ямар нэмэлтэ нэрэтэйб?

(Мухар)

    82. Дайнай урда Мухар-Сагаан колхоздоо эрхим юун байһан байгааб?

(Дархан)

    83. Мухар-Сагаанда хэд дуратайб?

(Үхибүүд)

    84. Мухар-Сагаанай Бугатын дунда һургуулида һурадаг зээ хүбүүн.

(Этигэлжаб)

    85. Этигэлжаб нагасадаа яахамни гээд ерэдэг бэ?

(Агнахамни)

    86. Зээгэйнгээ нэгэ-хоёр хэрмэ гү, али шандага асараа һаань, Мухар-Сагаан яадаг бэ?

(Баярладаг, магтадаг)

    87. Мухар-Сагааниие ямар хүн гэжэ Бүмөөдэй мэдэдэг бэ?

(Гартаа дүйтэй, арюун сэдьхэлтэй)

    88. Бүмөөдэй Мухар-Сагаан хоёр удаан саг соо сугтаа байхадаа, ямар болоһон байгааб?

(Бэе бэедээ дадаһан)

    89. Мухар-Сагаан Бүмөөдэйдэ хэн гэжэ ханданаб?

(Бүмэ)

    90. Хүсөөтын зүүн, баруун бэеэр хэды гектар бэлшээри бииб?

(1600 тухай гектар)

    91. Энэ газар дээрэ хэды, ямар янзын адуу мал, хонид бэлшэнэб?

(Табан отара хонид,

гүүртын зуу гаран үнеэн,

гурбан отара хонид,

азарга адуун,

хашарагууд)

    92. Дайнай урда олон малаа хаана зуһахыень абаашадаг байгааб?

(Улхата)

    93. һайн эзэндэ юун байдаггүйб?

(Муу харгы)

    94. “Хонидые хаана адуулха яаха тухай бодохо шинии хэрэг бэшэ”, — гэжэ Рэгзэд хэндэ хэлээб?

(Мухар-Сагаанда)

    95. Мухар-Сагаан хүбэнтэй хүүртигээ, хасабшатай малгайгаа үмдоод, углууһаа юу абажа, хонидоо харахаяа гаранаб?

(Ганса аматай буу)

7-дохи бүлэг

    96. Хэн мууса зүүдэлдэг болооб?

( Ширабон)

    97. Колхознигуудай Ширабониие түрүүлэгшэ болгожо һунгаһанһаа хойшо хэды жэл боло-хонь бэ?

(4 жэл)

    98. Анхан эндэ юун һайнаар ургаһан юм гэжэ үбгэдһөө дуулаад, аргагүй баярлажа, тур-шангаа зуун гектарта тарюулааб?

(Шара будаа)

    99. Ширабон шара будаагай түлөө юу абааб?

(Донгодолго)

    100. Түрүүлэгшэ хоёрдохи донгодолго юунэй түлөө абааб?

(Ямаанай түлөө)

    101. Аймагай түрүүлэгшэ хэн бэ?

(Тулхенов)

    102. Колхоздоо һайн юумэ хэнэб гэжэ Ширабоной һанахадань, оортэнь лэ юун болошодог байгааб?

(Уршаг)

    103. Тулхеновтэ зэмэлүүлхэгүйн тула түрүүлэгшэ Ширабон юу хэжэ эхилээб?

(Мэхэ)

    104. Ширабон Базаров хоёрой хоорэлдэжэ һуухада, зоотехник Согто хаана суглаанда ошо-һоноо ерэнэб?

(Министерствэдэ)

    105. Рэгзэд бригадирта Дамдин үбгэнэй звено үбһөө сабшахаяа болёод байна гэжэ хэн дуулгаһан болоноб?

(Хүбүүниинь)

    106. Бригадирай хүбүүнэй нэрэ.

(Бахана)

    107. Бооридо уһалагдадаг юун бии гээшэб?

(Сабшалан)

    108. Ширабоной жаахан шара нюдэнһөө, хоошхэ шэнги сабшалаагүй гэтэсэһээ хэн түбэг-шоодэг бэ?

(Рэгзэд бригадир)

    109. Кукуруза ажаллажа ургуулха хэды звено колхоздо бииб?

(Хоёр)

    110. Кукуруза ямар нэрэтэй хоёр газарта таригдаһан байгааб?

(Шэлын боом, Гаагайн бууса)

    111. Шэлэ нютагай хойто талаар ямар ехэ хада бииб?

(Гурбан Байтаһад)

    112. Ширабон ямар үмдэнэйнгоо хармаанһаа сагаан торгон пулаад гарганаб?

(Бриджи)

    113. Тэрэ мүнгэн портсигар сооһөө ямар тамхи гарганаб?

(“Беломор”)

    114. Бригадиртаа тамхи дурадхахадаа, хэн гэжэ ханданаб?

(Рэгзэд ахай)

    115. Түрүүлэгшэ бригадир хоёр кукуруза тухай хэды шэнээн хоорэлдоод мартана аабза гэлсэнэб?

(Нэгэ-хоёр жэл)

    116. Рэгзэд Базаров кукуруза хаана яашье ургахагүй гэнэб?

(Сибирьтэ)

    117. Автор Базаровые холо бодолтой юун гэжэ хэлэнэб?

(“Хүгшэн шоно”)

    118. Залуушуулай звенонуудые үбһэндэ гаргахые хэн зүбшоогооб?

(Тогмит Тогмитович)

    119. Тогмит Тогмитович Тулхенов ямар нэрэ зэргэтэй ноён бэ?

( Аймисполкомой түрүүлэгшэ)

    120. Анхан сагта кукурузын орондо юу ехэшэгээр тария гэжэ ядад гээд болёо һэм гэжэ Ширабон хэлэнэб?

(Ногоон һолоомо)

    121. Рэгзэд Базаров ямар ноён ябаад үзэһэн бэ?

(Сомоной түрүүлэгшэ)

    122. Мэтээсэй главна агроном.

