10-гу класстын тыва чогаал кичээлдеринин календарь-тематиктиг планы
календарно-тематическое планирование (10 класс) по теме

Кичээлдиӊ

№

Кичээлдин темазы.

шагы

Кичээлдин чугула билиглери.

Кичээлге ажыл хевири

Кичээлдиӊ хевири

Онаалга

Эрттирер хүнү

10 а

план

факт

план

факт

1

Киирилде кичээл. Тыванын Россияга каттышканы болгаш тыва литературанын улам ынай хогжулдези.

1

ар.3-4, номчуур.

Тыва литератураның тывылганы болгаш баштайгы базымнары

I.ТАР үези – 1920-1941 ч.ч.

II. Дайын чылдарында тыва литератураның байдалы 1941 – 1945 ч.ч.

III. Тыва литератураның  совет үеде сайзыралы 1945-1956 ч.ч.

IV.  Тыва литератураның шапкын хөгжүлдези 1957-1985 ч.ч.

V. Тыва литература эде тургузуушкун чылдарында 1986-1990 ч.ч.

VI.  Амгы тыва литератураның 1991 чылдардан бээр байдалы.

Тыва Арат Республиканын Россияга эки тура-биле каттышканынын тоогулуг, экономиктиг, культурлуг ужур-дузазы. Тывага улуг чаартылгалар: колхозтаашкын болгаш сууржулга, чырыдыышкын болгаш улус ооредилгези; чурттун чуруунун, аян-шинчизинин оскерилгени, кижилернин чаа психологиязынын, аажы-чаннарынын, моральдыг будуштеринин хевирлеттинип келгени.

«Тыва литературанын допчу очериги», «Тыва литература», «Тыва драматургиянын боттанганы». «Тыва прозанын боттанганы», «Тыва шулук чогаалынын тывылганы болгаш сайзырааны» ажылдарнын бижиттингени.

Беседа, башкынын тайылбыры. Ном-биле ажыл.

Чаа чуул тайылбырынын кичээли.

Конспект ар. 5-8

2

С. Сарыг-оолдун чогаадыкчы намдары. «Эне-Сайым», «Саян-биле чугаалажыг».

1

С. Сарыг-оолдун чогаадыкчы допчу-намдары дугайында сос. Чогаалчынын шулуктеринде улустун аас чогаалынын эстетиказын уламчылааны.

Беседа, башкынын тайылбыры. Ном-биле ажыл.

1)Чаа чуул тайылбырынын кичээли.

Шулуктернин сайгарылгазы.

3

С. Сарыг-оол «Чараш карак», «Аялга-ла, аялга», «Ном», «Урезинчигеш», «Ынакшыл».

1

Шулкчунун уран-чечен аргалары, дылынын аян-сырынныы. Чаарттынган торээн черинге тураскааткан шулуктер: «Аялга-ла, аялга», Ынакшыл лириказы: «Ынакшыл», Философчу лирика: «Ном», «Урезинчигеш».

Беседа, башкынын тайылбыры. Ном-биле ажыл.

1)Чаа чуул тайылбырынын кичээли.

Шулук доктаадыр.

4

Чск. Кичээл-диспут «С. Сарыг-оолдун лириказы».

1

Шулкчунун уран-чечен аргалары, дылынын аян-сырынныы. Чаарттынган торээн черинге тураскааткан шулуктер: «Аялга-ла, аялга», Ынакшыл лириказы: «Ынакшыл», Философчу лирика: «Ном», «Урезинчигеш».

Беседа, башкынын тайылбыры. Ном-биле ажыл.

ЧСК.

Шулуктернин сайгарылгазы.

5-6

С. Сарыг-оол «Алдын-кыс».

2

Шулуглелдин кыска намдары, темалары, идеялары, уези, ужур-дузазы. Оон кол маадырынын даштыкы байдалынын болгаш сагыш-сеткилинин боттарынга толептии. «Алдын-кыс» - тыва улустун бурунгаар депшилгезинин дугайында чогаал. Тывага колхозтажыышкын чоннун амыдыралынга, аажы-чанынга, чанчылдарынга, психологиязынга киирген чаартылгаларын коргускени. Шулуглелдин аас-чогаалы-биле торелдешкээ, дылынын байы.

Беседа, башкынын тайылбыры. Ном-биле ажыл.

Чаа чуул тайылбырынын кичээли.

