Ж.Тумуновай «Талын бүргэд» гэhэн рассказ соо баатаршалга ба инаг дуран тухай бодолнууд
методическая разработка на тему
Конспект урока по проектной технологии
Скачать:
| Вложение | Размер |
|---|---|
 hesheeley_konspektzh.tumunovay_talyn_burged_gehen_rasskaz_soo_baatarshalga_ba.docx | 32.19 КБ |
Предварительный просмотр:
Хэшээлэй конспект
(проектнэ хэшээл)
Сэдэб: Ж.Тумуновай «Талын бүргэд» гэhэн рассказ соо баатаршалга ба
инаг дуран тухай бодолнууд
Хэшээлэй зорилго:
Һургалгын: Ж,Т,Тумуновай «Талын бүргэд» гэhэн рассказ соогоо совет сэрэгшын гаргаhан баатаршалга, Эхэ орондоо , нүхэдтɵɵ, инаг гансадаа түрбэлгүй ехэ дуратай, үнэн сэхэ байhыень элирүүлхэ.
Хүгжɵɵлгын: Һурагшанарые шэнжэлгын ажалай дүршэлтэй болгохо,
аман хэлэлгэ, уран уншалга хүгжɵɵхэ.
Хүмүүжүүлгын: Эхэ орондоо, нүхэдтɵɵ, инаг гансадаа дурлал, үнэн ябалга hурагшанарта хүмүүжүүлхэ, соёл болбосоролой мэдэсэ болбосоруулха, нютагайнгаа зоной Эхэ Ороноо хамгаалгын Агууехэ дайнда хабаадаhан тухай материал суглуулха.
Хэшээлэй хэрэгсэл: Справочна литература,мультимедийнэ проектор, слайднууд, Ж.Тумуновай портрет, номууд, шүлэгүүд.
Хэшээлэй янза: Эрдэм мэдэсэ гуримшуулгын хэшээл..
Хэшээлэй түхэл: hурагшанарай проект хамгаалгын хэшээл.
Хэшээлэдэ хэрэглэгдэхэ методууд: шэнжэлгын, проектнэ, хѳѳрэлдѳѳн, репродуктивна.
Проект бэлдэлгэ болон бэелүүлэлгэ хэдэн шатаhаа бүридэнэ:
- ЗYг шэгынь олгохо шата: энэ шатада багша hурагшанартайгаа проектын сэдэб элирүүлнэ; бүлэгүүдые байгуулна, шэнжэлгын метод тухай зүбшэн хэлсэнэ; уран зохёолой текстнүүд болон справочна литература hурагшанарта багша зууршална.
- Проект бэелүүлгын шата: hурагшанарай проект дээрээ ѳѳhэдын ажал ябуулга, туйлаhан үрэ дүнтэйгѳѳ багшатаяа зүбшэн хэлсэлгэ.
- Проектын үрэ дүнтэй танилсуулга.
Мини-проектнүүд:
1-дэхи бүлэг «Ж.Т.Тумуновай намтар ба зохёохы зам».
2-охи бүлэг «Талын бүргэдэй мохошогүй зориг, дундаршагүй дуран» (рассказай удхаар асуудалнуудые бэлдэхэ)
3-дахи бүлэг «Рассказ соо Талын бүргэдэй мохошогүй зориг, дундаршагүй дуран зураглахадаа авторай хэрэглэhэн уран арганууд».
4-дэхи бүлэг «Эсэгэ Ороноо хамгаалгын Агууехэ дайн минии гэр бүлэдэ»
5-дахи бүлэг «Инаг дуран, үнэн нүхэд, баатаршалга тухай шүлэгүүд ба дуунууд буряад поэзидэ».
Хэшээлэй ябаса:
I.Эмхидхэлэй үе. «Эсэгэ Ороноо хамгаалгын Агууехэ дайн» видеоролик.
1)Хэшээлэй сэдэб элирүүлэлэгэ.
2)Хэшээлэй зорилго табилга.
Багшын тобшолол.
II.Бүлэгүүдэй проект хамгаалалга:
- Һурагшанарай нэгэдэхи бүлэг «Ж.Т.Тумуновай намтар ба зохёохы зам» гэһэн проектээ слайднуудые хэрэглэн хамгаална.
