Рабочая программа по бурятской литературе в 8классе
рабочая программа (8 класс) на тему
Рабочая программа по бурятской литературе в 8классе.
Скачать:
Вложение | Размер |
---|---|
rab.programma.bur_.lit_.8kl.docx | 88.82 КБ |
Предварительный просмотр:
МО «Курумканский район»
Курумканское РУО
Муниципальное бюджетное общеобразовательное учреждение
«Улюнханская средняя общеобразовательная школа»
«Согласовано» «Согласовано» «Утверждено»
Руководитель МО Заместитель директора по УВР Директор школы
______/Цыдендоржиева ЭЦ./ _________/Бадлуева Е.М./ _________/Будаева Е.Б/
ФИО ФИО ФИО
Протокол№_____от «31»августа 2017г «31» августа 2017г. Приказ №_____от «31» августа 2017г.
Рабочая программа
Учебный курс: Бурятская литература
Ступень обучения, класс: основное общее, 8 класс
ФИО разработчика: Цыбикова С.Э., учитель бурятского языка и литературы
Срок действия программы: 1 год
2017
Пояснительная записка
Рабочая программа по бурятской литературе составлена на основе:
- Закона РФ «Об образовании» (в действующей редакции);
-Закона РБ «Об образовании» (в действующей редакции);
- Федерального базисного учебного плана для образовательных учреждений, реализующих программы общего образования, утвержденного приказом МО и Н РФ №1312 от 09 марта 2004г.;
-Приказа МО и Н РФ №241 от 20.08.2008 «О внесении изменений в федеральный БУП и примерные учебные планы для ОУ РФ, реализующих программы общего образования МО РФ от 09.03.2004 № 1312»;
- Приказа МО и Н РБ №1168 от 03.09.2008 «Об утверждении регионального базисного учебного плана и примерных учебных планов для ОУ РБ, реализующих программы общего образования»;
- Приказа МО и Н РФ № 1994 от 03 июня 2011 года «О внесении изменений в федеральный базисный учебный план и примерные учебные планы для образовательных учреждений, реализующих программы общего образования»;
- Приказа МО и Н РБ № 1093 от 12 июля 2011 года «О внесении изменений в региональный базисный учебный план примерные учебные планы для образовательных учреждений, реализующих программы общего образования»;
- Приказа МО и Н РФ 31 марта 2014года №253 «Об утверждении федеральных перечней учебников, рекомендованных (допущенных) к использованию в образовательном процессе в ОУ, реализующих образовательные программы общего образования и имеющих государственную аккредитацию, на 2017-2018уч. г (С изменениями на 05июля2017года)
-Приказа МО и Н Республики Бурятия от 26.08.2013 №1646/1 (примерный учебный план общеобразовательных учреждении(организации)Республики Бурятия , реализующих основные образовательные программы);
- «Санитарно-гигиенических требований к условиям обучения в общеобразовательных учреждениях» (Постановление Главного государственного санитарного врача Российской Федерации от 29 декабря 2010 года № 189);
- Образовательной программы МБОУ «Улюнханская СОШ» на 2017-2018 уч.г.;
-Устава МБОУ «Улюнханская СОШ»;
-Положение о рабочей программе «УлюнханскаяСОШ» от 31 августа 2016;
- Приказа № 1 по школе от 31 августа 2017года «Об утверждении учебного плана школы на 2017-2018 уч.г.»
В соответствии с Федеральным базисным планом и учебным планом МБОУ «Улюнханская СОШ» учебный предмет «Бурятский язык» является обязательным и на его преподавание отводится 2 часа в неделю (всего 68 часов в год) и реализуется в рамках национально-регионального компонента образовательного учреждения.
Для реализации данной программы используется УМК «Бурятская литература » Учебник. Хрестомати 8 класс (Ц.Б.Бадмацыренова., К.Н.Гармаева., Б.Ш.Ширапова.) Улаан - Удэ, Бэлиг,2012 он;
Бурятская литература входит в общеобразовательную область «Язык и литература».
Бурятская литература является одним из главных элементов культуры бурятского народа - носителя данного языка. Он открывает учащимся непосредственный доступ к духовному богатству бурятского народа, повышает уровень их общего гуманитарного образования, а также является средством межкультурной коммуникации. Поэтому ему отводится существенная роль в решении важных задач, стоящих перед современной школой в плане формирования толерантной личности, развития ее национального самосознания.
Цели и задачи обучения бурятской литературе
Обучение бурятскому языку на ступени основного общего образования направлено на достижение следующих целей:
-воспитание духовно развитой личности, формирование гуманистического мировоззрения, гражданского сознания, чувства патриотизма, любви и уважения к литературе;
-развитие эмоционального восприятия художественного текста, образного и аналитического мышления, творческого воображения, читательской культуры и понимания авторской позиции;
формирование начальных представлений о специфике литературы в самостоятельном чтении художественных произведений;
развитие устной и письменной речи учащихся
-освоение текстов художественных произведений в единстве формы и содержания, основных историко-литературных понятий;
-овладение умениями чтения и анализа художественных произведений с привлечением базовых литературоведческих понятий и необходимых сведений по истории литературы; выявления в произведениях конкретно-исторического и общечеловеческого содержания; грамотного использования литературного языка при создании собственных устных и письменных высказываний.
Обучение бурятской литературы на ступени основного общего образования направлено на достижение следующих целей:
- развитие коммуникативной компетенции на бурятском языке в совокупности ее составляющих - речевой, языковой, социокультурной, компенсаторной, учебно-познавательной;
речевая компетенция - развитие коммуникативных умений в
четырех основных видах речевой деятельности (говорении, аудировании, чтении, письме);
- социокультурная компетенция - приобщение учащихся к культуре, традициям бурятского народа, с учетом социально-экономических, этнокультурных, этнонациональных и других особенностей региона, в рамках тем, сфер и ситуаций общения, отвечающих опыту, интересам, психологическим особенностям учащихся основной школы на разных ее этапах (V-VII и VIII-IX классы); формирование умения представлять свою республику, культуру ее народов в условиях межкультурного общения;
- компенсаторная компетенция - развитие умений выходить из
положения в условиях дефицита языковых средств при получении и передаче информации; - учебно-познавательная компетенция - дальнейшее развитие общих и специальных учебных умений; ознакомление с доступными учащимся способами и приемами самостоятельного изучения языков и культур, в том числе с использованием новых информационных технологий;
•ценностно-смысловые компетенции - компетенции в сфере мировоззрения, связанные с ценностными ориентирами ученика, его способностью видеть и понимать окружающий мир, ориентироваться в нем, осознавать свою роль и предназначение, уметь выбирать целевые и смысловые установки для своих действий и поступков, принимать решения. Данные компетенции обеспечивают механизм
развитие и воспитание понимания у школьников важности изучения бурятского языка в современных условиях развития нашего общества и потребности пользоваться им как средством общения, познания, самореализации и социальной адаптации; воспитание качеств гражданина, патриота; развитие национального самосознания, стремления к взаимопониманию между людьми разных национальностей, толерантного отношения к проявлениям иной культуры.
- валеологические:
Соблюдение надлежащей обстановки и гигиенических условий в классе
Правильное чередование количества и видов преподавания (словесный, наглядный, аудиовизуальный, самостоятельная работа и т.д.)
Контроль длительности применения ТСО (в соответствии с гигиеническими нормами)
Включение в план урока оздоровительных моментов на уроке: физкультминутки, динамические паузы, минуты релаксации, дыхательная гимнастика, гимнастика для глаз.
Соблюдение комфортного психологического климата на уроке.
Создавать здоровый психологический климат на уроках, повышать мотивацию учащихся.
Ведущие принципы.
Реализация дидактических принципов:
-Принцип воспитывающего обучения (создание условий формулирования личности в целом);
-Принцип научности(содержание обучения должно отражать современное состояние науки, изучающей литературы - литературоведения, литературной критики.
