"Туган ягым - илһам чыганагым"
элективный курс (7 класс) по теме

Татарстан Республикасы Әлки  муниципаль районы

“Яңа Салман урта гомуми белем бирү мәктәбе”

 муниципаль бюджет белем бирү учреждениесе

Туган ягым – илһам чыганагым

татар теленнән электив курс программасы

                                                 Автор: I квалификацион категорияле        

                                                     татар теле һәм әдәбияты укытучысы

                                                     Рәхмәтуллина Г. И.

  2013 нче ел

Эчтәлек

1. Аңлатма язуы...................................................................................................4-5
2. Программаның максаты, бурычлары, укучыларның белемнәренә куелган  

таләпләр………………………………………………………………..............6

3. Календарь-тематик план............................................................................... 7- 9
4. Курсның  эчтәлеге........................................................................................9-13
5. Максатка ирешү һәм бурычларны үтәү өчен эш алымнары………………................................................................................14

 6.  Нәтиҗәлелек...............................................................................................15-16

 7.  Кулланылган әдәбият...................................... ..........................................17-18

.

Предмет: татар теле (рус мәктәбенең татар төркемнәре өчен).

Татар теленнән электив курс гомуми белем бирү мәктәбенең 8 – 9 нчы сыйныф укучылары өчен исәпләнгән.

Программаның үтәлү срогы: 34 сәг.

Программага карата кыскача аннотация:  татар теленнән электив курс гомуми белем бирү мәктәбенең 8-9 сыйныф укучылары өчен тәкъдим ителә.“Туган ягым – илһам чыганагым” дип исемләнгән  электив курсны актуаль дип саныйм, чөнки ул    укучыларга аралашу өчен тотрыклы булган белем һәм күнекмәләр алуны тәэмин итә. Әлеге курс  укучыларның тема буенча  сөйләм телләрен камилләштерә, иҗади мөмкинлекләрен ачарга ярдәм итә, танып белү чикләрен киңәйтә, сөйләм культурасы тәрбияли.

Аңлатма язуы

Хәзерге чорда фәннәрне укыту эчтәлеген әйләнә - тирәбездәге чынбарлыкка бәйләү,   балаларны татар халкының милли мәдәниятенә, тарихына, гореф - гадәтләренә тарту; укыту тәрбияләү эшләрен җирле милли үзенчәлекләрне, туган якның табигый - географик шартларын исәпкә алып планлаштыру “Татарстан Республикасының дәүләт теле буларак татар теле” дигән уку предметы дәүләт укыту стандартының милли төбәк компонентының башлангыч нигезләре булып санала. Укыту эчтәлеген регионлаштыру, икетелле шәхес модельләре - МТКның эчтәлеген формалаштыруда иң әһәмиятле мәсьәләләр.      

Татар телен укыту методикасында телне аны өйрәнүчеләрнең этнокультурасы белән бәйләнештә укытуны  нәтиҗәле алым дип саныйм, чөнки  бер туфракта туып үсүче, бер Ватан берләштерүче кардәшләренең телен уртак хәзинә буларак өйрәнү укучыларга татар телен өйрәнүгә өстәмә стимул бирә.

Курсны өйрәнгәндә, укучылар тарафыннан интеллектуаль һәм эмоциональ эшчәнлек төрләре файдаланыла. Мәсәлән, тема буенча эшләгәндә укучылар татар теле дәресләрендә алган белемнәрен файдаланалар, шул ук вакытта белемнәрен тирәнәйтәләр һәм яңа белемнәр алалар. Алган белемнәрен практик дәресләрдә иҗади файдалану укучыларга әхлакый канәгатьлек бирә, алга таба предметны өйрәнүгә кызыксыну уята һәм эмоциональ кәеф тудыра.    

Туган төбәк белән бәйләнешле материаллар   җирле халкының эстетик идеалларын, әхлак кануннарын дөрес аңлату, алар белән горурлану хисе тәрбияләү, иҗади фикерли белергә өйрәтүдә гаять әһәмиятле урын тоталар. Шуны истә тотып, программага милли бәйрәмнәр һәм гореф-гадәтләр турында өстәмә мәгълүмат бирү кебек дәресләр дә кертелә.

Укучыларның шәхси эшчәнлегенә күбрәк игътибар  ителә.  Сингапур методикасына нигезләнеп эшләү алымнары куллану да уңай нәтиҗә бирәчәк. Дискуссияләр, сораулар, җаваплар, кыска комментарийлар, аннотацияләр дәресләрне төрләндерәләр, кызыклырак итәләр. Хәзерге заман укучылары белән эшләүнең төп алымы  ИКТ куллануны күздә тота. Мультимедиа, презентация, интерактив такталар куллану  укучыларның өйрәнелә торган фәнгә кызыксынуын арттыра; темага карата индивидуаль һәм төркемнәрдә проектлар яклау -  балаларның иҗади сәләтләрен, мөстәкыйльлекләрен үстерү өчен иң нәтиҗәле алымнарның берсе. Шуны истә тотып, һәр теманы йомгаклау укучыларның үзләре эшләгән проектларны яклау  белән төгәлләнә. Чыгышларга карата укучылар мөнәсәбәтләрен белдерәләр, әңгәмә коралар.   Боларның бөтенесе программа  буенча куелган максатка ирешүне тәэмин итә дип саныйм.

 Программаның максаты: укучыларның “Туган ягым – илһам чыганагым” темасы буенча монологик һәм диалогик сөйләм телләрен үстерү, тирәнәйтү; сүз байлыгын арттыру,  туган якны өйрәнү темасы буенча эзләнү - проектлау эшчәнлеген формалаштыру; туган якны, төбәкне, аның табигатен, иҗатын өйрәнү аша укучыларны рухи яктан бай, иҗади сәләтле итеп тәрбияләү.

