урок «Түлѳѳнэй нэрэ»
план-конспект урока (6 класс) на тему
урок в 6 классе по теме«Түлѳѳнэй нэрэ» с применением проблемного обучения
Скачать:
| Вложение | Размер |
|---|---|
 tulooney_nereword_2.docx | 30.34 КБ |
 tulooney_nere.pptx | 99.24 КБ |
Предварительный просмотр:
Хэшээлэй сэдэб: «Түлѳѳнэй нэрэ»
Класс: 6 -дахи
Хэшээл - практикумай маяг (тип): «Түлѳѳнэй нэрэ» гэhэн сэдэбээр мэдэсэ, дадал, шадабари согсололго болон дүн гаргалгын хэшээл.
Үгтэhэн хэшээлдэ гуримай ёhоор __ час үгтэнэ. Тус хэшээл гурбадахи болоно.
Хэшээлэй зорилго:
Буряад хэлээр шадабари хүгжѳѳлгэ (предметные): : «Түлѳѳнэй нэрэ» тухай мэдэсэ бэхижүүлхэ, согсолон дабтаха.
Үхибүүнэй ѳѳрын хүгжэлтэ хүгжѳѳлгын дүнгүүд (личностные): Ѳѳрын ба хүнэй ажабайдалда түрэл хэлэн ямар үүргэтэйб, түрэл хэлэеэ яажа хүгжѳѳнэбиб гэжэ бодомжолго.
(Метапредметные)
-гуримшуулгын (регулятивные УУД) – өөрынгөө, хүнэй харюу сэгнэжэ hураха байдал байгуулха, хэшээлэй зорилго табиха, хэшээлдэ юу хэhэнээ хойно хойноhоонь тоолохо, ѳѳрынгѳѳ ажал урид зохёогдоhон критеринүүдээр шалгаха.
-хүгжѳѳлгын (познавательные УУД) – аман хэлэ хүгжөөлгын байдал байгуулха.
-холбоо хэлэлгэ хүгжѳѳлгын, холбоо харилсаха шадабари (коммуникативные УУД) –Ѳѳрынгѳѳ hанамжа аман хэлэлгээр харуулха, бүлгэм хабаадагшадай дунда (групповой) ажал ябуулха дадал, харилсаанда шадамар болохын эрхэ байдал байгуулха. Тиихэдэ олон ондоо тушаал ѳѳр дээрээ абаха: ударидагшын, даабари дүүргэгшын, бэшээшын.
Хэшээлэй түхэл: бүлэгөөр ажал ябуулга
Хэшээлэй арга (метод): проблемнэ
Хэрэгсэлнүүд: ном, фотозурагууд.
Хэшээлэй түсэб:
1. Багшын оролто үгэ
2. Класс бүлэгтэ хубаарилга (ударидагша -туhалагша)
3. Хамтын зорилго табилга (зорилго, арга, саг, сэгнэлтэ – параметры и критерии).
4. Урид хэшээлнүүдтэ гараhанаа дабталга.
5. Бүлгэм хабаадагшадай дундахи ажал ба харюусалга
7. Хэшээлэй дүн гаргалга
8. Гэрэй даабари: «Буряад хэлэеэ яажа хүгжѳѳнэбиб?» гэhэн сэдэбээр зохёолго найруулан бэшэхэ. Мэдүүлэлэй шухала гэшүүдээр шүүлбэри хэхэ.
