5 нче сыйныф өчен татар теленнән дәрес планы
план-конспект урока (5 класс) на тему

№

Дәрес элементлары

Вакыт

1

Оештыру  (исәнләшү, уңай психологик халәт тудыру)

2 мин

2

Актуальләштерү  (өй эшен тикшерү, үткән материалны кабатлау. Яңа материалны үзләштерүгә ихтыяҗ тудыру)

5 мин

3

Яңа материалны өйрәнү ( Уку мәсьәләсен кую. )

15 мин

4

Ныгыту (Яңа белемнәрне ныгыту, мөстәкыйль куллану)

15 мин

5

Йомгаклау ( белемнәрне бәяләү Рефлексия. Уку эшчәнлегенә нәтиҗә)

5 мин

     6

Өй эше ( өй эшен хәбәр итү, аны башкару ысулын аңлату)

                2 мин

Этап

                             Укытучы эшчәнлеге

                  Укучылар  эшчәнлеге

1. Оештыру

-Исәнмесез, укучылар. Бер-берегезгә хәерле көн теләп, елмаешып алыйк. Дәресебезне күтәренке кәеф белән башлап җибәрик.

-Көннәр кояшлы булсын!

-Җирдә тынычлык булсын!

-Барыбызга да хәерле көннәр!

-Көнебез хәерле үтсен!

Укучылар бер-берсенә хәерле көн телиләр, елмаялар.

         (2 мин)

2. Актуальләштерү  (өй эшен тикшерү, үткән материалны кабатлау. Яңа материалны үзләштерүгә ихтыяҗ тудыру)

-Укучылар, хәзер  өй эшен тикшерәбез.  Сезгә  өй эше итеп  нәрсә  бирелгән иде?

-Әйе, дөрес.

-Укучылар, узган дәреснең уку мәсьәләсе нәрсә иде? Кем әйтә?

-Дөрес.

-Ә хәреф белән аваз арасында аерма бармы?

-Нәрсә белән аерыла?

-Дөрес, шулай.

-Кайсы сузык хәрефләр бер генә авазга билге булып йөри?

-Кайсылары берничә авазга билге булып йөриләр?

-Хәзер Сималтиниус раунд тэйбл структурасын файдаланып, карточкалар белән эшлибез. Һәрберегездә бертөрле карточкалар. Бирелгән сүзләрне ике баганага аерып язарга. 1 нче баганага сузык хәрефләр 1 аваз белдергән сүзләрне, 2 нче баганага берничә аваз белдергәннәрне язарга. 1 минут вакыт бирелә.

    Якты, буран, тел, уен, бию, шәһәр, сер, мәктәп, гадәт, шәхес, кием, аваз, юеш, иҗат, су, бакча.

Карточкаларыгызны түгәрәк буенча  иптәшләрегез белән алмашыгыз һәм тикшерегез. 30 секунд вакыт бирелә.

 -Хәзер беренче өстәлнең 2 нче укучысы 1 нче баганадагы сүзләрне укый. Молодец.

3 нче өстәлнең 3нче укучысы 2 нче баганадагы сүзләрне укый.

-Әйе, дөрес.

Мәкальләр язып килергә.

 3 укчы җавап бирә.

-Узган дәреснең УМ  бер яки берничә авазга билге булып йөргән сузык аваз хәрефләрне билгеләү.

-Бар.

-Авазны ишетәбез һәм әйтәбез, хәрефне күрәбез һәм язабыз.

а, ә, у, ү,ө,и

я,ю,е, э,ы,о,ё

1. Буран,шәһәр,мәктәп,гадәт, аваз, су, бакча.
2. Якты,тел,уен,бию,сер,шәхес,кием, юеш

Укучылар карточкалар белән алмашына, тикшерәләр.

Җавап бирәләр.

3. Яңа материалны өйрәнү

-Укучылар, тактга  карыйк әле. Монда сезгә сүзләр бирелгән. Төшеп калган хәрефләрен куегыз һәм дәреснең уку мәсьәләсен билгеләгез.

Сәгать, пальто, мәгънә, берьюлы, сигезьеллык, алъяпкыч.

-Нинди хәрефләр төшеп калган?

- Сез әлеге сүзләргә ь ме, ъ мы билгесе куярга кирәклекне нәрсәгә таянып яздыгыз?

-Укучылар, бу сүзләрне дөрес язу өчен нәрсәне  белергә кирәк?

-Без аны өйрәндекме әле?

-Димәк, дәресебезнең темасы: ь һәм ъ хәрефләренең дөрес язылышы. (Тактага тема язылган була. Ачыла.) Дәфтәрләрне ачалар, число, сыйныф эше, теманы язалар.)

-Укучылар,  Сезнең алдыгызда Ь һәм Ъ хәрефләренең патшлыгы. Патшалыкның  ачкычлары югалган. Аларга без генә  ярдәм итә алабыз.

-Әлеге сүзләргә таянып, без кагыйдә чыгарсак, ачкычлар табылыр. Димәк, без ь һәм ъ авазларын төшереп калдырып әйтеп карыйк.

Сәгать сүзен тикшерик.  Укучылар, бу сүз ничә иҗектән тора? Иҗекләр нинди?

-Ә укыганда икенче иҗек тә ничек әйтелә?

-Ничек уйлыйсыз, нәрсә тәэсир итә?

Димәк, ь  хәрефе бу  иҗеккә ничек тәэсир итә?

 -Моннан нинди кагыйдә туа?

-Пальто сүзе. Нинди телдән кергән сүз?Ь билгесен төшереп калдырып әйтегез әле?