(Алексей Безденежный)

    123. Бооридо үшоо юу эльгээхэмнай гэжэ түрүүлэгшэ хэлэнэб?

(Тракторна косилка)

    124. Колхоздо туһалхаяа городһөө хэд ерэхэнь гэжэ түрүүлэгшэ Дугар Дулма хоёрто хэлэнэб?

(Хүдэлмэришэд)

    125. Базаров Дулма Дугар хоёрые хэд шэнгеэр дуугарнат гэнэб?

(Үхибүүд)

    126. Эрхим һайн кукуруза ургуулха даабари Дугар Дулма хоёрой звенонуудта юун даалгааб?

(Комсомолой организаци)

    127. Арсалдаанай үедэ юу н гээд Ширабон тархяа хабшабаб?

(Бурхан зайлуул!)

    128. Залуушуул звенонуудыемнай кукурузада бусаагаагүй һаатнай, хэндэ ошохомнай гэнэб?

(Цыреновтэ)

    129. Базаров Дугарые юун гээб?

(Нохойн гүлгэн даһаа!)

    130. Колхозой главна бухгалтер.

(Мадас Петрович Бандеев)

    131. МТС-һээ хэн механик хонходооб?

(Балданов)

    132. Эдээнэй иигэжэ арсалдаһаар, хоорэлдэһөөр байтар, юун болошобоб?

(Үдэ)

    133. Ширабоной һамган.

(Валентина Ивановна)

    134. Базаров адар томо бэетэйшье һаа, ямар хоолойтойб?

(“Пиин-пиин” гэһэн)

21-дэхи бүлэг

    135. Дулмын звено хоёр үдэр юу хүлеэгээб?

(Трактор)

    136. Шэлэ нютагтахи колхозой нэрэ.

(“Коммунизмын зам.”)

    137. Хэн гэжэ тракторист Гаагайн буусада эртэ үглоогүүр харайлгажа ерээб?

(Амгалан)

    138. Амгалан ямар трактораар ерээб?

(“Беларусь”)

    139. Тракторай ерэхэдэ, хэн хүхиһэндоо: “Урдань нэгэшье хүбүүндэ иимээр дурлагшагүй һэм”, — гэнэб?

(Дулма)

    140. Согто Дулма хоёрой кукурузын ногоо түүлсэхэ хүнүүдые хэлэжэ ябахадань, конторо дээрэхи репродукторһаа һасаран Зонхобоевой ямар дуу дуулахань дуулданаб?

(“Хүрин хээр”)

    141. Дулма энэ үдэшэ хэнэйдэ ороогүйб?

(Базаровайда)

    142. Рэгзэд Базаровай һамган.

(Бадмасуу)

    143. Бадмасуу ажалда гарахагүй шалтагаар юу харуулха һэн гэжэ Дулма Согтодо хэлэнэб?

(Врачай саарһа)

    144. Дулма Согто хоёр хэды хүниие суглуулжа, Дугарай кукурузын газарай буртаг үбһэ тяапхадааб?

(Арбаад)

    145. Мүнөө үдэшэ юун болохо гэжэ Согто Дулмада дуулгааб?

(Правлениин заседани)

    146. Дамдин үбгэн долоон хоногоор сабшалгаяа хойшолуулая гэхэдээ, зүб гү?

(Зүб)

    147. Правлениин заседани дээрэ хэн гэжэ Дугарай баабай байлсанаб?

(Сэбээн үбгэн)

    148. Сэбээн үбгэн юу хэдэг бэ?

(Модошо дархан)

    149. Энэ правлениин заседанида дуудуулһан зонһөө хэн ерээгүй гэжэ Нимын Баатар мэдээсэбэб?

(Дамдин ахай)

    150. Ширабон сугларһан хүнүүдтэ юумнай муудаа гэнэб?

(Жаяг журамнай)

    151. Үбһэ абаагүй һаа, юугүй һуухаб?

(Һүшьегүй, мяхашьегүй)

    152. Үбһэ юунэй ёһөөр хуряаха ёһотойбди гэжэ түрүүлэгшэ хэлэнэб?

(Түсэб графигай)

    153. Түрүүлэгшын хэлэһээр, хэн колхозоо хойшонь татанаб?

(Гармын Дамдин)

    154. Үбгэн сабшаланша мүнөө яашоо гэжэ Ширабон хэлэнэб?

(Эсэшоо)

    155. Базаров түрүүлэгшые даган, жаяг журамнай хэды хүлөөрөө дохолшоо гэнэб?

(Хоёр)

    156. Бригадир Боори ошоод, косилка оруулха гэжэ хэндэ мори асаруулааб?

(Морхоногто)

    157. Рэгзэд Базаров суглаашадта Гармын Дамдиниие яаха байгаа гэнэб?

(Ажалһаань гаргажа хаяха)

    158. Таниие өөрыетнай бригадирһаа намнаха хэрэгтэй! – гэжэ Базаровта хэн хашхарааб?

(Дулма)

    159. Дулмын хэлэһээр, хэн ногооной хайшан гэжэ үбһэн болодогые хүсэд мэдэхэшьегүй хүн бэ?

(Базаров бригадир)

    160. Залуушуулые үглөө мүнөө үхэхөө байһан юу һахижа хэбтэнэ гэжэ Рэгзэд зэмэлбэб?

(Кукуруза)

    161. Дулмын үгөөр һаа, баян дэлгэр ажахытай болоходо, Базаров юун болохоһоо айнаб?

(Юрын колхозник)

    162. Кукуруза, колхозой ажал хүдэлмэриин ямараар ябажа байһан тухай Дулмын эрид шууд хэлэһэнэй һүүлдэ хэн Базаровые аман соогоо хараажа һуунаб?

(Ширабон)

    163. Заседаниин болохоһоо урид Дамдин үбгэн тушаа дан эридээр дуугараһандаа хэн халаглажа һуунаб?