Быжыглаашкын кичээл.

Чогаадыг «Алдын-кыс толептиг кыс».

Айтырыглар.

7-8

С. Сарыг-оол Ангыр-оолдун тоожузу» 1-ги номундан эгелер.

2

Бирги, ийиги номдарындан эгелерни номчууру. Дилогиянын бижиттингенинин, сурагжаанынын дугайында медээлер. Оон идейлиг уг-шии, темазы, сюжет болгаш композициязы. Ангыр-оолдун шаандагы Тывага амыдыралы (бирги ном). Оскус оолдун салым-хуузу, амыдыралче баштайгы базымнары, оорушкулери болгаш мунгаралдары. Улустун езулалдарынын, оюннарынын, чанчылдарынын бичии Ангыр-оолдун угаан-бодалынын быжыгарынга ужур-дузазы. Кол маадырнын овур-хевирин дамчыштыр чон дугайында теманы уранчыдып чырытканы, бодуун кижилернин овур-хевирлери.

Башкынын тайылбыры. Ном-биле ажыл.

Чаа чуул тайылбырынын кичээли.

Чогаадыг «Шагаа- онзагай байырлал».

 Айтырыглар.

9

С. Сарыг-оол Ангыр-оолдун тоожузу» 2-ги номундан эгелер.

1

Дарлалга удур идея. Ангыр-оолдун чаа Тывага амыдыралы (ийиги ном). Национал хосталгалыг шимчээшкин болгаш кол маадыр.

Улустун чазаанын доктааганы болгаш чаа тоогулуг байдалдарда ангыларнын чорулдээлеринин илерээшкини..

Беседа, башкынын тайылбыры. Ном-биле ажыл.

Чаа чуул тайылбырынын кичээли.

Чогаадыг «Ангыр-оолдун чаа амыдыралынын эгези».

10

С. Сарыг-оол Ангыр-оолдун тоожузу» - туннел кичээл.

1

Революстуг чаалап алыышкыннарны камгалаар дээш демиселге Ангыр-оолдун киржилгези.

Дилогиянын уран-чечени, дылы, тоожуушкунга аас чогаалдарынын ужур-дузазы.

Беседа, башкынын тайылбыры. Ном-биле ажыл.

Туннел-кичээл.

Чогаалдын уран-чечени.

11

Ч/с. Чогаадыг «Ангыр-оолдун тоожузу – тыва амыдыралдын энциклопедиязы.

1

Чогаалда тоогулуг болуушкуннарга даянып, тыва чоннун тоогузун, амыдыралын чырытканы.

Чогаадыкчы ажыл.

ЧСК.

Чогаалдын сюжедин тургузар.

12

Ч/с. Частырыглар-биле ажыл.

1

Частырыгларын эдер.

Частырыглар-биле ажыл.

ЧСК.

Степан Сарыг-оолга болгаш ооӊ чогаалдарынга (проза) хамаарыштыр дыӊнадыглар белеткээр.

13

Ч/с. Кичээл-семинар. Рефераттарны дыннадыры.

1

Чогаалчы болгаш оон чогаалдарынын дугайында рефераттар.

Чогаадыкчы ажыл.

ЧСК.

Чогаадыг «Сарыг-оолдуӊ чогаалдарыныӊ уран-чечениниӊ чажыды чүдел?»

14

КДН. С. Сарыг-оол «Алдан дургун», «Улуг-Хемим», Ч. Айтматов «Баштайгы ынакшыл».

1

Чогаалдарнын кол утказы, тема, идеязы. Чогаалдарнын сюжеди.

Ном-биле ажыл.

Чаа чуул тайлбырынын кичээли.

Номчуур.

15

Литератураның улусчузу

1

Улустун аас чогаалынын чаагай чанчылдарын салгап алганы. Эге базымнардан тура куш-ажылчы чоннун идеалдарын, кузээшкиннерин, манаашкыннарын илередип келгени. Тыва литератураны кол сорулгазы – куш-ажылдын кижилерин чурууру. Оларнын ажыл-херээн, арын-нуурун, найыралчы, ынакшыл сеткилдерин илередири.

Литературанын улусчу болурунун негелделерин Тывага хажыдып турганы.

Тыва лит-ң үндезилекчилернин болгаш салгалдарнын намдарлары.

Тыва литературага бай, ядыы ангыларнын толээлеринин чуруттунуп келгени, оларнын демиселин, бодалга-сорулгаларын илереткени.