-Нинди аерма?

-Ь билгесе ни өчен кулланган?

-Димәк, икенче кагыйдә  нинди һәм кем әйтә?

Мәгънә, микъдар сүзендә калынлык ни өчен кулланыла? Уйлагыз әле!

-Нәрсәне калынайта?

-Димәк,  тагын нинди кагыйдә чыга?

-Берьюлы, сигезьеллык, алъяпкыч сүзләренә игътибар итик.

  ь һәм ъ билгеләр нәрсә өчен хезмәт итә?

-Нинди хәрефләр алдыннан килгәндә?

-Кем әйтә кагыйдәне?

-Булдырдыгыз. Кагыйдәләр чыгарылды, Патшалыкның бөтен ачкычы да табылды.

-ь һәм ъ билгесе төшеп калган.

-Әлеге сүзләр шулай языла.

-Кагыйдәне.

-Юк.

-Ничек?

- ике иҗектән тора.

Беренче иҗек нечкә, икенчесе калын.

Нечкә.

Ь билгесе

нечкәртә

калын укылырга мөмкин булган иҗекне нечкә әйтелешен тәэмин итә. (патшалыкка кагыйдәне куя)

Рус теленнән. Палто.

Л калын әйтелә.

Л ны нечкә әйтер өчен

Рус теленнән кергән сүзләрдә кулланыла. Үзенең алдында торган тартык нечкә әйтелешен белдерә. (патшалыкка кагыйдә куела)

Калынайту өчен.

К,г хәрефен

 ъ үзенең алдында килгән К, г хәрефен  къ, гъ итеп белдерү өчен

-Аеру өчен

-Е,ю, я

Ь һәм ъ билгесе я,ю,е алдыннан килгәндә аеру билге булалар.

4. Материалны

ныгыту

-Укучылар, сезнең алдыгызда ак битләр һәм фломастерлар. Сез хәзер ь,ъ хәрефләренең  кулланылу үзенчәлекләрен модельдә күрсәтергә тиеш. (Модельләр тикшерелә, җыела, эленә) Модель яклана.

Физкультминутка

-Укучылар, барыбыз да бастык. Хәзер ял итеп, хәрәкәтләнеп алыйк. Мин сораулар бирәм, җавапта сез берләшергә тиеш.

 яшь сүзендә ничә аваз ?

Юкә сүзендә ничә аваз ?

ваза сүзендә ничә аваз?

 юл сүзендә ничә аваз?

яшьлек сүзендә ничә хәреф?

Дәфтәрдә эш.

-Укучылар, дәреслекләрне ачтык. 421 нче күнегүне дәфтәрләрдә эшлибез.  Биремен укыйбыз, сүзләрне таблицага тутырабыз.

1. Альбом, фонарь, физкультура,апрель,нефть, медаль.
2. Ямьле, дөнья,табигать, сәгать, шагыйрь, шөгыль, Мәрьям.
3. Берьюлы,бишьеллык.
4. Мәгънә,тәкъдир, игътибар, тәкъдим.
5. Кулъязма, ашъяулык, аръяк

-Укучылар, таймд пэа-шэа структурасын кулланып, янәшә утыручылар башта берсе укый, аннан соң икенчесе. Кем чәчә сарырак,  шул башлый. Вакыт бирелә.

(30 секунд) Аннан соң икенчесе.

- 3 нче өстәлдәге 1 номер укый.

-Хәзер тагын бер күнегү эшлибез. Ул 422 нче күнегү. Биремен укыйбыз. Эшлибез.

Укучылар модель төзиләр.

Модель яклана

3 аваз,

4  аваз,

4  аваз,

 3 аваз,

 6 хәреф

Укучылар күнегүне эшлиләр.

Айгөл, Мәгъфүрә, Камил, Илсөяр, Гөлнара, Шамил, Тәгать, Гөлназ, Тәгъзим, Илгиз, Әкълимә, Гыйльман, Сәгъдия, Гамил, Фаикъ, Фаил, Фәннур, Равил, Альберт, Мәгъсүм, Илнур, Эльвира, Сәгыйть, Альбина, Рамил.

5.Йомгаклау(белемнәрне бәяләү Рефлексия. Уку эшчәнлегенә нәтиҗә)

-Укучылар, бүген без нәрсә турында сөйләштек?

-Ничә кагыйдәгә нигезләнеп куела әлеге хәрефләр?

Ь хәрефе кайчан языла?

Ъ хәрефе кайчан языла?

Дәрестә актив катнашкан укучыларга билге куела. (Үзбәя)

Ь һәм ъ хәрефләренең дөрес язылышы турында.

5

-калын укылырга мөмкин булган иҗекне нечкә әйтелешен тәэмин иткәндә

-Рус теленнән кергән сүзләрдә кулланыла. Үзенең алдында торган тартык нечкә әйтелешен белдергәндә

Ъ билгесе

-ъ үзенең алдында килгән К,г хәрефен  къ, гъ итеп белдерү өчен

-Ь һәм ъ билгесе я,ю,е алдыннан килгәндә аеру билге булалар.

6.Өй эше

Укучылар,өй эше 423 нче күнегү 1 төркем

                             424 нче күне 3 төркем

                             425 нче күнегү 2 төркем (аңлатма бирелә)

Дәрес тәмам. Сау булыгыз.

         Бер аваз белдергән сүзләр

берничә аваз белдергән сүзләр

         Бер аваз белдергән сүзләр

берничә аваз белдергән сүзләр