Рабочая программа по бурятской литературе 5 кл
рабочая программа (5 класс) на тему

МУНИЦИПАЛЬНОЕ  ОБЩЕОБРАЗОВАТЕЛЬНОЕ УЧРЕЖДЕНИЕ

«НИЖНЕ – ИВОЛГИНСКАЯ СРЕДНЯЯ ОБЩЕОБРАЗОВАТЕЛЬНАЯ ШКОЛА»

Приложение к основной образовательной программе

основного общего образования

РАБОЧАЯ ПРОГРАММА

____________Бурятская литература____________

учебный предмет

__________________5__________________

Класс

______________Пинтаева Б.Ц.____________

Учитель

____________________________

категория, стаж

2017-2018 учебный год

1.Тайлбари бэшэг

        Тус хүдэлмэри Россиин Федерациин Һуралсалай стандартда үндэһэлжэ, С.Д Будаев,

Ц.С.Жанчипова, Д.Х.Митупова гэгшэдэй зохёоһон «Буряад литература» хрестомати, методическа дурадхалнууд, ажалай дэбтэр баримталан, 5-дахи класста ажалай программа зохёогдобо.

Литература үзэлгэдэ 70 час үгтэнэ.

       Уран hайханай литература гү, али уран зохеол хүнэй, хүн түрэлтэнэй ажамидаралда тусхай hуури эзэлдэг, тэдэнэй хүгжэлтэдэ айхабтар ехэ удха шанартай. Уран hайханай литертура шудалан үзэлгэ хадаа түрэл арадайнгаа ба бэшэшье арадуудай соел болбосорол, еhо заншал ойлгожо абалгын тусгаар арга болоно ха юм.

        Буряад литературын дээжэ болоһон, үхибүүдэй наһанда таарамжатай һонин зохёолнууд программада оруулагдажа, буряад хэлэндээ, уран зохёолдо дурлал татаха, һайн уншагшые, һайхан сэдьхэлтэй хүниие хүмүүжүүлхэ гол шухала зорилго табигдана. Программын онсо илгаань гэхэдэ, ганса арадай болон уран зохёолшодой зохёолнуудые үзэхэ бэшэ, харин һурагшадые ѳѳһэдыень зохёохы ажалда ехээр хабаадуулан, тэдэнэрэй бэлиг шадабари хүгжѳѳхэ зохёохы хэшээлнүүд, һурагшадай мэдэсэ шалгаха тестнүүд, һонирхолтой наадан- хэшээлнүүд зохёол бүхэндэ шахуу үгтэнэ.

Уран  уншагшые  хүмүүжүүлхын  тула  иимэнүүд  зорилгонуудые  бэелүүлхэ  ёһотой  болоно: зохёолдо  авторай  ба  уншагшын  хараса  байдаг  гэжэ  ойлгохо,  һурагша  бүхэн  автор,  уншагша, шүүмжэлэгшэ,  теоретик  болон  хүдэлжэ  һураха.  Урдандаа  һурагшадта  гансал  мэдэсэ  үгэхэ зорилготой  һургуулида  литературын  хэшээлдэ  һурагша  зохёол  уншаад,  иимэнүүд  шадабаритай болохо эрилтэнүүдтэй байгаа:

  - сюжет ойлгохын тула үгтэһэн ушаралнуудые һубарюулан, удхыень гаргажа шадаха;

 - Уран аргануудые мэдэхэ, зохёол соо оложо шадаха г.м.

Харин М.М. Бахтинай теориин ёһоор:

 -   авторай хараса ойлгохо шадабаритай;

-  ѳѳрын бодол һанамжатай;

-  уран  зохёолой  юртэмсэ  байгуулжа  шадаха  шадабаритай  уран  уншагшые  хүмүүжүүлхэ зорилго табигдаа.

         Уншагша  зохёол  уншахадаа,  ѳѳрын  һанамжатай,  харасатай  байдаг,  тиимэһээ  уншаншын  ажал шүүмжэлэгшын  ажалтай  холбоотой  болоно.  Хэрбэеэ  уншагшын  зохёол  тухай  тодорхой  ѳѳрын һанамжатай болбол, тэрэнь авторай харасатай тааралдабал, уншагша авторай позици хаража шадаа болоно.

         Уншагшын ажал гурбан янза байдаг:

1.  Сэдьхэлээ хүдэлгэн шагналга

2.  Түүн уншалга хэрэглэжэ, зохёолой удха дээрэ хүдэлнэд, тиихэдээ һурагшад ганса уншагша бэшэ, харин «критик-шүүмжэлэгшэ» болон хүдэлнэ.