Башкынын тайылбыры.

Чаа чуул тайлбырынын кичээли.

Конспект ар. 70.

16-17

С. Пюрбюнун чогаадыкчы намдары. «Тулчуушкунче», «Чуртталганын аялгазы»,  «Хайыракан», «Эрик».

2

Шулукчунун уран-чечен мергежилинин боттанып эгелээни (уженги чылдар). Оон С.Пюрбюнун шулуглелдеринин уткалыг угланыышкыннарынын, уран-чеченинин, эстетиказынын чаа деннелдерже бедээни.

Патриоттуг шулуктери-биле таныжылга: «Тулчуушкунче». Шулукчунун философчу лириказынын улегерлери:«Чуртталганын аялгазы», «Чангыс сос дээш», «Далай болгаш Эрик». Ынакшыл лириказы: «Куску сесерликке», «Алды айныё дунезинде».

Башкынын тайылбыры. Ном-биле ажыл.

Чаа чуул тайылбырынын кичээли.

Шулук доктаадыр. Шулуктерни сайгарар. Реферат кылыр.

18

С Пюрбю «Кызыл уер» 1-ги кожеге. Тывага шаг уенин оскерлип турары.

1

Шиинин темазы, «Кызыл уерде» ат-биле идейлиг утказын илереткени.

Феодалдыг Тывага социал болгаш национал чорулдээлерни коргускени. Революциянын темазы. Кужеппейнин овур-хевири. Тыва, орус кижилернин найыралынын темазы. Феодал чагырыкчыларнын овур-хевирлери. Оларнын бир мозулеш ниити болгаш карышкак, чорушкек чуулдери.

Беседа, башкынын тайылбыры. Ном-биле ажыл.

Чаа чуул тайылбырынын кичээли.

Айтырыглар.

19

С Пюрбю «Кызыл уер». «Тывада эрги езунун баганазы сыйылган.

1

Кол маадырларны чураанынын шынныы, оларнын социал болгаш хууда харылзааларын коргускени, болуушкуннарнын ойу, удаа-дараа солчуру, улустун ырларын, улегер домактарын ажыглааны.        Шиинин уран-чечени. Композициязы.

Беседа, башкынын тайылбыры. Ном-биле ажыл.

Чаа чуул тайылбырынын кичээли.

Шиини номчуур. Дыннадыг «Улустун аас чогаалын ажыглааны»

20

С.Пюрбю “Үем болгаш үе-чергем дугайында”.

1

Чогаал авторнун ур уеде чогаадыкчы дилээшкиннеринин уре-туннели. Шулуглелдин уран-чеченинин онзагайы, тоожуушкуннун кижизидикчи ужур-дузазы, дылынын байы.

        Тыванын революстуг хогжулдезинин дугайында тоогу-философтуг утканы илереткени. Тоожукчу маадыр – тоогунунун дириг херечизи. Оон чоок, торээн кижилеринин салым-чолунда Октябрьдан торуттунген чаа Тыванын сайзыралынче базымнары.

Беседа, башкынын тайылбыры. Ном-биле ажыл.

Чаа чуул тайылбырынын кичээли.

Айтырыглар ар. 140. Узунду доктаадыр.

21-22

Ч/с Чогаадыг «Тыва чоннуң чурттап эрткен төөгүлүг оруу»  (шүлүглелге даянып бижиир).

2

Ук шулуглелге даянып тыва чоннун тоогузун бижиир.

Чогаадыкчы ажыл.

ЧСК.

Айтырыглар ар. 141.

23

Тыва литературада төөгү-революстуг тема.

1

Тыва литературада төөгү-революстуг темада бижиттинген чогаалдар.

Беседа, башкынын тайылбыры. Ном-биле ажыл.

Чаа чуул тайылбырынын кичээли.

Овур-хевирлерниң бижиттингениниң онзагайы.

24

К/д/н Кичээл-ужуражылга

1

Амгы тыва литературада билдингир чогаалчылар-биле ужуражылга.        Чаа номнар.

Беседа.

Кичээл ужуражылга

Төндүр номчуур.

25

С.К.Тока Допчу намдары, чогаадыкчы ажыл-херээ. Араттың сөзү.

1

Трилогиянын дугайында ниити тайылбыр. Романнын композициязы, оон Тыва улустун тоогулуг хогжулдезинин дугайында идеяны романда илереткени. Арат чоннун феодализм уезинде туренчиг чуртталгазы. Тас-Баштыгнын овур-хевири.

