РАБОЧИЕ ПРОГРАММЫ ПО РОДНОМУ ЯЗЫКУ И ЛИТЕРАТУРЕ
рабочая программа (5, 8, 9 класс) по теме

№

Кичээлдиң темазы

Шагы

Планнатынган түңнелдер

Үези

Бот-тускайлаң

Предметтиг

Метапредметтиг

План ёзугаар

Херек кырында

1

Тыва дыл дугайында.

Дыл болгаш чугаа.

1

Бодунуң төрээн дылынга сонуургалды күштелдирери.

Чугааның нормаларын шын сагыыр.  Бодап турар чүүлүн бадыткап өөренир.

Орус дыл-биле  деңнелге чорудар, түңнел үндүрер.

I

Лексика

17

2

Лексика дугайында билиг. Сөстүң лексиктиг утказы.

1

Дириг амытаннарга ынак болуру.

Сөстүң лексиктиг утказын тайылбырлаар.

Лексика деп терминниң уткаларын сактып алыр.

3

Тыва, орус дылдарның тайылбырлыг словарьларының дугайында.

1

Чаа сөстер-биле сөс курлавырын байыдары.

Сөстерниң утказын шын, тода кылдыр тайылбырлаар.

Орус, тыва словарь-биле ажылдап,  сөстерни алфавит ёзугаар тып өөренир.

4

Чаңгыс болгаш хөй уткалыг сөстер.

1

Төрээн чуртунга ынак болуру.

Чаңгыс болгаш хөй уткалыг сөстерни шын тодарадып, аңгылап чаңчыгар.

Чижектер дузазы-биле деңнелге чорудар. Схемалар-биле ажылдаар.

5

Грамматиктиг онаалгалыг хыналда диктант «Иви». (ДЧ, ар.6)

1

Дириг амытаннарга ынак болуру.

Сөзүглелди кичээнгейлиг дыңнавышаан бижиир.

6

Сөстүң дорт болгаш доора уткалары.

1

Чаа чүүлдү шиңгээдиринче кичээнгейни угландырары.

Дорт, доора уткаларны ылгап чаңчыгар.

Орус дыл-биле деңнелге чорудар.

7

Ч.с. Чогаадыг-чурумал «Алдын күс».

1

Долгандыр турар бойдуска ынак болуру.

Бодалдарын шын, тода илередир.

8

Омонимнер, оларның хевирлери.

1

Сөс курлавырын байыдары.

Сөстерни омонимнер деп санап турарын бадыткаар.

Омонимнерниң хевирлерин бот-боттарындан ылгап өөренир.

9

Лексиканың темалыг бөлүктери.

1

Уран чүүлге ынак, сонуургалдыг болуру.

Сөстерниң ниити аттарын тодарадыр.

Темалыг бөлүктерге сөстер тып өөренир.

10

Синонимнер дугайында билиг.

1

Долгандыр турар бойдуска хумагалыг болуру.

Сөстерге синонимниг одуруг тургузуп өөренир.

Синонимниг одуругда доминанта сөстүң барын сактып алыр.

11

Антонимнер дугайында билиг.

1

Улустуң аас чогаалынг сонуургалды күштелдирери.

Сөстерге антонимнер тывар.

Антонимниг одуругнуң синонимниг одуругдан ылгалын хайгаараар.

12

Табу болгаш эвфемизмнер.

1

Адап болбас, хоруглуг сөстерниң дылда барын чугулалап көөрү.

Табуларны эфемизмнер-биле шын солуур.

Сөстүң бир сөске эвфемизм болурун бадыткап чаңчыгар.

13

Сөстүң лексиктин сайгарылгазының чуруму.

1

Сайгарылганың чурумун сактып алыры.

Сайгарылганы аас чугаа дузазы-биле тайылбырлаар.

Сөстү үлегер ёзугаар сайгарып өөренир.

14

Фразеологизмнер.

1

Сөс курлавырын байыдарынга ролюн үнелеп көөрү.

Фразеолгизмнерни аас болгаш бижимел чугаага шын ажыглаар.

Фразеологизмнерге синонимнерни шын тып өөренир. Сөстерниң чаңгыс лексиктиг утканы илередирин сактып алыр.

15

Фразеологизмнерниң лексиктиг сайгарылгазының чуруму.

1

Сайгарылганың чурумун сактып алыры.

Сайгарылганы аас чугаа дузазы-биле тайылбырлаар.

Фразеологизмнерни үлегер ёзугаар сайгарып өөренир.

16

Лексикага катаптаашкын.

1

Өөренип алган чүүлдерин катаптап, улам ыңай быжыглаары.

Сөстерниң лексиктиг сайгарылгазын кылыр. Сөзүглелдер-биле ажылдаар.

Бөлүктеп ажылдаарынга чаңчыгар.

17

«Лексика» деп темага зачёт.

1

Сөзүглелдерден бердинген онаалгаларны кылыр.

Орус, тыва дылдарда словарьлар-биле ажылдаар.

18

«Лексика» деп темага хыналда ажыл.

1

Бердинген хыналда онаалгаларга шын, тода харыыларны бээр.

II

Фонетика

20

1.

Фонетика. Орфография.

13

19

Фонетика дугайында билиг.Чугаа органнары болгаш чугаа үннери.

1

Үннерни адап турда чугаа органнарының киржилгезин кичээнгейге алыры.

Үннерниң үжүктерден ылгалын сактып алыры.

Үннерни шын адап, сөсте үннер болгаш үжүктерниң дүүшпес чылдагаанын тодарадып, деңнеп өөренир.

20

Артикуляция болгаш транскрипция дугайында эге билиг.

1

Хүндүлээчел чорукка чаңчыгары.

Сөстер транскрипциялаар.

Артикуляция, транскрипция деп терминнерниң ылгалдарынче кичээнгей салыр.

Тыва, орус, англи дылдарда чижек сөстерниң адалгазын деңнээр.

21

Дылдың үн системазы: ажык болгаш ажык эвес үннер.

1

Үннерниң шын адалгазынче кичээнгейни угландырары.

Ажык үннерниң адалгазын хайгаараар.

Сөстерниң шын бижилгезинде частырыгларны тып, ону эдип өөренир.

22

Хыналда диктант «Дилги биле Дуруяа» (ДЧ, ар.14).

1

Хүндүлээчел чорукка чаңчыгары.

Сөзүглелди кичээнгейлиг дыңнавышаан бижиир.

23

Ажык үннерниң бөлүктээшкини.

1

Дириг амытаннарга ынак болуру.

Кадыг, чымчак ажык үннерлиг сөстерни ылгап өөренир. Аяннажылгага чагыртпайн баар таварылгаларның чылдагаанын тодарадыр.

Схема-биле ажылдаар.

Ажык үннерниң бөлүктериниң онзагайын сактып алыр.

24

Өк-биле адаар ажык үннерлиг сөстер, оларны шын бижиири.

1

Чоннуң чаңчылдарын хүндүлеп билири.

Сөзүглелдер-биле ажылдаар. Ъ-биле бижиир сөстерге кожумактар немешкен таварылгада шын бижиирин хайгаараар.

Ук ажык үннерни колдуунда чаңгыс үжүк-биле демдеглээрин сактып алыр.

25

Й үннүг үжүктер (я, е, ё, ю), оларны шын бижиири болгаш ажыглаары.

1

Аас чогаалының хевирлеринге ынак болуру.

Ийи үн илередир үжүктерни аас болгаш бижимел чугаага шын ажыглаар.

Үлегер домактарны орус дылче очулдурар.

26

Ажык эвес үннерниң бөлүктээшкини. Дүлей, ыыткыр, аяар ажык эвес үннер.

1

Куштарга ынак болуру.

Сөзүглелдер-биле ажылдаар.

Чуруктар-биле ажылдаар.

27

Күштүг, кошкак болгаш эң кошкак ажык эвес үннер.

1

Төрээн чериниң бойдузунга ынак болуру.

Үннрге характеристика бээр. Yннерни шын бижип ѳѳренир.

Ылгалдарын деннеп тургаш тодарадыр.

28

Ажык эвес үннерниң үжүктерин шын бижиири.

1

Школазынга ынак, ооң эт-севинге хумагалыг болуру.

Сөзүглелдер-биле ажылдаар. Шын бижилге дүрүмнерин сактып алыр. Кыска чогаадыг бижиир.

Чуруктар-биле ажылдаар.

29

Т-Д, П-Б деп үннерниң үжүктерин шын бижиири

1

Аас чогаалының хевирлеринге ынак болуру.

Т-Д деп үннерниң артикуляциязын берип өөренир. Кыска чогаадыг бижиир.

Чуруктар-биле ажылдаар.

30

Сөске ажык эвес үннерниң каттыжар чуруму. Сөске ажык эвес үннерниң дөмейлежири.

1

Аңчы кижиниң буянныг чаңчылын хүндүлээри.

Ажык эвес үннерниң шын бижилгезин тайылбырлаар.

Сөзүглелдиң темазын шын тодарадыр.

2

 Графика. Орфоэпия.

8

31

Графика, ооң хевирлери. Алфавит. Ъ болгаш Ь демдектерни хереглээри.

1

Сагылга-чурумнуг болуру.

Сөстерни алфавит ёзугаар бижиир, шын бижилгезин тайылбырлаар.

Латин алфавит-биле бижиттинген сөзүглел-биле ажылдаар. Орус дылдан үлегерлээн сөстерни шын бижип чаңчыгар.

32

Сөс иштинге ажык эвес үннерниң ыыткыр болгаш дүлей хевирлериниң солчуру. Сөске кожумактарның немежир чуруму.

1

Куштарга ынак болуру.

Үннерниң солчурун хайгаараар, түңнелдер үндүрер.

Чурук-биле ажылдаар, аңаа ат бээр.