На уроках необходимо школьников обучать элементам научного поиска, основам исследовательской деятельности);
-Принцип связи обучения с практикой (использование уч-ся знаний в решении практических задач; применение полученных знаний в жизни; формирование собственной точки зрения, развитие у школьников устойчивости к информационному потоку, формирование критического мышления);
Принцип системности и последовательности (обучение и воспитание в определенной системе, логическое построение содержания и процесса обучения);
- Принцип доступности (учёт особенностей развития учащихся, организация обучения, исключающая возможность психо-физических перегрузок уч-ся);
- Принцип наглядности (целесообразное и эффективное привлечение органов чувств к восприятию уч. материала через ТСО и ИК-технологии);
- Принцип сознательности и активности учащихся при направляющей и организующей роли учителя(сознание уч-ся цели обучения, самостоятельности школьников в планировании и организации своей деятельности ; самоконтроль учеников, интерес к знаниям , самостоятельная постановка проблемы и поиск её решения);
- Принцип прочности (прочное усвоение знаний, переход знаний в умения и навыки на основе активности уч-ся, правильной организации повторения изученного, учёта индивидуальных особенностей уч-ся, структурирования материала с выделением главного и соблюдения логических связей, контроля результатов обучения ими их оценки);
Национально-региональный компонент программы представлен развитием письменной речи на обычаях и традициях бурятского народа.
Содержание курса
(68 часа, 2 часа в неделю)
Оршол (1час)
1-дэхи хуби. Раздел I. Арадай аман зохёолой уран hайханай заншал -11+1 (нац. рег. к)+ 1ч.ш.х.
Аман зохёолой заншалые литературада хэрэглэлгэ. Мифүүд. Домогууд. Дуунууд. Оньhон ба хошоо үгэнүүд. Э.Х.Галшиев «Бэлигэй толи»
Үреэлнүүд. Таабаринууд. Юртэмсын гурбалжан, дүрбэлжэн. Буряад арадай аман зохёолнууд. Үльгэрнүүд. Абай - Гэсэр хүбүүн. Шалгалтын ажал.
Раздел II. Буряад арадай XVIII-XIX зуун жэлнүүдэй бэшэмэл зохёолнууд ба тэдэнэй уран hайханай заншалнууд-4 ч+1(нац. к)
Монголой нюуса тобшо. Замай тэмдэглэлнүүд. Дамба – Даржаа Заяев; Б.Барадин Будда Рабданов. Худалдаа наймаан, түбэд эхэнэрнүүд
Ш.-Н.Р.Цыденжаповай «Дэлхэйн табан «үнгэтэ» арадуудые нэгэдүүлгэ.
Раздел III. Буддын шажанай зохёолнууд ба тэдэнэй заншалнууд- 2ч.+1(нац. рег.)
Буддын шажанай зохёолнууд. Дугаров Э.Ч. Будда Шакьямуниин зохёолнууд. Доншод хурал. Донжуур маани.
Раздел IV. XX зуун жэлэй эхинэй буряад литература ба тэрэнэй заншалнууд- 7ч.+2ч. (нац. рег. к)
Буряад арадаа гэгээрүүлэгшэд. Ч -Л. Базарон. «Хаарташан» зүжэг. Д-Р. Намжилов «Буряад аршааншадай байдал». Б.Б.Барадин «Сэнгэ баабай». Архи тамхинай хорооной хойшолон. Б.Барадин «Ехэ удаган абжаа» зүжэг. Шүлэг «Буряад –монголой уг гарбалай домог». Шалгалтын ажал. Минии уг гарбал.
Раздел V. Поэт-реформатор- 2ч.
Поэт – реформатор Д.Дашинимаев. Шүлэгүүд «Тоёон», «Туг».
2-дохи хуби Раздел I. Романтизм – 4ч.
Романтическа ёhо заншалай нүлөөн. С. Туяа творческо зам. Ч.Ц.Цыдендамбаев поэт-лирик. Д-Д. Ж.Мункоев «Талада гарабаб»поэмэ.
Раздел II. Реалистическэ ёhо заншалые буряад литературада хэрэглэлэгэ 5ч.+1ч. (нац.р. к)+1ч.ш. х
Реализм. Ц.Ц.Дондубон «Хиртэhэн hара». Нютагай хүндэтэй хүнүүд.
Раздел III. З0 онуудай ба Эсэгэ Ороноо хамгаалгын Агууехэ дайнай үе буряад литературада- 8ч+1ч. (нац. рег. к)
К.Ш.Цыденов «Хээрэ» хөөрөөн. Ц.Р.Галанов «Эсэгын хүбүүн». Эсэгэ Ороноо хамгалгын Агууехэ дайн. Ц.Ц.Дондогой - журналист, публицист «Эхэ тухай поэмэ». Шалгалтын ажал. Эхэ нангин үгэ.
Раздел IV. Буряад Сонет-1ч.+1ч. (нац. рег. к)
Сонедэй түүхэhээ М.Ж.Самбуев «Аласай замда юрөөнэм». Hургаал захяанууд залуу үетэндэ заатагүй хэрэгтэй.
Раздел V. Хүн түрэлтэндэ, уг гарбал, уг изагуур -6ч.+1ч. (нац. рег. к.)
Л.Д.Тапхаев поэт-лирик. Поэмэ «Угай түүхэ». Булгад, эхирэд, хори, хонгоодор буряадуудай уг гарбал, hүр hүлдэ. А.Г-Н. Лыгденов «Үншэн». А.Г-Н. Лыгденов «Нюдэнэй аршаан» хөөрөөн. Минии нютагай нангин шүтөөнэй газарнууд. Угсаата зоной hургаалнууд.
Раздел VI. Арадай аман зохёолой заншалые буряад литературада хэрэглэлгэ – 3ч.+1ч.ш.х.
Буряад литературада арадай аман зохёолой үзүүлhэн нүлөөн. Д.Н.Сультимов «Амиды зула» зүжэг. Шалгалтын ажал.
Календарно-тематический план
№ урока | Тема урока | Дата проведения | Основное содержание | Основные виды учебной деятельности ученика | ||||
фактически | По плану | |||||||
Предметные | Метапредметные УУД | Личностные УУД | ||||||
1 | Оршол. Ёhо заншал ба литературын хүгжэлтэ. | 06.09 | Соёл литература хоёр уран hайханай ёhо заншалгүйгөөр бии болодоггүй. Искусстводохи шэнэлэлтэ тухай ойлгосо. | Ёhо заншал ба литературын хүгжэлтэ. | - Ёhо заншал ба литература хоёрой холбоо мэдэхэ; - Соёл литература ба уран hайханай ёhо заншал хоёрой илгаа; | XX зуун жэлэй литературын хүгжэлтэ, шэнэлэлтэ мэдэжэ абалга. | ||
Раздел 1. Арадай аман зохёолой уран hайханай заншал -11+1 (нац. рег. к)+ 2ч.ш.х. | ||||||||
2 | Аман зохёолой заншалые литературада хэрэглэлгэ | 08.09 | Арадай аман зохёолой уран hайханай ёhо заншал | Арадай аман зохёолой уран hайханай ёhо заншалай шэнжэнүүд | -Аман зохёолой баялиг мэдэрхэ; -Ёhо заншалаа мартангүй, ажабайдалдаа хэрэглэжэ ябаха; | Буряад арадайнгаа аман зохёол, ёhо заншал ойлгожо, ухаан сэдьхэлдээ шэнгээжэ бэеэ хүмүүжүүлжэ ябаха.