        Куш-ажылчы чоннун ниитижиткен овур-хевирин чуруп коргускени. Тоожукчу маадырынын овур-хевири, чогаалдын ангы-ангы кезектерин будун уран-чечен система кылдыр каттыштырарынга оон ужур-дузазы.

Беседа, башкынын тайылбыры. Ном-биле ажыл.

Чаа чуул тайылбырынын кичээли.

Күрседи дугайында немелде чүүл чыыр.

26, 27, 28

С.К.Тока Араттың сөзү.        

3

Ядыы кижилернин социал медерелинин одунганы, демиселче кодурулгени. Революцияны коргускени. Улусчу Тывага чаа амыдырал дээш демиселдиё темазын уранчыдып чурааны.         Дарлакчы ангынын кижилеринин овур-хевирлери, тоогунун ангы-ангы чадаларында оларнын бир мозулеш будуштеринге илерээшкиннери.

Беседа, башкынын тайылбыры. Ном-биле ажыл.

Чаа чуул тайылбырынын кичээли.

«Тыва бижикти өөренип эгелээни» деп дыңнадыг кылыр.

29-30

ЧСК. Чогаадыг «С.Тока - Тыва чон аразында төөгүлүг хамааты».

2

С.Тока - Тыва чон аразында төөгүлүг хамааты».Улустарнын  найыралы – «Араттын созунде» озек тема.        Трилогиянын уран-чечен онзагайлары, дылыныё чурумалдыы, аас-чогаалы-биле холбаазы, бойдус чурумалдарыныё уран-чечен ролю.

Чогаадыкчы ажыл.

ЧСК

Сонуургаан эгеге план тургузар.

31-32

Чечен чогаалдың кол-кол методтары.

2

Чечен чогаалдын кол-кол методтары: критиктиг реализм болгаш социал-бадыткалдыг реализм дугайында кол-кол билиглер.        Чечен чогаалдын кол-кол методтарының дугайында.

Башкынын тайылбыры. Ном-биле ажыл.

Чаа чуул тайылбырынын кичээли.

Быжыглаашкын.

Конспект кылыр.

Ук методтарга бижиттинген чогаалдар тывар.

33-34

Ч/с Чогаал сайгарылгазы (амгы тыва лит. Чогаал шилип аар)

2

Чогаалдын композициязы.        Чогаал сайгарылгазын делгемчидип ажылдаары.

Ном-биле ажыл.

ЧСК.

Шилилге шүлүк доктаадыр.

35-36

О.К.Саган-оол Чогаадыкчы намдары. Дөспестер.

2

Намдары болгаш чогаадыкчы ажылы.

Романнын идей-тематиктиг уг-шии. Хеймер-оолдун овур-хевири.

        Аныяк зоотехниктин ажыл-херек аайы-биле будужу, хууда амыдыралынга кижизии, топтуу. Боражыктын овур-хевири. Колхоз даргазынын чанында толептиг чуулдер: туруштуу, дагдынган ажыл-херээнге бурун бердингени, эш-оорунге сагыш-човаачалы.

Ном-биле ажыл.

Чаа чуул тайылбырынын кичээли.

«Тыва- малчыннар чурту» деп дыңнадыг кылыр.

37-38

О.К.Саган-оол Дөспестер. Чогаалды кол идея.

2

Агар-оолдун овур-хевири. Оон чанында, ажылынын стилинде таарымча чок чуулдер: чаа чуулду хулээп билбези, эргижирээн билиишкиннерден болгаш практикадан уштунуп шыдавазы, боду-биле чопшээрешпес кижилерге кара сагыштыы.

Башкынын тайылбыры. Ном-биле ажыл.

Чаа чуул тайылбырынын кичээли.

Ар.198, айт.харыылаар.

39

О.К. Саган-оол «Доспестер» - туннел-кичээл.

1

Романнын идей-тематиктиг уг-шии. Романнын уран-чечени. Амгы үеде романның туружу.        Чогаалдын сюжеди.

Ном-биле ажыл.

Туннел-кичээл.

Онаалга ар. 98

40-41

Ч/с. Чогаадыг «Хеймер-оол - бистиң үеживис».

2

Ук чогаалга даянгаш, Хеймер-оолдун овур-хевирин тургузар.

