Рабочая программа 8 класс к учебнику Хайдаровой.
рабочая программа (8 класс) по теме
Программа по тат.языку к учебникам Хайдаровой Р.З. для учащихся 8 класса
Скачать:
| Вложение | Размер |
|---|---|
 tat8kl.doc | 451.5 КБ |
Предварительный просмотр:
Аңлатма язуы
Эш программасы статусы
Программа нигезенә Россия, Татарстан Мәгариф һәм фән министрлыкларыныӊ мәктәпләрдә урта һәм тулы белем алу стандартлары(“Рус мәктәпләрендәге рус төркеме укучыларына татар теленнән гомуми белем бирүнең стандарты” Казан, 2005) салынды, ТР Мәгариф министрлыгы тарафыннан расланган (Р. З. Хәйдәрова, Р. Л. Малафеева «Коммуникатив технология нигезендә рус телле балаларга татар теле һәм әдәбият укыту программасы. 1-11 нче сыйныфлар» Казан, «Мәгариф», 2011 ел) программага, 8 нче сыйныф ѳчен Р. З. Хәйдәрова, Р. Л. Малафеева тарафыннан эшләнгән (Казан, Мәгариф, 2008), ТР Мәгариф министрлыгы тарафыннан тәкъдим ителгән дәреслеккә нигезләнеп тѳзелде. Укыту планында 8 нче сыйныфта татар теленнән атнага 3 сәгать бирелә. Программа тел өйрәтү процессында методик стандарт итеп кабул ителгән коммуникатив технология нигезендә укыту принципларын исәпкә алып төзелде.Телнең грамматик нигезләрен өйрәнеп, сөйләм телен үстерүгә зур игътибар бирелә.Тәкъдим ителә торган программада татар теленә өйрәтүнең максатлары, аралашу ситуацияләре, проблемалары буенча сөйләм үрнәкләре, грамматик материал, һәм лингвистика күләме күрсәтелде.
Эш программасы структурасы
Татар теленеӊ эш программасы ѳч ѳлештән тора: аӊлатма язуыннан, тѳп бүлекләрне, белем һәм күнекмәләрне үз эченә алган программаныӊ эчтәлегеннән, укучыларныӊ әзерлек дәрәҗәсенә таләпләреннән.
Эш программасыныӊ эчтәлеге
Рус телендә сѳйләшүче балаларга татар теле укытуныӊ тѳп максаты һәм бурычлары:
- татар сѳйләмен тыӊлап аӊларга күнектерү, татар балалар әдәбиятыныӊ күренекле язучылары, аларныӊ иҗаты белән таныштыру;
- татар этикеты тәгъбирләрен кертеп, бирелгән ситуация буенча диалогик сѳйләм оештырырга ѳйрәтү;
- программада күрсәтелгән лексик темалар буенча телдән яки язмача монологик сѳйләм булдыруга ирешү;
- карап чыгу, танышу, ѳйрәнү, эзләнү максаты белән уку тѳрләрен кулланып, тѳрле жанрдагы текстларны аӊлап уку күнекмәләрен үстерү;
- татар теле дәресләрендә алган белемнәрне әдәби әсәрләр уку аша ныгыту, сѳйләмдә куллану, тәкъдим ителгән текстларны яттан ѳйрәнү;
- фразеологик берәмлекләрнеӊ, мәкальләрнеӊ рус эквивалентларын табарга һәм чагыштырырга ѳйрәтү;
- татар телендәге сѳйләмне фонетик, лексик, грамматик яктан дѳрес тѳзергә күнектерү;
- татар халкыныӊ фән, мәгариф, сәнгать, мәдәният ѳлкәсендәге казанышлары, күренекле шәхесләре белән таныштыруны дәвам итү;
- халыкларныӊ үзара аӊлашып, тату яшәвенә омтылыш тәрбияләү.
Дәреслек - Р. З. Хәйдәрова, Р. Л. Малафеева. 8 нче сыйныф .Казан, Мәгариф, 2008 ел.
Барлыгы-102 сәгать, атнага – 3 сәгать.
