Единое республиканское тестирование в 9 классе
материал для подготовки к егэ (гиа, 9 класс) на тему

                                  Миннулина Алсу Басыровна

МБОУ “Поповская СОШ”

Село Поповка

Бавлинский район

Республика Татарстан

Учитель  татарского языка и литературы

Единое республиканское тестирование  по  ТАТАРСКОМУ ЯЗЫКУ для  обучающихся,  изучающих татарский язык    в  русских  группах(23) общеобразовательных  учреждений   с  русским  языком  обучения

Инструкция  по  выполнению  работы

       Тест  по  татарскому  языку  состоит  из  четырех  разделов,  включающих  38  заданий.  Раздел 1 (задания  по  аудированию)  включает  8  заданий на  понимание  аутентичных  текстов (задания1-8). Рекомендуемое  время  на  выполнение  данного  раздела – 30  минут.  Раздел 2 (задания по чтению) включает  в  себя  9 заданий (9-17). Рекомендуемое время  на  выполнение  данного  раздела – 30  минут.  Раздел  3  (задания  по  лексике  и  грамматике)  состоит  из 15  заданий (18-32). Рекомендуемое  время  на  выполнение – 30  минут.  В  разделе 4 (задания  по  письму)  состоит из двух частей.      В  заданиях  33-37необходимо  написать  реплики  в  соответствии  с  заданной  речевой  ситуацией.Рекомендуемое время  на  выполнение -20минут.   В задании 38 предлагается написать личное письмо. Рекомендуемое время на выполнение -40минут.                                          

                                                         Желаем  успеха!

    Текстларны  игътибар белән  тыңлагыз.  Терәк  сүзләргә игътибар  итегез.  Җавабыгызны  тикшергәч  кенә,  бланкка  билгеләгез.  Тыңлап  аңлау  өчен  текстлар.

    Сейчас  Вы  будете   выполнять  задания  по  аудированию. Каждый  текст  прозвучит  2  раза.  После  первого  и  второго  прослушивания  у  Вас  будет  время  для  выполнения  и  проверки  заданий.  Все  паузы  включены  в  аудиозапись.  Остановка  и  повторное  воспроизведение  аудиозаписи не  предусмотрены.

Задание  1

     Вы  услышите  четырее  коротких  диалога,  обозначенных  А,Ә,Б и В.  Определите,  где  происходит  каждый  из  этих  диалогов.  Используйте  каждое  место  действия  из  списка  1-5  только  один  раз.  В  задании  есть  одно  лишнее  место  действия.  Вы  услышите  запись  дважды.  Занесите  свои  ответы  в  таблицу.

У  Вас  есть  20  секунд,  чтобы  ознакомиться  с  заданием.

Диалог А.
А: Сәлам,дустым!
Ә: Сәлам!
А: Хәлләр ничек?
Ә: Яхшы,рәхмәт. Ә син нихәл?
А: Ярыйсы. Хәзер бездә нинди дәрес була?
Ә: Рус теле дәресе.
Диалог Ә.
А: Исәнмесез,Гөлнур апа!
Ә: Исәнме,Айгөл!
А: Сездә Г.Тукай китаплары бармы?

Ә: Әйе,бар. Шушы китап ярыймы?
А: Ярый.
Ә: Йөз егерме сум.
А: Ярый,алам.
Диалог Б.
А: Хәерле көн,Асия Айратовна!
Ә: Хәерле көн!
А: Рәхим итем,миңа токмачлы аш һәм компот бирегезче.
Ә: Рәхим итегез.
А: Рәхмәт.
Ә: Ашыгыз тәмле булсын!
Диалог В.
А: Гафу итегез, “Беренче театр” спектакле кайчан була?
Ә: Егерменче декабрьдә.
А: Бу спектакльгә билетлар бармы?
Ә: Бар.
А: Ике билет бирегез әле.
Ә: Яхшы.