 Төп бурычлары:  

•  “Туган ягым – илһам чыганагым” темасы буенча алган белемнәрне сөйләм эшчәнлегендә куллануны тәэмин итү;  
•  кирәкле мәгълүматны сайлау, анализлау, системага салу, гомумиләштерү кебек күнекмәләр  формалаштыру;
• укучыларның логик фикерләү сәләтләрен үстерү, мөстәкыйль эшләү күнекмәләрен камилләштерү;
• иҗади мөмкинлекләрен ачу;
• танып белү чикләрен киңәйтү;
• сөйләм культурасы тәрбияләү;
• әхлак тәрбиясе мәсьәләләрен хәл итү.

    Укучыларның белемнәренә куелган төп таләпләр.

Укучылар

-   төп мәгълүматны аерып укый, сорауларга җавап бирә һәм текстка карата сораулар куя белергә;  

- укыганның эчтәлеген кыскача сөйли белергә,  шуңа карата мөнәсәбәт белдерергә;

- проблемалы сорау куелган билгеле бер тема буенча  диалог төзи белергә;

- үзлектән текстлар белән эшли, тематик материал сайлап, билгеле бер модель буенча текст, хикәя төзергә;

- кирәкле төшенчәләрне һәм терминнарны куллана белергә тиеш.

Максатка ирешү һәм бурычларны үтәү өчен эш методлары һәм формалары:

• сөйләү;
• әңгәмә;
• экскурсия;
• фильмнар күрсәтү;

-                ИКТ куллану.

Эш формалары:

• дәрес –конференция;
• интеграль дәрес;
• практик дәрес;
• мультимедиа презентацияләре;
• тестлар үтәү;
• эшлекле уен;

• диспут;
• тренинг;

• очрашу.

Календарь-тематик план

                               Кулланылган әдәбият

Укытучылар өчен:

1.Ф.Ф. Харисов.Татар телен чит тел буларак өйрәтүнең фәнни - методик нигезләре. Казан  “Мәгариф” нәшрияты, 2002

2. А.Ш. Әсәдуллин. Татар сөйләме. 8 нче сыйныф. Казан, “Мәгариф” нәшрияты, 2002.

4. Ф. Хөсни. Ни әйтергә, ничек әйтергә. Казан “ Мәгариф” нәшрияты, 1978

5. Я. О. Туберовская. Картиналар янында кунакта. Казан, 1967

6. Р. Юсупов. Укучыларда сөйләм культурасы тәрбияләү. Казан, 1967.

 Интернет сайтлар

1.   http://www.kazan1000.ru/rus/

2.   http://www.archive.gov.tatastan.ru

3    http://mon.tatar.ru/

4.   http://www.kitap.net.ru

5.   http://www.tatar.museum.ru

6.   http://www.kamalteatr.ru

7.   https://edu.tatar.ru/page2593.htm/cors/

Укучылар өчен:

1. Ф.С. Сафиуллина, К.С. Фәтхуллова, Э.Н. Фёдорова. Татар теленнән имтиханга әзерләнәбез. Казан  “Мәгариф” нәшрияты, 2006

2. Р.З. Хәйдарова. Р.Л. Малафеева. Татарский 9кл. Казан “ Мәгариф” нәшрияты, 2008.

3. Әлкием, әллием - бәллием.   И. Газиз, Казан, 1996

Интернет сайтлар

1.  http://www.kazan1000.ru/tat/visit/kazan.htm

2. http://www.archive.gov.tatastan.ru

3.   http://www.tatar.museum.ru

Тест. Татарстан шәһәрләрен беләсезме?

1.Кайсы шәһәрне биш елга порты дип атыйлар?

а) Казан;

ә) Чаллы;

б) Яшел Үзән.

2.Казанда кайсы сәнгать бинасы М. Җәлил исемен йөртә?

а) опера һәм балет театры;

ә) яшь тамашачылар театры;

б) кызганыч, андый бина юк.

3. “Мунча ташы” театры кайда урнашкан?

а) Минзәлә;

ә) Түбән Кама;

б) Казан.

4.Казанда бөек шагыйребез Г. Тукай яшәгән кунакханә урнашкан урам:

а) Татарстан;

ә) Нариман;

б) Кремль.

5. Атаклы рус рәссамы  И.И.Шишкин кайда туган?

а) Алабуга;

ә) Яр Чаллы;

б) Мамадыш.

6.Татарстан республикасының кайсы шәһәрендә сәгатьләр җитештерелә?

а) Яшел Үзән;

ә) Биләр;

б) Чистай.

7. Атаклы  татар читекләрен  кайсы шәһәрдә тегәләр?

а) Кукмара;

ә) Түбән Кама;

б) Арча.

8. Татарстанның милли музее кайда урнашкан?

а) Казан;

ә) Татарстанда милли музей юк;

б) Бөгелмә.

9. Эре йөк машиналары кайда җитештерелә?

а) Алабуга;

ә) Яр Чаллы;

б) Казан.

10. Нинди шәһәрне “нефтьчеләр шәһәре” дип атыйлар?

а) Зәй;

ә) Әлмәт;

б) Норлат.

     Инструкция.

     Эшне башкарыр алдыннан игътибарлы булыгыз:  

     1. Сорауга җавап бирер өчен сезнеңчә дөрес булган җавапның вариантын түгәрәккә әйләндереп алыгыз.

     2. Тестны башкарыр өчен 15 мин. вакыт бирелә.  

     3. Һәр дөрес җавап өчен сез 10 балл алачаксыз, ә дөрес булмаган җавап өчен – 0 балл.

      Максималь балл  – 100.

      Уңышлар сезгә!

      Бәяләү системасы.