Чогаадыкчы ажыл.

ЧСК.

«Аныяктарның  амыдыралче көрүжү» деп темага дыңнадыг кылыр.

42

Роман дугайында билиг.

1

Роман жанрынын проза чогаалдарындан ылгалы. Роман жанрынын хевирлери. Тыва дылче очулдурттунган романнар.

Башкынын тайылбыры. Ном-биле ажыл.

Чаа чуул тайылбырынын кичээли.

Конспект ар.199.

43-44

М.Б.Кенин-Лопсан.  Допчу намдары. «Чүгүрүк–Сарала».

2

Романда Тывага эрткен чус чылдын ужен чылдарынын тончузунде, дортен чылдарнын эгезинде чаа амыдырал дээш демиселди Саадактын ажыл-уулезин дамчыштыр коргускени. Кол маадырнын буткен база бутпээн кузелдери. Оон улусчу революцияны, Россиянын чону-биле найыралды шын билип чорууру, оон уламындан амыдыралга тура-соруктуу.

«Чугурук Саралада» тываларнын чаагай чанчылдарын хой янзы чурааны, фашистиг халдакчылар-биле маадырлыг демисежип турар Кызыл Шеригге белек кылдыр эн-не ыдыктыг малдарын чорудуп турганын коргускени.

Башкынын тайылбыры. Ном-биле ажыл.

Чаа чуул тайылбырынын кичээли.

Конспект кылыр, айт харыылаар. План тургузар.

45-46

М.Б.Кенин-Лопсан «Ынакшылдың ному».

2

Чанчык биле Доглаанын бот-боттарынга чаяаттынганы, оларнын аас-кежиинге таварышкан моондактарныё социал утказы.

Чогаалдын композициязы болгаш дылы.

Романнын уран-чеченинин бедииринге сактыышкыннарнын, монологтарнын, диалогтарнын, пейзажтарнын, этнографтыг киирилделернин ролю.

Чогаалдын композициязы болгаш дылы.

Башкынын тайылбыры. Ном-биле ажыл.

Чаа чуул тайылбырынын кичээли.

Ар. 228, айт харыылаар. Салымның ному. Тыва араттарның овур-хевири.

47-48

М. Б. Кенин-Лопсан «Салымнын ному»

2

Айыыл-халаптын Тывага дынналып келгени. Тыва араттарнын Совет Эвилелинин Ада-чуртунун дайынынга киржип эгелээни.

Башкынын тайылбыры. Ном-биле ажыл.

Чаа чуул тайылбырынын кичээли.

Айт. Ар. 245.

49

М.Б. Кенин-Лопсан «Чугурук-Сарала» - туннел кичээл.

1

Романнын ниити идейлиг утказы, темазы. Романнын сюжеди, композициязы. Чогаалдын дылынын уран-чечени, онзагайы.

Ном-биле ажыл.

Туннел-кичээл.

Чогаалга хамаарыштыр критиктиг статьялар тывар.

50-51

С.Ө.Тамба. Чогаадыкчы намдары. «Капитан Гастеллога». «Мээң байым». «Амыдырал хеми». «Аалдап четсе». «Чагаам сөглээр». «Сөзүм утпа».

2

Намдары.Тайбын, дайын, маадырлыг чорук дугайында. Чоннун чаа амыдыралынын чурумалдарын коргускени, кижинин ханы ынакшыл сеткилдерин илереткени. Чогаалчынын кузелдери, идеалдары. Шулуктеринин онзагай талалары.

«Капитан Гастелло», «Тоогунун кескиндизи», «Мээн чуруум»; «Ажык, Саргал дугайында ырлар», «Мээн байым», «Амыдырал хеми»; «Созум утпа», «Чагаам соглээр»; «Аалдап четсе» деп шулуктери.

Башкынын тайылбыры. Ном-биле ажыл.

Чаа чуул тайылбырынын кичээли.

«Мээң байым» (доктаадыр).

Дыннадыг «С. Тамбанын лириказынын онзагайы».

52-53

С.Ө.Тамба «Алдынчы».

2

«Бичии алдынчы». Чогаалдың идейлиг, кижизидикчи угланыышкыннары.

Чогаалдың композициязы, идейлиг ужур-утказы.

Башкынын тайылбыры. Ном-биле ажыл.

Чаа чуул тайылбырынын кичээли.

Туннел-кичээл.