Буряадай элитэ уран зохёолшо Жамсо Тумунович Тумунов
- 1916 оной февралиин 5-да Шэтын областиин Агын Буряад автономито округой Табтаанай нютагта түрɵɵ.
- 1934 ондо нютагайнгаа долоон жэлэй hургуули дуургээд Зүдхэлиин эхин hургуулида багшалаа.
- 1936-1939 онуудта Улаан –Удэдэ коммунис дээдэ hургуулида hураа.
- 1941-1945 онуудта Эсэгэ ороноо хамгаалгын Агууехэ дайнда совет сэрэгшэдтэй хамта нэгэ жагсаалда зогсожо, фашистнарые бута сохилсоо. Литваhаа Берлин, Прага хүрэтэр дайнай харгы гаталан гараа.
- 1945-1955 онуудта нютагаа бусажа, уран зохёол зохёолгодо бэеэ зорюулаа.
Ж.Т.Тумуновай зохёолнууд :
- «Сэсэгмаа» пьесэ 1938 он.
- «Зүжэгүүд» гэhэн ном 1940 он.
- «Талын бүргэд» рассказ 1942 он.
- «Эхын юрɵɵлɵɵр» поэмэ 1942 он.
- «Илалтын дуунууд» ном 1942 он.
- «Литературна сборник» ном 1942 он.
- «Веда» рассказ 1945 он.
- «Нойрhоо hэриhэн тала» роман 1949 он.
- «Жаргалантын галнууд» поэмэ 1952 он.
- «Алтан бороо» роман 1955 он.
«Арад зомни тэмсэлдэ бодыш!», «Бүүхэн намаяа мартаарай» гэhэн шүлэгүүдые hурагшанар уран гоёор, сээжээр уншалга.
- Зүбшэн хэлсэлгэ. hурагшад тобшолол гаргана.
2. hурагшанарай хоёрдохи бүлэг «Талын бүргэдэй мохошогүй зориг, дундаршагүй дуран» гэһэн темээр рассказай удхаар бэлдэһэн асуудалнуудаа бэшэ гурбан бүлэгүүдтээ дурадхажа, зүб харюунуудые абана.
Жэшээтэ асуудалнууд:
№ | Асуудалнууд | Харюунууд |
1 | Ж. Тумуновай «Талын бүргэд» гэһэн рассказ соо шархатаhан боецүүд юун тухай хɵɵрɵɵнүүдые ябуулдаг байгааб? | Шархатаhан боецүүд ɵɵhэдынгɵɵ алдарта хэрэгүүд тухайда, гитлеровецүүдые яажа сохиhоноо, разведкэдэ ябаhанаа, командираа аршалhанаа хɵɵрэдэг байгаа. |
2 | Партизан Батько юундэ Талын бүргэд тухай шархатаhан боецүүдтэ хɵɵрɵɵ хɵɵрɵɵб? | Батько ɵɵр тухайгаа хɵɵрэхэ дурагүй, нүхэд тухайгаа хɵɵрэхэ дуратай hэн. |
3 | Талын бүргэд партизан Батькотай ямар ушарта танилсааб? | Шара набшын унажа байха үедэ партизануудта донесени абаашажа ошоод, немецүүдтэ бүhэлэгдээд, hɵɵргɵɵ бусажа шадангүй партизануудтай тэмсэлээ үргэлжэлүүлээ hэн. |
4 | Партизанууд юундэ Баяр гэжэ нэрэтэй буряад хүбүүндэ Талын бүргэд гэжэ нэрэ үгɵɵб? | Yни удаан ангуушан ябаhандаа, hонор hэргэлэн, набшаhанай hаршаганаха, мүшэрэй хухарха, саhанай шаршаганахые холоhоо дууладаг, зүрхэтэй дорюун, даляа хумиhан бүргэд мэтэ дайсанай урдаhаа хормойгоо шуугаад, шүдɵɵ зуугаад, буугаа шангаар адхаад бултанай урда ябадаг байгаа.Тиимэhээ партизанууд Баяртада Талын бүргэд гэhэн нэрэ үгɵɵ hэн. |