33

Слог болгаш ооң хевирлери. Сөстү көжүрериниң чуруму. Ударение дугайында билиг. Тыва дылда ударениениң туружу, хевири.

1

Төрээн черинге ынак болуру, ону камнап, кадагалаары.

Сөстү шын көжүрериниң чурумун сактып алыр.

Орус дылда слогтуң хевирлери-биле деңнелге кылыр.

34

Фонетиктиг сайгарылганың чуруму.

1

Сайгарылганың чурумун сактып алыры.

Сөстерниң фонетиктиг сайгарылгазын кылыр.

Сөстү үлегер ёзугаар сайгарып өөренир.

35

Орфоэпия дугайында билиг. Тыва орфоэпияның чугула айтырыглары: нарын сөстерниң шын адалгазы.

1

Дылдың онзагай хевирлеринче кичээнгейни угландырары.

Литературлуг нормага дүүшпес сөстерни сөзүглелден тывар.

Сөстерни шын адап өөренир.

36

Фонетикага катаптаашкын.

1

Өөренип алган чүүлдерин катаптап, улам ыңай быжыглаары.

Сөстерниң фонетиктиг сайгарылгазын кылыр. Сөзүглелдер-биле ажылдаар.

Бөлүктеп база эжеш ажылдаарынга чаңчыгар.

37

«Фонетика» деп темага зачёт.

1

Сөзүглелдерден бердинген онаалгаларны кылыр.

38

«Фонетика» деп темага хыналда ажыл.

1

Бердинген хыналда айтырыгларга шын, тода харыыларны бээр.

III

Сөс тургузуу болгаш сөс чогаадылгазы.

10

1

Сөс тургузуу

4

39

Сөстерниң уткалыг кезектери (морфемалар).

1

Номчулгага сундулуг болуру.

Сөс тургузуунга сайгарылгалар кылыр.

Орус дылдың морфемалары-биле деңнелге чорудуп, ылгалдарын тодарадыр.

40

Дөс дугайында билиг. Өскертилге кожумактары.

1

Аас чогаалының хевирлеринге ынак болуру.

Өскертилге кожумактарының дазылга, дөске каттышкан чурумун тайылбырлап чаңчыгар.

Сөстен бөдүүн, нарын дөстерни тургузуп; укталган, укталбаан дөстерни тодарадып өөренир.

41

Сөс тургузуун сайгарарының чуруму.

1

Малчын кижиниң ажылын хүндүлеп билири.

Сөс тургузуунга сайгарылгалар кылыр.

Сөстү ийи дылга деңге сайгарып, деңнелге чорудар.

42

Ч.с Кыска хемчээлдиг өөредиглиг эдертиг «Адыг оолдарының эжингени». (ЭЧ, ар.12).

1

Дириг амытаннарга ынак болуру.

Логиктиг чурумну сагыыр. Утказын бодунуң сөстери-биле дамчыдар.

2

Сөс чогаадылгазы

6

43

Морфологтуг (кожумактыг) арга.

1

Янзы-бүрү мергежилдерни хүндүлеп билири.

Сөстерден аңгы-аңгы чугаа кезектери тургузуп өөренир.

Орус дылда суффикстер дузазы-биле укталган сөстерни тыва дылче очулдурар. Схемалар ёзугаар сөстер чогаадыр.

44

Синтаксистиг арга-биле (ийи дөстүң каттышканындан) чаа сөстү чогаадыры.

1

Оюннуң амыдыралга салдарын үнелээри.

Синтаксистиг арга-биле тургустунган сөстерни сөзүглелден тып, тайылбырлап өөренир.

Ребустарда нарын сөстерни тывар, темалыг бөлүүн тодарадыр.Таблицалар-биле ажылдаар.

45

Морфологтуг болгаш синтаксистиг аргалар-биле укталган сөстерни сайгарарының чуруму.

1

Сайгарылганың чурумун сактып алыры.

Сөстерниң  сайгарылгазын кылыр.

Сөстү үлегер ёзугаар сайгарып өөренир.

46

Сөс чогаадылгазынга катаптаашкын.

1

Өөренип алган чүүлдерин катаптап, улам ыңай быжыглаары.

Сөс тургузуунга  сайгарылганы кылыр. Сөзүглелдер-биле ажылдаар.

Бөлүктеп база эжеш ажылдаарынга чаңчыгар.

47

Хыналда диктант «Делгелге».

 (ДЧ, ар.23).

1

Күш-ажылга ынак болурунга чаңчыгары.

Сөзүглелди кичээнгейлиг дыңнавышаан бижиир.

48

«Сөс тургузуу», «Сөс чогаадылгазы» деп темаларга хыналда ажыл.

1

Бердинген хыналда айтырыгларга шын, тода харыыларны бээр.

IV

Морфология. Орфография.

46

1

Чүве ады

23

49

Чугаа кезектери. Чүве адының ниити утказы, грамматиктиг демдектери

1

Төрээн дылын хүндүлеп билири.

Чүве аттарының темалыг бөлүктерин тодарадыр.

Орус дылда чугаа кезектери-биле деңнээр, аттарын очулдурар.

50

Тодаргай болгаш туугай чүве аттары.

1

Кадыкшылынче кичээнгейни угландырары.

Сөзүглелдерден чүве аттарын тыпкаш, утказын тайылбырлап өөренир.

Тодаргай, туугай чүве аттарының ылгалдарын хайгаараар.

51

Хуу болгаш ниити чүве аттары.

1

Чонунуң культуразынга ынак болуру.

Сөзүглелдер-биле ажылдаар.

Делегейде кандыг сураглыг музейлер билирин чугаалаар.

52

Хуу чүве аттарын шын адаары болгаш бижиири.

1

Аржааннарның ажык-дузазын медереп билири.

Харылзаалыг чугаа тургузар.

С. Сарыг-оолдуң очулдурган чогаалдарын сөзүглелден ушта бижиир.

53

Чүве аттарының бичеледир, чассыдар хевирлери.

1

Азырал дириг амытаннарга ынак болуру.

Чүве аттарынга кожумактарны шын немеп

өөренир.

Орус дыл-биле деңнелге кылыр.

54

Чүве аттарының саны.

1

Мал-маган аймаанга ынак болуру.

Чүве адының чаңгыстың санынга тургаш, хөй санныг чүвени илередип болурун тайылбырлаар.

Сөстерниң орус дылда дүүшкек чүве аттарын адаар.

55

Чүве аттарының сан кожумактарын шын бижиири.

1

Эш-өөрү-биле эп-найыралдыг болуру.

Чүве аттарынга хөйнүң санының кожумаан шын салыр.

Океаннар, далайлар аттары бижиир.

56

Ч.с. Чогаадыг-тоожуушкун «Куштар-бистиң өңнүктеривис».

1

Куштарга камгалаарынга чаңчыгары..

Бодалдарын шын, тода илередип бижиир.

57

Чүве аттарының хамаарылга хевири болгаш ооң кожумактары.

1

Төрел аттарны чугаазынга ажыглап билири.

Сөзүглелдер-биле ажылдаар.

Мал төлдериниң аттарын орус дылче очулдурар.

58

Чүве аттарының хамаарылга кожумактарын шын бижиири.

1

Аас чогаалының хевирлеринге сонуургалдыг болуру.

Чүве аттарынга хамаарылга кожумактары немээр.

Пөштүң, тооргунуң ажык-дузазының дугайында чугаалаар.

59

Үлегерлеп алган чүве аттарының хамаарылга кожумактарын шын бижиири.

1

Күш-ажылга ынак болуру.

Үлегерлээн чүве аттарының шын бижилгезин тайылбырлап, оларның кожумактарын демдеглеп өөренир.

Үлегерлеп алган чүве аттарының уткаларын тайылбырлаар.

60

Чүве аттарының падежтери. Адаарының падежи.

1

Бойдуска ынак, аңаа хумагалыг болуру.

Адаарының падежинде чүве адының домакка ролюн тайылбырлаар.

Чурук-биле ажылдаар. Хем, сугнуң кижиге ажык-дузазын чугаалаар.

61

Хамаарыштырарының падежи.

1

Аас чогаалының хевирлеринге сонуургалдыг болуру.

Сөзүглелден Х.п. чүве аттарын тып

өөренир. Карточкалар-биле ажылдаар.

Тывызыктар харыызы чуруур.

62

Бээриниң падежи.

1

Чурттап турар оран-савазынга камныг, аңаа ынак болуру.

Бээриниң падежинде чүве аттарының кылдыныгның туружун илередип болурун хайгаараар.

Орус дыл-биле деңнелге кылыр.

63

Онаарының падежи.

1

Ыяштарга, үнүштерге хумагалыг болуру.

Онаарының падежинде чүве адының домакка ролюн тайылбырлаар.

Сөзүглелдер-биле ажылдаар. Айтырыгларга харыылаар.

64

Турарының падежи.

1

Тараага хумагалыг, ону үнелеп билир болуру.

Турарының падежинде чүве аттары чүнү илередип турарын тодарадыр.

Бөлүктеп база эжеш ажылдаарынга чаңчыгар.

65

Үнериниң падежи.

1

Төрээн черинге ынак болуру, ону камнап, кадагалаары.

Сөзүглелден Ү.п. чүве аттарын тып

өөренир.

Оран-савалар аттарын орус дылче очулдурар. Өгнүң кезектерин адаар.

66

Углаарының падежи.

1

Чонунуң төөгүзүн, эрткен оруун билир болуру.

Углаарының падежинде чүве адының домакка ролюн тайылбырлаар.

Тывызыктар харыызы чуруур.

67

Чүве аттарының падеж кожумактарын шын бижиири.

1

Куштарга ынак болуру.

Карточкалар, тестер-биле ажылдаар.

Бодунуң школаже кээр маршрудун чугаалаар.

68

Чүве адының падежтеринге зачёт

1

Сөзүглелдерден бердинген онаалгаларны кылыр.