| ||
3 | Мифүүд | 13.09 | Аман зохёол мифүүд тухай ойлгосо. Тэрэнэй удха, байгуулга. | Аман зохёол мифүүд. Байгуулга, удха. | - аман зохёолой жанр миф тухай мэдэсэ; - Мифүүдэй удхыень тайлбарилжа шадаха; | Эртэ урдын арад зоной байдал мифэй жанрай эхи заха болоhониие ойлгожо ябалга. | ||
4 | Домогууд | 15.09 | Домогууд тухай ойлгосо. Буряадай түүхэ домогуудай 7 бүлэг, тэрэнэй удха ба байгуулга. | Домогуудай 7 бүлэг, тэрэнэй удха ба байгуулгань | - Түүхэ домогуудай удхыень элирүүлжэ; -Нютаг нуга, газар уhанай, байгаали тухай домогуудые мэдэжэ; | -Уланхаан нютагайнгаа баялигай домогуудые мэдэжэ, алдар суута хүнүүд тухай домог түүрээжэ; | ||
5 | Дуунууд | 20.09 | Аман зохёол дуун тухай мэдэсэ. Арадай дуунуудай бүлэгүүдэй хубаари | Арадай дуунуудай бүлэгүүдэй хубаари | - Дуунууд хүнэй ажабайдалдаа ехэ нүлөө үзүүлдэг; -Дуунтай нүхэсэhэн хүн жаргалтай гэжэ мэдэхэ; | Нютагай урданай дуунуудые буулгажа абаха шадал түрүүлхэ. | ||
6 | Оньhон ба хошоо үгэнүүд | 22.09 | Hургаал заабари хэлэhэн аман зохёолнуудай ёhо гурим ба тематика | Оньhон ба хошоо үгэнүүдэй байгуулга ба ажабайдалда хэрэглэгдэхэ үүргэнь | - удхаарнь хэлэжэ, дамжуулжа шадаха; -удхыень тайлбарилжа шадаха; | Аба эжын hургаал хадууун абаха; | ||
7 | Э.Х.Галшиев «Бэлигэй толи» | 27.09 | «Бэлигэй толи» номой удха, тэрэнэй байгуулга | Hургаал заабаринуудай онсо янза, хэрэглэлгэ | -Уншаад, удхыень ойлгохо; - Бэедээ hайн юумэ шэлэн абаха; | hургаал заабаринуудые сэгнэжэ, баримталжа ябаха | ||
8 | Үреэлнүүд. Таабаринууд. Юртэмсын гурбалжан, дүрбэлжэн | 29.09 | Аман зохёолнуудай онсо шэнжэ, классификаци, байгуулга, түхэл маяг | Гурбалжан, дүрбэлжэн таабаринуудай сэдэбүүд, ажабайдалтай нягта холбоо | - аман зохёолнуудые уншаад, удхыень ойлгожо; -тайлбарилан найруулжа; | Аман зохёол хадуун абажа, хододоо хэрэглжэ ябаха | ||
9 | Буряад арадай аман зохёолнууд | 04.10 | Арадай аман зохёолой байгуулга ба онсо янза | Ажабайдалда аман зохёолой үүргэ | -хоорондонь илгажа шадаха; -Ажабайдалдаа хэрэглэжэ абалга; | Арадай аман зохёолнуудые хэрэглэжэ, баялигыень мэдэржэ ябаха | ||
10-14 | Үльгэрнүүд. Абай - Гэсэр хүбүүн | 06.10 11.10 13.10 18.10 20.10 | Буряад арадай аман зохёол соо үльгэрэй hуури. Баатарнуудай эрэлхэг зориг, аша габьяа, тэрэнэй удха ба байгуулга. | Үльгэрнүүдэй гол удхыень тайлбарилха, тэрэнэй байгуулга. | -уншаhан зохёолойнгоо удхыень мэдэхэ; -Баатарнуудай хэрэг дэмжэхэ; | Буряад арадай баялигай нэгэн Үльгэрэй зүб талыень | ||
15 | Шалгалтын ажал Тест №2 | 25.10 | Арадай аман зохёолоор тест | |||||
Раздел 2. Буряад арадай XVIII-XIX зуун жэлнүүдэй бэшэмэл зохёолнууд ба тэдэнэй уран hайханай заншалнууд-4 ч+1(нац. к) | ||||||||
16-17 | Монголой нюуса тобшо | 27.10 08.11 | Тэмүүжинэй уг гарбал, эдир наhан, зохёолой удха тайлбарилга | Монгол арадай нюуса тобшо, ажабайдал, чингис хаанай наhанай замайнь харгы | -Чингис хаан тухай мэдэсэ, тэрэнэй абари зан; -уншаhанаа хөөрэжэ шадаха; | Буряад арадай дунда түрүү хүнүүдэй аша туhын габьяа | ||
18 | Замай тэмдэглэлнүүд. Дамба – Даржаа Заяев; Б.Барадин | 10.11 | Замай тэмдэглэлнүүдэй жанр тухай ойлгосо. | Буряад литературын замай тэмдэглэлнүүдэй онсо янза | -түрүү хүнүүдэй нэрэ зэргэнүүдые ; -зохёол уншаад, дүн гаргажа; | Буряад литература замай тэмдэглэлнүүдэй үүргэ | ||
19 | Будда Рабданов. Худалдаа наймаан, түбэд эхэнэрнүүд | 15.11 | Будда Рабданов - эрдэмтэн. Урданай сагай байдал. | Буряад аяншалагшадай ушар шалтаг, зорилго. | - Тексттэ дүтөөр хөөрэхэ; -Уншаhан зохёолоо шүүмжэлжэ | Арадай аяншалагшадай нэрэнүүдые мэдэхэ, тэдээнээрээ омогорхохо. | ||
20 | Ш.-Н.Р.Цыденжаповай «Дэлхэйн табан «үнгэтэ» арадуудые нэгэдүүлгэ | 17.11 | «Дэлхэйн табан «үнгэтэ» арадуудые нэгэдүүлгэ статьяатай танилсаха | Эб хамта арадуудай эбтэй эетэй ажаhуухада хүн бүхэнэй үүргэ | - Зохёол соо зураатай үйлэнүүдые элирүүлхэ; -уранаар уншажа, хэлэжэ шадаха | Булта эбтэй эетэй ажаhуухада минии аша туhа хүмүүжүүлгэ | ||
Раздел 3. Буддын шажанай зохёолнууд ба тэдэнэй заншалнууд- 2ч.+1(нац. рег.) | ||||||||
21 | Буддын шажанай зохёолнууд. Дугаров Э.Ч. | 22.11 | Дугаров Э.Ч. –уран зохёолшо. | Буддын шажанай зохёолнуудтай танилсаха. | - Зохёол уншаад, дүн гаргаха; Будда багшын hургаал заабари мэдэхэ; | Будда бурханай hургаалай гүн удха мэдэрхэ | ||
22 | Будда Шакьямуниин зохёолнууд | 24.11 | Будда Шакьямууниин намтар | Буддын нигүүлэсхы сэдьхэлтэй байдал тухай ойлгосо. | -Зохёолой шухала шэнжэнүүд; -Зүб талыень иларуулжа, бэедээ шүмжэлгэ хэхэ; | Будда-Бурхан багша гэжэ ойлгосо тодорхо | ||
23 | Доншод хурал. Донжуур маани | 29.11 | Доншод хурал тухай мэдэсэ | Доншод - мянган тахилай hайндэр гэжэ мэдэхэ; | - бурхан багшын заабаряар ябалга тухай мэдэсэ. -Донжуур маани сээжэлдэжэ хөөрэхэ; | Бурхан багшын hургаалаар ябаhан хүн зон хосорхогүй | ||
Раздел 4. XX зуун жэлэй эхинэй буряад литература ба тэрэнэй заншалнууд- 7ч.+2ч.(нац.рег.к)
| ||||||||