(Парторг Нимаев)

    164. Колхозой ноёд юундэ залуушуулай ажалда һаалта хэнэб?

(Кукурузаһаа айһандаа)

    165. Энэ суглаан дээрэ түрүүлэгшын худал үнөөр үмөөрһэн юумэд.

(Кадрнууд)

    166. Нимаев Ширабондо хашуулхадаа, үбһэ хуряалгын юу шангалха гээб?

(Темп)

    167. – Хэлэжэ, хэлэжэ, юушье хэлэбэгүйлта даа, — гэжэ Нимаевые хэн зэмэлнэб?

(Базаров)

    168. Ширабон Гармын Дамдинай орондо хэниие үбһэшэдэй бригадираар дурадханаб?

(Очирой Дэрхэйе)

    169. Малаа намаг налхи сооһоо гаргаха хэрэгтэй гэжэ Очиров Согто хоёрой хэлэхэдэ, Ширабон тандамнай юун хүрэшоо гэбэб?

(Намагай үбшэн)

    170. Ширабон малаа Улхата абаашахадаа, үнеэдтээ юу хэхэ юм гэжэ Согтые ёгтолноб?

(Дали)

    171. Дамдин үбгэниие ажалһаань гаргаха гэһэн асуудал яабаб?

(Шиидхэгдэнгүй үлэбэ)

    172. Ширабон донгодолгонуудһаа хашаржа, аймаг ямар мэдээнүүдые ябуулдаг болооб?

(Хуурмаг мэдээнүүдые)

    173. Согто Нимаевтай хөөрэлдэхэдөө, ямар хүндэ һайн сэдьхэлээ нээхэгүйш гэжэ хэлэһэн байгааб?

(Муу сэдьхэлтэй хүндэ) 

    174. Ширабон Нимаевта газетэдэ юу бэшэхыень дурадхааб?

(Шүүмжэлэл)

II хуби

3-дахи бүлэг

    175. Хүсөөтые үгсэжэ, хүдөөгэй харгыгаар ямар машина хурдаар табилуулнаб?

(“Газик”)

    176. Машинын жолоошон юу дуулан ябанаб?

(“Фаустһаа” Мефистофелиин ари)

    177. Дуу дуулажа ябаһан жолоошон хэн бэ?

(Цыренов секретарь)

    178. Машина соо Цыреновтэй хэн ябалсанаб?

(Согто зоотехник)

    179. Согто Цыренов хоёр Боориин бригада хүрэтэрөө, хэн тухай хөөрэлдэнэб?

(Үбгэн сабшаланша; луговод)

    180. Зоотехник Согтын фамили.

(Бадмаев)

    181. Секретарь Цыреновэй нэрэ, отчество.

(Виктор Цыренович)

    182. Виктор Цыренович гартаа юу баряад, үбһэ сомолсооб?

(Гурбан һалаатай модон аса)

    183. Дамдин ахайемнай газетэ яагаа гэнэб Согто?

(Гомодхоогоо)

    184. Танай дурадхал тухай ехээр бэшээд, ямараар хүдэлжэ байһан тухайтнай баранда дуулгаял гэжэ Цыреновэй дурадхахада, Дамдин үбгэн хүн зон юун гэхэ гээб?

(Үбгэрөө, һайрхуу, хөөрүү болошоо гэхэ)

    185. Дамдин үбгэн хоёр ноёдтой сэдьхэлээрээ тааража хөөрэлдөөд байхадаа, юун гэнэб?

(Намда ехэл һайндэр болобо)

    186. Басаган тухайнь зугаагай болоходо, үбгэн Дамдин юун гэнэб?

(Дан эртүүр магтажа болохогүй)

    187. Дамдин хэн гэжэ хүбүүтэй байһан бэ?

(Бата)

    188. Дамдинай нүхэр хэн байһан бэ?

(Зоригто)

    189. Нүхэрэйнгөө хүбүүе юун шэнгеэр һанажа ябадаг байгааб?

(Өөрын хүбүүн)

    190. Нүхэрэйнь бүһые клуб соо хүнүүд хайшан гээб?

(Хүлөөрөө гэшхээ)

    191. Нүхэрэйнгөө хүбүүндэ минии гэртэ хэн үгы гэжэ хэлээб гэнэб?

(Оршуулагша)

    192. Дулма нүхэрэйнь хүбүүе яаһан болоноб?

(Үмөөрһэн)

    193. Цыренов секретарь хүн гээшэ гансашье юутэй байдаггүй ха юм гэжэ хэлээб?

(Алдуу дутуутай)

    194. Дамдин – Гармаев Дамдин, Гармын Дамдин, Дамдин үбгэн, үбгэн Дамдин, Дулмын

баабай, Дамдин ахай.

10-дахи бүлэг

    195. “…Дуугайгаар шоо үзэһэн тугал нюдэтэй аймхай нюур” – энэ хэн бэ?

(Баатар Нимаев)

    196. “И-и-и… би бэшэб, би бэшэб… И-и-и… Тэрэ тиигээ, тиигээ!” Хэн иигэжэ хэлэһэн шэнгиб?

(Рэгзэд Базаров)

    197. “Бэеэ бү үмөөрэ. Сугтаа уугаа, сугтаа алдуу хээ һэмди”,- гэжэ хэн гүбэрнэб?

(Ширабон)

    198. Ширабоной бодолоор булта сохюулаа, теэд зариманай зугадажа үрдихэдэ, хэд гурбан үрдеэгүйб?

(Ширабон, Нимаев, Базаров)

    199. Суглаан дээрэ Ширабониие хэн һүүлшын минутада аршалһан байгааб?

(Содбоев)

    200. Содбоев хэн бэ?

(Айкомой 1-дэхи секретарь)

    201. Суглаанда нютагаархиниинь хэндэ ушаргүйгоор добтолһон, нюдэ шүдөө үзүүрлэһэн байгааб?

(Базаровта)

    202. Рэгзэд бригадирһаа болюулагдажа, юун болооб?