         Түүн уншалга хоёр янза байдаг:

а)  идеальна  уншалга-текст  һайн  ойлгон,  зохёолой  ажабайдалай  зураг  бии  болгон  уншалга.Энэ хүдэлмэри хэхэдээ, һурагша «уншагша-шүүмжэлэгшэ» болон хүдэлнэ.

б)  акцентнэ  уншалга-багшын  табиһан  зорилгодо  харюу  түүн  уншалга.  Энэ  уншалгада  һурагша «уншагша-шүүмжэлэгшэ» болон хүдэлхэ болоно.

3.  Уран  уншалга-һурагшад  багшада,  класстаа  болон  ѳѳртѳѳ  шалгалта  барина.  Энэ  хэшээлые конкурс  шэнгеэр  үнгэргэбэл  таарамжатай  байха.  Энэ  хүдэлмэри  хэхэдээ,  һурагша  ехэнхидээ «уншагша» болон хүдэлнэ.

Автор – зохёон байгуулагша

Автор-  зохёон   байгуулагшын  ажал  хүдэлмэри  хоёр  янза  байдаг:  художественно-уран  зохёолой (автор-художник) ба публицистическа (автор-публицист).

«Автор-художник»  болон  хүдэлжэ  һурахадаа,  һурагша  ѳѳрынгѳѳ  һанал  бодол,  хараса  харуулһан уран зохёол байгуулан бэшэнэ. Тиихэдээл  һурагша зохёолой ажабайдалай зураг хаанаб даа байһан байдал  бэшэ,  харин  манайл  байдал  гээшэ  гэжэ  ойлгоно,  ѳѳрынгѳѳ  байдалтай  сасууан,  оршон тойрон  байдалай  үзэгдэлнүүдые  шэнжэлэн  хаража  һурана.М.М.  Бахтинай  принципээр  һурагша бүхэн «Автор» болон хүдэлжэ һураха ёһотой.

«Автор-публицист»  ѳѳрынгѳѳ  һанал  бодол,  хараса.бодомжолгоор  харуулан  зохёол  бэшэнэ.  Энэ хүдэлмэри  хэхэдээ,  үхибүүд  эртэ  ажабайдалтай  танилсан  бодомжолжо,  тэрээндэ  ѳѳрын  сэгнэлтэ үгэжэ һурана.

Автор  болон  хүдэлхэдѳѳ,  үхибүүд  һайн  тээшээ  хүгжэн  ургана,  хүниие  болон  ѳѳрыгѳѳ  һайн ойлгодог болоно.

Теоретик  болон  хүдэлхэдѳѳ,  һурагшад  уран  зохёол  бэшэхэ  ёһо  гуримтай,  тэрэнэй  байгуулгатай, уран  аргануудтайнь  танилсана.  Литературна  теориин  мэдэсэтэй  болоходоо,  һурагшад  һайн «уншагша-шүүмжэлэгшэ»,  бэрхэ  «автор»  болон  хүдэлхэ  шадабаритай  болоно.  Теоретическэ мэдэсэ тон хэрэгтэй сагтань үгэбэл, ехээр хэрэглэдэг байна.

Иигэжэ шэнэ аргаар түрэлхи литература  һурагшадта дура татама  һонирхолтойгоор заажа, буряад хэлэнэйнгээ  баялигтай  гүнзэгыгѳѳр  танилсуулжа,  һайнаар  хэлүүлдэг,  уншуулдаг,  бэшүүлдэг болгохоһоо гадна, түрэл арадайнгаа ажабайдал, түүхэ, заншал, зан абари үзэжэ байһан  зохёолнууд дээрэ  үндэһэлэн,  һайнаар  ойлгуулжа,  ухаан  сэдьхэлдэнь  шэнгээжэ,  ёһото  буряад  эрхэтэниие хүмүүжүүлхэ шухала.