24 | Буряад арадаа гэгээрүүлэгшэд. Ч-Л.Базарон | 01.12 | Буряад арадай түрүү гэгээрэгшэдэй нүлөө | Буряад Ороноо суурхуулhан түрүү гэгээрүүлэгшэдэй нэрэ зэргэ тухай | -характеристика үгэхэ, асуудалнуудта харюусаха; -Түрүү хүнүүдэй намтар шэнжэлхэ ба сэгнэхэ; | Буряад арадай гэгээрүүлэгшэдэй намтар дээрэ бэеэ хүмүүжүүхэ, жэшээ болгон абаха. | ||
25 | «Хаарташан» зүжэг | 06.12 | Зүжэгэй гол удха ба байгуулга | Гол удха дээрэ анхарал хандуулха, зүб тала элирүүлхэ. | - характеристикэ үгэхэ, анализ хэхэ; -зүб буруу талыень элирүүлхэ; | Хаарта наадажа ябалган буруу ябадал гэжэ ойлгожо абалган гол шухала. | ||
26 | Д-Р. Намжилов «Буряад аршааншадай байдал» | 08.12 | Урданай сагай аршааншадай байдал мэдэрхэ | 2 ангиин аршааншадай байдал зураглаха. Гол шухала асуудалнууд; | -проблемнэ шэнжэ элирүүлхэ; -уншаhан зохёолдоо характеристика зураглаха | Поэдэй гол зорилго, хандалга хадуун абаха. | ||
27 | Б.Б.Барадин
| 13.12 | Рассказай гол удха, тэрэнэй байгуулга. | Буряад урданай зоной ажабайдалтай танилсалга. | -зохёолой удха задалан анализ хэхэ; -геройн буруу тала | Хүн бүхэн зүб мүрөөр ябажа, алдуу эндүү гаргангүй ябаха хэрэгтэй. | ||
28 | «Сэнгэ баабай» | 15.12 | Рассказай гол удха, тэрэнэй байгуулга. | Сэнгэ баабайн образ | элирүүлхэ, сэгнэлтэ, проблемнэ асуудал гаргаха. | |||
29 | Архи тамхинай хорооной хойшолон | 20.12 | Архи тамхинай хорон - хүн зондо тодхор асардаг тухай мэдэсэ. | Архи уунгүй, тамхи татангүй ябаха хэрэгтэй гэжэ мэдэсэ | - Муу ябадалда сэгнэлтэ; -Өөртөө зорилго табиха, зүб бурууе элирүүлхэ | Энэ наhандаа архи уунгүй, тамхи татангүй ябаха хэрэгтэй гэжэ ойлгожо ябаха гол шухала. | ||
30 | Б.Барадин «Ехэ удаган абжаа» зүжэг | 22.12 | 18 зуун жэлэй багаар Хори буряадуудай Петр хаанда ошолго тухай мэдэсэ. | Буряадуудай Москва ошолго, гуйлта эриhэн тухай | -Түүхэ уудалан анализ хэхэ; Интернетhээ материал абаад, найруулан хамгаалха. | 18 зуун жэлэй эхиндэ Хори буряадуудай Петр хаанда ошолго, нютагаа бусалга мэдэхэ | ||
31 | Шүлэг «Буряад –монголой уг гарбалай домог» Тест №3 | 27.12 | Барга баатарай ажабайдалтай танилсалга. | Буряад – монголой уг гарбал. Уг, отог тухай мэдэсэ. | - шүлэг анализ хэхэ; -Нютагайнгаа отог, бууса тухай мэдэхэ | Нютаг зоной уг гарбал, отог бууса эжы абаhаа элирүүлхэ. | ||
32 | Минии уг гарбал | 29.12 | Уг гарбал тухай мэдэсэ үргэдэхэхэ; | Минии гэр бүлын уг гарбал | - | Өөрынгөө уг гарбал, отог бууса эжы абаhаа элирүүлхэ. | ||
Раздел V. Поэт-реформатор- 2ч. | ||||||||
33 | Поэт – реформатор Д.Дашинимаев | 17.01 | Д.Дашинимаев – элитэ поэт, оршуулагша, журналист тухай мэдэсэ | Поэт – реформаторай творческо намтар | -намтарынь анализ хэжэ шадаха; -удха дээрэ ажаллаха, дүн гаргаха. | Наатарынь жэшээ болгон бэедээ хадуун абаха. | ||
34 | Шүлэгүүд «Тоёон», «Туг» | 19.01 | Шүлэгүүдэй удха ба түхэл маяг | Поэдэй шүлэгүүдэй удха тайлбарилха | -шүлэг анализ хэхэ, ураг уншалга хэхэ; -зурагуудые буулгажа, тэрэнээ хамгаалха. | Буряад арадай байдал шүүмжэлжэ абаха. | ||
2-дохи хуби. Раздел I. Романтизм – 4ч. | ||||||||
35 | Романтическа ёhо заншалай нүлөөн. С. Туяа творческо зам. | 24.01 | Романтизм тухай ойлгосо. Романтическа ёhо заншалые уран hайханай литературада хэрэглэлгэ. | Романтизм ба романтическа герой. Шүлэгүүдэй удха | - романтическа герой тухай материал бэлдэхэ; - романтическа ёhо заншал баримталан нютаг тухай шүлэг бэшэхэ; | Түрэл нютагаа, сэсэгтэ талануудаа магтаhан шүлэгүүдэй удха тайлбарилха | ||
36-37 | Ч.Ц.Цыдендамбаев поэт-лирик | 26.01 31.01 | Поэт-лирик, прозаик тухай мэдэсэ | Поэдэй творчество. Зохёолнуудай удха. | -Очерк, эссэ бэшэжэ, аймагай сониндо материал бэлдэхэ; - нютаг тухай зураг зураха. | Наhатай хүнүүдтэ хандалга, нютаг соо хүндэтэй зониие мэдэхэ | ||
38 | Д-Д.Ж.Мункоев «Талада гарабаб»поэмэ | 02.02 | Поэмын удха ба байгуулга. Лирическэ герой романтическа герой | Зохёолнуудай удха ба байгуулга. | - проблемнэ асуудалнуудые табижа, лирическэ герой олохо; - Эхэ тухай нангин үгэнүүдые зохёохо шадаха ; | Эхынгээ аша туhа харюулха шухала. Эжы абаяа гамнаха шухала. | ||
Раздел II. Реалистическэ ёhо заншалые буряад литературада хэрэглэлэгэ 5ч.+1ч.(нац.р.к)+1ч.ш.х | ||||||||
39 | Реализм | 07.02 | Реализм тухай ойлгосо. | Реалистическэ ёhо заншал. Психологизм тухай мэдэсэ. | -Уран зохёолой геройн дотор зураглаха; -Абари зан. | Зохёолой удхаар шүүмжэлэл гаргаха. Геройн дотор зүрилдөө зураглаха. | ||
40 | Ц.Ц.Дондубон «Хиртэhэн hара» | 09.02 | Уран зохёолой онсо янза | Тэрэ сагай байдал ба хун зоной абари зан | Уран зохёолой геройн дотор зураглаха; -Абари зан. | Конспект хэлгэ | ||
41 | 1-3 булэгууд. Раднагай образ | 14.02 | Радна убгэнэй образ зохёолой удхада | Зохёолнуудай удха ба байгуулга | Радна убгэнэй образ | Уран уншалга | ||
42 | Ц.Ц.Дондубон «Хиртэhэн hара» | 16.02 | Рассказай гол удха, тэрэнэй байгуулга. | Тэрэ сагай байдал ба хун зоной абари зан | Уран зохёолой геройн дотор зураглаха; -Абари зан. | Уран уншалга | ||
43 | Ц.Ц.Дондубон «Хиртэhэн hара» | 21.02 | Рассказай гол удха, тэрэнэй байгуулга. | Буряад урданай зоной ажабайдалтай танилсалга. | -зохёолой удха задалан анализ хэхэ; -геройн буруу тала | Хүн бүхэн зүб мүрөөр ябажа, алдуу эндүү гаргангүй ябаха хэрэгтэй. | ||