(Ахалагша моришон)

    203. “Гэм хэхэ болоходоо зүрхэтэй хадаа, гэмээ мэдэрхэ болоходоо зүрхэтэй байгты”, — гэжэ Содбоев хэндэ хэлэһэн байгааб?

(Баатар Нимаевта)

    204. Ширабон һамганайнгаа хэлэгшээр иимэ зонһоо хаагуур ябаха байна гэжэ бодоноб?

(Холуур)

    205. Согто суглаан дээрэ бүхы юумэ ямараар хэлээб?

(Нэмээншьегүй, хорооншьегүй)

    206. Залуушуул яагааб?

(Хараагаа)

    207. Суглаанай үедэ Базаров Нимаев хоёрто орходоо Цыренов Бадмаев хоёр Ширабондо ямараар һанагдаа һэм?

(Ойлгосотой, ойро шэнгеэр)

    208. Хэсүү үедэ хэн Ширабониие гансаарайнь орхёоб?

(Тулхенов)

    209. Хэд муу юумэн болохонь гэжэ тухайлаад, һохор гүлгэд мэтэ гииналдан байжа, Ширабониие гансаараа зэмэтэй гэхэеэ һанаһан байгааб?

(Базаров Нимаев хоёр)

    210. Айкомой секретарь Содбоев Ширабониие тушаалдань орхиходоо, яаһан болоноб?

(Этигэһэн, найдаһан)

    211. Ширабоной һаналаар Содбоев ямар хүн бэ?

(Эрэлхэг, зоригтой)

    212. Колхозой партийна организациин секретаряар хэн һунгагдаһан байгааб?

(Согто Бадмаев)

    213. В. Ц. Цыреновэй тушаал.

(Зонын секретарь)

    214. Хүн зон хэн тухай һайнаар хөөрэлдэхэеэ болинхойб?

(Тулхенов)

    215. Унтажа ядажа, элдэб юумэ бодожо хэбтэхэдээ, Ширабон юунһээ болихо хэрэгтэй гэжэ һананаб?

(Архи уухаяа болихо; Базаровайхиһаа холодохо; Хандаматай орёолдохоёо болихо) 

    216. Залуушуултай хамта кукурузын ажалда хэн ябалсанагүйб?

(Бахана)

    217. Бахана хэнтэй танил дүтэ боложо архиданаб, городоор зайжа, магазинайнь юумэ үнэтэйгөөр худалданаб?

(Пүрбэтэй)

21-дэхи бүлэг

    218. Мүнөө жэлэй зун Гаагайн бууса ямар болооб?

(Танигдахаар бэшэ)

    219. Эндэ юун ургашооб?

(Кукурузын ой)

    220. Залуушуулай ажаллажа ургуулһан кукурузаар колхоз юу хэнэб?

(Силос)

    221. Дулма кукуруза сооһоо гаража, нүхэдэйнгөө хойноһоо ошохо гэжэ ябатараа, хэнтэй уулзашабаб?

(Баханатай)

    222. Бахана хэниие станци хүрэтэр үдэшөөд ябанаб гэжэ Дулмада хэлэнэб?

(Пүрбые)

    223. Дулма Баханада юун гэжэ хэлэнэб?

(Шамда дурлаашьегүйб, дурлахашьегүйб)

    224. Дугар Баханые хайшан гэжэрхёоб?

(Шаажархёо)

    225. Бахана юугээрээ Дугарай тархи руу буулгажархибаб?

(Тулгуураараа)

    226. Муу юумэ хэжэрхиһэн Бахана яабаб?

(Зугадаба)

    227. Иимэ юумэнэй болошоод байхада, хэд гүйлдэжэ ерээб?

(Бата-Далай Санжидмаа хоёр)

    228. Эдэнэр Дугарые хаана абаашабаб?

(Больницада)

37-дохи бүлэг

    229. Шэлэ, Боори, Хүсөөтэ нютагуудаар хүсэд хабар болоод байхада, Дулма хэнэй дэбтэр абаа һэм?

(Жигжидэй)

    230. Дулмын дуратайб гэжэ хэлэһэнэй һүүлээр Дугар ямар болошооб?

(Һэргэлэн хүхюун)

    231. Дугар үдэшэндөө юу хэнэ гэжэ Дулма дуулаһан байгааб?

(Ном үзэнэ)

    232. Жигжид хэниие хаража зүүдэлнэб гэжэ бэшэнэб?

(Эсэгэеэ)

    233. Тэрэ юун болохоёо байнаб?

(Геолог)

    234. Жигжид юутэй болохо дурамни хүрэнэ гэнэб?

(Буряад хубсаһатай)

    235. Юугээ ходо дурсадагби гэнэб?

(Шэлэеэ)

    236. Жигжид дэбтэр соогоо Дулмые хэн гэнэб?

(Арад зонойнгоо үнэн сэхэ басаган)

    237. Дэбтэрыень уншахада, авторынь өөрөө юун болоноб?

(Хорхой шумуул, бог шорой)

    238. Дэбтэр соо “бүхы наһаараа” хэндэ дурлажа ябаха бэлэйб гэжэ бэшээтэйб?

(Дулмада)

    239. Жигжид нэгэтэ би хаана ошохоб гэжэ найдан бэшэнэб?

(Шэлэ нютагаа)

    240. Жигжидэй баабай, Дамдин үбгэнэй нүхэр Зоригтын хүдөөлүүлэгдэһэн Бооридо хабартаа ямар сэсэгүүд ургадаг бэ?

(Бадма сэсэгүүд)

    241. Мухар-Сагаанай хэлэһээр, “галуунууд урагшаа ниидэхэдээ, ударидагшые һунгадаг”, тэрэ хамагай урда харгы гарган ниидэдэг. Тиимэ ударидагша Шэлэ нютагай Хёлгын совхозой директор хэн болоноб?