2.Һуралсалай сэдэбүүдэй түсэб

3.  Һуралсалай сэдэбүүдэй гаршаг

1.  Оршол. Литература- уран үгын искусство

2.  Уран зохёолой нюусанууд

3.  Фольклор тухай ойлгосо, бага жанрнууд. Тоолуурнууд, буряад нааданууд

4.  Сэсэ буляалдаан, буряад нааданууд

5.  Жороо үгэнүүд

6.  Таабаринууд

7.  Оньһон ба хошоо үгэнүүд

8.  Буддын шажанай зохёолнууд

9.  Арадай онтохонууд. «Зургаан нүхэд»

10. «Һүүл хүбүүн»

11. «Сэсэн хулгана»

12. Буряад арадай онтохошод. Ондоо арадай онтохонууд

13. Литературна онтохонууд. В. Халхуев «Жаабдай»

14. Классһаа гадуур уншаха литературна онтохонууд

15. Рассказ. Л. Толстой «Хайратай морин»

16. А. Лыгденов «Унаган»

17. Ц. Номтоев «Хилээмэн»

18. Д. Сультимов «Ѳѳрыгѳѳ хэһээбэ»

19. Д. Дылгыров «Эсэгын орден»

20. Б. Ябжанов «Нулимса»

21.  М. Шолохов «Мэнгэ»

22. Минии түрүүшын рассказ

23.  Ц.-Б. Бадмаев «Будамшуугай орон нютагаар Серёжын аяншалһан тухай»

24. Классһаа гадуур үгтэһэн туужанууд

25. Ирагуу шүлэгэй жанр тухай ойлгосо

26. Д. Дамбаев «Байгалай долгид», «Үдэшын зураг»

27. 27.Ш. Байминов «Онгосомни», «Аадар»

28. 28.Классһаа гадуур үгтэһэн шүлэгүүд

29. Шүлэглэмэл зохёолой нюусанууд

30. Басни.С. Норжимаев «Аймхай Охотноон», «Шаазгайн элидхэл», «Хүмүүжүүлэгшэ Хирээ»

31. Зүжэглэмэл зохёолнуудай шэнжэ

32. Б. Эрдынеев «Бишыхан хатан»

33. Классһаа гадуур уншаха зүжэгүүд

34. Сценари тухай

35. Конференци

4.Һурагшадай мэдэсэ, шадабарида табигдаха гол эрилтэнүүд

Һурагшад 5-дахи класс дүүргэхэдээ иимэнүүд шадабаритай болон дадалтай болохоһоо гадна, һураха арга боломжотой болоно.

Предметные компетенции:

 - уран зохеолшын зохеол соогоо бэшэhэн уран зураглалые хѳѳрэжэ;

 - уран зохеолшын зураглаhан зурагые ухаан бодолдоо, сэдьхэлдээ бии болгожо;

-  үзэжэ байhан зохеолой гол шухала  үйлэнүүдые (эпизодуудые),  үйлэдэгшэ нюурай хэлэhэн үгэ, хэрэг г.м. бусад олон юрын үйлэнүүдhээ илгажа;

-  зохеол соохи үйлэнүүдэй болоhон шалтагааниие, сагые, тэрэнэй хойшолонгые элирүүлжэ;

-   үзэжэ  байhан  зохеолой  геройнууд  тухай,  тэдэндэ  авторай  ямараар  хандажа  байhые хараадаа абан, hурагша бэшэмэл ѳѳрын бодомжолго зохеожо;

-  Уран зохёолой сэдэб ойлгожо, уншаһан текстынгээ гол удха хѳѳрэжэ;

-  Текст соохи уран аргануудые оложо;

-  Уншаһан зохёолойнгоо жанр элирүүлжэ шадаха.

Метапредметные компетенции:

-  шухала  хэрэгтэй  мэдээсэлнүүдые  бэдэржэ,  компьютер  болон  интернедэй  хүсѳѳр

мэдээнүүдые оложо, хэрэглэжэ шадаха;

-   шүүмжэлэл,  шэнжэлэл  хэжэ,  дутаг  дундануудые  элирүүлжэ;  хэһэн  ажалдаа  арга

боломжонуудые тааруулжа, шалгалта, сэгнэлтэ  үгэжэ шадаха; юумые сасуулжа,

тааруулжа, шалтаг хойшолоной холбоо байгуулжа, бодолоо удаа дараалуулан һубарюулжа шадаха;

-  монологическа  хэлэлгэ  hайнаар  хэрэглэжэ,  ѳѳрынгѳѳ  hанамжа  ойлгосотойгоор  хэлэжэ, тэрэнээ ойлгуулжа, баримталжа, хамгаалжа шадаха.

Личностные компетенции:

-  буряад хэлэеэ буряад арадай үндэһэн-болбосоролой нангин баялиг гэжэ ойлгохо;

-  түрэл хэлэндээ дуратайгаар, хүндэтэйгѳѳр хүмүүжэхэ;

-   хэлэнэй  баялигые  ѳѳрынгѳѳ  хэлэлгэдэ  хэрэглэжэ,бодожо  байһан  бодолоо  тэрэнэй  хүсѳѳр хэлэжэ шадаха.