44 | Ц.Ц.Дондубон «Хиртэhэн hара» | 23.02 | Рассказай гол удха, тэрэнэй байгуулга. | Урданай сагай байдал зэргэсуулгэ | Уран зохёолой геройн дотор зураглаха; -Абари зан. | Конспект хэлгэ | ||
45 | Нютагай хүндэтэй хүнүүд | 28.02 | Ажалжа малша нютагай хүндэтэй хүнүүд тухай | Нютагай хүндэтэй хүнүүдэй нэрэ соло | -Хүн зонтой уулзажа, материал суглуулжа, реферат бэлдэхэ; - Арад зоной аша туhа мэдэрхэ; | Нютагай хүндэтэй хүнүүдтэ хандаса, хэhэнь ажалынь сэгнэжэ hураха. | ||
Раздел III. З0 онуудай ба Эсэгэ Ороноо хамгаалгын Агууехэ дайнай үе буряад литературада- 8ч+2ч. (нац. рег.к) | ||||||||
46-47 | К.Ш.Цыденов «Хээрэ» хөөрөөн | 02.03 07.03 | Зохёолой удха, эрэ зоной шанар шэнжэтэй танилсаха | Ажал хүдэлмэри тухай мэдэсэ абалга. Хүдөөгэй шэрүүн ажабайдал | -зохёолой удха тайлбарилха; -Зохёолой удхаар түсэб табижа гаргаха. | Аханад зоной хүндэ хүшэр ажалда ябалга, эрэ хүнэй шанар шэнжэ | ||
48-49 | Ц.Р.Галанов «Эсэгын хүбүүн» | 09.0314.03 | Зохёолой гол удха ба байгуулга. | Дайнай сагай үе, эсэгын захяа, дайнай шэрүүн ажабайдал | -Түсэб табижа, удхынь гаргаха; -1дэхи нюураарудхыень дамжуулха | Эхэ Орондоо дурлалга, эб найрамдал мандахын түлөө минии аша туhа | ||
50 | Эсэгэ Ороноо хамгалгын Агууехэ дайн | 16.03 | 1941-1945 онуудай дайн тухай. | Эсэгэ Ороноо хамгалгын Агууехэ дайн тухай, жаргаланта hайхан сагай үрэ дүүнгүүд | -Дайгүй ажаhуухада ямар бэ? Асуудалда харюу бэлдэхэ; -Дайнда мордоhон нютагай хүнүүдэй үүргэ материал бэлдэхэ; | Эхэ Орондоо, түрэл нютагтаа анхарал, дайнай ба ажалай ветерануудые хүндэлгэ. | ||
51 52- 53 | Ц.Ц.Дондогой - журналист, публицист «Эхэ тухай поэмэ» | 21.0323.03 04.04 | Поэтессын намтартай танилсалга. Поэмын удха ба байгуулга. | Поэмын геройн бага наhан, эхын хандаса. | -Уран гоёор шүүмжэлхэ; -Эхэ тухай материал бэлдэхэ; | Поэмын удха соо эхын габьяа мэдэрхэ | ||
54 | Шалгалтын ажал | 06.04 | ||||||
55 | Эхэ нангин үгэ | 11.04 | Түрэhэн эхэ тухай | Түрэhэн эжын нангин үгэ, эжын габьяа | -Эхэ тухай сэдэбээр зохёолго бэшэхэ; -Эхын захяануудые түсэбөөр найруулха. | Хүн бүхэн түрэhэн эхэеэ гамнаха, аша үрииень харюулха габьяа | ||
Раздел IV. Буряад Сонет-1ч.+1ч. (нац. рег. к) | ||||||||
56 | Сонедэй түүхэhээ М.Ж.Самбуев «Аласай замда юрөөнэм» | 13.04 | М.Ж.Самбуевай творческо зам. Буряад сонет | Буряад сонедэй гүрлөө, тэрэнэй байгуулга. | -Уран аргануудые олохо. Сонет илгаха. -юрөөлнүүдые зохёохо | Юрөөлнүүдые хэлэжэ, hайн ябадал бэе бэедээ үреэхэ. | ||
57 | Hургаал захяанууд залуу үетэндэ заатагүй хэрэгтэй | 18.04 | Hургаал захяануудай байгуулга ба удха тухай | Ажабайдалда hургаал захяануудай аша туhа | -эхэ эсэгын hургаал захяануудые нэрлэхэ; -Ажабайдалдаа хэрэглэхэ | hургаал захяанууд хүн бүхэндэ хэрэгтэй | ||
Раздел V. Хүн түрэлтэндэ, уг гарбал, уг изагуур -6ч.+1ч. (нац. рег. к.) | ||||||||
58 | Л.Д.Тапхаев поэт-лирик. Поэмэ «Угай түүхэ» | 20.04 | Поэт - лирик тухай мэдэсэ. | Поэдэй творческо зам тухай мэдэсэ. | -шүлэгүүдынь шүүмжэлгэ хэхэ; Түрэhэн нютаг тухай презентаци бэлдэхэ. | Түрэл нютагай баялиг, гэр бүлэ , омог сэгнэхэ. | ||
59 | Булгад, эхирэд, хори, хонгоодор буряадуудай уг гарбал, hүр hүлдэ | 25.04 | Гол түлэб 4 отогууд тухай. Буряад нютагуудай уг изагуур | Буряадуудай отог, уг гарбал, уг изагуур тухай | -Өөрынгөө уг гарбал тухай материал; -Буряад нютагуудай отог ба буусын карта тухай буряад зоной | Уг гарбал, булгад, эхирэд, хори, хонгоодор буряадуудай бууса мэдэхэ болохо. | ||
60 | А.Г-Н. Лыгденов «Үншэн» | 27.04 | Зохёолой удха тухай. | Сэбэр абари зан, буряад арадай hайн hайхан заншал тухай мэдэсэ | -Эхэ хүндэ хандаса ямар байхаб?; -фото зураг шэнжэлхэ, зураглаха | Буряад зоной эхэ эсэгэеэ гамнаха, сэгнэхэ заншал баримталжа ябаха гол шухала | ||
61-62 | А.Г-Н.Лыгденов «Нюдэнэй аршаан» хөөрөөн | 02.05 04.05 | Зохёолой удхын тайлбарилга, гол удхыень илгаха. | Авторай зохёолой удха тайлбарилга. | -Аршаан булагуудтай газарнуудаар бэеэ наринаар абажа ябалга; -Тэмээн шулуун тухай материал; | Нютагайнгаа аршаантай газарнуудта бэеэ наринаар абажа ябалга. | ||
63 | Минии нютагай нангин шүтөөнэй газарнууд | 09.05 | Нютагай нангин шүтөөнэй газарнуудай удха. | Нютагай баялиг, нангин газарнуудай удха | - Угсаата зоной заабари презентаци хамгаалха -Материалаа сониндо хэблүүлхэ | Нангин шүтөөнэй газарнуудаар бэеэ абажа ябалга | ||
64 | Угсаата зоной hургаалнууд | 11.05 | Буряад зоной hургаалнуудай удха | Угсаата зоной hургаалнууд | -Эжы абын заабаринууд нангин - Нарин сэбэрээр бэеэ абажа ябалга | Эжы абынгаа заабаринуудые хадуун абаха, ажабайдалдаа хэрэглжэ ябаха | ||
Раздел VI. Арадай аман зохёолой заншалые буряад литературада хэрэглэлгэ – 3ч.+1ч.ш.х. | ||||||||
65 | Буряад литературада арадай аман зохёолой үзүүлhэн нүлөөн | 16.05 | Арадай аман зохёолой нүлөөн | Буряад литературада арадай аман зохёолой үзүүлhэн нүлөөн | -арадай аман зохёолой буряад литература тухай хөөрэхэ; -Арадай аман зохёол мэдэхэ; | Буряад литература арадай аман зохёол хоёрой холбоо | ||
