Ойлымаш ужаш- влак урок 6класс
план-конспект урока (6 класс) по теме

Ойлымаш ужаш-влак.

(Ойлымаш ужаш-влакым иктешлыше урок- модыш. 6 класс)

Цель: ойлымаш ужаш-влак нерген шинчымашым ушештараш, пенгыдемдаш да иктешлаш; кутырымо да возымо йылмыште ойлымаш ужаш-влакым чын кучылт моштымым умбакыже вияндаш; шочмо мландым, шочмо элым йораташ кумыландашш, тудын верч тургыжланаш да вуйын шогаш туныкташ.

Кучылтмо материал: почеламут да муро сборник, таблице, картычке, сурет-влак, презентаций.

                                  Урок радам.

Поро кече, йоча-влак! Тетрадьдам почса: числам да темым возена.

     Таче ме могай ойлымаш ужаш-влакым тунемынна, мо дене нуно ойыртемалтыт, йылмыштына могай верым налыт да кузе кучылталтыт  - ушештарен да иктешлен толшаш улына. Тидым шукташ мыланна кок командым ышташ кулеш. (Келшеда?) (Келшена!)

Айста  командирыштым ойырена. Колан тиде рольым пуэна? (Лумым каласат)

  Кузе  командыдам лумдеда? ( «Кече», «Айвика»)

Тендан задачыда: мом палымыдам шарналташ, тудым кулеш семын кучылт мошташ, икте-весылан полшаш. Тыгак мемнан пашанам тергыше –влак лийыт, акым пуат , кузе ме марий йылмынам палена.

            Мый тыланда йодышым пуэдем, а те вигак вашештышаш улыда, кудо команде чулымрак да талырак. Тугеже, пашалан пижына веле.

Мо тугай морфологий? (Ойлымаш ужаш-влакым тунемме йылме наукын ужашыже)

1. Морфологий кок тушка ойлымаш ужаш-влак гыч шога. Могай тиде тушка? (Самостоятельный да служебный ойлымаш ужаш-влак)
2. Самостоятельный ойлымаш ужаш-влак тушкаш мо пура?(Лум мут, пале мут, чот мут, олмештыш мут, глагол, наречий, онартыш мут.)
3. Служебный ойлымаш ужаш-влак радамыш мо пура? (Почеш мут, союз, частице.)
4. морфологийыште эше ик тушкам ойырат. Тиде могай ойлымаш ужаш? (Междометий)
5. Ме таче кече марте могай ойлымаш ужаш-влакым келгын шмленна?

         Ончыч «Лум мутым»  шарналтена.

         1 – ше команде. Мемнан Марий Элна мотор пуртусшо, ужар чодыраже, канде ерже да пашаче калыкше дене чаплана

2-шо команде. Илышыште шочмо йылмын верже, кулешлыкше нерген шуко ойлат да возат.

а) предложений-влакым член да ойлымаш ужаш дене лончылаш;

б) предложенийла гыч лум мут-влакым возен лукташ да ойлымаш ужаш семын лончылаш.

                                   «Пале мут»

           Ужам нолталтше ку порт-влакым,

           Кугу заводым, фабриклам.

            Ом уж тетла лавырам да лакым –

            Асфальт сылнештыш уремлам.

           Сылне семым муын шум-кылемже,

           Сорал олам моктен мура.

           Ужар столица мый денемже

           Шумбел авам гай кутыра.

(Почеламутышто пале мут-влакым возен лукташ да танастарыме ден превосходный степень-влакым  ыщташ)  

« Чот мут»

1.   Мо тугай чот мут?

2.  Чот мутын мыняр тушкаже уло, да кузе тудо ышталтеш?

Команде гыч 1 ен дене лектын, чот мутым падеж дене лончылат.

  Икте                                           кокыт  

22, 1941, 1418, 1945, 9, 2005, 60.(пуымо чот мут – влак дене  предложенийым чонаш)

Физкультминутка семын.                  

«Олмештыш мут»

1-ше командылан

Ик менгет, кок менгет,

Кайышаш корно кужу вет.

Тынар корным толмеке,

Яра ом кай мый монго.

Ала-молан ош шовычым

Эре пидаш йоратем.

Ала-молан «визытаным»

Эре налаш йоратем.

   Муралтем мо, йолташем,

Шушкалтем  мо, йолташем?

Мыят тыйын семынетше

Кушталтем мо, йолташем.

2-шо командылан

Мый мурашат йоратем,

Мый шушкашат йоратем.

Йолташем – влак , ида сыре.

Веселитлаш йоратем.

Тау лийже сур кукулан

Садыш толын мурымыжлан.

Тау лийже гармонистлан

Мемнам куштыктымымыжлан

Сита ынде мурышым,

Сита ынде куштышым.

Тыгай сае мурыж дене

Чылан куштен ончынешт

(Заданий: команде-влак калык мурым муралтат, олмештыш мутым кычалыт)

«Наречий»

1-ше командылан йодыш

Мо тугай наречий?

2-шо командылан йодыш

Наречийын могай тушкажым паледа?

Заданий: текстыште наречий-влакым муаш да нунын тушкашт дене чумыраш: верым ончыктышо, жап наречий, кузе лиймым ончыктышо наречий.

Орын, умбалне, лум, пушенге ву        йышто, южгунам, лишке, шонгыен, пелен, тыманмеш, шыжым, шудырла, кенеж, уремыште, писын, улно, кенежым,

 чулымын, урок, эрдене, тале, пайрем.

Иктешлымаш:

 Айста нигунам огына мондо:

• Лум мут предметым ончыкта.
• Пале мут предметын палыжым ончыкта.
• Чот мут предметын мыняр улмыжым, радамжым да числажым рашемда.
• Олмештыш мут лум мут, пале мут, да чот мут олмеш кучылталтеш.
• Наречий действийын, прдметын палыжын да вес признакын признакшым ончыкта.

Чыла нине ойлымаш ужаш-влак предложенийыште кулеш верым налыт, мемнан йылмыштына кумдан кучылталтыт.

    А ынде чылалан тыгайрак монго паша: турло ойлымаш ужаш-влакым кучылтын, тачысе паша  нерген заметкым возаш.