Хэшээлэй ябаса:
Хэшээлэй темэ ба зорилготой танилсуулга:
Багша | Һурагшад | |
Зай, үхибүүд, багахан зохёолго анхаралтайгаар шагнагты, тиигээд хэн тухай, юун тухай хэлэгдэнэ гээшэб гэhэн асуудалда харюусанабди. | Һурагшад уншана | |
Намжаа дулаахан үдэр hэн. Иимэ үдэрнүүд намарай эхиндэ тогтошодог... Тэрэ минии хүлдэ аhалдаба. Минии зогсоходо, тэрэ баhа байшана. Минии ябадалаа түргэдэхэдэ, тэрэ баhал шамдуу гүйшэнэ. Тэрэ намhаа нэгэшье алхам hүүлдээгүй, харин hургуули соо оронгүй, намайе хүлеэжэ үлэшэбэ. Минии hургуулиhаа гарахада, тэрэ үгы байба. Магад, тэрэниие хэн нэгэн үлдэжэ гаргаа гү, али низа дараа аал даа. Намда яагаа бузар булай, эшхэбтэр болошоо гээшэб! Бишыхан, хѳѳрхэн хани нүхэрѳѳ орхишоhон мэтэ болошобоб! | ||
Зай, үхибүүд, хѳѳрэгшэтэй суг хамта ябагшыень нэрлэгты даа. | Гүлгэн, нохой, миисгэй, hүүдэр…. | |
(Слайд дээрэ орхигдоhон мэдүүлэл) Аяар гэрhээмни намайе агша модоной набшаhан дахашаба. | ||
Юундэ бидэнэр суг хамта ябагшыень нэрлэжэ шадабагүйбди. Юундэ орёошог байба гээшэб? | Нэгэ мэдүүлэл үгы байба, зохёолго соо нэгэ мэдүүлэл орхигдоhон байба. | |
Ямар үгэнүүд набшаhан гэжэ үгэ hэлгээд байнаб? | Тэрэ, тэрэ, тэрэ, тэрэ, тэрэниие | |
Намжаа дулаахан үдэр hэн. Иимэ үдэрнүүд намарай эхиндэ тогтошодог... Тэрэ минии хүлдэ аhалдаба. Минии зогсоходо, тэрэ баhа байшана. Минии ябадалаа түргэдэхэдэ, тэрэ баhал шамдуу гүйшэнэ. Тэрэ намhаа нэгэшье алхам hүүлдээгүй, харин hургуули соо оронгүй, намайе хүлеэжэ үлэшэбэ. Минии hургуулиhаа гарахада, тэрэ үгы байба. Магад, тэрэниие хэн нэгэн үлдэжэ гаргаа гү, али низа дараа аал даа. Намда яагаа бузар булай, эшхэбтэр болошоо гээшэб! Бишыхан, хѳѳрхэн хани нүхэрѳѳ орхишоhон мэтэ болошобоб! | ||
Тэрэ, тэрэниие гэhэн үгэнүүд юумэ, хүниие нэрлэнэ гү? | Нэрлэнэ. | |
Ямар хэлэлгын хуби болоноб? | Түлѳѳнэй нэрэ | |
Энэ зохёолго соо үшѳѳ ямар түлѳѳнэй нэрэнүүд байнаб? | ||
Намжаа дулаахан үдэр hэн. Иимэ үдэрнүүд намарай эхиндэ тогтошодог... Тэрэ минии хүлдэ аhалдаба. Минии зогсоходо, тэрэ баhа байшана. Минии ябадалаа түргэдэхэдэ, тэрэ баhал шамдуу гүйшэнэ. Тэрэ намhаа нэгэшье алхам hүүлдээгүй, харин hургуули соо оронгүй, намайе хүлеэжэ үлэшэбэ. Минии нэгэ хэды болоод, hургуулиhаа гарахада, тэрэ үгы байба. Магад, тэрэниие хэн нэгэн үлдэжэ гаргаа гү, али низа дараа аал даа. Намда ямар бузар булай, эшхэбтэр болошоо гээшэб! Бишыхан, хѳѳрхэн хани нүхэрѳѳ орхишоhон мэтэ болошобоб! | ||
Түлѳѳнэй нэрэнүүд юумэнэй нэрэнүүдэй, үйлэ үгэнүүд хоёрой hүүлээр эгээл элбэгээр хэрэглэгдэдэг ха юм. | ||
Хэшээлэй сэдэб ямар болоноб? | Түлѳѳнэй нэрэнүүдые хэрэглэлгэ | |
Мүнѳѳдэрэй хэшээл «Түлѳѳнэй нэрэнүүдые хэрэглэлгэ» гэhэн сэдэбээр бэхижүүлгын хэшээл болоно, тиимэhээ хэшээл – практикум, творческо практикум. Хэшээлээ яагаад үнгэргэхэеэ хамта хэлсэе. Тус хэшээл дэээрэ хоёр бүлгэм боложо хубааржа, hургуулиин газетэ гарганабди. Стол дээрэ фотозурагууд үгтѳѳтэй. Фотозурагуудай ара таладань даабари үгтѳѳтэй. Нэгэ нэгэнтнай даабаринуудаа татажа абаха. (Сагаа хэлсэхэ)
Танай hургуулиин сайт дээрэhээ танда hайшаагдаhан, hонирхогдоhон элдэб конкурс, олимпиада, мүрысѳѳнүүдые, hургуулидатнай үнгэрhэн хэмжээ ябуулгануудай фотозурагуудые шэлэжэ абабаб.