66-67 | Д.Н.Сультимов «Амиды зула» зүжэг | 18.05 23.05 | Зүжэгтэй танилсалга. Удха дээрэ ажал | Удхыень тайлбарилжа гаргаха | -Түсэб табижа, зохёолой герой тухай хөөрэхэ; -Асуудалнуудые бэлдэхэ; | Зохёолой удха хадуун абажа, зүб бурууень илгаха. | ||
68 | Шалгалтын ажал | 25.05 | Жэл соо мэдэхэ болоhон шадалаа тестээр шалгалта. | Буряад номуудые уншаха |
Практические занятия по предмету
Название разделов и тем | количество часов | |||
всего | теорет. | Практически (хэлэлгэ хɣгжөөлгэ) | контр.работы | |
Оршол | 1 | 1 | ||
Арадай аман зохёолой уран hайханай заншал - | 14 | 11 | 2 | 1 |
Буряад арадай XVIII-XIX зуун жэлнүүдэй бэшэмэл зохёолнууд ба тэдэнэй уран hайханай заншалнууд | 5 | 4 | 1 | |
Буддын шажанай зохёолнууд ба тэдэнэй заншалнууд | 3 | 2 | 1 | |
XX зуун жэлэй эхинэй буряад литература ба тэрэнэй заншалнууд- | 9 | 7 | 1 | 1 |
Поэт-реформатор- | 2 | 2 | ||
Романтизм | 4 | 2 | 1 | 1 |
Реалистическэ ёhо заншалые буряад литературада хэрэглэлэгэ | 7 | 5 | 1 | 1 |
З0 онуудай ба Эсэгэ Ороноо хамгаалгын Агууехэ дайнай үе буряад литературада- | 10 | 8 | 1 | 1 |
Буряад Сонет-1ч.+1ч. (нац. рег. к) | 2 | 1 | 1 | |
Хүн түрэлтэндэ, уг гарбал, уг изагуур -6ч.+1ч. (нац. рег. к.) | 7 | 5 | 1 | 1 |
Арадай аман зохёолой заншалые буряад литературада хэрэглэлгэ – 3ч.+1ч.ш.х. | 4 | 3 | 1 | |
Всего | 68 | 51 | 10 | 7 |
Нормы оценки знаний, умении и навыков учащихся
Сочинени бэшэлгэ.
I.Бэшэхэ гүрим.
1. Нэн түрүүн найруулгынгаа темэ шэлэгты.
2.Гол бодол яажа элирүүлхэ. Тодорхойлхо.
3.Гол бодолоо элирүүлээд, эпиграф шэлэгты.
4.Түсэб зохеогты.
5. Түсэбэй пункнуудые тодорхойлхо материала тэмдэглэгты, тон шухала бодолнуудаа онсологты.
6. Бодолоо баталhан цитатануудые, жэшээнүүдые абагты.
7.Түсэбэйнгоо ёhоор материала гүримшуулагты.
8.hанал бодолойнгоо удаа дараалан hубариhые, хубинуудайнь хоорондохи холбооень, хэмжүүрынь анхарагты.
9.Бэшэhэн найруулгаяа дэбтэртээ сагаалан буулгажа бэшэгты.
II. Юрэнхы түсэб тухай.
1.Оролто хуби. Автор тухай мэдээн тон тобшоор үгтэхэ. Сочинениин гол бодол шэглэл тодорхойлхо, юун тухай бэшэхэ байhыетнай элирүүлхэ үүргэтэй.
2.Гол хуби. Сочинениин темэ задалжа, гол асуудалнуудые тодорхойлон, тобшололдо асарха зорилголтой.
3.Түгэсхэл. Бэшэhэн матералыетнай согсолхо, онсолхо. Оорынтнай hанал бодол элирүүлхэ ёhотой.
Зохёолго, найруулга сэгнэхэдээ, хоёр сэгнэлтэ табиха:
- удхын болон хэлэлгын түлөө;
- 2) зуб бэшэлгын түлөө
Нэгэдэмэл шалгалтын хүдэлмэри.
Диктантhаа ба нэмэлтэ грамматическэ болон бэшэгэй дүримоор гү,али лексическэ даабариhаа бүридэhэн шалгалтын хүдэлмэридэ түд бүридэнь сэгнэhэн хоёр сэгнэлтэ табиха.
Нэмэлтэ даабари дүүргэhые иимээр сэгнэхэ:
«5» сэгнэлтэ-hурагшадай бүхы даабарияа дүүргэhэн байгаа hаань;
«4»- сэгнэлтэ –даабариин гурбанай хоёр хубиие зүбоор дүүргэhэн байгаа hаань;
«3»- сэгнэлтэ даабариин хахадые зүбоор дүүргэhэн хүдэлмэриин түлоо;
«2»- сэгнэлтэ даабариин гурбанай нэгэ хуби зүбоор дүүргэжэ шадаагүй гү,али даабари дүүргэжэ шадаагүй гү,али даабари дүүргэжэ шадаагүй байгаа hаань табиха.
Найруулга сэгнэлгэ
Найруулга бэшүүлхэ текст hургалгын, болбосоролой, хүмүүжүүлгын зорилго хангаhан, удхынгаа ба үгэ хэлэнэйнгээ талаар hурагшадай бэшэжэ шадахаар байха ёhотой.
Һурагшадай найруулгада хоёр сэгнэлтэ табиха. Тэдэнэй бэшэhэн найруулга сэгнэхэдээ, иимэ эрилтэ хараадаа абаха:
-hурагшын хэр зэргэ текстын гол удха ойлгоhые;
-текстын удха хэр зэргээр дамжуулааб;
-найруулгын удаа дара ба холбоое;
-үгэ шэлэн абаhые, мэдүүлэл зүбоор зохёоhые, мэдүүлэл соохи үгэнүүдэй холбоо болон гүрим, олон янзын мэдүүлэл хэрэглэhэниие, сэхэ болон ооршэлэн хэлэлгэ тааруулан зохёоhые;
-найруулгын стилистичекэ hайн талые (үгэ, мэдүүлэлэй олон янза, хэлэнэй баялиг зүбоор хэрэглэлгэ);
-бэшэгэй дүримдэ, сэглэлтын тэмдэгтэ гаргаhан алдуу
Зохёолго, найруулга сэгнэхэдээ, хоёр сэгнэлтэ табиха:
1)удхын болон хэлэлгын түлөө;
2) зуб бэшэлгын түлөө
Сэгнэлтэ | Зохёолой удха, хэлэлгэ | Зүб бэшэлгэ |
5 | -хүдэлмэриин удха зохёолой темэдэ таараhан -алдуу үгы -Үгын бялиг, элдэб янзын конструкцитай мэдүүлэл ,үгэ зүбоор хэрэглэгдэhэн -текстын стиль болон уран найруулга тааралданхай Хүдэлмэри соо хэлэлгын удхада нэгэ дутагдал байжа болохо | Бэшэгэй дүримоор, сэглэлтын тэмдэгээр гү,али 1 грамматическэ алдуу байжа болохо |
4 | Хүдэлмэриин удха темэдэ юрынхыдоо таараhан -удхань гол түлэб зүбшье hаа, багахан хазагайтай -Һанал бодолоо найруулхадаа удаа дарааень бага зэргэ эбдэhэн -Элдэб янзын лексическэ ба грамматическэ байгуулга хэрэглэжэ шадаhан -Хүдэлмэриин стиль нэгэдэнги, холбоогоороо ба уран найруулгаараа онсо илгарhан -Хүдэлмэри соо удхын талаар 2-3-hаа дээшэ бэшэ, хэлэлгээр 3-4 дутагдал дайралдахадань | Бэшэгэй дүримоор 2-3 сэглэлтын тэмдэгээр 1-2 алдуу гү, али бэшэгэй дүримоор алдуугүй аад, 3-4 сэглэлтын тэмдэгээр алдуутай байжа болохо. Мүн 2 грамматическэ алдуу байжа болохо |