69

Үлегерлеп алган сөстерниң сан, падеж хевирлерин шын бижиири.

1

Хөгжүмге ынак, аңаа сонуургалдыг болуру.

Сөзүглелдер-биле ажылдаар.

Үлегерлээн чүве аттарын сөзүглелден тыпкаш,  тыва дылда дүүшкек сөстер-биле солуур.

70

Чүве адының морфологтуг сайгарылгазы.

1

Сайгарылганың чурумун сактып алыры.

Сөстерниң морфологтуг сайгарылгазын кылыр.

Сөстү үлегер ёзугаар сайгарып өөренир.

71

Чүве адынга катаптаашкын.

1

Кадыкшылынче кичээнгейни угландырары.

Өөренип алган чүүлдерин катаптап, улам ыңай быжыглаары.

Бөлүктеп база эжеш ажылдаарынга чаңчыгар.

72

«Чүве ады» деп темага хыналда ажыл.

1

Бердинген хыналда айтырыгларга шын, тода харыыларны бээр.

2

Демдек ады

11

73

Демдек адының грамматиктиг утказы.

1

Чылгы малга ынак, аңаа кичээнгейлиг болуру.

Чылгы малдың чүзүнүн илереткен демдек аттары бижиир.

Схемалар-биле ажылдаар.

74

Демдек аттарының тургузуунуң аайы-биле бөлүктери болгаш чогаадылгазы.

1

Арыг агаарның кадыкшылга үнелиин медереп билири.

Укталган болгаш укталбаан демдек аттарын ылгаар.

Орус дыл-биле деңнелге кылыр.

75

Шынарының демдек аттары, оларның чадалары.

1

Номнуң эртем-билиг чедип алырынга ажыктыын билир болуру.

Демдек аттарының чадаларын тургузар.

Орус дыл-биле деңнелге кылыр.

76

Демдек аттарының темалыг бөлүктери.

1

Өске чоннарның онзагай талаларын билир болуру.

Бөлүк бүрүзүнүң онзагай ылгалдыын хайгаараар.

Портрет, пейзаж, интерьер деп сөстерни тайылбырлаар.

77

Хамаарылганың демдек аттары.

1

Төрээн черинге ынак болуру.

Демдек аттарының кожумактарын тодарадыр.

Сөс каттыжыышкыннарын орус дылче очулдурар.

78

Демдек адының синтаксистиг хүлээлгези.

1

Эш-өөрү-биле эп-найыралдыг болуру.

Домактарның синтаксистиг сайгарылгазын чорудар.

Орус дыл-биле деңнелге кылыр. Кыска сөзүглелди орус дылче очулдурар.

79

Демдек адының морфологтуг сайгарылгазы.

1

Сайгарылганың чурумун сактып алыры.

Сөстерниң морфологтуг сайгарылгазын кылыр.

Сөстү үлегер ёзугаар сайгарып өөренир.

80

Демдек адынга катаптаашкын.

1

Чараш аажы-чаңныг болуру.

Өөренип алган чүүлдерин катаптап, улам ыңай быжыглаары.

Бөлүктеп база эжеш ажылдаарынга чаңчыгар.

81

«Демдек ады» деп темага зачёт

1

Сөзүглелдерден бердинген онаалгаларны кылыр.

82

«Демдек ады» деп темага хыналда ажыл.

1

Бердинген хыналда айтырыгларга шын, тода харыыларны бээр.

83

Ч.с. Кыска хемчээлдиг чогаадыг-хууда бодал «Ном – билиглерниң үнер дөзү»

1

Номнуң эртем-билиг чедип алырынга ажыктыын билир болуру.

Демдек аттарын ажыглаар. Бодалдарын шын, тода илередир.

3

Сан ады

12

84

Сан адының утказы.

1

Төрээн чериниң төөгүзүнге сонуургалдыг болуру.

Сан аттарынга кожумактар немешкенде шын бижилгезин хайгаараар. Сан аттарын тургузуг аайы-биле аңгылап өөренир.

Араб, рим чурагайларның шын бижилгезинде ылгалдарын хайгаараар.

85

Сан адының морфологтуг тургузуу. Бөдүүн, нарын, каттышкан сан аттары.

1

Өөредилгеге сундулуг болуру.

Сан аттарын шын тургузар.

Тургузуун сактып алыр.

Домакка ролюн шиңгээдир.

Санны эптиг арга-биле дүрген бодаар. Тывызык харыызы чуруур.

86

Сан адының бөлүктери. Түң сан ады.

1

Күш-культурага ынак болуру.

Сан аттарының утка талазы-биле бөлүктерин тодарадыр.

Чижектер бодаар.

87

Аңгылаар сан аттары.

1

Аас чогаалының хевирлеринге сонуургалдыг болуру.

Сан аттарының шын бижилгезин тайылбырлаар.

Харылзаалыг кыска сөзүглел тургузар.

88

Чоокшуладыр сан ады.

1

Күш-ажылга ынак болуру.

Сан аттарының уткаларын тодарадыр.

Сан аттарында морфемаларны айтыр.

89

Чыыр сан аттары. Дугаар сан аттары.

1

Аас чогаалының хевирлеринге сонуургалдыг болуру.

Дугаар сан аттарының шын бижилгезин хайгаараар.

Чижектерде частырыгларны тыпкаш, эдер.

90

Сан аттарының домакка хүлээлгелери.

1

Өөредилгеге сундулуг болуру.

Домактарның синтаксистиг сайгарылгазын кылыр.

Бодаан чижекте частырыгны тыпкаш, эдер.

91

Сан адының морфологтуг сайгарылгазы.

1

Сайгарылганың чурумун сактып алыры.

Сан аттарыны

морфологтуг сайгарылгазын кылыр.

Сөстү үлегер ёзугаар сайгарып өөренир.

92

Сан адының нарын сөстер тургузары болгаш быжыг сөс каттыжыышкыннарынга киржилгези.

1

Тыва улустуң ыдыктыг саннарын билири.

Чаңгыс деп сан адының ажыглалын хайгаараар.

Чылдың айларын тыва улустуң адап чораанын сактып алыр.

93

Сан адын чугаага шын ажыглаары.

Сан адынга катаптаашкын.

1

Сан аттарын чугаага шын ажыглап билири.

Сан аттарының шын бижилгезин тайылбырлаар.

Өөренип алган чүүлдерин катаптап, улам ыңай быжыглаары.

Айыткан шак-үени тыва болгаш орус дылдарга номчуур.

Бөлүктепи база эжеш ажылдаарынга чаңчыгар.

94

Ч.с. Чогаадыг-тоожуушкун «Саннарның амыдыралга ажык-дузазы»

1

Бодалдарын шын, тода илередип бижиир.

95

«Сан ады» деп темага хыналда ажыл.

1

Бердинген хыналда айтырыгларга шын, тода харыыларны бээр.

V

Синтаксис

5

96

Сөс каттыжыышкыны. Сөс каттыжыышкыннарының грамматиктиг уткалары.

1

Чурулгага сундулуг болуру.

Домактан ылгалын сактып алыр. Чижектерде чугула, чагырткан сөстерни тывар.

Харылзаалыг чугаа тургузар. Орус дыл-биле деңнелге кылыр.

97

Сөс каттыжыышкыннарында сөстерниң холбаалары. Каттыжылга холбаазы.  

1

Өөредилгеге сундулуг болуру.

Схемаларын тургузуп чаңчыгар. Сайгарылгалар кылыр.

Орус дылда сөс каттыжыышкыннарын тыва дылче очулдурар.

98

Хамааржылга холбаазы.

1

Номчулгага сундулуг, хандыкшылдыг болуру.

Схемаларын тургузуп чаңчыгар. Сайгарылгалар кылыр.

Кыска сөзүглелди улаштыр чогаадып төндүрер.

99

Башкарылга холбаазы.

1

Күш-ажылга ынак болуру.

Схемаларын тургузуп чаңчыгар. Сайгарылгалар кылыр.

Орус дыл-биле деңнелге кылыр.

100

Сөс каттыжыышкынынга катаптаашкын.

1

Өөредилгеге сундулуг болуру.

Сөзүглелдер-биле ажылдаар.

Сөс каттыжыышкыннарын орус жылче очулдурар.

Катаптаашкын

3

101

Хыналда диктант «Тывыш»

(ДЧ, ар.70)

1

Төрээн чериниң байлаан үнелеп билири.

Сѳзүглелди кичээнгейлиг дыннааш, бижиир.

102

Чыл дургузунда өөренген чүүлдерин катаптаары.

1

Өөредилгеге сундулуг болуру.

Карточкалар, тестер-биле ажылдаар.

Схемалар-биле ажылдаар. Кыска сөзүглелдер тургузар.

103

 Түңнел кичээл.

1

Улуг улусту хүндүлеп билири.

Грамматиктиг сайгарылгалар кылыр. Айтырыгларга харыылаар.

Бөлүктеп база эжеш ажылдаарынга чаңчыгар.

№ уро-

ка

Кичээлдин темазы. Тема урока

шагы

Кичээлдин чугула

билиглери

Основные понятия урока

Кичээлге ажыл хевири

Виды деятельности на уроке

Тип урока

Онаалга

Дом.

задание

Дата

Прове

дения

план

факт

1

Тыва бижиктин тоогузу.

1

Ном-биле таныжылга, оон тургузуу, тыва дылдын унелели, делегей дыодарынын аразында туружу

Тыва дылдын ролю, чоннун культуразы,тоогузу- дылда

Киирилде

кичээл

Пар1   М-3

2

Эдеинчилер, оларнын шын бижилгези.

1

Дылдын кол адырларын, СК болгаш домак СК-да, домакта состернин холбаазын тодарадып   билири.

Ном-биле ажыл, ск. сайгарылгазы, холбаалары

Катаптаашкын. ЧСК

  Чечен чогаал номундан эдеринчилерлиг домактар тывар

3

Эвилелдернин болуктери болгаш шын бижилгези.