Коммуникативные УУД:

-  бэе  бэеэ  шагнажа,  дуулажа  шадаха;  хэлэнэй  аргануудые  хэлэлгэдээ  хэрэглэжэ,  ѳѳрынгѳѳхараа бодол хэлэжэ шадаха;

-   бэшэг дээрэ, аман хэлэлгээрээ хэрэгтэй мэдээсэл дамжуулжа шадаха;

-   асуулта хэжэ, хүнэй һанал бодол ба ѳѳрынгѳѳ һанамжа хэлэжэ шадаха;

-   хэжэ  байһан  юумэнэйнгээ  зорилгонуудые,  хамта  дүүргэхэ  ажалайнгаа

түсэбүүдые,  яажа тэрээнээ дүүргэхые элирхэйлжэ шадаха;

-  олоһон мэдэсээрээ нүгѳѳдэтэеэ хубаалдажа, үрэ дүнтэй бодол абаха;

-   бэе бэеэ хүндэлжэ, нүгѳѳдэдѳѳ анхаралтайгаар хандаха.

Регулятивные УУД:

-  олоһон мэдэсэһээн уламжалан, үшѳѳ мэдэхэгүй юумэн тушаагаа зорилго табиха;

-  түсэблэлгэ,  удаа  дараалуулан  хоорондын  зорилгонуудые  табижа,  ямар  дүндэ  ерэхэеэ уридшалан мэдэхэ;

-   сэгнэлтэ  хэхэдээ,  юу  ойлгоһоноо,  үшѳѳ  юу  ойлгожо  абахабиб,  хэр  зэргэ  шанартайгаар ойлгообиб гэжэ, хэһэн ажалаа сэгнэжэ шадаха;

-  эрмэлзэл зоригоо суглуулжа, бэрхэшээлнүүдые дабажа шадаха.

Һурагшадай ажаябуулга сэгнэхэ критериальна системэ

Һурагшын ѳѳрынгѳѳ ажаябуулга сэгнэхэ арга

Темэ үзэһэнэй удаа ѳѳрынгѳѳ ажаябуулга сэгнэлгэ.

Даабари:  хэһэн  ажаябуулгынгаа  шүүмжэлэл  хэжэ,  «хээб»,  «бэшээб»,  «заһааб»,  «мэдэнэб»  г.м. таби.

1.  Гэрэй даабари дүүргэлгэ

2.  Багшаһаа хэрэгтэй зүбшэл абалга

3.  Мэдэсэеэ үргэдхэлгэ, сэгнэлтэеэ заһалга

4.  Дэбтэртээ саг үргэлжэ бэшэлгэ

5.  Нэмэлтэ литературатай хүдэлэлгэ

6.  Конспект хэхэ шадабари

7.  Үгтэһэн темээр хэрэгтэй материал оложо шадахаб

8.  Элидхэл хэжэ шадахаб

9.  Мэдэхэгүй үгэеэ багшаһаа һурахаб

10. Мүнѳѳдэрэй хэшээлдэ олоһон мэдэсэеэ хѳѳрэжэ шадахаб.

5.Һуралсалай методическа хэрэгсэлнүүд

1.Буряад литература 5класс. Бэлиг, 2011

2. Методическа дурадхалнууд 5 класс. С.Д.Будаев, Ц.С.Жанчипова, Д.Х.Митупова

3. Ажалай дэбтэр. 5класс. С.Д.Будаев, Ц.С.Жанчипова, Д.Х.Митупова

4. Буряад һургуулиин программа. Буряад литература 5-11 классууд, 2009

5. Б.Б.Батоев. Уран зохёолнуудые 5-11 классуудта зааха тухай. 2008

6. О.Б.Бадмаева. Мүнѳѳ үеын хэшээл, 2010

6.Литература

1.  Буряадууд тухай алтан ном. В.Алагуева

2.  Буряад аман зохёол.

3.   Оньһон үгэ оностой.

4.  Буряад арадай онтохонууд.

5.  Санагын сэгнэшэгүй баялигһаа. С. Ринчинов

6.  Ажалай дэбтэр

7.  Баснинууд.

8.  М.Самбуев. «Би тайгын хүбүүмби», У-Ү., 2015

9.  Д.Улзытуев «Сагай сууряан», У-Ү., 1970

10. А.Жамбалон «Эхэ орон уряална», У-Ү., 1990

Хабсаргалта

Календарна сэдэбүүдэй түсэб