(Коммунис партиин солдат Виктор Цыренович Цыренов)

Словарна диктант №1

Агаар, таабари, уула, оодорбо, торгон, тоолобо, зээрдэ, үнэн, хэрэг, дэлхэй, эсэгэ, унаган, мэндэ, магтаал, соло.

Словарна диктант №2

Ээрсэг, зөөхэй, бээлэй, шэрээ, дэгээ, жэгтэй, дүүхэй, хирээ, нээрээ, һүрхэй, сэнтэй, шугы, сэгээ, зээрэмхэй.

Словарна диктант №3

Ручка, аптекэ, форточко, студентка, лентэ, конфетэ, техникэ, культура, газетэ, атомна, больница, кукла, республика, ёлко, библиотекэ, точко, фермэ, станци, министерствэ.

Словарна диктант №4

Нарһан, балга, гомдол, нэрлэ, абта, шэнэһэн, тамга, толгой, басаган, бидэнэр, арһан, абари, гэмэрэ, модолиг, дуулга.

Словарна диктант №5

Зүб, тэгшэ, нобшо, хүбшэ, тобшо, шүрэб, худаг, хэб, набтар, тэбхэр, набша, нягта, бүд, таг, сабхи, саг, уураг.

Словарна диктант №6

Ехэ, түлеэн, гоёолто, нюдэн, ямаан, нюуса, елэгэр, арюун, ёохор, һархяаг, ядаха, ёһо, аягалба, хоёр.

Словарна диктант №7

Һалхин, арьбан, долгин, хурьган, һорихо, халюун, халтирха, мүльһэн, ангир, һорьбо, урьха, болихо, хорёо, хальһан.

Словарна диктант №8

Саахар, бани, базаар, хилээмэн, машина, амбаар, пулаад, пеэшэн, арми, одо, столово, мылэ, саад.

Словарна диктант №9

Химическэ, культурна, географическа, физическэ, студенческэ, морфологическо, фонетическэ, грамматическа, синтаксическа, математическа.

Словарна диктант №10

Ажахы, уржадэр, һайндэр, мүнөөдэр, уласхоорондын, агууехэ, автомашина, ажабайдал, бүхэдэлхэйн, олониитэ, нүгөөдэр.

БАЗАР БАРАДИН “СЭНГЭ БААБАЙ”

    1. Сэнгэ баабайн Дашасэрэн хүбүүнэй эрхэ нэрэ:

        а) Мантаахай

        б) Манхуудай

    2. Сэнгэ баабайн зараса басаган:

        а) Балма

        б) Дарима

    3.Сэнгэ баабайн мэдээ табижа унаад байхада, Дулмаһамганайньадисалһанбурханайсудар:

        а) Алтангэрэл

        б) Жадамба

        в) Ганжуур

     4. Сэнгэ баабайн эзэлжэ ябаһан тушаалнуудые тоологты.

    5. Шүтэдэг ламынгаа ерэхэдэ, Сэнгэ баабай юу хээб?

        а) мүргэл

        б) үргэл

    6. Аршаан хэдэг амһарта:

        а) бойпуур

        б) бумба

        в) дэбэр

     7. Сэнгын үхэһэнһөө хойшо 49 хоногто хуруулһан ном:

        а) Алтангэрэл

        б) Юм

        в) Жадамба

Д.-Р. Батожабай «Төөригдэһэн хуби заяан»

Даабаринууд

1. Д.-Р. Батожабай тухай учебник соо уншаад, хронологи хэгты.
2. Асуудалнуудта харюусагты.
3. Уншагдаха бүлэгүүд (электрон ном):

1) Аламжын гэртэхин, эдир наһан (1 б., 53 н.)

2) Жалма Аламжа хоерой инаг дуран, зол хубигүй ажабайдал (1-хи боти, 62-64 н., 65 н., 67 н. Хрестомати. “Гэмтэн баригдаба”, “Ой соо” бүлэгүүд.

3) Аламжа Наваан Чингиз эсэгэтэеэ уулзана (1-хи боти, 4 бүлэг)

4) Аламжа Баруун Жуу мордобо (1 боти, 139-164 н.)

                а) Шобдог лама Аламжа хоерой гаталһан зам, ушарһан бэрхэшээлнүүд (1 боти, 205-253 н., 331-358 н.)

                б) Монгол түрмын харуулшан.

                в) Бээжэн хотын рикшэ.

                г) Зандан Жуу бурхан залагдаба (79-132 н).

                д) Алхана... түрэл нютаг. (179-186 н.)

5) Жалмын уйдхар гашуудалта ажабайдал. (60-66 н., 2 боти)

6) Аламжа нютагаа бусана. “Гуулин хүреэтэй шагса бурхантаяа” хахасана. Булад хүбүүнэй шэлэһэн зам “202, 210, 219-220 н., 2 боти, 305-310 н. 2 боти)

7) Стихийнэ тэмсэлшэ (2 боти, эпилог)

8) Зол жаргал, хуби заяан гээшэ юун бэ? Хаанаб? Аламжын наһанай эсэс (323 н., 3 боти, 220-290 н. 3 боти)

4. Уран зохёолой образуудаар хүдэлмэри.

Сасуулгын характеристикэ

“Аламжа ба Ван-Түмэр”

“Аламжын төөригдэһэн хуби заяагаа бэдэрэлгэ” найруулга

Гол асуудалнууд:

1. Ажалша зоной түлөөлэгшэ

2. Зоболон хашалангай ута харгы.

3. “Хүсэн түгэлдэр” бурхадта этигэнгүй яахаб?

4. Аламжа холын харгыда

5. Стихийнэ тэмсэлшэ.

Когнитивнэ карта зохёолгын жэшээтэ темэнүүд:

1.Уран зохёолшын намтарай хуудаһанууд

2. Уран зохёолой геройнуудай хоорондохи харилсаан.

3. Геройн гаталһан зам.

4. Хоер ондоо зохёолнуудай гол геройнуудай хүгжэлтэ г.м.