1

Ийи болгаш чангыс чугула кежинуннуг домактар, медээ, айтырыг, алгы домактарын ылгаары, сайгарары

Ном-биле ажыл, Ийи болгаш чангыс чугула кежинуннуг домактар  сайгарары

Катаптаашкын.

Чечен чогаал номундан эвилелдерлиг домактар чогаадыр..

4

Артынчыларнын болуктери болгаш шын бижилгези.

1

Ийи болгаш чангыс чугула кежинуннуг домактар, медээ, айтырыг, алгы домактарын ылгаары, сайгарары

Ном-биле ажыл, Ийи болгаш чангыс чугула кежинуннуг домактар  сайгарары

Катаптаашкын.

Артынчылар-биле домактар чогаадыр.

5

Аян состер  болгаш оттунунг состери, оларнын шын бижилгези..

1

Домак кежигуннеринге сайгарылга, дурумнер-биле ажыл

Ном-биле ажыл, Ийи болгаш чангыс  чугула  кежинуннуг домактар  сайгарары

Катаптаашкын.

Аян состери-биле домактар чогаадыр.

6

Сос каттыжыыкыны болгаш оларнын шын бижилгези..

1

Домак кежигуннеринге сайгарылга, дурумнер-биле ажыл

Ном-биле ажыл, чогаадыкчы ажыл

Катаптаашкын.

Мергежилге 9, 10

7

Бодуун домак.

1

Алган билиглеринин быжыглаары, дылдын литературлуг нормаларын  билири

Чугаа кезектеринин морфологтуг сайгарылгазы,домактар сайгарылгазы.

Хыналда кичээл

Домактар сайгарылгазы

8

Ийи чугула кежигуннунг болгуш чангыс чугула кежигуннуг домактар.

1

Алган билиглеринин быжыглаары, литературлуг нормаларны билири

Домак  кежигуннеринин янзыларын ылгаарынга созуглел-биле ажыл

Катаптаашкын.

Мерг. 14, 15

9

Домактын чугула болгаш ийиг черге кежигуннери

1

Синтаксистиг синонимнер болур  ИЧК, ЧЧК домактарны ажыглап, солуштуруп билири.

Чангыс чугула кежигуннер-лиг домактарнын янзы-ларын ылгаарынга созугле-биле ажыл

Таарыштырган кичээл

Мерг. 21, 22

10,11

Чангыс аймак кежигуннерлиг домактарга бижик демдектери..

1

Адалгаларлыг, киирилде состерлиг, киирилде домактарлыг домактарга бижик демдектери, оларны чугаага ажыглаары, чогаалдан шын тывары.

Ном-биле ажыл, Мергежил-гелер –биле ажыл. Шилилгелиг диктант

Катаптаашкын.

Мерг. 26

12

Адалгалар, киирилделер болгаш аян состерлин домактарга бижик демдектери.

1

Билиглерин системчидери, оларнын хыналдазы литературлуг нормаларны билири

Ном-биле ажыл, Созуглел тургузары, чогаадыкчы ажыл

Хыналда

Таарыштырган кичээл(комбинир)

Мерг. 32, 33, 34

13

Хыналда ажыл.

1

Тускайлаашкыннын домакка,чугаага  ролю

Ном-биле ажыл,

Мергежилгелер –биле ажыл

Чаа чуул

ооредиринин кичээли

Мерг. 36

14

Частырыглар-биле ажыл.

1

Тускайлаашкыннын домакка, чугаага  ролю

Ном-биле ажыл,

Мергежилгелер –биле ажыл

Чаа чуул

ооредиринин кичээли

Домактар сайгарар

15

Тускайлааашкын дугайында билиг.

1

Билиглерин системчидери,оларнын хыналдазы литературлуг нормаларны билири

Мергежилгелер –биле ажыл Шилилгелиг диктант

тайылбыр диктант

хыналда ЧСК

Мерг. 38

16,17

Тускайлаан кежигуннерге бижик демдектери.

1

Алган билиглеринин

быжыглаары литературлуг нормаларны билири

Ном-биле ажыл, Шилилгелиг диктант

ЧСК

Таарыштырган кичээл(комбинир

Мерг. 43. 44

18

Кылдынынг аргазынын деннелгелиг байлалдарын тускалаары.

1

Деепричастие-биле илереттинген байдалдарны тускайлаарынын дуруму, бижик демдектери,домактар чогаадыры

Ном-биле ажыл,

Мергежилелер-биле ажыл чогаадыкчы ажыл

Чаа чуул

ооредиринин кичээли

Мерг. 55, 54

19

Деепричастие-биле, причастие-биле илереттинген байдалдарны тускайлаары

1

Причастие-биле илереттинген байдалдарны тускайлаарынын дуруму,  бижик демдектери, домактар чогаадыры

Ном-биле ажыл,

Мергежилелер-биле ажыл Шилилгелиг диктант

Чаа чуул

ооредиринин кичээли

Пар11   М-60, 61

20

Домактын тайылбыр кежигуннерин тускайлаары.

1

Домактын тайылбыр кежигуннерин тускайлаары, бижик демдектери, домактар чогаадыры

Ном-биле ажыл,

Мергежилелер-биле ажыл

тайылбыр диктант

Чаа чуул

ооредиринин кичээли

Пар12   М-77,78

21

Дорт болгаш доора чугаа дугайында билиг. Дорт чугаалыг домакка бижик демдектери.

1

Дорт болгаш доора чугаанын ылгалы. Дорт чугаалыг домакка бижик демдектернин дуруму.

Ном-биле ажыл,

Мергежилелер-биле ажыл Шилилгелиг диктант

Чаа чуул

ооредиринин кичээли

Пар13.14  М-90.91

22

Дорт болгаш доора чугаа дугайында билиг. Дорт чугаалыг домакка бижик демдектери.

1

Дорт болгаш доора чугаанын ылгалы. Дорт чугаалыг домакка бижик демдектернин дуруму.

Ном-биле ажыл,

Мергежилелер-биле ажыл Шилилгелиг диктант

ЧСК

Созуглел-биле ажыл

23

Диалог, цитата. Оларга бижик демдектери. ЧСК

1

Диалогтар тургузары, цитаталарны уезинде болгаш шын ажыглаары. Оларга бижик демдектери.

Ном-биле ажыл, Мергежилгелер –биле ажыл Шилилгелиг диктант

Чаа чуул

Ооредиринин кичээли

Пар15.16   М-95

24

Нарын домак дугайында билиг.

1

Нарын домактын утка хамаарылга-зы, дуруму,

Ном-биле ажыл,

Мергежилгелер–биле ажыл Созуглел тургузары

Чаа чуул

ооредиринин кичээли

Пар17   М-98.100

25

Чагырышпаан нарын домак дугайында билиг. Эвилелдер чок чагырышпаан нарын домак.

1

Чагырышпаан нарын домактарнын дуруму, ролю. Эвилелдер чок чагырышпаан нарын домактарга бижик демдектери

Ном-биле ажыл, Мергежилелер –биле ажыл Созуглел тургузары

Чаа чуул

ооредиринин кичээли

Пар18.19  М-104.106

26

Эвилелдерлиг чагырышпаан нарын домак.

1

Чагырышпаан нарын домак тарда эвилелдерни ылгап билири, оларга бижик демдектери

Ном-биле ажыл,

Мергежилелер –биле ажыл чогаадыкчы ажыл

Чаа чуул

ооредиринин кичээли

Пар20  М-144.145

27

Чагырышпаан нарын домактар ЧСК

1

Чагырышпаан нарын домактарга синтаксистиг, пунктуастыг сайгарылгалар

Ном-биле ажыл, Шилилгелиг диктант

ЧСК

Пар17.20   М-188.126

28

Диктант «Кузел».

1

Билиглерин системчидери, оларнын хыналдазы литературлуг нормаларны билири

Орфографтыг, пунктуастыг дурумнер чогаадыкчы ажыл

хыналда ЧСК

Чогаадыг «Мээн кузелим»

29

Частырыглар-биле ажыл.

1

Билиглерин системчидери, оларнын хыналдазы литературлуг нормаларны билири

Орфографтыг, пунктуастыг дурумнер чогаадыкчы ажыл

хыналда ЧСК

Дурумнерге созуглел

30

ЧНД. Чагырышкан нарын домакка тайылбыр домактын туружу.

1

Чагырышкан нарын домакка тайылбыр домактын туружун билип алыры, созуглелдин лингвистиктиг, синтак-систиг, пунктуастыг сайгарылгазы

Ном-биле ажыл,

Мергежилгелер –биле ажыл

тайылбыр диктант

Чаа чуул

ооредиринин кичээли

Пар21.22  М-2.4

31

Тайылбыр домактарнын янзылары. Уенин тайылбыр домаа.

1

Тайылбыр домактарнын янзыларында. Уенин тайылбыр домакты тып, ылгап билири

Ном-биле ажыл, Мергежилгелер–биле ажыл чогаадыкчы ажыл

Чаа чуул

ооредиринин кичээли

Пар23  М-9

32

Уенин тайылбырдомаанын кол домакка каттыжар аргалары. У.т  домаанын кол домакка  я/буру аргалар-биле холбажыры.

1

Уенин тайылбыр домаанын кол домакка каттыжар аргалары. У.т домаанын кол д я/буру аргалар-биле холбажырын тодарадыры

Ном-биле ажыл,

Мергежилгелер –биле ажыл

тайылбыр диктант

Чаа чуул

ооредиринин кичээли

Пар24.25     М-20.21(3),22

33

Немелденин тайылбыр домаа.

1

Немелделернин тайылбыр домаан тып, ылгап билири, оон холбажыр аргалары

Ном-биле ажыл,

Мергежилгелер –биле ажыл

Чаа чуул

ооредиринин кичээли

Пар26   М-24

34

Частырыглар-биле ажыл. Диктант «Тудугжунун оорушкузу».