5 | Нэгэтэ Талын бүргэд ямар даабари абааб? Тэрэнэй ямараар дүүргээб? | Нэгэтэ Талын бүргэд немецкэ эшелониие хүмэрюулхэ гэhэн даабари абаа. Немецкэ эшелониие хмэрюужэрхёод бусажа ябатараа, немецүүдтээ дайралдажа, тэдэнhээ тэрьедэжэ, хүбшэ гаража аяар табан хоног хэдэн дахин тэдэнтэй тулалhаар, тэдэниие бүт гэгшын хүбшэдэ гаргажа тɵɵрюулжэрхёод, hанги набта татуулшаhан хубсаhатай юумэн отрядтаа бусажа ерээ. |
6 | Батько Талын бүргэд ямар хүн байгааб гэжэ хэлэнэб? | «Аюулта үеын болоходо, үгэ дуугаа хуряажа, сухалаа хүрэhэн янзатай, аргагүй хомхойгоор амяа татагша hэн. Халюун хара үhэтэй, хүжэгэр хара шарайтай, hайхан хара нюдэтэй, хүниие хайрлахадаа, үхибүүн шэнги hайхан сэдьхэлтэй». |
7 | Эдэ үгэнүүдые дуулахадаа Нини Петровнагай сэдьхэлынь юундэ ехээр хүдэлɵɵб? | Юундэб гэхэдэ, фронт дээрэ hураггүйгɵɵр үгы болоhон Нина Петровнагай үбгэн мүн баhа Талын бүргэдтэл hайхан сэдьхэлтэй, ба hайхан хара нюдэтэй hэн. Талын бүргэдэй абари зан, түхэл дүрсэ тухай Батькогай хɵɵрэхэдэ, Нина Петровна үбгэн тухайгаа hанана. |
8 | Нэгэтэ тагнуулда гараад ябатараа, немецүүдтэ барюулаад байхадаа, юундэ граната хаягты гэhэн команда нүхэдтɵɵ үгɵɵгүйб? | Гэрэйнгээ эзэнэй улаан сурба үхибүүдые хайрлаа. |
9 | Талын бүргэд юундэ фашистнарта бэеэ тушаагааб? | Талын бүргэдэй бэеэ тушаагаагүй hаань, немецүүд партизануудай бултанайнь нюдыень түнхихэбди гээ. Нүхэдэйнгɵɵ нюдэ түнхюйлэнхаар, ɵɵрынгɵɵ нюдэ түнхюулээ hаамни дээрэ гэжэ тэрэ бодоо. |
10 | Талын бүргэдые фашистнар хайшан гэжэ зобоогооб? | Нэгэ нюдыень түнхеэ, нэгэ гарыень таhа сабшаа. |
11 | Партизануудые хэн абарааб? | Улаан Арми добтолон орожо, партизануудые абараа. |
12 | Талын бүргэд амиды үлɵɵ гү? | Талын бүргэд амиды үлɵɵ. |
13 | Талын бүргэд тухай Батько юун гэжэ хэлэнэб? Текст сооhоо олоод уншагты. | «Тиимэ хүнүүд үхэдэггүй ха юм. Талын бүргэд ɵɵрынгɵɵ бүхы бэеые Эхэ оронойнгоо түлɵɵ зорюулагшадай түрүү зэргэдэ баатар зориг харуулжа ябадаг хүн байгаа. Тэрэ ɵɵр тухайгаа оройдоо бододоггүй hэн, тэрэнэй хамаг hаналынь гансал Эхэ ороноо сүлɵɵлхэ гэhэн бодолоор дүүрэнги ябаа. Эхэ оронойнгоо түлɵɵ бэеэ үгэхɵɵр хододоо бэлэн ябагша бэлэй». |
14 | Нина Петровна үглɵɵдэрынь шэнэ ерэhэн шархатагшадай список хаража hуутараа, хэнэй нэрэ харажархёоб? | Талын Бүргэдэй. |
15 | Нина Петровнагай Талын Бүргэдэй анкетэ баряад Батькода харуулхаяа коридор соо гарахадань, урдань ямар хүн байжа байбаб? | Тархяа хэдэн газараар боолгоhон, нэгэ гаргүй, гансашье hаа, hайхан хара нюдэтэй хүн. |
Н. 136-137 «…hайхан хара нюдэн…арюун сэдьхэлэйнгээ үнэниие гэршэлэн таалаба» гэhэн хэhэг хоёрдохи бүлэгэй нэгэ hурагша уран гоёор, сээжээр уншана.