3 | - Хүдэлмэри темэhээ яhала хазагайрhан - Хүдэлмэри гол шухала зүйлдоо тааранги аад,тэрээн соо зарим нэгэ фактическэ дутагдал гаргагданхай -Найруулгынгаа удаа дара зари газарта эбдэрhэн -Үгэ хэлэниинь түлюур, нэгэ янзын байгуулгатай мэдуулэлтэй, үгэ буруугаар хэрэглэhэн - Хүдэлмэриин стиль нэгэ янза болоогуй,үгэ хэлэниинь уран хурса бэшэ - Хүдэлмэри соо 4-hоо дээшэ бэшэ удхын алдуу ба хэлэлгээр 5-6 дутагдалтай | Бэшэгэй дүримоор 4 ба 4 сэглэлтын алдуу гү,али 3 бэшэгэй дүримоор ба 5 сэглэлтын алдуу гү ,али бэшэгэй дүримоор алдуугүй аад,7сэглэлтын алдуутай, мүн баhа 4 грамматическэ алдуу гаргагдаhан байхадань табиха |
2 | Хүдэлмэри темэдэ таараагүй Олон дутагдалтай - Хүдэлмэриин бухы хуби хойно хойноhоо бэшэгдээгүй, хоорондоо удхын талаар холбоогүй, хүдэлмэридоо түсэб батимталаагүй - Хүдэлмэриин үгэ хэлэниинь ядуу, үгэ үсоон дабтагдадаг, нэгэ янзын богонихон мэдүүлэлээр бэшэгдэhэн, үгэнүүд буруу хэрэглэгдэhэн -Нэгэ янзын стиль баримталагдаагуй, удхадань 7-hоо дээшэ ба хэлэлгэдэнь 7 алдуунууд хүдэлмэри соо дайралдахадань, мун удхыень юрынхыдоо дамжуулжа шадаагүй байхадань | Бэшэгэй дүримоор 7 ба сэглэлтын 7 алдуу гү,али бэшэгэй дүримоор 6 ба сэглэлтын 8 ба тэрээнhээ дээшэ алдуунууд, бэшэгэй дүримоор 5 ба сэглэлтын тэмдэгээр 9 ба тэрээнhээ дээшэ алдуунууд , бэшэгэй дүримоор 8 ба сэглэлтын тэмдэгээр 6 ба тэрээнhээ дээшэ алдуу, мүн 7 ба тэрээнhээ дээшэ грамматическэ алдуу гаргагданхай |
Шүлэг уран гоёор уншалга
Критернүүд ба параметрнууд | «1» | «2» | «3» | «4» | «5» |
Шүлэг уншаад, удхыень мэдэнэ | Уран гоёо бэшэ, олон тордиhо- тойгоор | Уран гоёор бэшэ, 2-3 тордиhо- тойгоор | Бага зэргэ гоёор, тордиhо- тойгоор | Уран гоёор, тордиhо- тойгоор |
Требования к уровню подготовки учащихся
8-дахи класста hурагшадай мэдэсэ, шадабарида табигдаха шухала эрилтэнүүд:
-Уран зохёолой текст; темэ, идея, уран дүрэ (художественный образ), үзэгдэhэн зохёолой геройнуудые, сюжет;
- байгуулгын (композициин) шухала онсо янзануудые, хэлэнэй зураглан тодорхойлхо арга хэрэгсэлнүүдые;
-Үзэгдэжэ байhан зохёолнуудай байгуулгын (композициин) зүйлнүүдые илгажа ба тэдэнэй үүргэ тодорхойлжо;
-Зохёолой геройнуудай өөрөөрын ба бултандань хабаатай шэнжэнүүдые тодорхойлон, характеристикэ үгэжэ,тэдэндэ авторай ямараар хандажа байhые элирүүлхэ зорилготойгоор геройнуудые зэргэсүүлжэ;
-Эпическэ, лирическэ, драматическа зохёолнуудые илгаруулжа;
-уран зохёолнуудай текст лирическэ, эпическэ, драматическа, жанрай байhаарнь тэдээнииень хараадааа абажа, тодоор уранаар уншажа;
Үзэжэ байhан зохёолой геройнууд тухай, тэдэндэ авторай ямараар хандажа байhые хараадаа абан, hурагша бүхэнэй, бүхы hурагшадай зэргэсүүлhэн аман гү, али бэшэмэл өөрын бодомжолготой сочинени (сочинени –рассуждени) зохёожо;
--Уран зохёолой геройнуудта характеристикэ үгэхэ сложно түсэб табижа;
-Бэеэ даагаад уншаhан литературна зохёолоор, зохёолой, геройнуудта өөрын ямараар хандажа байhанаа харуулан аман гү, али бэшэмэл hанамжа, үгэжэ;
-hурагшадта зорюулжа хэблэгдэhэн научно - популярна номой справочна аппарат, мүн литературна терминтэй словарь хэрэглэжэ.
Перечень учебно-методического обеспечения
Литература для учителя
Автор | Название | Издательство | Год |
С.Ж.Балданов | Буряад hургуулиин программа (5- 11класс) | «Бэлиг» Улаан - Удэ | 2009 |
Буряад хэлэн» электронный учебник бурятского языка | «Сансар» студия, | 2006 | |
Буряад хэлээр, уншалгаар, буряад литератураар hурагшадай мэдэсэ, шадабари, дадал сэгнэхэ эрилтэ | Улаан - Удэ: «Бэлиг», | 2007 | |
Батоев Б.Б, Аюрзанайн А.А. «Изложениин текстнүүдэй суглуулбари», | Буряад хэлэнэй бэшэгэй дуримдэ hургаха методико», | Улаан – Удэ: «Бэлиг» | 2001 |
Бабуева В.Д | Материальная и духовная культура бурят | Улан Удэ: «Бэлиг | 2006 |
Дампилова Х | Буряад литератураар тестнууд | Улаан - Удэ: «Бэлиг» | 2007 |
Монголова Г.С. | Формирование коммуникативной компетенции на уроках бурятского языка и литературы | Улаан - Удэ: «Бэлиг» | 2006 |
Санжадаева Г.С | Новые технологии на уроках литературы | Улан-Удэ: «Бэлиг | 2006 |
Буряад хэлэ, литература заалгын зарим асуудалнууд болон ерээдүйн хараа бодолнууд, | Улан-Удэ «республиканская типография» | 2003 | |
Цыренова Э.О. | Болор тунгалаг дэлхэй | Бархан | 2012 |
Литература для учащихся | |||
Автор | Название | Издательство | Год |
Буруева Эржена | Народное художественное творчество Баргузинских бурят | Улаан - Удэ «Белая тара» | 2009 |
Учредители проекта: Министерство образования и науки РБ, Респуб. центр мониторинга и инф. Технологии | Электронный учебник бурятского языка «Буряад хэлэн» | ООО «Сансар» | 2012 |
Дампилова Х. | Буряад литератураар тестнүүд5-11кл. | Улаан - Удэ Бэлиг | 2003 |
Ошорова С.В. | Буряад аман зохёол | Улаан - Удэ Бэлиг | 2003 |
Шарланова Н.Ц., Раднаева Е.Д. | Буряад хэлээр тестнүүд | Улаан – Удэ: | 2008 |
Цыренова Ц.Б., Жалсанова Б.Б. | Буряад хэлээр, уншалгаар, буряад литератураар hурагшадай мэдэсэ, шадабари, дадал сэгнэхэ эрилтэ | Улаан - Удэ Бэлиг | 2007 |
Приложение
Образцы КИМ
Тест №2
Абай - Гэсэр хүбүүн
- Баруунай 55 тэнгэриин ахалагша хэн болоноб?