Контроль эшләр саны:
Язма эшләр төре | 1 нче чирек | 2 нче чирек | 3 нче чирек | 4 нче чирек |
Контроль язма эш | 2 | 1 | 1 | 1 |
Сүзлек диктанты | 2 | 1 | ||
Тест | 1 | 1 | 2 |
Программаның тематик эчтәлеге. 8 нче сыйныф (102 сәг)
Коммуникатив максат | Якынча сөйләм үрнәкләре | Сүзләр һәм сүзтезмәләр |
Күп укыган – күп белер (22 сәг.) | ||
“Яхшы уку җиңелме?” проблемасы буенча сөйләшү. “Яхшы уку һәм яхшы яшәү” проблемасы буенча фикер алышу. Интернет аша үз белемеңне күтәрү турында сөйләшү. Татарстанның Милли китапханәсе турында сөйли белү. | Яхшы уку өчен үзеңә күп таләпләр куярга кирәк: дәрестә игътибарлы булырга, көн дә өй эшен эшләргә кирәк. Өй эшен күчерергә ярамый. <...> Яхшы яшәү өчен яхшы уку кирәкме? Минемчә, ... . Син интернет белән дусмы? Рефератка материалны интернеттан алдым. Татарстанның Милли китапханәсе Казанда урнашкан. <...> | Өлгерә, соңга кала, җитешә, иртәрәк, арый, сүз бирә, сүзендә тора, оныта, вакытында, борчыла, тантаналы, узды, бүлек, ялгышты, хәзинә, ком-пьютерлаштырылган, аралаша, килешү, аңлатмалы сүзлек, мәдрәсә, фарсы, гарәп, эзли, эзи, аралашу, чит ил, килешү, сирәк басма, атаклы. |
Мин һәм минем яшьтәшләрем (25 сәг.) | ||
Яшьтәшләрең белән аралашу кагыйдәләре, дуслашу серләре, нинди кызлар һәм малайлар ошавы турында сөйләшү Яшүсмерләрнең мөнәсәбә-тендә алдашу, ялганлашу кебек күренешләргә үз карашын белдерә белү. Яшүсмерләрнең файдалы хезмәттә катнашуы, гаилә бюдҗетына үз өлешләрен кертә алулары турында сөйләшү. Укучылар арасындагы яшь талантлар турында әйтә белү. | Яшьтәшләреңне хөрмәт итәргә, аларга игътибарлы булырга, ... кирәк, Миңа эшчән кызлар, тәмәке тартмый торган малайлар ошый. <...> Ялганлашу – начар гадәт. Җиңү ялганга нигезләнергә тиеш түгел. Җәй көне мин хезмәт бригадасында (хезмәт лагеренда) эшләдем.... . “Яшелләндерүчеләр” бригадасында хезмәт хакы зур булды... . Көнлек хезмәт хакы ... сум иде. Мин гаилә бюджетына үз өлешемне кертергә тырышам... Безнең сыйныфта Оля бик матур җырлый. <…> | аралашу, ялганлашу, һичшиксез, кызара, хата тану, читләшә, гаеп эзли, ялгышын тану, үпкәләшү, мөнәсәбәт, ялгыз, дәрәҗә, иркен, сөйкемле, тыйнак, ягымлы, сыра, тәмәке, батыр, горур, үз-үзеннән артык канәгать, ант итү, кызыксыну, адым, терелә, көнозын, гарьләнү, елак, көнләшү, чая, кызыксыну, серле, төп роль, хезмәт бригадасы, яшелләндерү, чистарту, хезмәт хакы, гаилә бюджеты, үз өлешем. |
Буш вакытымны мин ничек үткәрәм? (14 сәг) | ||
“Егетлек" проблемасы буенча сөйләшү. Яраткан музыкаң буенча фикер алышу. Виртуаль аралашуның төрле ысуллары турында сөйләшү. | Нәрсә ул егетлек? Буш вакытны ничек үткәрү егетлек була ала? Миңа күбрәк татарча рэп ошый. Мин “Иттифак” төркеме белән кызыксынам. <...> Минем интернетта үз сайтым, электрон адресым бар. Мин интернеттан файдалы мәгълүматлар алам. <...> | Тәртипсезлек, көчлелек, өлгерлек, егетлек, тупаслык, эшсезлек, башкаручы, иң, әйләнә-тирә, уртак тел табу, эчке дөнья, уен-көлке, игътибар үзәге, читләшү. |
