Аҙыҡ – түлек темаһын өйрәнеү. Ҡайҙа? һорауы.
план-конспект занятия (5 класс) на тему

Башҡорт (дәүләт) теле

5 класс.

Тема: Аҙыҡ – түлек темаһын өйрәнеү. Ҡай2а? 8орауы.

Маҡсат: аҙыҡ – түлекте белдергән һүҙҙәрҙе үҙләштереү; аҙыҡ – түлек темаһына ҡағылышлы һүҙҙәрҙең, һүҙбәйләнештәрҙең актив һүҙлек составына инеүен булдырыу; 3ай2а? 8орауына яуап бирерг9 5йр9не7.

2) уҡыусыларҙы башҡортса әүҙем аралашыуға ылыҡтырыу, фекерләү ҡеүәһен,  телмәр күнекмәләрен, хәтерҙәрен үҫтереү; һөйләү күнекмәләрен камиллаштырыу; уҡыусыларҙа уҡыуға ынтылыш тәрбиәләү;

3)  башҡорт теленә һөйөү һәм ҡыҙыҡһыныу, аҙыҡ–түлеккә һаҡсыл мөнәсәбәт тәрбиәләү.

Цели: 1) обобщение темы “Продукты”, повторение грамматики, активное использование слов и словосочетаний по теме;

 2) развитие речевой культуры, памяти, совершенствование разговорной речи на башкирском языке;

3)  проявление любви и интереса к башкирскому языку.

Йыһазландырыу: аҙыҡ-түлек төшөрөлгән предметлы һүрәттәр, модель-схема, дәреслектәр (2-се синыф уҡыусылары өсөн дәреслек-авт.Х. А. Толомбаев, М. С. Дәүләтшина), ноутбук, проектор, презентация.        

Актив һүҙлек: икмәк, бәлеш, ит, май, ҡаймаҡ, ҡоймаҡ, картуф, аш, һурпа, сәй, һөт, һут, туңдырма.

Пассив һүҙлек: тәмле, файҙалы, ирей, аҡ, ҡаты.

Типик һөйләмдәр: Был-икмәк. Икмәк тәмле. Был-шәкәр. Шәкәр ҡаты.

Грамматик төшөнсә: яратам-яратмайым. Мин картуф яратам. Мин бәлеш яратам. Мин туңдырма яратам. Мин һөт яратмайым. Мин май яратмайым. Мин колбаса яратмайым.

Дәрес барышы.

1. Ойоштороу мәле

• Балалар, бөгөнгө дәресте беҙ шиғыр менән башлайбыҙ. Әйҙәгеҙ бергәләп уҡыйыҡ.

Һаумы, ҡояш!
Һаумы, дуҫым!
Һаумыһығыҙ, уҡытыусым!
Һаумыһығыҙ, ҡунаҡтар!

- Дети, посмотрите друг на друга, улыбнитесь, мысленно передайте друг другу  самые лучшие пожелания.

- Ә хәҙер телмәребеҙ шыма, матур булһын өсөн күнегеүҙәр эшләп алайыҡ.

Тамаҡты ҡарағанда доктор нимә әйтергә ҡуша? (а-а-а-а)

Ҡаҙҙар нисек  ҡаңғылдай? (ға-ға-ға)

Эттәр нисек ырылдай? (р-р-р)

Тишек шарҙан һауа нисек сыға? (с-с-с)

Бал ҡорто нисек йырлай. (бҙҙҙ-бҙҙҙ-бҙҙ)

Ҡарға   нисек ҡарҡылдай. (ҡар-ҡар-ҡар)

Йылан   нисек ыҫылдай. (ҫҫҫ-ҫҫҫ-ҫҫҫ)

Ту4дырма, ту4дырма,

Барма3тары4 ту4дырма.

                         (Р.Ура3сина)

Ирек иген иге7се,

Илг9 икм9к бире7се.

                         (З.Биишева)

Икм9к.

Икм9кте кем д9 ярата:

Мине4 9с9й,

Атай 2а,

А1айым да,

Апайым да,

%л9с9й,

Олатай 2а.

Т9мл9п-т9мл9п ашай уны
*е4лем д9,

Энек9ш т9,

Ду6тарым да.   (Сафуан  (либай)

Беседа с учащимися на тему: «Хлеб – главный продукт на столе».