1

Билиглерин системчидери,оларнын хыналдазы, литературлуг нормаларны билири

Орфографтыг ,пунктуастыг дурумнер

хыналда ЧСК

Пар26.27 М-28.29

35

Немелденин тайыл-быр домаанга бижик демдектери. Частырыглар-биле ажыл.

1

Немелделернин тайылбыр домаанга бижик демдектери, оон кол домак-биле холбажыр аргалары

Ном-биле ажыл, Орфографтыг ,пунктуастыг дурумнер

Чаа чуул

ооредиринин кичээли

Пар28  М-32.34

36

Тодарадылганын тайыбыр домаа. Немелделернин тайылбыр домаа

1

Тодарадылганын тайыбыр домаа. Немелделернин тайылбыр домаанда холбажыр аргалары.

Ном-биле ажыл,

Мергежилгелер –биле ажыл Шилилгелиг диктант

Чаа чуул

ооредиринин кичээли

Пар28  М-39  2-2 д. сайгар-зы

37

Даар байдалдарнын тайылбыр домаа.

1

Даар байдалдарнын тайылбыр домаанын кол домак-биле  холбажыр аргалары.

Ном-биле ажыл,

Мергежилгелер –биле ажыл,тайылбыр  диктант

Чаа чуул

ооредиринин кичээли

Пар29  М-43.44

38

Даар байдалдарнын тайылбыр домаа.

1

Даар байдалдарнын тайылбыр домаанын кол домакка  холбажыр аргалары.

Ном-биле ажыл,

Мергежилгелер –биле ажыл

тайылбыр диктант

Катаптаашкын

Созуглелден тып,сайгарар

39

Чорулдээнин тайылбыр домаа.

1

Чорулдээнин тайылбыр домаанын кол домакка  холбажыр аргалары.

Ном-биле ажыл,

Мергежилгелер –биле ажыл

тайылбыр диктант

Чаа чуул

ооредиринин кичээли

Пар30  М-54.56

40

Чорулдээнин тайылбыр домаа.

1

Чорулдээнин тайылбыр домаанын кол домакка  холбажыр аргалары.

Ном-биле ажыл,

Мергежилгелер –биле ажыл

тайылбыр диктант

Катаптаашкын

Созуглел-биле ажыл

41

Сорулганын тайылбыр домаа.

1

Сорулганын тайылбыр домаанын  кол домакка холбажыр аргалары.

Ном-биле ажыл, Мергежилгелер –биле ажыл чогаадыкчы ажыл

Чаа чуул

ооредиринин кичээли

Пар31 М-59.57

42

Чылдагааннын тайылбыр домаа.

1

Чылдагааннын тайылбыр домаанын кол домакка холбажыр аргалары.

Ном-биле ажыл,

Мергежилелер –биле ажыл

Чаа чуул

ооредиринин кичээли

Пар32   М-62

43

Чылдагаанын тайылбыр домаанга быжыглаашкын.

1

Чылдагаанын тайылбыр домаанын  кол домакка холбажыр аргалары.

Ном-биле ажыл,

Мергежилелер –биле ажыл Шилилгелиг диктант

Чаа чуул

ооредиринин кичээли ЧСК

Пар 32. Созуглел-биле ажыл

44

Деннелгенин тайылбыр домаа.

1

Деннелгенин тайылбыр домаанын  кол домакка холбажыр аргалары.

Ном-биле ажыл,

Мергежилгелер –биле ажыл чогаадыкчы ажыл

Чаа чуул

ооредиринин кичээли

Пар33  М-67

45

Туруштун тайылбыр домаа.

1

Туруштун тайылбыр домаанын  кол домакка холбажыр аргалары.

Ном-биле ажыл,

Мергежилгелер –биле ажыл

Чаа чуул

ооредиринин кичээли

Пар34  М-69

46

Кылдыныг аргазынын тайылбыр домаа.

1

Кылдыныг аргазынын тайылбыр домаанын  кол домакка холбажыр аргалары.

Ном-биле ажыл,

Мергежилгелер –биле ажыл

тайылбыр диктант

Чаа чуул

ооредиринин кичээли

Пар35  М-75

47

Кылдыныг аргазынын тайылбыр домаа.

2

Кылдыныг аргазынын тайылбыр домаанын  кол домакка холбажыр аргалары.

Ном-биле ажыл,

Мергежилгелер –биле ажыл

тайылбыр диктант

Чаа чуул

ооредиринин кичээли

Пар35  М-75

48

Тайылбыр домактарынын янзылары.ЧСК

1

Тайылбыр домактарынын янзыларын ылгап билири

Ном-биле ажыл, Мергежилгелер –биле ажыл

Чаа чуул

ооредиринин кичээли ЧСК

Пар28-35  М-76

49

Тайылбыр домактарнын янзылары

1

Тайылбыр домактарынын янзыларын ылгап билири

Ном-биле ажыл,

Мергежилгелер –биле ажыл Шилилгелиг диктант

Таарыштырган кичээл(комбинир

Пар28-35

50

Хыналда ажыл.

1

Билиглерин системчидери,оларнын хыналдазы литературлуг нормаларны билири

Орфографтыг ,пунктуастыг дурумнер

хыналда ЧСК

Орфографтыг , пунктуастыг дурумнерни катаптаар

51

Частырыглар-биле ажыл. Хой тайылбыр домактарлыг чагы-рышкан нарын домактар.

1

Хой тайылбыр домактарлыг чагырышкан нарын домактарнын дуруму

Ном-биле ажыл, Мергежилгелер –биле ажыл чогаадыкчы ажыл

Чаа чуул

ооредиринин кичээли

Пар36  М-77

52

Хой тайылбыр домактарлыг чагырышкан нарын домактар.

1

Хой тайылбыр домактарлыг чагырышкан нарын домактарнын дуруму

Ном-биле ажыл, Мергежилгелер –биле ажыл чогаадыкчы ажыл

Чаа чуул

ооредиринин кичээли

П.36. М-79 (схема тург.)

53

Хой тайылбыр домактарлыг чагырышкан нарын домактар.

1

Хой тайылбыр домактарлыг чагырышкан нарын домактарнын дуруму

Ном-биле ажыл, Мергежилгелер –биле ажыл чогаадыкчы ажыл

Быжыглаашкын

М-80

54

Диктант «Бугу кушту фронтуга».

1

Билиглерин системчидери,оларнын хыналдазы литературлуг нормаларны билири

Орфографтыг ,пунктуастыг дурумнер

ЧСК хыналда

ЧНД ушта б/р т.чогаал «М оттуктан»

55

Частырыглар-биле ажыл. Кыска эдертиг.

1

Билиглерин системчидери,оларнын хыналдазы литературлуг нормаларны билири

Орфографтыг ,пунктуастыг дурумнер Шилилгелиг диктант

хыналда ЧСК

Пар37    М-83

56

Нарын домактарга будун чартык сек, ийи сек болгаш тире.

1

Нарын домактарга будун чартык сек, ийи сек болгаш тирени шын салыры

Ном-биле ажыл,

Мергежилгелер –биле ажыл

тайылбыр диктант

Чаа чуул

ооредиринин кичээли

Пар37.38.39   М-85

57

Нарын домактарга бижик демдектерин салырынга катаптаашкын.

1

Нарын домактарга бижик демдектерин шын салыры.

Ном-биле ажыл, Шилилгелиг диктант

ЧСК

Пар37-39    М-88.89

58

Нарын домактарга бижик демдектерин салырынга катаптаашкын.

1

Нарын домактарга бижик демдектерин шын салыры.

Ном-биле ажыл, Шилилгелиг диктант

Таарыштырган кичээл(комбинир

Созуглел-биле ажыл

Домак сайгарылг.

59

Нарын домактарга катаптаашкын ЧСК. Эдертиг «Игилчи Кижи»

1

Билиглерин системчидери,оларнын хыналдазы литературлуг нормаларны билири

Орфографтыг ,пунктуастыг дурумнер

хыналда

ЧСК

Созуглел-биле ажыл

Домак сайгарылг.

60

Тускайлаан кежигуннер.

1

Тускайлаан кежигуннернин дуруму

Мергежилгелер –биле ажыл Шилилгелиг диктант

Катаптаашкын

Таарыштырган кичээл(комбинир

Пар7.8   М-90

61

Диалог, монолог , цитатанын

1

Диалог, монолог ,цитатага бижик  демдектерин шын салыры,домактар чогаадыры

Ном-биле ажыл, Орфографтыг ,пунктуастыг дурумнер

Катаптаашкын

.

Пар7.8  М-91

62

ЧТК болгаш оларга бижик демдектери.

1

ЧТК болгаш оларга бижик демдектерин шын салыры

Ном-биле ажыл,

Мергежилгелер –биле ажыл чогаадыкчы ажыл

катаптаашкыны.

Пар15.16.17     М-94

63

Домактын долу синтаксистиг сайгарылгазы.

1

Билиглерин системчидери,оларнын хыналдазы литературлуг нормаларны билири

Созуглел тургузары

тайылбыр диктант

хыналда

Пар20-21.22     М-98

64

Домактарга бижик демдектерин салыры. СК, бодуун домак.

1

Домактарга бижик демдектерин салыры. СК, бодуун домак.

Созуглел тургузары чогаадыкчы ажыл

катаптаашкыны.

ЧСК

М-100

65

Тайылбыр домактарнын янзылары.

1

Тайылбыр домактарнын янзыларын ылгаары

Мергежилгелер –биле ажыл

тайылбыр диктант

катаптаашкын

Пар23-25

66

Диктант « Борбак-оол спортка ынак».

1

Билиглерин системчидери, оларнын хыналдазы литературлуг нормаларны билири

Орфографтыг ,пунктуастыг дурумнер

хыналда

Созуглел-биле ажыл

Домак сайгарылг.