Асуудалнууд

Д.-Р. Батожабайн намтар, зохёолнууд тухай

    1) Д.-Р. О. Батожабай хэды ондо түрөөб?

    2) Д.-Р. Батожабайн түрэһэн нютаг.

    3) 1936 ондо Зугаалайн долоон жэлэй һургуули дүүргээд, Улаан–Үдэ хото ерэжэ, ямар һургуулида орооб?

    4) 1941 ондо авиационно һургуули дүүргэжэ, летчик болоод, дайнай газарта ямар самолет жолоододог байгааб?

    5) Д.-Р. Батожабайн сценэ дээрэ нэгэтэшье табигдаагүй түрүүшын пьесэ

    6) Д.-Р. Батожабай хэды ондо Москва хото ошожо, Максим Горькийн нэрэмжэтэ Литературна институдай студент болооб?

    7) Д.-Р. Батожабайн бэшэһэн сценаринуудаар ямар кинофильмнүүд буулгагдааб?

    8) Д.-Р. Батожабайн “Төөригдэһэн хуби заяан” ямар жанрай зохёол болодог бэ?

    9) Роман-трилогиин нэгэдэхи номой нэрэ

    10) Трилогиин хоёрдохи номой нэрэ

    11) Энэ зохёолой гурбадахи номой нэрэ

    12) Д.-Р. Батожабайн автобиографическа повесть

    13) Бидэ 7-дохи класста Д.-Р. Батожабайн ямар романһаа хэһэгүүдые уншаа һэмбибди

    14) Чулуун-Бата ямар зохёолой герой бэ?

   Энэ хэн бэ? (Романай геройнууд)

     Гэмтэн баригдаба

     1) Бултанһаа ехээр буян хэхые оролдон, нангин шүтөөн Туваан хамбаһаа адис абажа, нүгэлөө арюудхаха һанаатай зоной дундуур хаха түрин, урагшаа жүдхэжэ ябаба.

    2) Туваан хамбын зүүн хажууда хүхэ торгон дэгэл дээгүүрээ улаан бүһэ бүһэлжэ, ута мүнгэн хутага зүүнхэй энэ хүниие харахада, зүгөөргүй һүртэй байгаа һэн.

    3) Полициин урядник … дасан дээрэ байдаг Шаргай хоёр хэлэгүй үхэрнүүд мэтэ шииганалдан, Аламжын барьягар томо гарайнь сарбууда гэнжын замагтай бугааг үмэдхүүлжэ байбад.

    4) Адуу манажа ябаһан Аламжа һүлэмхихэн өөг хашхараа дуулажа, хүр саһан соо үхэжэ хэбтэһэн хүниие оложо, гэртээ асарһан юм. Талын буряадай гэр соо мэдээ ороходоо, … Аламжатанда намтараа хөөрөө һэн.

    5) Нэгэтэ һүни арбан дүрбэн монсогор саахар абалитай болоһон хүбүүхэн арбан табадахяа Дашада үүдэ нээхэ гэжэ хаяа доогуурнь оробо. Гэр дотор тэмтэржэ ябаһаар, һогтуугаар газарта хэбтэһэн Намдагай нюур дээрэнь гэшхэжэрхиһэн юм.

    Ой соо

     1) Үбгэнэйнгөө Шара Дамбатай хөөрэлдэхые алдангүй харашоод байгаа һэн.

    2) Ууртайгаар бархиран, хүхэлтэеэ буляалдана.

    Далай ламын шагнал

     1) Аюул болоо һаань, һула һалахагүй гэжэ бодоһон һээрэй эзэн арһан тулам соохи мүнгэнһөө өөрөө хулуужа эхилбэ.

    2) Аламжатай хамта бии бололдоод байһан хитад хори сагаан хаяад үгэбэ. Энэ хитадые буряадууд бүгэдэ шахуу танидаг байгаа, “Муухай” гэжэ нэрлэдэг һэн.

    3) Шэнэ заседательтай болоходоо, нютагай зон балайшье баярлаагүй һэн. Омог бүдүүрхүү зантайһаа гадна, халтад гэбэл гарай хуули хэрэглэдэг үбгэн байгаа ха юм.

    4) Аламжын һээр хуха сохихыень хаража байһан баян һанагдаагүйгөөр Бүхэ Ламаһаа урбажа, тэрээнэй түлөө табиһан 100 түхэригөө һөөргэнь абаад, Аламжа тээшэ болобо.

    5) Толгойдонь углажархиһан шэрэм лонхо шэнгеэр тэрээнэй хүзүүндэ няалдашаба.

    6) Долоон жэлэй саада тээ эсэгынгээ толгой сохижо унагаагаад, тэрьедэһэн хүбүүн түрэһэн эсэгэеэ үхөө гэжэ тоолодог байгаа… Харыт, толгойдоо шиидамай һорьботой … … урдань ерээд зогсожо байнал!..

Романай удхаар асуудалнууд

     1) Аламжатан хэнһээ һэеы гэр урьһаар абажа, табан жэл соо адууень харааб?

    2) Туваан хамбаһаа адис хүртэхын тула түрисэлдэһэн зоной хүл доогуур хэн дарагдан унааб?

    3) Тэргэнүүд дээрэ Агын болон Сүүгэлэй дасануудай нэжээд томо тогоонуудые абажа ябаһан хүнүүдтэй Аламжын таниха хэн ябалсанаб?

    4) Отог соогоо унтажа хэбтэһэн Аламжа зүүдэндээ хэниие харааб?

    5) Торгон хара гэзэгэеэ Аламжа юугээр отолооб?

    6) Бүхэ барилдаашадһаа хэн Ага соо суурхадаг байһан бэ?

    7) Хэды жэлэй саана обоогой найрай барилдаанда Аламжа Шара Дамбада хаягдаһан байгааб?

    8) Томо тогоонуудые шэрээд ябаһан хүнүүдһээ хэн хүбүүн Жалмые һайхашаан хаража байгааб?