Задание 2

     Вы услышите  пять  высказываний.  Установите  соответствие  между  высказываниями  каждого  говорящего  А-Г и утвеждениями, данными  в  списке 1-6. Используйте каждое утверждение из списка 1-6  только  один  раз. Вы услышите  запись  дважды.  Занесите  свои  ответы  в  таблицу.  У  Вас  есть  30  секунд, чтобы  ознакомиться  с  заданиями.

Сөйләүче А
      Гөлшатның сары башмаклары бар. Сап-сары. Сары күбәләк кебек алар. Их,матурлар да! Башмаклар аякка кию белән җырлый башлыйлар: шыгыр-шыгыр,шыгыр-шыгыр.

Сөйләүче Ә
      Бөтен балалар Гөлшатның аягына карыйлар.
      Бик-бик кадерле бүләк алар. Әтисе Гөлшатка Мәскәүдән алып кайткан ул сары башмакларны. Ә аның әтисе-танкист.

Сөйләүче Б
      Гөлшат аларны киде дә беренче көнне үк Ләләгә күрсәтте. Ничек күрсәтмәсен,Ләлә-Гөлшатның иң якын дусты бит. Күрше бүлмәдә генә тора. Алар икесе бергә бакчага баралар. Шулай бергәләшеп кайталар да. Кайткач,курчаклы уйныйлар.

Сөйләүче В
      Ләләнең дә әтисе-фронтта. Исән генә булсын. Әтисе Ләләгә дә шыгырдавыклы башмаклар алып кайтыр әле.

Сөйләүче Г
      Ә менә Гөлшатның әтисе кайтты да инде. Әтисе белән бергә өйгә бәхет,шатлык нурлары кайтты. Ул кайткач,өй эче дә бөтенләй яктырып китте кебек. Әллә әтисенең медальләре шулай яктырта инде өйне,әллә кояш.

Задание  3 – 8

     Вы  услышите  разговор  двух  друзей.  В  заданиях  3 – 8  обведите  цифру,  1,2 или  3,  соответствующую  выбранному  Вами  варианту  ответа.  Вы  услышите  запись  дважды.  У  Вас  есть  60  секунд,  чтобы  ознакомиться  с  заданиями.

Алсу: Сәлам,Марат!

Марат: Исәнме,Алсу!

Алсу: Марат,сез татар әдәбияты дәресендә нинди язучыларны өйрәнәсез?

Марат: Г.Тукай, М.Җәлил, А.Алиш турында укыйбыз.

Алсу: Аларның әсәрләрен укыйсызмы?

Марат: Әйе, Г.Тукайның бик кызыклы әсәрләре бар.

Алсу: Сөйлә әле.

Марат: Яхшы,тыңла. “Су анасы” әкиятен сөйлим. Җәйге матур эссе көндә бер малай су коена.
Алсу: Берүзе коенамы?

Марат: Әйе. Чәчрәтә,уйный,чума,башы белән суны сөзә. Шулай итеп,бер сәгать ярым су керә.

Алсу: Шуннан нәрсә була?

Марат: Шуннан соң судан чыга,тиз-тиз киенә. Бервакыт,китәм дигәндә,төште күзе басмага.

Алсу: Кемне күрә басмада?

Марат: Басмада бер куркыныч хатын утырган,кулында алтын тарак. Шул тарак белән утыра чәчен тарап.

Алсу: Малай посып карап торамы?

Марат: Әйе,тын да алмыйча тора,куркып кына,тешен кысып.

Алсу: Аннан соң нәрсә булды?

Марат: Чәчен үргәч,суга сикерде,чумды да китте,тәмам юк булды.

Алсу:  Малай кайтып киттеме?

Марат: Малай әкрен генә басмага килә.Тарагы басмада калган,малай алтын таракны алды да авылга чаба,алны,артны күрмичә.