Хлеб дает нам силы для жизни и работы. Без него не наешься досыта, без него все не вкусно. Хлеб надо любить, беречь, ценить.

Хлеб - большое богатство. Икм9к – 2ур байлы3.

-Бына беҙҙең телмәребеҙ хәҙер дәрескә әҙер.

2.Үтелгәндәрҙе ҡабатлау.

-        Уҡыусылар,беҙ бөгөн аҙыҡ–түлек атамаларын ҡабатлайбыҙ.

(слайдтар мен9н эш)

3. Тема8ын, ма3сатын билд9л97.

Та3тала 87229р2е у3ыу: 56т9лд9, партала,  м9кт9пт9, класта.

- Т9ржем9 итеге2. Ним98е а4лашылмай? Ял1ау2ар

-Б5г5н д9рест9 шул ял1ау2ар2ы 7т9бе2. Т9ржем9 итерг9 5йр9н9бе2.

4. Проблемалы ситуация тыу2ырыу.

- Алма 56т9лд9 ята. Алма 3ай2а ята?

(3ай2а? 8орауын та3та1а я2ыу). У3ыу.

- 56т9лд9, партала,  м9кт9пт9, класта (87229рг9 3арап ним9 9йт9 ала8ы1ы2?)

-3ай2а? 8орауын бирг9нд9 рус  теленд9 – на столе, на парте, в школе, в классе; баш3орт теленд9 - 56т9лд9, партала,  м9кт9пт9, класта

-Са1ыштыры1ы2. Нинд9й айырма бар? (рус теленд9 872 алдында, 9 баш3орт теленд9 872г9 ял1ау булып б9йл9неп кил9).

- Тим9к ним9 9йтерг9 була? (Баш3орт теленд9 3ай2а 8орауына яуапта 872г9 ял1ау б9йл9н9).

- Ял1ау2ар бер т5рл5м5? (Ю3, т5рл5-т5рл5).

- Ю1ары кластар2а 3а1и29л9р2е 7т9бе2.

5. Ял минуты.

6. Парлап эшл97.

- Һеҙҙең парта өҫтөндә карточка ята, һеҙ иптәшегеҙ менән бирелгән һүҙҙәрҙең парын табығыҙ. (слайд)

3айма3               хлеб
кишер                  огурец
ҡоймаҡ                сметана
һут                        морковь
ҡыяр                     каша  
бутҡа                    сок
аш                         блины

икмәк                    капуста

к9бе6т9                 картофель

картуф                  суп

-        Тикшереп алайыҡ.

-        Үҙегеҙҙе баһалағыҙ.

7.  Я4ы теманы ны1ытыу. Та3тала 85йл9мд9р. Д5р56 итеп я2ыу.

Магазинда икм9к, ш9к9р, балы3, сыр, 85т 8атыла.

Ба3сала алма, груша, 3ара1ат, крыжовник, 3урай ел9ге  769.

Ба3сала та1ы ла ним9л9р 769? Я4ы 87229р 5йр9н9йек 9ле.

8. *72лек эше.

3ауын – дыня

3аба3 – тыква

борос – перец

9флисун – апельсин

с5г5лд5р –свёкла

9. *7229р2е тартыу  (перетягивать слова, обучение письму – упр. 1)

10. Китап мен9н эш.

54 – се бит, 2-се к7неге7. Т9ржем9 ите7.

11. *орау2ар1а яуаптар.

- М9кт9пт9 ашхана бармы? М9кт9п ашхана8ында 8е2 ним9л9р ашай8ы1ы2?

Ним9л9р ашар1а ярата8ы1ы2? Ним9 яратмай8ы1ы2? Ашар алдынан 3улдары1ы22ы йыуа8ы1ы2мы? (руки моем перед едой, фрукты тоже моем).

12. Йом1а3лау.

-        Уҡыусылар һеҙгә бөгөнгө дәрес оҡшанымы?

-        Нимәләр белдек? Нимәләргә өйрәндек?

- Бе2 д5р56 ту3ланабы2мы? (Слайд 3арау)

13. %йг9 эш.

*7229р ятлар1а.