1-дэхи даабари: Түрүүшын даабари оршуулга болоно. Стол (шэрээ) дээрэ фотозурагууд үгтѳѳтэй. Фотозурагуудай ара таладань даабари үгтѳѳтэй. Нэгэ нэгэнтнай даабаринуудаа татажа абагты. Саг- 5 минута гэжэ хэлсэе)
4 октября мы в школе побывали в роли учителей, провели уроки. В роли директора в этом году был ученик 11-го класса Эрдэм Ринчино. Он смотрел не только за учебным процессом, но ещё следил, чтобы никто не сорил, никто не опаздывал на уроки. | 4 октября мы поменялись местами с нашими педагогами. Наши учителя даже вели себя как ученики: некоторые вели себя примерно, а кто-то шумел. Мне понравилось быть учителем, но я поняла, как нелегко вести уроки, каким тяжелым является труд учителя. |
Хэнэй оршуулга удхын дараа бодол андалдаагүй гээшэб? Ямар группын оршуулга зүб болоо гээшэб? Ямар группын редакторнууд уншагшадтаа үнэншэмѳѳр мэдээсэл үгэнэ гээшэб? Ямар түлѳѳнэй нэрэнүүд танай репортаж соо хэрэглэгдэнэб? Ацагадай дунда hургуулиин,
2-дохи даабари: Үгтэhэн текст хинан заhабарилха гээшэ сурбалжалагшын гол зорилго болоно. Түлѳѳнэй нэрэнүүдые таараха падеждэнь, тоодонь табиха.
Ивалгын дасанда «Эхэ хэлэн - мүнхын аршаан» гэhэн мүрысөөн үнгэрөө. Тэндэ би хүсэ шадалаа, шадабарияа харуулха hанаатай хабаадалсахаяа ошообди. Хэн бэ гэхэдэ, эхин, дунда, ахамад ангинуудай һурагшад. Командын бүридэлдэ 70 хубинь - басагад. Мүрысөөндэ Буряадаймнай аймагуудhаа гадна аяар холын Эрхүүгэй можын Алайрhаа, Агаhаа олон үхибүүд хабаадалсаhан байна. Булта бүлэгүүдые тоолоходо, 51 болоно. Басагад тобшонуудые буряад дэгэлэй энгэртэ хадаха, харин хүбүүд элдэб янзын буряад уялаа уяха ёhотой байгаа. Мүрысөөндэ би ород хэлэнһээ үгтэһэн үгүүлэл өөрынгөө нютаг хэлэн дээрэ оршуулжа, олоной һонорто соносхообди. Би hуури эзэлээшьегүй hаа, ехээр уйдхарангүй ерээбди. Юундэб гэхэдэ, би мүрысөөндэ бэлдэхэдээ, буряад хэлэнэмнай багша олон үдэрэй турша соо би олон юумэ заажа, хөөрэжэ үгөө. Би мүнөө буряадайнгаа ёhо заншал, түүхэ, Буддын шажан тухай олон шэнэ мэдэсэ абаабди. Тиибэшье энэ минии түрүүшын алхамууд, үшөө урдамнай олон мүрысөөнууд бии! |
Ямар түлѳѳнэй нэрэнүүдые табижа буулгабат? Юундэ, тайлбарилан хэлсэе.