Алсу: Теге хатын артыннан чабамы?
Марат: Әйе. Малай артына борылып караса,Су анасы артынна чаба.
Алсу: Су анасы малайны куып тотамы соң?
Марат: Юк. Малай өйгә кайта да: “Әни,алтын тарак таптым!Сусадым,ардым,әни,мин бик озак чаптым!”-ди.
Алсу: Әкиятнең ахыры ничек бетә соң?
Марат: Кояш бата. Малай йокларга ята. Шулвакыт: Шык та шык!-кемдер тәрәзәгә чертә. Әнисе тора да: “ Ни кирәк?Кем бу? Кара төндә вакытсыз кем йөри?-ди.
Алсу: Су анасы нәрсә ди?
Марат: -Су анасы мин,китер,кайда минем алтын тарак? Бир!Көндез алып чапты синең улың карак!-ди.
Алсу: Әнисе таракны бирәме?
Марат: Әнисе тиз генә таракны  эзләп табып,тышка ата һәм тәрәзәне ябып куя.
Алсу: Әнисе улын орыштымы соң?
Марат: Әйе. Малай сүз бирә шундый эш артык эшләмәскә.

                                                                       1бүлек

Ответом к заданиям 1-8 является последовательность цифр, запишите ее в бланке ответов №1 справа от номера соответствующего задания,начиная с первой клеточки. При переносе ответа на бланк следует указать только эту последовательность, без запятых, пробелов и прочих символов.Каждый символ пишите в отдельной клеточке в соответствии с приведенными образцами

1  Вы  услышите  четыре  коротких  диалога,  обозначенных  А,Ә,Б и В. Определите,  где  происходит  каждый  из  этих  диалогов.  Используйте  каждое  место  действия  из  списка  1-5  только  один  раз.  В  задании  есть  одно  лишнее  место  действия.  Вы  услышите  запись  дважды.  Занесите  свои  ответы  в  таблицу.

1.Кибеттә

2.Мәктәптә

3.Ашханәдә

4.Кассада

5.Театрда

Ответ:

2  Вы  услышите  пять  высказываний.  Установите  соответствие  между  высказываниями  каждого  говорящего  А-Г  и  утверждениями,  данными  в  списке  1-6.  Используйте  каждое  утверждение  из  списка  1-6   только  один  раз.  В  задании  есть  одно  лишнее  утверждение.  Вы  услышите  запись  дважды.  Занесите  свои  ответы  в  таблицу.

1. Сөйләүче Ләләнең әтисе фронтта булуы турында әйтә.
2. Сөйләүче сары башмакларны әтисе алып кайтканы турында әйтә.
3. Сөйләүче башмакларны дустына күрсәтүе турында әйтә.
4. Сөйләүче Гөлшатның әтисе кайтуы турында әйтә.
5. Сөйләүче Гөлшатның сары башмаклары турында әйтә.

      6    Сөйләүче Гөлшат белән Ләләнең мәктәптә укыганнары турында әйтә. 

Ответ:

3. Татар әдәбияты дәресендә ... әсәрләрен өйрәнәләр.

1. Ш.Галиев
2. Г.Тукай
3. Г.Ибраһимов

4. Г.Тукайның ... әкиятен тыңла.

1. “Су анасы”
2. “Шүрәле”
3. “Кәҗә белән сарык”

5. Җәйге матур эссе көндә ... су коена.

1. бер бала
2. бер кыз
3. бер малай

6. Малайның күзе төшә ... .

1. елгага
2. су буена
3. басмага

7. Малай ... ала да авылга чаба.

1. көмеш таракны
2. алтын таракны
3. тимер таракны

8. Йокыдан ...  тора да таракны тышка ыргыта.

1. малай
2. әтисе
3. әнисе

По окончании выполнения заданий 1-8 не забудьте перенести свои ответы в бланк №1. Для заданий 1-8 поставьте знак  “x» в клеточку,номер которой соответствует номеру выбранного Вами ответа.

                                                           2  нче  бүлек

Сөембикә манарасы – Казанның иң күренекле архитектура истәлеге.Манараның гомуми биеклеге 58 метр, Казансу елгасыннан 70 метр. Ул җиде катлы манарадан тора.Аның өстәге өлешендә күзәтү өчен җайланган тәрәзәләр бар. Манараның очында алтынланган ярымай балкый.