Табигать һәм кеше (10 сәг.) | ||
Табигатькә сак караш турында сөйләшү. Табигать серләре, табигатьтәге кызыклы күренешләр турында мәгълүмат бирә белү “Яшел планета” конкурсында, Мин чисталык яратам”, “Кошларга ярдәм” акцияләрендә катнашу турында сөйләшү. | Ял иткән урынны чиста калдырырга кирәк, чөнки ... . Чишмәләр изге урын, ял итү урыны, шуңа күрә ... Оксана “Яшел планета” конкурсында беренче урынны алды, чөнки ул ... . | көрәшү, ягулык, учак ягу, чүп-чар, пычрату, чишмә, Җир шары, дым саклау, катнаша, җиңә. |
Без Татарстанда яшибез (12 сәг.) | ||
Татарстанның урнашкан урыны, климаты, мәйданы, табигый байлыклары турында сөйли белү. Казан шәһәрендәге яңа үзгәрешләр турында сөйли белү. Казанның бүгенге йөзе, архитектура истәлекләре, яңа ял итү урыннары. | Татарстан Европаның көнчыгышына урнашкан. Казан метросының Г.Тукай тукталышы миңа ошады. <…> Казанда яңа спорт корылмалары төзелде ... . Сиңа Бауман һәм С-Петербург урамнарының кайсы күбрәк ошый? Без аквапаркта ял итәргә яратабыз, чөнки ... . | Европа, көнчыгыш, чикләшә, мәйдан, төньяк, көньяк, күмер, бакыр, балчык, бүгенге йөзе, кайсы, оештырыла, истәлек, корылмалары. |
Татарстанның күренекле әдипләре (14 сәг.) | ||
Габдулла Тукай, Муса Җәлил Абдулла Алиш турында сөйли белү. Аларның шигырьләрен яттан сөйләү. А.Алиш, Галимҗан Ибраһи-мов турында белешмә бирә белү, әсәрләренең эчтәлеген кыскача сөйләү. | Габдулла Тукай 1886нчы елда мулла гаиләсендә туа. <…> Муса Җәлил – Советлар Союзы Герое. <…> Абдулла Алиш – Җәлилнең иптәше. | Мәдрәсә, ятим, үги әби, иҗат итә, ачы язмыш, яланаяк, асрарга, олаучы, гаҗәпләнде, кала, күрше авыл, мәкалә, әдәби әсәр, Бөек Ватан сугышы, әсирлек, тоткынлык, көрәш, төрмә, фашизмга каршы, легионерлар, үлемсез, мәңгелек, дан. |
Кабатлау | 2 сәг. |
Укучыларның әзерлек дәрәҗәсенә таләпләр:
-татар теленең башка телләр арасындагы урынын белү;
-татар һәм рус телләрендә уртак булган, ләкин әйтелешләре белән аерылган авазлы сүзләрне дөрес әйтә белү;
-авазларны сүзләрдә, сүзтезмәләрдә, җөмләләрдә дөрес әйтүгә ирешү һәм сингармонизм законының асылына төшенү;
- тамыр, ясалма, кушма, парлы сүзләрнең әйтелешен һәм язылышын белү;
-сөйләмне орфоэпик һәм орфографик яктан дөрес оештыра белү;
-татар һәм рус телләренең сүзлек составындагы аермаларны белеп, бер мәгънәле һәм күп мәгънәле сүзләрне сөйләмдә куллануга ирешү;
-телара, антонимнар, синонимнар, фразеологик һәм башка төр сүзлекләрдән файдалана белү;
- сөйләм культурасы, әдәби тел, сөйләм ситуациясе кебек төшенчәләрне аңлап эш итә белү;
- гади һәм кушма җөмләләрнең сөйләмдә кулланыш үзенчәлекләрен белү;
- татар әдәби теленең орфоэпик, орфографик, лексик, грамматик, пунктуацион нормаларына нигезләнеп һәм татар җөмләсендә сүз тәртибе үзенчәлекләрен белеп, телдән яки язма дөрес сөйләм оештыруга ирешү;
- тыңланган яки укылган текстның эчтәлеген сөйләп бирә белү;