- Зүбшэн хэлсэлгэ. Тобшолол гаргалга.
3. Һурагшанарай гурбадахи бүлэг «Рассказ соо Талын бүргэдэй мохошогүй зориг, дундаршагүй дуран зураглахадаа авторай хэрэглэhэн уран арганууд» гэһэн проектээ хамгаална.
Уран арганууд | Жэшээ |
Зэргэсүүлгэ | «Yдэшын эдеэнэй hүүлээр госпиталь соо юрэнхыдɵɵ нарьяатай, шууяатай-олон бүлэтэй айл мэтэ байдаг hэн» гэhэн мэдүүлэл соо «олон бүлэтэй айл мэтэ» |
«Тэрэ даляа хумиhан бүргэд мэтэ» | |
«Тэрэнэй дүүргэхээ ошоходоо, урилдахаа байhан заhамал мориндол, согтой хүхюун боложо, бидэнэйнгээ гарые шанга адхаад ябаа бэлэй» «урилдахаа байhан заhамал мориндол» | |
«Сухалаа хүрэхэдɵɵ, тэрэ арсалан шэнги шэрүүн аад, хүниие хайрлахадаа, үхибүүн шэнги дотортой болодог hэн» (арсалан шэнги шэрүүн, үхибүүн шэнги дотортой болодог | |
«Сэн бун болошоhон хүдэр советскэ боецүүдэй урда фашистнууд гараа үргэжэрхёод, намарай хатанги набша мэтэ hалганалдажа байба» (намарай хатанги набша мэтэ) | |
Фразеологизм- | «хормойгоо шуугаад» урашаа hанаатайгаар, зоригтойгоор |
«Нюдэ алдама hүни болобо» Нюдэ алдама hүни-хаб харанхы һүни | |
«Батько шэг шарайгаа хобхо татан, шүдэнэйнгɵɵ забhараар шииганан хэлэбэ» шэг шарайгаа хобхо татан-сухалдан, дураа гутан | |
«Удаань гэрэйнгээ эзэнэй улаан сурба үхибүүдые харахадаа, бэеэ hалд гүүлэн, түхэл буруугаар гараа үргэбэ» (улаан сурба-олон үхибүүдыень. | |
«Тэдэ наранай элшэhээ hаргаhан юумэдэл, бидэнэй хурса шарайhаа тунхарижа, байра дээрээ хойшо урагшаа хултагашалдан байба» (наранай элшэhээ hаргаhан юумэдэл | |
«Теэд бидэ Талынгаа бүргэдэй түлɵɵ тархяа табихаар бэлэн байгаабди» (тархяа табихаар-ами наһаа үгэхɵɵр бэлэн | |
Оньhон үгэ | « Аягалжа байhан архи шэлэдэг, бадаржа байhан гал бүхэдэг» |
- Зүбшэн хэлсэлгэ. Тобшолол гаргалга.
4. Һурагшанарай дүрбэдэхи бүлэг «Минии гэр бүлэ Эсэгэ Ороноо Хамгаалгын Агууехэ дайнда» гэhэн проект хамгаална.
- Зүбшэн хэлсэлгэ. Тобшолол гаргалга.
5. Һурагшанарай табадахи бүлэг «Инаг дуран, үнэн нүхэд, баатаршалга тухай шүлэгүүд ба дуунууд буряад поэзидэ» гэһэн проектээ хамгаална.
- Зүбшэн хэлсэлгэ. Тобшолол гаргалга.
- Багшын тобшолол.