    9) Агын дасанай тогоон соо хэды хониной мяхан багтаха гэлсэнэб?

    10) Аламжын һээр сохиходонь, Мо Фэй хитад хэды сагаанай мүнгэ түлөөб?

    11) Бүхэ Ламые диилээд, майхандаа ошожо ябаһан Аламжа ойлгомторгүй хэниие дайражархиһан байгааб?

    12) Хан-Уулын барилдаанда Аламжа хэниие диилээб?

    13) Барилдажа эхилээд байхадаа, Аламжын эсэгэ хүбүүгээ юугээрнь таняаб?

    14) Наваан Чингиз Аламжа хүбүүнтэеэ хэды жэл боложо уулзанаб?

    15) Арбан долоотой Аламжа хүбүүгээ эсэгэнь хэнэй тэнэг басагые һамган болгожо абахыень баалаһан байгааб?

    16) Наваан Чингиз Жалмые һүни хаана хаяһан байгааб?

    17) Наваан Чингиз хаанаа шиидамай һорьботой байгааб?

    18) Туваан хамбаһаа юу абабабди, саг һайн болохо гэжэ зон этигээд байнаб?

    19) Намдаг баяниие Шара Дамба Аламжа хоёр юун гэжэ хараанаб?

    20) Тэмээнэй һээр сохюулжа байһан хүн хэн бэ?

    21) Бүхэ Лама барилдаанда Аламжада диилдэхэһээ урда хэниие хаяаб?

    22) Далай ламын шагнал хэды түхэриг байгааб?

    23) Аламжа Далай ламын шагналда хүртөө һаа, юутэй болохоб?

    24) Далай ламын шагналай түлөө барилдаанда ударидагша хүн (судья) хэн бэ?

    25) Аламжын эсэгэ Далай ламын шагналда хүртөө, Демьян Пустяковые газар уруу толгойгоорнь сохижо хаяад тэрьедээ. Самбуу лама тэрээниие юун гэжэ нэрлээб?

Хэн хэлэнэб?

    1) Яахадаад, байза, бултанһаа урид хамба ламаһаа адис абаад орхихомни ааб?

    2) Бултанһаа ехэ ноён болохо болтогойб, хамагһаа олон малтай болохо болтогойб!

    3) Аба-а, аба-а! Абыемнай абаашабал!

    4) Ноёдоор үһөөтэй хүн толгойгүй, нохойтой үһөөтэй хүн хормойгүй гэһэн юм!

    5) Абарыт! Хүбүүемни гэшхэжэ байналта!

    6) Малгүй хүнби! Малгүй хүнби!.

    7) Үхэр малһаа байха ши бидэ хоёр энэ тогоон соо ороходоо болохобди.

    8) Зургаан жэлэй саада тээ барилдагшаһаа ондоо болоо гүб?

    9) Хэрбээ найр дээрэ оройлжо, бүхын түрүү шагнал абаагүй һаа яаха гээшэбиб?

    10) Энэ туламтай мүнгэнэй тоогоор боосолдоё!

    11) Залуу ябахадаа, шинии зэргын хүнүүдээр яһалал носолдоһон хүнби. Бүһэшни һула! Заһажа уя!

    12) Харанагүй гүш? Тэрэ нюсэгэн “халааһанууд” энэ Аламжын түлөө хүхижэ байна ха юм!

    13) Иигээд лэ дүүрээ! Жаргал ерээ гээшэ… һааха үнеэн, орохо гэр бии. Саашань бурханай заяагаар болоно бэзэбди!

    14) Шэнэ бүхэ хожомдожо ерээд, барилдахамни гэжэ байнал!

    15) Агын дасангай үбгэн ламхай Сүүгэлэй гэгээн хоёр зүбшөө! Аламжа, бэеэ заһажа бай!

    16) Бари, хүбүүн! Би мүнгэ эринэгүйб! Таанад намда үригүй болоот.

    17) Минии нэгэ үдэр миин үнжэбэл, нэгэ бэшэ, юһэн иимэнүүд хүбүүд хооһон бархиралдахал!

    18) Иимэ һайхан дайдада тэнэг хүн туража үхэхэ. Ой ороод, үлир мойһоор хооллыш! Хушын һамар! Досоохинь хуу тоһон ха юм!

    19) Пустяков буудана ха даа. Тэрэ хариһаа ерэһэн шүдхэрые буудаа! Алахань гэжэ һанаһамни, һогтуу Пустяков тудахаар бэшэ байба!

    20) Нохойн яла түлэхыень Далай лама мүнгэ эльгээгээ юм гү?

Д-Р. Батожабайн намтараар ба

“Төөригдэһэн хуби заяан” романай удхаар

11 класс, литературна викторина

1.     Д. Р. Батожабай хэды ондо, хаана түрөөб?

Догой,1921 он

2.     1936 ондо хаанахи һургуули дүүргээд, Улаан-Үдэ һуралсалаа үргэлжэлүүлхээр ерээб?                                             

Зугаалайн

3.     «Төөригдэһэн хуби заяан» романай 1-дэхи ном хэды ондо хэблэгдээб?

1959 он

4.     Өөрынгөө намтараар юун гэжэ повесть зохёоһон бэ?

Шалхуу Рабданай хөөрөөн

5.     Романай ботинуудые нэрлэгты.

“Гансаардалга”, “Шуурган өөдэ”, “Уг дамжан далижалга”

6.     Дайнай үедэ сэрэгэй ямар албанда ябааб?

Ниидэлгын (авиаци)

“Төөригдэһэн хуби заяан” романай удхаар:

7.     Жалма, хэн баянай барлаг байһан бэ?

Шаралдай

8.     Аламжа хургаараа ямар бурханай урда зула баряаб.

Бодисатва

9.     Хаан-Уулада найрай боложо байхада, хэн шоно бажуудаг монгол нохойнуудта хазуулаа бэ?