   Манараның исеме Сөембикә ханбикә исеме белән бәйле.Ул безнең чорга тарихи язмалар,легендалар.бәетләр аша килеп җиткән һәм хәзер дә халык күңелендә яши.

    Сөембикә искиткеч гүзәл.матур ханбикә була. Аның матурлыгы турында Иван IV ишетә.Аңа Мәскәү патшабикәсе булырга,ягъни үзенә хатын булырга тәкъдим итә. Ләкин Сөембикә риза булмый.

    Дошман шәһәрне камап ала. Сөембикә, шәһәрне саклап калу өчен,барлык манаралардан да биек булган яңа манара төзүне таләп итә. Шул очракта гына патшага кияүгә чыгарга риза булачагын белдерә.җиденче көнне манара төзелеп беткән. Әмма Сөембикә яраткан шәһәреннән,халкыннан аерылырга теләми һәм, манараның иң югаы өлешенә күтәрелеп,түбәнгә сикерә.

 9 Сөембикә манарасы – Казанның иң күренекле архитектура истәлеге.

1. текстка туры килә      2) текстка туры килми      

10 Манараның гомуми биеклеге 50 метр.

1)текстка туры килә      2) текстка туры килми        

11 Манараның очында йолдыз ялтырый.

          1)текстка туры килә      2) текстка туры килми        

12 Манараның исеме Ханбикә белән бәйле.

          1)текстка туры килә      2) текстка туры килми        

13 Сөембикә искиткеч гүзәл,матур ханбикә була.

           1)текстка туры килә      2) текстка туры килми        

14 Сөембикә образы халык күңеленә бик якын.

           1)текстка туры килә      2) текстка туры килми        

15 Сөембикә Казан патшабикәсе булырга тәкъдим итә.

           1)текстка туры килә      2) текстка туры килми        

16Сөембикә манарасы җиде каттан тора.

          1)текстка туры килә      2) текстка туры килми        

17   Прочитайте  тексты  и  установите  соответствие  между  заголовками  1-6  и  текстами  А-Д.  запишите  свои  ответы  в  таблицу.  Используйте  каждую  цифру  только  один  раз.  В  задании  есть  один  лишний  заголовок.

 Получившуюся последовательность цифр запишите в бланк ответов№1 справа от номера соответствующего задания,начиная с первой клеточки. При переносе ответа на бланк следует указать только эту последовательность, без запятых, пробелов и прочих символов.Каждый символ пишите в отдельной клеточке в соответствии с приведенными образцами.

1.Доктор Айболитның киңәше

2.Куян белән Тиеннең сөйләшүе

3.Доктор Айболитның өенә килүләре

4. Кызның аяклары авырта

5.Кыз итекләрдән туйган

6.Куян кызына киез итекләр алып кайтып биргән

7.Куян кызы киез итекләрен бер дә салмый икән

А. Бер соры куянның үзе төсле зур колаклы, бик иркә, бик кадерле бер кызы булган.Ул аны бик ярата икән. Беркөнне Куян  иркә кызына өр –яңа киез итекләр алып кайтып биргән.

Ә. Кызы бу бүләккә бик шатланган. Әнисенә рәхмәт әйткән. Хәзер инде ул яңа киез итекләр киеп, рәхәтләнеп йөри икән. Ләкин Куян кызы җылы итекләрдән бик тиз туйган,әнисеннән аны яшергән. Әнисе итекләрне кигезә,ә ул сала икән.Әнисе кигезә ,ә ул салган,әнисе тагын кигезгән,ә ул тагын салып ташлаган.

Б. Карда да, бозда да яланаяк йөгерә кән.Бер көн шулай йөгергән, икенче көнне шулай яланаяк йөргән,өченче көнне шулай инде ,аксый –аксый, әнисе янына килгән.

_Әни,әни, мнем аягым авырта! –дигән. Әнисе аның аякларына караган да аптыраган. Кызның аягы шешкән.