67

Частырыглар-биле ажыл.

1

Билиглерин системчидери, оларнын хыналдазы литературлуг нормаларны билири

Орфографтыг ,пунктуастыг дурумнер Шилилгелиг диктант

ЧСК

Созуглелдин  сайгарылгазы

68

Сос тургузуунга сайгарылга. Домакка бижик демдектери.

1

Сос тургузуунга сайгарылга. Домакка бижик демдектери.

Созуглел тургузары

чогаадыкчы ажыл

Катаптаашкын

Таарыштырган кичээл (комбинир)

М-103

69

Чугаа кезектеринин морфологтуг сайгарылгазы.

1

Чугаа кезектеринин морфологтуг сайгарылгазы. Орфографтыг, пунктуастыг дурумнер, сайгарылгалар

Шилилгелиг диктант

Таарыштырган кичээл

Морфологтуг сайгарылга

70

Туннел кичээл. Чайгы онаалгалар.

1

Туннел кичээл. Чайгы онаалгалар.

чогаадыкчы ажыл,

тайылбыр диктант

катаптаашкыны.

Чайгы онаалгалар

№ уро

ка

Кичээлдин темазы.

Тема урока

шагы

Кичээлдин чугула билиглери.

Основные понятия урока

Кичээлге ажыл хевири

Виды деятельности на уроке

Тип урока

Онаалга

Дом.

задание

Дата

Прове

дения

план

факт

Киирилде кичээл. Чечен чогаал дугайында сос.

1

Эрткен класстарга ооренген чогаалдар, оларнын авторлары база чогаал теориязы. Чаа эгелээн ооредилге чылында литератур кичээлдеринин сорулгалары, шээжилээр, класстан дашкаар номчуур чогаалдар, номчукчулар конференциялары, литературлуг кежээлер, экскурсиялар, ужуражылгалар, болгумнер, чогаадыкчы каттыжыышкыннар дугайында беседа. 8-ки класстын оореникчилеринин чорудар аас болгаш бижимел ажылдары: кол-кол мергежилдер болгаш чанчылдары.

Беседа, башкынын тайылбыры. Ном-биле ажыл.

Чаа чуул тайылбырынын кичээли.

Конспект ар. 3-4

03.09

С. Сарыг-оол «Улуг-Хемим». Чогаалчы дугайында сактыышкыннынг беседа. 1,2,3,4,5-ки эгелернин сайгарылгазы. 5-9-ку эгелернин сайгарылгазы.

2

Чогаалчы дугайында сактыышкынныг беседа. «Улуг-Хемим» деп шулуглел С. Сарыг-оолдун кижи болгаш бойдус дугайында ханы бодаашкыннарнын туннели.

Чогаалда Улуг-Хемнин куску база чайгы пейзажтары, оларнын авторга эргими, амыдыралга янзы-янзы ужур-дузалыг турганы. Амгы Улуг-Хемнин эриинде чаартылгалар, оон унун чурттааннарнын ниитилел байдалдарынын чаагайжааны.

Шулуглелде авторнун овур-хевири, кыска намдары, уран-чечен чурумалдар, минниишкиннер, сумелер, бадыткалдар.

«Улуг-Хемим» деп чогаалдын шулук тургузуу болгаш дылы.

Беседа, башкынын тайылбыры. Ном-биле ажыл.

1)Чаа чуул тайылбырынын кичээли.

2) Чаа чуул тайылбырынын кичээли.

3)Быжыглаашкын.

Шулуглелдин уран-чеченин сайгарар. Айтырыглар ар. 68.

06.09,  10.09

Ч/с. Чурук-биле ажыл.

1

Улуг-Хемнин пейзажынга хамаарыштыр чурук чуруур.

Чогаадыкчы ажыл.

ЧСК.

Чогаадыг «Кустун байлаа»

13.09

ЧТ. Шулуглел дугайында билиг.

1

Шулуглел дугайында ооредигнин кол-кол негелделери болгаш оларны «Улуг-Хемимде» илереткени.

Беседа, башкынын тайылбыры. Ном-биле ажыл.

Чаа чуул тайылбырынын кичээли.

Конспект ар. 13

17.09

КДН. О. Саган-оол «Ийи тоожу».

1

Ук чогаалдын кол утказын билгени. Тема, идеязы, уран-чечени.

Беседа, башкынын тайылбыры. Ном-биле ажыл.

Чаа чуул тайылбырынын кичээли.

Номчуур.

20.09

С.Пюрбю «Аян тудуп чедип келдим».

1

Шулуктун тема, идеязы. Уран-чечен аргаларны илереткени. Авторнун кол бодалы.

Башкынын тайылбыры. Ном-биле ажыл.

Чаа чуул тайылбырынын кичээли.

Шулуктун сайгарылгазын кылыр.

24.09

В. Кок-оол «Самбажык». Чогаалчы дугайында сос. «Самбажык» - драма. 1-ги кожеге, 1-ги коргузуг. Маадырларнын аразында конфликт.

1

Чогаалчынын чогаадыкчы оруунун дугайында сактыышкынныг чугаа: социал байдалы, ооренип чораан черлери, башкылары, будуруп чораан ажылдары, ойнаан рольдары.

«Самбажык» - драматургтун тоогучу езу-биле угаап бодаашкыннарынын ханылаанын илереткен драма. Бирги кожегеде 19 вектин тончузунде тыва улустун амыдыралга чоптуг чорук дээш демиселинин куштелгени, оон баштыннарын феодалдыг эрге-чагырганын тудуп хоруп, эрэр щаажы-биле кезедир деп оралдажып турганын, чоннун анаа удурланыышкынын коргускени. Карачал чоннун куш-ажылынын, салым-чаяанынын ачызында феодалдарнын байып келгени. Алдын, монгуннун кижилерни тооредип эгелей бергени.

Бай ангынын тергииделинин куштелгенинге, моральдыг самыыралдын кедерээнинге угаан-сарыылдыг кижилернин удурланыышкыны. Оларны 60 дургун деп адай бергени. Алдан дургуннарнын кол сорулгазынын «бистер дургуннар эвес бис. Бистер шынныг хоойлу авыралдып турар улус бис» деп Самбажыктын состеринде илерээни. Оппукайнын олгенинин символиктиг утказы. Алдан маадырларны чоннун деткип турганы.

Беседа, башкынын тайылбыры. Ном-биле ажыл.

Чаа чуул тайылбырынын кичээли.

Онаалглар ар.22

27.09

В. Кок-оол «Самбажык». 2-ги коргузуг. Эрге-чагырга тутканнарнын дамчыктыг амыдыралын чоннун уе-човуурунга оларнын чанчыгып калганы. Алдан маадырларнын хурээленинин озуп турганы.

1

Ийиги кожегеде  эрге-чагырга тутканнарнын тамчыктыг амыдыралын чоннун уе-човуурунга оларнын пат-ла чанчыгып калганын коргускени. Ол чыргалдыг байдалды Самбажыктыг кезектин урээнинге эргеттеннернин дувуреп, аарып турары, оларнын тура халыышкынга удур чорудуп турган хемчеглери.

Беседа, башкынын тайылбыры. Ном-биле ажыл.

Чаа чуул тайылбырынын кичээли.

Онаалглар ар.33

01.10

В. Кок-оол «Самбажык» 3-ку коргузугнун сайгарылгазы. Алдан-маадырларнын турлаанда хун бурунун амыдыралы. Самбажыктын планы.

1

Алдан маадырларнын турлаанда хун бурунун амыдыралы. Удурланышкак талаларнын аразында демиселдин соолгу, шиитпирлиг чадазынче шилчээни. Тыва феодалдарнын шериглеринин Кара-Дагга чедип келгени. Самбажыктын планы. Октуг, боолуг, соолгу тулчуушкун.

Беседа, башкынын тайылбыры. Ном-биле ажыл.

Чаа чуул тайылбырынын кичээли.

Онаалглар ар.43

04.10

В. Кок-оол «Самбажык» 4-5-ки коргузуглернин сайгарылгазы. Алдан-мадырларнын аштырганы.

1

Алдан маадырларнын аштырганы. Чаагай кызыл хаяанын чырыткыланып келгеш, оже бээринин утказы.

Беседа, башкынын тайылбыры. Ном-биле ажыл.

Чаа чуул тайылбырынын кичээли.

Онаалглар ар.48, 58

08.10

В. Кок-оол «Самбажык» - туннел кичээл. Маадырларнын характеристиказы. Чогаалда чорулдээлернин унген дозу. Чогаалда кирген уран-чечен аргалар.

1

«Самбажыктын» амгы уеде ужур-дузазы. Шиини уран-чечени. Чогаалдын дылы.

Ном-биле ажыл.

Быжыглаашкын.

Онаалглар ар.62, 63

11.10

Ч/с. Чогаадыг «Алдан-маадырлар – бистин хосталгага ынак огбелеривис».

1

«Самбажык» деп чогаалга хамаарыштыр бодалдарын чырыдар.

Чогаадыкчы ажыл.

ЧСК.

Шииде маадырларнын характеристиказын бээр.

15.10

Ч/с. Частырыглар-биле ажыл.

1

Частырыглар-биле ажыл.

Башкынын тайылбыры.

ЧСК.

Шиинин сюжедин тургузар.

18.10

Ч.Т. Шии дугайында билиг.

1

В. Кок-оолдун  «Хайыраан бот», «Самбажык»; С. Сарыг-оолдун «Чечен биле Белекмаа»;, К. Кудажынын «Он бир», «Долуманын хуулгаазыны»; С. Пюрбюнун «Шылгалда», «Ынакшылды камнаар херек» деп чогаалдарынын ылгавыр талаларынга чоленип, теориялыг билигни тайылбырлаар.

Башкынын тайылбыры. Ном-биле ажыл.

Чаа чуул тайылбырынын кичээли.