1 шүлүк доктаадыр. Ар.262, айт.харыылаар. 6 дугаар айт. бижип харыылаар..

54-55

С.Сюрюн-оол. Чогаадыкчы намдары. Ынакшыл-дыр.

2

Тоожуда Тывага тускай эртем-билиглиг орус кижилернин изиг кузел-биле чедип кээп, социал-психологтуг бергелерни туруштуг ажып эртип, чоннун ажыл-херээнге киржип турганы. Мария биле Хеймерек башкыларнын аразында харылзааларнын тургустунганынын байдалдары. Ийи маадырнын аажы-чаннарында, чанчылдарында таарышпас талаларнын хойу. Оларны ынакшылдын хуулгаазын кужунун ашканы.         Аныяк башкыларнын найыралынга, ынакшылынга Чаш-Уругнун, Салчак Канчыыровичинин болгаш суурнун чурттакчыларынын хамаарылгазы.

Башкынын тайылбыры. Ном-биле ажыл.

Чаа чуул тайылбырынын кичээли.

1-ги эгениң сюжеди.

Айтырыглар.

56-57

С.Сюрюн-оол “Ынакшыл-дыр”.

2

Тоожуда чылдагаан чок черге актыг кижилерни кедээр, нугулдээр, тудуп бажыннаар чоруктун Тывага бооп турганын коргускени.

Тоожуушкунну солун болдуруп турар чурумалдыг аргалар. Чогаалдын амгы уеде ужур-дузазы.

«Ынакшыл-дыр» деп чогаалда Тыванын дортен чылдарда амыдыралын шын, тодаргай чурааны. Ону коргузерде чогаалчынын хун бурудеги чуртталганын херечизи барымдааларны ажыглааны.

Башкынын тайылбыры. Ном-биле ажыл.

Чаа чуул тайылбырынын кичээли.

Туннел кичээл.

Ар.290 чедир номчуур.

Айтырыглар.

58-59

Ю.Ш.Кюнзегеш  Допчу намдары. Шүлүктери. «Сөглексээн мен». «Чеди-Сүүр». «Дидир-дидир». «Харлыг Саян бажын ажыр». «Күс». «Угуулга-даа бол даан, ырым».

2

Кижинин торээн черин сонуургап, оон чажыттарын билип алыр кузелинин оттуп келгени. Анаа улустун янзы-буру хоругдалдарынын моондак бооп чорааны. Оларны эртемнин ачызында шулукчунун ажып эрткени, боду геолог болу берген, «кыланнашкан бедиктерни кырлаарынга» белен апарганы. Чогаалдын маадырларынын чурттап турган чери болгаш уези.

«Дидир-дидир».Шулукте улустун чамдык бурунгу чанчылдарынын эртем-техниканын ачызында амыдыралындан чидип турарын, ону дыннаанын хынаар деп чаа чанчылдын солун бергенин коргускени. Чогаалда дидир-дидирнин овур-хевирин шын чурааны.

Башкынын тайылбыры. Ном-биле ажыл.

Чаа чуул тайылбырынын кичээли.

Туннел-кичээл.

Шилилге шүлүк сайгарар.

Ч\с Чогаадыг «Ю.Кюнзегештиң шүлүктериниң онзагайы».

60

К.Ч.Тоюң Чогаадыкчы намдары. «Ыраажы кыс». «Көгерим».

1

Шулуктун адынын дугайында киирилде сос. Шулукте улусчу чанчылдарны коргускени.

Ынакшылынын бир дозу – кыс кижиниин салым-чаяанын чогаалда хой талазындан унелээни.

Торээн черинин бир ыдыктыг артынга чорааш, маадырнын сеткилинин магадап, чоргаарланып хайныкканындан бодаан бодалдарынын уг-шии, чаражы. Кыстын овур-хевирин тода кылдыр чурааны болгаш маадырнын кузелдерин илереткени.

Башкынын тайылбыры. Ном-биле ажыл.

Чаа чуул тайылбырынын кичээли.

Доктаадыр.

61

КДН. Ю.Ш. Кюнзегеш «Багырнын хылыжы», «Бодалдарым бодаралы», Еврипид «Медея».

1

Чогаалдарнын идейлиг утказы, сюжеди, ужур-дузазы.

Башкынын тайылбыры. Ном-биле ажыл.

Чаа чуул тайылбырынын кичээли.

Номчуур.