В. Шулвакыт нәрсәдер кычкырган.Куян агач башында Тиенне күргән.Ул куянга болай дигән:

  _Кайгырма, туганкай, йомшак Куянкай,кызыңның  аягын  бик тиз төзәтеп була. Моның өчен Доктор Айболитка барырга,аңардан киңәш сорарга кирәк,-дигән.

Г.Менә алар Доктор Айболитның өенә килгәннәр.Доктор Айболитның эше бик күп икән, аңа урманнан төрле Хайваннар дәваланырга килгәннәр.Куян кызын доктор бүлмәсенә алып кергәннә.

Д.Доктор Айболит Куян кызының аягына дарулар сөрткән һәм киңәш биргән:

          - Аягың төзәлгәч, киез итекләрне салкын көннәрдә бер дә салма, сүзне тыңла, тагын начар хәлгә калма,-дигән.

По окончании выполнения заданий 9-17 не забудьте перенести свои ответы в бланк ответов №1.

17  биремнәрен  үтәгәндә,  текстка  игътибарлы  булыгыз.  Җавап  җөмләләре  текстта  бирелгән.  Аларны  табыгыз.

                                                      3  нче  бүлек

Ответы на задания 18-32 запишите в бланке ответов№1 справа от номера соответствующего задания, начиная с первой клеточки. Каждый символ пишите в отдельной клеточке в соответствии с пиведенными образцами.

18

19

20

21

22

23

24

25

26-32  биремнәрендә   сүзләрне  кирәкле  грамматик  формада  куярга  кирәк.  Бу  сүзләр  ияреп  килгән  сүзләргә  игътибар  итегез.  Ия  белән  хәбәрнең  ярашуын  онытмагыз.

26

27

28

29

30

31

32

По окончании выполнения заданий 18-32 не забудьте перенести свои ответы в бланк ответов №1.

26-32  биремнәрендә  сүз  тамыры  бирелгән.  Алардан  башка  сүз  төркеменә  караган  сүзләр  ясарга  кирәк.  Сүзләрне  җөмләдә  кирәкле  формада  куярга  онытмагыз.

                                                              4  нче  бүлек

  Сөйләм  ситуациясенә  туры  килгән  репликаларны  языгыз.

33.  Спросите у друга (подруги) как у него (нее) дела?
34.  Сообщите друзьям, что вы ходили вчера в театр
35. Предложите другу (подруге) пойти на кружок.

       36   Поинтересуйтесь у библиотекаря,  о чем это книга.

       37  Поздравьте друга (подругу) с победой на олимпиаде.

 33-37  биремнәрен  үтәгәндә,  үзегезгә  таныш  сүзләрне  кулланып  языгыз.  Биремне  тәрҗемә  итәргә  кирәкми.  Таныш  булмаган  сүзне  синонимы  белән  алыштырыгыз.

Ситуациягә  туры  килмәгән  реплика  тикшерелми.

 38 Сез  татар  дустыгыздан  хат  алдыгыз.  Шушы  сорауларга  җавап   биреп,  аңа  хат  языгыз.  Язма  эшегез  80  сүздән  торырга  тиеш.

.......Миңа татар теле дәресләре ошый. Татар теле дәресләрендә без татар язучылары һәм шагыйрьләре белән танышабыз. Минемчә, Татарстан Республикасында яшәгәч, татар телен һәркем белергә тиеш.

 ......Мәктәптә сиңа нинди фәннәр ошый? Син нәрсәләр белән кызыксынасың?

.

   38 биремен  үтәгәндә  терәк  текстка  таяныгыз,  сорауларга  җавап  языгыз.  Хатның  башлам  һәм  йомгаклау  өлешләре  (адресаты  һәм  язучысы)  булырга  тиешлекне,  этикет  нормаларын  онытмагыз

                                Җаваплар (ответы)

Задание 1

Задание 2

Задания 3-8

Задания 9-16

Задание 17

18-25

26-32