3-дахи даабари: Түлѳѳнэй нэрэнүүд зохилдодог, залгалтануудыень бэшэхэ дүримынь юумэнэй нэрэнүүдэй дүримдэ адли. Түлѳѳнэй нэрэнүүд нюурта ба ѳѳртэ хамаададаг. Хамаадалай залгалтануудые бэшэхэ дүрим юумэнэй нэрын хамаадалай дүримдэ адли.
Ѳѳртэ хамаадалай залгалта табяад зохилдууха | олоной тоогой залгалта | олоной тоогой залгалта | Олоной тоогой залгалта | олоной тоогой залгалта | 1-дэхи олоной тоогой залгалта та | 1-дэхи ганса нюурта хамаадал | ||
Нэрын | Би | Ши | ямарнууд | бусад (хамтадхаhан) | хуу (хамтадхаhан) | туд (зааhан) | тамнай | бидэ |
Хамаанай | Минии | шиниингээ | бусадай | танаймнай | ||||
Зүгэй | Намда | шамдаа | бусадта | тандамнай | ||||
Үйлын | Намайе | шамайгаа | бусадые | танииемная | ||||
Зэбсэгэй | Намаар | шамаараа | бусадаар | танаарнай | ||||
Хамтын | Намтай | шамтаяа | бусадтай | тантамнай | ||||
Гаралай | Намhаа | шамhаан | бусадhаа | танhаамнай | ||||
Тобшолол | Би, ши – зохилдоходоо, түхэлѳѳ ондоо болгодог | Олоной тоогой залгалта абадаггүй. Олоной тоогой удхатай тула | зарим т/н зохилдодоггүй (туд-зааhан, хуу-хамтадхаhан, алибаа-тодо бэшэ нюуртай) | 1-дэхи нюурай т/н би, бидэ, бидэнэр 1 дэхи нюурта хамаадалай залгалта абадаггүй | ||||
4 -дэхи даабари: Редакцидатнай бэшэг ерээ, харин гар бэшэг хинан заhабарилха хэрэгтэй. Харюусалгата редактор, техническэ редакторнууд анхаралтайгаар ажаллаха болонот.
Жил-был один очень вспыльчивый молодой человек. Однажды его отец дал ему мешочек с гвоздями. Он наказал, если он не сдержит своего гнева, то должен вбить один гвоздь в столб забора. |
Түргэн сухалтай залуу хүн ажаhуудаг hэн. Нэгэтэ абань тэрээндэ туламтай хадааhа үгэбэ. Хэрбээ уур сухалаа барижа шадаагүй hаа, ши нэгэ хадааhа харшын баханада хадаха ёhотойш гэжэ захиба. Түрүүшын үдэр баханада хори гаран хадааhан шаагдаатай байба. Зүгѳѳр тэрэ уур сухалаа барижа шададаг болобо. Үдэр ошохо бүри зоогдоотой хадааhанай тоо үсѳѳржэ эхилбэ. Тэрэнэй нэгэшье сухалдангүй, бэеэ барижа шадаhан үдэр одоошье ерэбэ. Тэрэнэй эсэгэдээ хѳѳрэхэдэнь, тэрэнь бэеэ барижа шадаа hаа, нэгэ нэгээр хадааhа баханаhаа hуга татажа абаха гэжэ хэлэбэ. Баханада нэгэшье хадааhан үлэбэгүй гэжэ эсэгэдээ мэдээсэхэ үдэр ерэбэ. Эсэгэнь хүбүүгээ гарhаань баряад хэлэбэ: «Ши бэрхэш, харин хэды олон нүхэн туд баханада үлэшэбэ гээшэб? Анхандаа ямар байhан бэ, тиимэ хэзээдэшье болохогүй. Хүндэ шэрүүнээр хандаа hаашни, тэрээндэ энэ соорхой мэтэ hорьбо (гүбэрюу) үлэхэ. Хэдышье шинии гуйлта эрибэл, гүбэрюу үлэхэ». |
Энэ үльгэр домогой удха танда hайшаагдаба гү? Ямар удхатайб? Юун гэжэ ойлгонобта?