62-63

К.Ч.Тоюң «Ынакшыл болгаш өлүм».

2

Шулуглелдин уран-чечени: могелер хурешкенин, дургуннаан аныяктарнын турлаан, Хемчиктин бойдузун чурааны.

Чогаалдын дылында кондаалан, катай кагар, холбеш кылдыр удур корген, будумел дег, даржык-хай, чангы, эннеп келир, чинзе, кулузун, одага деп состер каттыжыышкыннарынын болгаш состернин овур-хевир тургузукчу аяны.

Башкынын тайылбыры. Ном-биле ажыл.

Чаа чуул тайылбырынын кичээли.

Шүлүглелде чечен үе, овур-хевир.

64

К.Ч. Тоюн «Ынакшыл болгаш олум» - туннел-кичээл.

1

Шулуглелдин ундезиннери, ында болуушкуннарнын уези, чери, хогжулдези болгаш тончузу. Кижилернин ыдыктыг сеткилдеринин бирээзи ынакшылды бурунгу феодалдыг езу-чурумнун бужартадып чорааны. Ак-оолдун, Чечекмаанын овур-хевирлери, ынакшылы, тура-соруу.

Ном-биле ажыл.

Туннел-кичээл.

Чогаалга үнелел бижиир.

65-66

Ч/с.Чогаадыг «Ынакшыл деп чул?»

2

Ук чогаалга даянгаш, ынакшылдын утазын чырыдар.

Чогаадыкчы ажыл.

ЧСК.

Ынашыл дугайында чогаалдар-биле деннелге.

67

КДН. К. Тоюн «Ада-ием хайыралы», «Самдар-оол биле Бору».

1

Чогаалдарнын идейлиг утказы, сюжеди, ужур-дузазы.

Башкынын тайылбыры. Ном-биле ажыл.

Чаа чуул тайылбырынын кичээли.

Номчуур.

68

Т.Д.Кызыл-оол «Бугага үстүртүпкен».

1

Тыва улустун база делегейнин алдар-сураглыг кижилеринин араганын хай-бачыдынын дугайында чугааларын ажыглап тургаш, бак чанчылдарнын дугайын кижилерге хандыр билиндирер дээн чогаалчынын бодалдары.        Араганын хай-бачыдынын дугайында чугааларын ажыглап тургаш, бак чанчылдарнын дугайын кижилерге хандыр билиндирери.

Башкынын тайылбыры. Ном-биле ажыл.

Чаа чуул тайылбырынын кичээли.

Чайын номнар номчуур.

69

Тыва критиканың дугайында билиг.

1

Тыва литератураны шинчилеп келгени болгаш амгы уези, критиктиг номнарнын ужур-дузазы.

Чечен чогаалдын тоогу-биле тудуш харылзаалыг болурунун дугайында чугаа: Тыванын Россияга эки тура-биле каттышканынын, сууржулганын, коллективизациянын, чырыдыышкыннын тыва литературанын темалар, идеялар, жанрлар талазы-биле байыырынга чаагай салдарлыг болганы.

Тыва литературанын эстетиктиг шынарынын куштелгени. ундезилекчи чогаалчыларга ийиги салгалдын салым-чаяанныг чогаалчыларынын немежип келгени. Чечен литературлуг критиканын ажыктыг болгаш халалыг бооп тыптып келгени. Литература шинчилээр эртемнин боттанганы, оон Тыва литературанын тоогузун «Тыва литературанын допчу очериги», «Тыва литература. Допчу тоогузу», «Тыва литературанын тоогузунун очерктери» деп номнарда унелеп, туннеп коргени.        . А.Калзаннын «Литература болгаш амыдырал», «Озумнернин демдектери», Д.Кууларнын «Тоогу болгаш амгы уе», М.Татаринцеванын «Тывага литература шогумчулелдиг бодалдарынын боттанганы», З.Самданнын «Аас чогаалындан литератураже», Ч.Чулдумнун «Номчукчунун эскериглери», Ч.Серен-оолдун «Чогаал дугайында демдеглелдер».

Башкынын тайылбыры. Ном-биле ажыл.

Туннел кичээл.

Крититиг статьялар тывар.

70

Туннел кичээл.

1

Чыл дургузунда ооренген чогаалдарга хамаарыштыр сактыышкыннар.

Ном-биле ажыл.

ЧСК.

Сонуургаан чогаалдарын номчуур.

70