Конспект ар. 64

22.10

КДН. Б. Ховенмей «Уруглар болгаш улуглар».

1

Ук чогаалдын кол утказын билгени. Тема, идеязы, уран-чечени.

Беседа, башкынын тайылбыры. Ном-биле ажыл.

Чаа чуул тайылбырынын кичээли.

Номчуур.

25.10

А. Даржай. Чечен чугаалар.

2

Ук чогаалдын кол утказын билгени. Тема, идеязы, уран-чечени.

Беседа, башкынын тайылбыры. Ном-биле ажыл.

Чаа чуул тайылбырынын кичээли.

Номчуур. Сюжедин тургузар.

29.10

01.11

Ю. Кюгзегеш «Дыт».

1

Ю Кюнзегештин чогаадыкчы намдарындан чогаадыкчы барымдаалар база оон чогаалдарындан ооренген шулуктер дугайында чугаа. «Дыт» деп шулук – чогаалчынын бойдус дунайында лириктиг чогаалдарынын бирээзи. Ында дириг бойдустун болуушкуннарынын каракка козулбес нарын харылзааларын коргускени. Дыт – чернин, дээрнин, хуннун харылзаачызы. Оон дамдыларны дозуп ижип, херелдерни бурулерге синирип ап, черже дамчыдып, дагжап, иези Чер-биле сумележип турары. Кижинин бойдусту дыннап билир салым-чаяанныы. Шулукте диригжидилгени делгеренгей ажыглааны; сес, алды одуругларны строфалар кылдыр эптеп чогаатканы. Ажыглаттынган аяннажылгалар.

Беседа, башкынын тайылбыры. Ном-биле ажыл.

Чаа чуул тайылбырынын кичээли.

Номчуур.

Ю. Кюнзегеш «Чоон чуктун кижизи мен».

1

Авторнун «чоон чук» деп билиинин утказы. Шулукте Тыванын пейзажындан оон чурттакчызынын салым-чаяанынын, чанчылдарынын укталып буткени;бойдусту дыннап, анаа чоруп, ону ажыглап билири. Шолээн, сериин, делгем тайга, хову чурттап чораан тыва кижинин кумзат, ноян кижилерге эштенчилеп, чиргилчин дег аас-кежикти кузеп чорааны. Торе багы феодализмни чылча шапкан ажылчыннын, тараачыннын – Россиянынын улустарынын дунмазы болу бергени. Оон ооредилге, ажыл-биле оннуктежип, «ынакшылды, найыралдын ырын ырлап дорукканы, ораннар болгаш соок-язы ылгавазы, чоптуг чорук дээш демислчилерни деткиир соруу.

Беседа, башкынын тайылбыры. Ном-биле ажыл.

Чаа чуул тайылбырынын кичээли.

К. Кудажы «Тараа». Чогаалчы дугайында сос. «Тараа» - чогаалчынын бирги улуг тоожузу.  1-2-ги эгелернин сайгарылгазы.

1

Чогаалчынын баштайгы чечен чугаалары. «Тараам турда тодуг-ла мен» деп эпиграфтын тайылбыры. «Тараа» - К. Кудажынын бирги улуг тоожузу. Оон эгезинде болгаш соолунде кол маадыр Тарак-оолдун амгы уеде будуруп чоруур ажыл-херээн, ниитилел байдалын коргускени.

Беседа, башкынын тайылбыры. Ном-биле ажыл.

Чаа чуул тайылбырынын кичээли.

К. Кудажы «Тараа» 3-4-ку эгелернин сайгарылгазы. Тараа – амыдыралдын, найыралдын, демиселдин унер достеринин бир кол чылдагааны деп бодалдын тоожуда илереттингени.

1

Чогаалдын кол маадырынын ачазы Суваннын Тывага улусчу революция тиилээринин мурнунда амыдыралынын база бодунун адазы-биле Хурен-Чейзеннин нуугулунге алыскаш, ак солааннарнын холунга киргенинин болгаш Ус-Аксынын тараачыннарынын оон амы-тынын алганынын дугайында чугаазы. Тараа – амыдыралдын, найыралдын, демиселдин унер достеринин бир кол чылдагааны деп бодалды тоожуда илереткени.

Беседа, башкынын тайылбыры. Ном-биле ажыл.

Чаа чуул тайылбырынын кичээли.

К.Кудажы «Тараа» - туннел кичээл. Кол темазы, кол идеязы. Маадырларнын характеристиказы. Чогаалда чорулдээлер. Чогаалда кирген уран-чечен аргалар.

1

«Тараанын» кол-кол овур-хевирлери, оларнын берге салымдан революциянын ачызында аас-кежиктиг орукче киргени. Тоожуда болуушкуннарнын девискээри. Чогаалдын уран-чечени болгаш дылынын солун талалары.

Беседа, башкынын тайылбыры. Ном-биле ажыл.

Туннел кичээл.

Ч/с. Чогаадыг «Тараа – амыдыралдын унер дозу».

1

«Тараа» деп чогаалда улустун амыдыралынга тараанын ужур-дузазын канчаар коргузуп турганы.

Чогаадыкчы ажыл.

ЧСК

Частырыглар-биле ажыл.

1

Частырыын эдер.

Башкынын тайылбыры. Частырыглар-биле ажыл.

ЧСК

Ч.Т. Композиция болгаш сюжет дугайында билиг.

1

Чогаалдын композициязын сюжедин уругларга билиндирер, таныштырар. Чогаалдарнын композициязын болгаш сюжедин тургузар.

Башкынын тайылбыры. Ном-биле ажыл.

Чаа чуул тайылбырынын кичээли.

КДН. К. Кудажы «Шончалай».

1

Ук чогаалдын кол утказы. Тема, идеязы, композициязы, сюжеди. Уран-чечени.

Ном-биле ажыл.

ЧСК.

М. Кенин-Лопсан «Хайыралыг Калчан-Шилгим».

1

Ук чогаалдын кол утказы. Тема, идеязы, композициязы, сюжеди. Уран-чечени.

Ном-биле ажыл.

ЧСК.

С. Сурун-оол «Озалааш_хем». Чогаалчы дугайында сос. 1-2ги эгелер. Октябрь болгаш Тывага революциянын озалааш хемнерге чурттап чораан араттарга салдары.

1

Чогаалчынын чогаалдары дугайында сактыышкыннар. 50-60 чылдарда тыва улустун бодунун чаа тоогузунун эгезин салган болуушкуннарны – Октябрь болгаш тыва революцияларнын дугайын база тарамык, кошкун политиктиг демиселден ырак, озалааш хемнерге чурттап чораан араттарнын ангы демиселинге канчап киржи бергенин сонуургай бергени.

Башкынын тайылбыры. Ном-биле ажыл.

Чаа чуул тайылбырынын кичээли.

С. Сурун-оол «Озалааш хем» 3-4-ку эгелер. Кызыл партизаннарнын Озалааш хемге келгени. Кадыр-Кыйыгга сегиржип алыышкын.

1

Чоннун медерелинге бооп турган ол сонуургаан холзээшкиннерге чечен харыыны ук тоожуда кииргени. Тожуда Тыванын топ черлеринге болуп турган революсчу демиселдин чалгыгларынын ырак, озалааш хемнеринин дунчуккан амыдыралын сергедип, доюлдуруп эгелээнин коргускени.

Башкынын тайылбыры. Ном-биле ажыл.

Чаа чуул тайылбырынын кичээли.

С. Сурун-оол «Озалааш хем» 5-21-ги эгелер. Чоннун бодал-сорулгаларынын мооннежип келгенинин козулгени. Арган-оолдун харылзаачы, баштын ролю.

1

Хуралбай, Узун-Анчы, Арган-оол сугларнын боо, чепсек дугайында чугааларынын чажыт утказы. Думчук-Кожайнын озалааш хемде амыдыралында тыва феодалдарнын моральдыг мозулерин коргускени. Онн ак солааннарны, Мыкылайны аалынга эдертип экелгени. Анаа тургустунган социал болктернин адааннащкак байдалы озалааш хемнин чурттакчыларынын демиселчи болгаш хамаарышпас оялык, безерек туруштарга хувааттына бергени. Арган-оолдун харылзаачы, баштын ролю.

Башкынын тайылбыры. Ном-биле ажыл.

Чаа чуул тайылбырынын кичээли.

С. Сурун-оол «Озалааш хем» 22-ги эге. «Озалааш хемнин кол-кол овур-хевирлери., оларнын бурунгаар хогжулдези, аразында чорулдээлер. Тывага революция соонда чоннун мыдыралынын оскерилгени.

1

Кызыл партизаннарнын Озалааш хемге келгени. Кадыр-Кыйыгга болган сегиржип алыышкын. Анаа чоннун бодалга-сорулгаларынын, шыдал-быразынын мооннежип келгенинин козулгени.

Башкынын тайылбыры. Ном-биле ажыл.

Чаа чуул тайылбырынын кичээли.

С. Сурун-оол «Озалааш хем» - туннел кичээл. Кол темазы, кол идейлиг утказы. Маадырларнын характеристиказы. Чогаалда чорулдээлер. Чогаалда кирген уран-чечен аргалар. Сюжеттиг шугуму.

1

Ук тоожунун кол-кол овур-хевирлери, оларнын бурунгаар хогжулдези, аразында чорулдээлер. Тоожунун уран-чечени: тоожуушкуннун монолог, сактыышкын, миниишкин аргаларын ажыглааны; ырларынын пейзажтарнын кууседип турар ролю. Сос-домаанын ылгавырлыг талалары: ук чернин диалектизмнерин, ол уенин терминнерин ажыглааны.

Башкынын тайылбыры. Ном-биле ажыл.

Туннел кичээл.

Ч/с. Чогаадыг «Тоогу билбес турээр».

1

С. Сурун-оолдун «Озалааш хем» деп тоожузунга даянып, чогаалда тоогулуг болуушкуннарны коргускени.