Бэхижүүлгэ. Энэ хэшээлнай hонирхолтойгоор, дүн ехэтэйгээр үнгэрбэ гэжэ найданаб. Мэдүүлэлэй гэшүүд тухай мэдэсэеэ бэхижүүлэн, согсолон дабтабабди. Хэшээл эсэстээ дүтэлбэ, тобшолол хэе.
Хэшээлдэ юу ойлгоhоноо хубаалдая.
Сэгнэлтэнүүд. Ямар бүлгэмэй, группын газетэ танда hайшаагданаб? Юундэ? Эдэбхи ехэтэй ажаллагшад хэд бэ? Сэгнэлтын критеринүүд. а) алдуугүй дүүрэн харюу «5»; б) бага зэргэ хазагай харюу «4»; в) 1-2 алдуутай дунда харюу «3
Гэрэй даабари. Үгтэhэн үльгэр домог буряадhаа ород хэлэн дээрэ оршуулжа туршаха гэhэн даабари үгтэнэ. Интервью
Предварительный просмотр:
Подписи к слайдам:
Аяар гэрhээмни намайе агша модоной набшаhан дахашаба .
Намжаа дулаахан үдэр hэн . Иимэ үдэрнүүд намарай эхиндэ тогтошодог ... Тэрэ минии хүлдэ аhалдаба . Минии зогсоходо , тэрэ баhа байшана . Минии ябадалаа түргэдэхэдэ, тэрэ баhал шамдуу гүйшэнэ. Тэрэ намhаа нэгэшье алхам hүүлдээгүй, харин hургуули соо оронгүй, намайе хүлеэжэ үлэшэбэ. Минии нэгэ хэды болоод , hургуулиhаа гарахада , тэрэ үгы байба . Магад , тэрэниие хэн нэгэн үлдэжэ гаргаа гү, али низа дараа аал даа . Намда ямар бузар булай , эшхэбтэр болошоо гээшэб ! Бишыхан , хѳѳрхэн хани нүхэрѳѳ орхишоhон мэтэ болошобоб !
Т үлѳѳнэй нэрэнүүдые хэрэглэлгэ
Түргэн сухалтай залуу хүн ажаhуудаг hэн. Нэгэтэ абань тэрээндэ туламтай хадааhа үгэбэ. Хэрбээ уур сух алаа барижа шадаагүй hаа , ши нэгэ хадааhа харшын баханада хадаха ёhотойш гэжэ захиба . Түрүүшын үдэр баханада хори гаран хадааhан шаагдаатай байба . Зүгѳѳр тэрэ уур сухалаа барижа шададаг болобо . Үдэр ошохо бүри зоогдоотой хадааhанай тоо үсѳѳржэ эхилбэ . Тэрэнэй нэгэшье сухалдангүй, бэеэ барижа шадаhан үдэр одоошье ерэбэ . Тэрэнэй эсэгэдээ хѳѳрэхэдэнь, тэрэнь бэеэ барижа шадаа hаа , нэгэ нэгээр хадааhа баханаhаа hуга татажа абаха гэжэ хэлэбэ . Баханада нэгэшье хадааhан үлэбэгүй гэжэ эсэгэдээ мэдээсэхэ үдэр ерэбэ . Эсэгэнь хүбүүгээ гарhаань баряад хэлэбэ : « Ши бэрхэш , харин хэды олон нүхэн туд баханада үлэшэбэ гээшэб ? Анхандаа ямар байhан бэ , тиимэ хэзээдэшье болохогүй. Хүндэ шэрүүнээр хандаа hаашни , тэрээндэ энэ соорхой мэтэ hорьбо үлэхэ. Хэдышье шинии гуйлта эрибэл , гүбэрюу үлэхэ».
По теме: методические разработки, презентации и конспекты
Разработка урока по бурятской литературе по произведению Н.Г. Дамдинова "Эсэгын нэрэ"
Хэшээлэй сэдэб: «Эсэгын hургаал – нангин hургаал» (Н.Г.Дамдиновай «Эсэгын нэрэ» гэhэн зохёолоор бэхижүүлгын хэшээл)...