Пустяков

10.  Мүсэ дутуутай хүн 9 жэлэй саада тээ хори гаран наһатай шуумар түргэн хүбүүн ябаа бэлэй. Зон тэрэ хүниие хэн гэжэ нэрлэдэг болооб?

Бүхэтэр (Галсан)

11.  Һаса гэжэ үгэ буряадшалхада...

Бурханай орон

12.  Хэд Осор ламые хулуужа, Лондон абаашааб?

Томас Синг хоёр отрядтаяа

13.  Искровагай нэрэ, обог.

Татьяна Львовна

14.  Хаан Уула хүрэтэр Аламжатанаар хэн ябалсааб?

                                                                   Мо Фэй

15.  Зандан Жуу бурханиие хаанаһаа хайшань, ямар дасанда абаашааб?

Бээжэнһээ Сүүгэл дасан

16.  Сэмгэ долёоноб гээд һүхын үнсэгтэ хэлээ няалдашаһан хүн.

Самбуу лама

17.  Түбэд ёһоор үбшэнтэниие эмшэлдэг, университедтэ монгол, манжа хэлэ заадаг, хэрээһэ зүүһэн буряад хүн.

Петр Бадмаев

18.  Аламжа хаана Ван Түмэртэй түрүүшынхиеэ уулзааб?

Сади-Саруг-Сүм уулын хормойдо

19.  Монголой түрмэдэ Аламжа ямар ажалтай байгааб?

Харуулшан

20.  Хэн Зандан Жуу бурханай морилхо үедэ Лонхо баянай сарай соо буха шоно хоёртой хаагдашоод байгаа һэн бэ?

Шаргай

21.  Туваан хамбын прототип хэн бэ?

Агваан Доржиев

22.  “Хоёр нидхэнь дали боложо, мохоохон үзүүртэй хамарынь тэлээд элижэ ябаһандал харагдана” . Хэн геройн зураглалһааб?

Жалма

23.  Галсанай дуратай басаган...

Дарима

24.  Бүхы наһаараа аянда ябажа үнгэргэһэн хүн, тэрэниие нютагайнь зон айхабтар һайнаар сэгнэдэг һэн.

Наваан-Чингиз

25.  Шобдог ламые хэн аланаб?

Гүн Эрбэд

26.  Хэниие Туваан Хамбын орондо Англи абаашааб?

Осор ламые

27.  Япон гүрэнэй тагнуулшан...

Ямандзуки

28. Лонхо баянай дүү хүбүүн...

Намдаг

29.  Аламжын үргэһэн хүбүүн...

Олзобоев

30.  Хэдыдэхи Далай лама тухай роман соо хэлэгдэнэб?

13-дахи

31.  Аламжын хэдытэйдэ эжынь наһа барааб?

17-тойдонь

32.  Зандан Жуу бурханиие залажа асархадань, Аламжада ламанар хэды түхэриг үгөөб?

800 түхэриг

 Таагты: хэд бэ?

Д.-Р. Батожабай “Төөригдэһэн хуби заяан”

 романай геройнууд

литературна викторина

1.     Хэн январь һара соо Агын дасан морилооб?

Туваан хамба

2.     «Бултанһаа ехэ ноён болохо болтогойб, хамагһаа олон малтай болохо болтогойб». Хэнэй хүсэл бэ?

Гулваа ноён

3.     «Тэрэ хүнэй набтархан бэетэйшье һаань мүр дээрэхи аягын шэнээн эполедуудые, хажуу тээнь һанжажа байгаа мүнгэ һиилэһэн хуйтай һэлмыень харахада, айхабтар һүртэй боложо үзэгдэнэ».

Хэн тухай хэлэгдэнэб?

Барон Корф

4.     «Набтархан бэетэй, хурса сагаан шарайтай, энэ хүн уралаа таһа зуужархёод һууна». Хэн бэ?

Туваан хамба

5.     «Бултанһаа ехээр һүзэглэнхэй, гараа дээрэ наманшалһан тэрэнэй урагшаа алхахатай хамта хоёр сарбуудань хүнүүд аһалдашаба». Хэнэй?

                                                                                              Аламжын

6.     «Ноёдоор үһөөтэй хүн толгойгүй, нохойтой үһөөтэй хүн хормойгүй гэһэн юм» — гээд саашаа ябашаба. Хэн бэ?

Намдаг баян

7.     «Хэлэшэгүй һайхан эхэнэрые хаража, зүрхөө хүдэлһэн аяншан Жалмын гарта байһан хилгааһа хараашагүй боложо, сарбуу дээгүүрнь һанжаһан могойдол хара гэзэгэнүүдыень уһатай нюдөөрөө тонгойн харахые оролдоно». Хэн бэ?

Шара Дамба

8.     Олон хүүгэдэй эсэгэ, үгытэй хитад. Хэн бэ?

Мо Фэй

9.      Костюмайнгаа таһархай хамсы тэрэ гэнтэ хаража, газарта хэбтэһэн нохой тээшэ дахин хашхаран алдаад, зон руу эрьежэ: «Энэ нохойн эзэн хэн бэ?» — гэжэ асууна.

Кукушкин

10.  Шэхыень таһа сабшаһан тэмээнэй хара һээр хухалуулха мүрысөө хэжэ, ехэ мүнгэ суглуулжа байһан хэн бэ?

Загда

11.   «Тэрэнэй нюур дээрэ хамар гэжэ харагдадаггүй, харин хониной һүүл шэнгеэр һанжанхай томо хасарайнь шэшэрхые дүхэригэй зон бүгэдөөрэн харабад». Хэн тухай хэлэгдэнэб?

Бүхэ лама

12.  «Үргэн сээжэтэй, бүгдэгэр бэетэй хүн ашаа жүдхэһэн сар мэтэ найгарган, хара майхан уруу орошобо». Хэн бэ?

Наваан Чингиз

13.  «Тэрэнэй үбдэгүүд урагшаа углуутан, хоёр гарынь аргамжа мэтэ һанжашоод байгаа һэн». Хэнэй?

Аламжын