А) Хан – Хюрмас тэнгэри
Б) Атай – Улаан тэнгэри
В) Эсэгэ - Малаан тэнгэри
- Хан – Хюрмас тэнгэриин тээли улаан баатар хүбүүнэй нэрэ хэн бэ?
А) Заса - Мэргэн
Б) Бүхэ- Бэлигтэ
В) Хабата – Гэрэл
- Хан – Хюрмас тэнгэриин одхон хэнзэ дүүнь хэн гээшэб?
А) Саргал - Ноён
Б) Хара - Зутан
В) Сэнгэлэн – Ноён
- Зүүнэй 44 тэнгэриин ахалагша Атай – Улаан тэнгэриин хатан хэн гэжэ нэрэтэйб?
А)Мүнгэн - Хурабша абхай
Б) Гүнгэр – Сэсэн хатан
В) Алма - Мэргэн абхай
- Хан – Хюрмас тэнгэри Атай - Мэргэн тэнгэри хоёрой тэг дундахи тэнгэриин нэрэ хэлэгты
А) Манзан – Гүрмэ төөдэй
Б) Сэгээн – Сэбдэг тэнгэри
В) Эсэгэ – Малаан тэнгэри
- Шарнайхан шара одигон Манзан – Гүрмэ төөдэй
А) Матаар аяга
Б) Эбдэрхэй шанага
- Хан – Хюрмас тэнгэри доодо замбидахи хүн зониие хамхаалхыень хэниие элбгээгээб?
А) Заса - Мэргэниие
Б) Бүхэ - Бэлигтые
В) Хабата – Гэрэлые
- Бүхэ – Бэлигтэ доодо замбида хүн хэнэйдэ хүбүүн боложо түрөөб?
А)Сэгээн – Сэбдэг тэнгэрииндэ
Б)Сэнгэлэн – Ноёнойдо
В)Саргал – Ноёнойдо
- Улаан зурбаахай хүбүүхэн обоо дээрэ хаягдахадаа, түрүүшын hүни ямар дайсады дарааб?
А) Байтаhанай зэргэ батаганаанууд
Б) Түмэр хушуута хирээнүүдые
В) Гуулин хоншоортой хулганаануудые
- Зургаадахи хоногто хүбүүн хаана хаягданаб?
А) обоо дээрэ
Б) Баабгайн нүхэндэ
В) Агы нүхэндэ
Тест№ 3
Үүрэй толон
- Бадма абгайн бэри болохо басаганай нэрэ хэн бэ?
А) Аюушын Гүнжэд
Б) Галшын Должод
В) Доржын Балма
- Үбгэн түрүүгэй үбэрhөөн гаргажа, Галшатанай бурханда табиhан хадаг
А) Сэнхир хадаг
Б) Аюуша хадаг
- Галша үбгэнэй хүгшэнэй нэрэ хэлэгты
А) Дари
Б) Дулма
В) Гүнжэд
- Цыремпилэй эсэгэ хэн гэжэ нэрэтэйб?
А) Сэдүү
Б)Аянда
В) Бадма
5. Галшын гэрэй юун дээгүүр аляаhа батаганаан дүүеэб?
А) Шэрээ
Б) Байлгансагууд
В) Тагууд
6.Цыремпил үрөөhэн дүрөө хэнэйхиhээ эрижэ абааб?
А) Бадма абгайhаа
Б) Галша үбгэнhөө
В) Аюшынхиhаа
7.Хэнэй хуримда гэжэ эндэ тэндэhээ хн зон ошожо байнаб?
А)Аюушын Гүнжэд
Б) Галшын Должод
В) Доржын Балма
Шалгалтын асуудалнууд
вариант 1.
- Поэт Д.Дашанимаев ямар хүн байгаа гэжэ ойлгобот? Тэрэнэй творчество тухай бэшэхэ
- Буряад шүлэг зохёолгодо ямар шэнэ маяг түхэл оруулааб?
- «Тоёон» гэжэ нютаг ямар ашагта малтамалаар баян гэжэ хэлэгдэнэб?
- Шүлэгэй мүрнүүдэй hүүлэй үгэнүүдэй залгалтануудые хаража, ямараар тааруулагдаhан байнаб гэжэ хэлэхэ.
- Галша Дари хоёр hуудал байдалаараа ямар шадалай айл болоноб?
- Үльгэр гэжэ юуб?
Вариант 2.
- Нютагай аман зохёол тухай бэшэхэ
- Ямар hургаал заабаринуудые мэдэхэбши?
- Х Н Намсараевай зохёолнуудай тематика
- Сюжет баүйлын хүгжэлтэ гэжэ юуб? Жэшээ дээрэ зураглаха
- Шадаев-фольклорист, драматург
- Зохёол соохи арадуудай хани барисаан
Изложени
Арадай дуун
Москвада hуража байhан элдэб яhатанай залуушуул шэнэ жэлые угтахаа «Салют» кафе соо сугларба. Сугларагшадай дунда монгол, солонгос, вьетнам, энэдхэг, буряад, яхад хүбүүд, басагад бии.
Яhатан бүхэнэй түлөөлэгшэд ээлжээгээр бодожо, үетэн нүхэдөө шэнэ жэлээр амаршалаад, элүүр энхэ, хоорондоо анда нүхэд шэнгеэр эбтэй ябахые юрөөбэд
Удаань уулзалгада хабаадагша бүхэн өөрынгөө түрэл хэлэн дээрэ дуу дуулаха, шүлэг уншаха гү, али арадайнгаа хатар наада харуулха гэhэн дурадхал оруулагдажа, алфавидай гуримаар буряад хүбүүд, басагад эхилхэ болобо.
Багшын дээдэ hургуулиин оюутан Сэсэг басаган буряад дуу уран гоё хоолоёгоор ханхинуулжа, бултанай магтаалда хүртэбэ.
Түрэлхи хэлэеэ мэдэдэггүй Түмэр хүбүүнэй ээлжээн хүрэжэ ерэбэ.- Арадай ажахын дээдэ hургуулиин оюутанТүмэр дуулахань, - гэжэ ахалагша курсада hурадаг Баяр соностобо.
-Би буряад арадай дуу дуулахамни, -гэжэ Түмэрэй ородоор тоб байса хэлэхэдэнь, нүхэдынь энэмнай хумхаараа, галзуураа юм гү гэжэ хэлсэhэншүүгээр урда урдаhаа харалсан, амилхаяашье болинхойнууд hууба. Хори хүрэтэр буряадаар тооложо шададаг Түмэрхүбүүнэй бүдүүн хоолойгоор нэгэн, хоёр, гурба, дүрбэ, таба гэхэ мэтээр хори хүрэтэр уран гоёор дуулахадань, бултадаа альгаяа ташалдажа, буряад арадай дуун яагаа гоё гэлдээ бэлэй.
- Өөрын hанамжа бэшэхэ. Түмэр хүбүүе шүүмжэлхэ.
По теме: методические разработки, презентации и конспекты
Рабочая программа по бурятской литературе
Рабочая программа по бурятской литературе в 6 классе...
Рабочая программа по бурятской литературе 7 класс
Рабочая программа по бурятской литературе за 7 класс содержит пояснительную записку, календарно-тематическое планирование по предмету....
Рабочая программа по бурятской литературе 5 кл
Рабочая программа...
Рабочая программа по бурятской литературе
Рабочая программа по бурятской литературе по ФГОС...
Рабочие программы по бурятской литературе
Рабочие программы по бурятской литературе для 5-11 классов...
Рабочая программа по бурятской литературе в 9классе
Рабочая программа по бурятской литературе в 9классе...
Рабочая программа по бурятской литературе в 10 классе
Рабочая программа по бурятской литературе в 10 классе...