- Сэгнэлтэ:
hурагша
Проетнэ бΥлэг соо ƟƟрынгƟƟ ажал сэгнэлгэ
ЗΥб | Хаа яа | Υгы | |
Би проект бэелΥΥлгын Υедэ шэнэ бодолнуудые дурнадханаб | |||
Орео асуудалнуудта харюу бэдэрхэдэмни намда ехэ hонин | |||
Би ƟƟрын hанаагаар орео асуудалнуудта харюу бэдэрнэб | |||
Би бΥлэгэйнгƟƟ хабаадагшадта ходо туhалхаар бэлэн байдагби | |||
ƟƟрƟƟ олоhон мэдээсэлнΥΥдээрээ бΥлэгэйнгƟƟ хабаадагшадтай хубаалдадагби | |||
БΥлэгэйнгƟƟ ажал соо би ходо хабааданаб. | |||
Би бΥлэгэйнгƟƟ хабаадагшадые проект бэелΥΥлгэдэ эдэбхитэйгээр ажаллахые хамааруулнаб. | |||
Би тон шухала юумые олоhон мэдээсэлнΥΥд сооhоо илгажа шаданаб | |||
Би бΥлэгэйнгƟƟ хабаадагшадта зΥбƟƟр ажалаа ябуулхада нΥлƟƟ ΥзΥΥлнэб. | |||
Минии ажал, олоhон мэдээсэлнΥΥд проект бэелΥΥлгэдэ ехэ аша туhатай байна |
hурагшын нэрэ, обог ___________________________________________
Багша
Проект эмхидхэгшэ багшын хиналтын хуудаhан
Сэгнэлтын хэмжΥΥр | 1-дэхи бΥлэг | 2-дохи бΥлэг | 3-дахи бΥлэг | 4-дэхи бΥлэг | Тайлбари |
Ажалаа саг соонь дΥΥргэлгэ | |||||
ЗΥбƟƟр ажалаа дΥΥргэлгэ | |||||
Зохёон бΥтээлгын хандалга | |||||
Элдэб хэрэгсэлнΥΥдые хэрэглэлгэ | |||||
Тобшолол хэхэ шадабари | |||||
Шэнжэлгын зорилго Υрэ дΥн хоёрой таарал | |||||
Ажалаа бΥридΥΥлгэ | |||||
Ажалаа хамгаалалга | |||||
Ажалай эмхи журам |
- Гэрэй даабари (hурагшад шэлэн абана):
- «Мохошогүй зориг, дундаршагүй дуран» гэhэн зохёолго бэшэхэ.
- Талын б үргэд тухай синквейн зохеохо.
- Дайн тухай хокку зохеожо туршаха
По теме: методические разработки, презентации и конспекты
открытый урок по бурятской литературе «Мохошогүй зүрхэтэй морин эрдэни» (А. Лыгденовэй «Морин хуур» гэhэн рассказай жэшээ дээрэ)
«Мохошогүй зүрхэтэй морин эрдэни» (А. Лыгденовэй «Морин хуур» гэhэн рассказай жэшээ дээрэ)...
"Биб гэhэн гансаараа, бидэ гэhэн хамтаараа" урок литературы 6 класс
конспект урока литературы 6 класс...
Агууехэ Илалтада манай нютагай дайнай ара талын худэлмэридэ хабаадагшадай оруулалта
Эсэгэ Ороноо хамгаалгын Агууехэ дайнда хабаадаhан дайнай ара талын ветерануудай мунхэ дурасхаалда...
Мүнѳѳ үеын буряад хэлэнэй ба уран зохеолой хэшээлнүүд тухай бодолнууд
Буряад хэлэнэй багшанар, бэдэ хэшээл бухэндоо, үхибүүдээ ажабайдалай үргэн замда гаргаха хэрэгтээ, шабинарайнгаа урдашье бэшэ, хойношье бэшэ, харин дундань, харгыень зүбөөр харуулжа, үдэрһөө үдэртэ тү...
: Ц.Дамдинжаповай «Юрын буряад эхэ»гэhэн рассказ соо эхэнэр хүнэй дүрэ.
Юрын буряад эхэ гэhэн рассказ соо Бүмбүү БазаЭдэ гурбан зохёолнууд соо эхэнэр хүнэй онсо шэнжэнүүдыень олоод үзэе.Ямар үгэнүүд дайралданаб? Шүлэгууд Зурагууд Дуунууд Энхэрэл hайхан хүсэл,ом...
"Багшын бодолнууд"
Багшын ажал гээшэмнай хүнгэн бэшэл, сэб сэхээр шугам татаад ябашаhан арюухан зүргэ харгы бэшэл, тэсэжэ, дабажа, һанаһандаа хүрэжэ, зориһоноо бэелүүлхэ хэрэг гээшэл даа. Харин буряад хэлэнэй багшын үүр...
Сценарий сценки "Талын бургэд" Ж.Тумунова на английском
перевод бурятского рассказа "Талын бургэд " Ж.Тумунова на английский язык для инсценоровки....