- коммуникатив максатларны аңлап, диалогик аралашуда катнаша һәм үз фикерләрен эзлекле итеп белдерә алу;
- тәкъдим ителгән тема буенча әйтелеше һәм грамматик төзелеше ягыннан дөрес, эчтәлеге ягыннан эзлекле монологик сөйләм төзи алу;
- төрле аралашу сфераларыннан чыгып, телдән яки язмача үз фикерләрен белдерүгә ирешү
СӨЙЛӘМ ҺӘМ ЯЗМА ЭШЧӘНЛЕК ТӨРЛӘРЕНӘ ӨЙРӘТҮГӘ ТАЛӘПЛӘР
Тыңлап аңлау
- Төрле төрдәге тыңлап аңлау күнегүләрен үти белү;
- сүзләрне, җөмләләрне аңлап тәрҗемә итә белү; тәкъдим ителгән текстны тыңлап, эчтәлеге буенча сорау бирә, сорауларга җавап бирә белү;
- зур булмаган аутентив яки адаптацияләнгән әдәби әсәрләрдән өзекләрне, информацион характердагы текстларны, газета-журналлардан мәкаләләрне тыңлап аңлап, эчтәлеге буенча фикереңне әйтә, аралашуга чыга белү;
- Сыйныфташларыңның сөйләмен тыңлап аңлау һәм аларга үз фикереңне аңлата белү, алар белән әңгәмә кору, әңгәмәдә катнаша белү.
Диалогик сөйләм
- Сорау, җавап, килеш(мә)ү, шикләнү һәм башка репликаларны дөрес кулланып, әңгәмә кору, сөйләшә белү;
- аралашуда катнаша, аны туктата һәм яңадан башлый белү;
- парда, төркемдә сөйләшү барышында үз фикереңне аңлата, раслый, дәлилли белү, ситуация аңлашылмаганда, сорау биреп, сөйләм барышын ачыклый белү;
- терәк схемалар кулланып, ситуация буенча әңгәмә кора белү;
- татар сөйләм этикеты үрнәкләреннән урынлы файдаланып әңгәмә кору, сөйләшә белү.
Монологик сөйләм
- Программада тәкъдим ителгән темалар буенча тиешле эзлеклелектә текст төзи һәм аның эчтәлеген сөйли белү;
- конкрет ситуациягә үз карашыңны, төрле вакыйгалар, яңалыкларны хәбәр итә белү;
- монологик сөйләмдә кереш, эндәш сүзләрне кулланып, орфоэпик һәм грамматик нормаларны саклап, үз фикереңне төгәл җиткерә белү;
- өйрәнгән текстны үз сүзләрең белән сөйләп бирә белү;
- өйрәнгән шигырьләрне яттан сәнгатьле сөйли белү.
Уку
- Программада тәкъдим ителгән текстларны, татар теленең әйтелеш нормаларын саклап, сәнгатьле һәм аңлап уку;
- текстның эчтәлегенә нигезләнеп, контекст буенча яңа сүзләрнең мәгънәсен аңлый белү;
- таныш булмаган текстны эчтән укып, аның төп фикерен таба белү;
- таныш булмаган сүзләрнең, төзелмәләрнең тәрҗемәсен сүзлектән таба белү.
Язу
- Өйрәнелгән темалар буенча актив куллануда булган сүзләрне дөрес яза белү;
- конкрет бер тема буенча хикәя төзи белү;
- прагматик текстлар (рецептлар, белдерүләр, афиша һ.б.), эпистоляр жанр текстлары (шәхси һәм официаль хатлар, котлаулар һ.б.) яза белү;
- үзеңне борчыган проблемага карата үз фикерләреңне язмача җиткерә белү;
- тәкъдим ителгән текстның эчтәлегенә нигезләнеп, аны үзгәртеп яки дәвам итеп яза белү.
8 нче сыйныфны тәмамлаучы укучыларның ел ахырына лексик - грамматик минимумы:
- Җөмләнең баш һәм иярчен кисәкләрен таба һәм аера белү күнекмәләрен үстерү эшен активлаштыру.
- Кушма исем һәм кушма фигыль хәбәрле җөмләләрне дөрес аңларга һәм рус теленә тәрҗемә итәргә күнектерү.