Чогаадыкчы ажыл.

ЧСК.

Частырыглар-биле ажыл.

1

Частырыгларын эдер.

Частырыглар- биле ажыл.

ЧСК.

А. Уержаа «Уш чус харлыг кырган кускуннун чагыы», «Ажыл».

1

Авторнун шулуун чуге ынчаар адааны. Ачазынын берген чагыглары.

Авторнун ажыджа унелеп коргускени. «Куш-ажыл кижинин каастаар» деп улегер домактын утказы.

Башкынын тайылбыры. Ном-биле ажыл.

Чаа чуул тайылбырынын кичээли.

Ч. Куулар «Шораан».  

1

Чогаалчы болгаш оон чогаалдары дугайында беседа. Чогаалдын бижиттинген тоогузу. Шорааннын прототиви.

Башкынын тайылбыры. Ном-биле ажыл.

Чаа чуул тайылбырынын кичээли.

Ч. Куулар «Шораан» 1-ги кезээ: «Човуланнын кончуун але», «Салымга канчап чагыртырыл».

1

Оолдун караа козулбес апарганы. Улаанут деп аарыг дугайында чугаа. Улусчу эмнээшкин-биле Шораанны эмнеп турганы. Чакыймаанын авазынын бурганнаар мурнунда уруунга чагыы. Эр кижинин чаяаттынган салымын човалан долузу-биле кызагдап шыдавааны.

Башкынын тайылбыры. Ном-биле ажыл.

Чаа чуул тайылбырынын кичээли.

Ч. Куулар «Шораан»: «Даайынын белээ», Шорааннын ыры-хогжумче хандыкшыырынын эгези. 2-ги кезээ  «Сандык ирейнин салдары».

1

Сотпанын Шораанга мандолина эккеп бергени. Кыргыс оглун чер кулактыг деп мактап турганы. Шорааннын ыры-хогжумче хандыкшып эгелээни. «Алдын-монгун дадарбас, хан торел каашпас деп чугаанын утказы.

Кыргыс, Багыр Чаа-Холден Шогур деп черже кошкени. Шораанга Сандактын салдарлыг болганы.

Башкынын тайылбыры. Ном-биле ажыл.

Чаа чуул тайылбырынын кичээли.

Ч. Куулар «Шораан»:  «Кыштын оорушкузу». Шорааннын ужук-бижикке ооренип турары. «Эдер-Куй».

1

Караа козулбес Шораан состерни кожуптар апарганы. «Эртем чокта эртен база дун» деп улегер домактын утказы.

Частын чоокшулап орарынын демдектери.

Башкынын тайылбыры. Ном-биле ажыл.

Чаа чуул тайылбырынын кичээли.

Ч. Кууулар «Шораан»: «Агар-Элезин», «Байырлаг кырган-ачай», «Чолдун оруу – човуланнын ыызы»: Сандак ирейнин Шораанга белек бергени. Чолдун оруу – човуланнын ыызы-биле эелээни.

1

Кежээкинин хунунун чурумалын чурааны. Сандак ирей биле Шорааннын Агар-Элезинге кылган чуулу. Шораанга Сандак ирейнин белээ. Шораанны школага чедиргени. Класска баштайгы кичээлинин канчаар эрткени.

Башкынын тайылбыры. Ном-биле ажыл.

Чаа чуул тайылбырынын кичээли.

Ч. Куулар «Шораан» - туннел кичээл. Кол темазы, кол идейлиг утказы. Маадырларнын характеристиказы. Чогаалда чорулдээлер. Чогаалдын уран-чечени. Сюжеттиг шугуму.

1

Тоожунун темазы, идеязы. Кол-кол маадырлары. Чогаалдын сюжеди. Чогаалда чорулдээлер. Чогаалдын уран-чечени. Чогаалдын ниитилелге ужур-дузазы.

Башкынын тайылбыры. Ном-биле ажыл.

Туннел кичээл.

Ч/с. Чогаадыг «Шораан – быжыг туруштуг маадыр».

1

Чогаалда маадырнын овур-хевирин чырыдар.

Чогаадыкчы ажыл.

ЧСК.

Частырыглар-биле ажыл.

1

Частырыгларын эдер. Чогаадыг бижидип ооредир.

Частырыглар-биле ажыл.

ЧСК.

КДН. М. Горькийнин чечен чугаалары. А. Арсеньев «Дерсу-Узала».

1

Ук чогаалдын кол утказы. Тема, идеязы, композициязы, сюжеди. Уран-чечени.

Ном-биле ажыл.

ЧСК.

Е. Танова «Илбилиг согун». Чогаалчы дугайында сос. «Илбилиг согун» - фантастиктиг шии.

1

Чогаалчы болгаш оон чогаалдарынын дугайында сос. Фантастика деп термин дугайында билиишкин. Шиинин фантастиктиг болурунун демдектери.

Башкынын тайылбыры. Ном-биле ажыл.

Чаа чуул тайылбырынын кичээли.

Е. Танова «Илбилиг согун». 1-ги кожеге 1-3-ку коргузуг. Мерген биле Чеченмаанын эрткен уеже чоруксай бергени.

1

Чеченмаа биле Мергеннин канчап эрткен уеже чорупканы. Бичии кадарчыга таварышканы.

Башкынын тайылбыры. Ном-биле ажыл.

Чаа чуул тайылбырынын кичээли.

Е. Танова «Илбилиг согун». 4-5-ки коргузуг. Уругларнын таварышкан ужуралдары.  Амгы уеде хамнар дугайында беседа.

1

Уругларнын илбилиг согунун чидирип аары. Эрткен уеде амыдыралдын аар-берге байдалы. Уругларнын ужуралдары.

Башкынын тайылбыры. Ном-биле ажыл.

Чаа чуул тайылбырынын кичээли.

Е. Танова «Илбилиг согун». 2-ги кожеге.

1

Мерген биле Чеченмаанын ат-сывын осертип, даштыкы овур-хевирин солуп алганы. Мергеннин бодунун уезинче чоруксай бергени. Кол маадырларнын овур-хевирлери, характеристиказы. Угаан биле эртем деп билиишкиннер дугайында беседа.

Башкынын тайылбыры. Ном-биле ажыл.

Чаа чуул тайылбырынын кичээли.

Е. Танова «Илбилиг согун» - туннел кичээл.

1

Кол темазы, кол идейлиг утказы. Маадырларнын характерисиказы. Чогаалда чорулдээлер. Чогаалда кирген уран-чечен аргалар. Сюжеттиг шугуму.

Башкынын тайылбыры. Ном-биле ажыл.

Туннел кичээл.

Ч/с. Чогаадыг-бодал. «Мен бодум уемге толептиг мен бе?»

1

Ук чогаалаг даянып эрткен уе биле амгы уенин деннелгези. Эртем-билигнин ужур-дузазы.

Чогаадыкчы ажыл.

ЧСК.

Частырыглар-биле ажыл.

1

Частырыгларын эдер. Чогаадыг бижидип ооредир.

Частырыглар-биле ажыл.

ЧСК.

А. Даржай «Авамга».

2

Чогаалчынын чогаадыкчы намдары. Ук чогаалдын утказы: ава дугайында шулуктун маадырынын бодалдарынын ханызы, иезинин улусчу чагыгларын сагып, амыдыралынга ажыглап, херек кырында боттандырып чорууру. Аванын овур-хевирнин монгези, чырыткылыы, хей-аът киирикчизи.

Башкынын тайылбыры. Ном-биле ажыл.

Чаа чуул тайылбырынын кичээли.

Туннел.

Ч/с. Чогаадыг «Авам чурээ».

1

Ук чогаалга дангаш, ава дугайында бодалдарын чырыдар.

Чогаадыкчы ажыл.

ЧСК.

Частырыглар-биле ажыл.

1

Частырыгларын эдер.

Частырыглар-биле ажыл.

ЧСК.

К. Чамыян «Ханы дазыл». Чогаалчы дугайында беседа. Чогаалда амгы уенин социал айтырыгларын кодургени.

1

Чогаалчынын намдары болгаш чогаадыкчы ажыл-ижи. Ук чогаалда амгы уенин ортумак школазынын амыдыралында тыптып келген, нарын социал достуг айтырыгларны коптарып коргускени.

Башкынын тайылбыры. Ном-биле ажыл.

Чаа чуул тайылбырынын кичээли.

К. Чамыян «Ханы дазыл». 1-2-ги кезээ. Пар-оолдун оске классче шилчээни, оон чылдагааны. Башкынын оореникчилери дээш сагыш салыышкыны. 3-4-ку эгелер. Пар-оолдун багай чанчылдарга чанчыга бергени.

2

Ында чараш ажы-толду будулгаазынныг орукче углап, буянныг ажыл-херекти буурадып турар арагалаашкын, оорлаашкын болгаш оске-даа кем-херек ундезиннерин илереткени. Оларны узуткаарынга коллективтин артык куштуу, анаа талантылыг, дуржулгалыг кижилернин киржилгезинин чугулазы. Пар-оол Эрендиктин салым-чолун шын орукче катап эгидеринге Алексей Агар-оолдун ажыглаан боттуг аргалары. Амгы уеде ада-иелернин ог-булеге ажы-толду кижизидеринге ажыглап турар ажыктыг база буруу аргаларынын дугайында бодалдарны чогаалчынын шууп санап коргускенинин ужур-дузазы. Хой-Терек школазынын ажыл-амыдыралынын янзы-янзы байдалдарга кирип турганынын чылдагааннары.

Башкынын тайылбыры. Ном-биле ажыл.

Чаа чуул тайылбырынын кичээли.

Чамыян «Ханы дазыл». Кол темазы, кол идейлиг утказы. Маадырларнын характеристиказы. Чогаалда чорулдээлер. Чогаалда кирген уран-чечен аргалар. Сюжеттиг шугуму.