- Сыйфат фигыльнең заман формаларын сөйләмдә дөрес куллануга ирешү.
- Хәл фигыльнең төрләрен гамәли үзләштерү эшен дәвам итү.
- Өйрәнелгән затланышлы һәм затланышсыз фигыльләрнең морфологик формаларын кабатлау.
- Аналитик фигыльләрнең мәгънә төсмерләрен аңлап кулланырга һәм рус теленә тәрҗемә итәргә өйрәтү.
- Фигыльнең төшем һәм йөкләтү юнәлешләре белән таныштыру.
- Бәйлек һәм бәйлек сүзләрнең төркемчәләрен сөйләмдә һәм язуда куллану күнекмәләрен тирәнәйтү.
- Тәрҗемәле, омонимнар, антонимнар, синонимнар, фразеологик һәм башка төр сүзлекләрдән файдаланырга күнектерү.
10. Сөйләмдәге актив ымлыклар һәм аваз ияртемнәре белән таныштыру.
11. Бер составлы фигыль җөмләнең актив кулланыштагы төрләрен гамәли үзләштерү (билгеле үтәүчеле, билгесез үтәүчеле, гомуми үтәүчеле, үтәүчесез җөмләләр).
12. Атау җөмләләрне танып белергә һәм сөйләмдә кулланырга күнектерү.
13. Диалогик сөйләмдә еш очрый торган сүз җөмләләр белән таныштыру.
14. Тулы һәм ким җөмләләрне аера белергә гадәтләндерү.
15. Җыйнак һәм җәенке җөмләләрне сөйләмдә куллану күнекмәләрен системалаштыру.
16. Татар һәм рус җөмләләрендә сүз тәртибенең үзенчәлекләрен аңлап, сөйләм оештыруга ирешү.
17. Туры сөйләмне дөрес төзергә күнектерү; тыныш билгеләрен куярга өйрәтү.
18. Фразеологик берәмлекләрнең мәгънәләрен аңлап, сөйләмдә куллануга ирешү.
19. Актив үзләштерелгән сүзләрнең синонимнарын, антонимнарын кулланып, җөмләләр төзергә өйрәтү.
Рус телендә сөйләшүче балаларның татар теленнән белем һәм күнекмәләрен тикшерү төрләре
№ | Эш төрләре | Сыйныфлар | ||||
5 | 6 | 7 | 8 | 9 | ||
1. | Тыңлап аңлау | 0,5-0,7 минут | 0,8-0,9 минут | 1 минут | 1,2 минут | 1,5 минут |
2. | Диалогик сөйләм | 5-6 реп-лика | 6-7 реп-лика | 7-8 реп-лика | 9-10 репли ка | 11-12 реп-лика |
3. | Монологик сөйләм | 7-8 фраза | 8-10 фра-за | 8-10 фра-за | 10-12 фраза | 10-12 фраза |
4. | Һәр тема буенча ара-лаша белү күнекмә-ләрен ситуатив күне-гүләр аша тикшерү | 4 | 4 | 4 | 4 | 5 |
5. | Уку | 55-60сүз | 60-70 сүз | 70-80 сүз | 80-90 сүз | 90-95 сүз |
6. | Язу: | |||||
сүзлек диктанты | 8-10сүз | 10-15 сүз | 15-18 сүз | 18-22 сүз | 22-25 сүз | |
сочинение | 5-7 җөм-лә | 7-8 җөм-лә | 8-9 җөмлә | 9-10 җөмлә | 10-12 җөмлә |
Тыңланган текстның эчтәлеге буенча сорауларга язмача җавап бирүне бәяләү.
- Тыңланган текстның эчтәлеген тулаем аңлап, тәкъдим ителгән сорауларга язмача дөрес җавап бирелгән, 1 орфографик хатасы яки эчтәлеккә бәйле 1 хатасы булган эшкә “5” ле куела.
- Тыңланган текстның эчтәлеген аңлап, тәкъдим ителгән сорауларга дөрес җавап бирелгән , 2-3 орфографик, 3 пунктацион яки эчтәлеккә бәйле 2-3 хатасы булган эшкә “4” ле куела.
- Тыңланган текстның эчтәлеген өлешчә аңлап, тәкъдим ителгән сорауларга дөрес җавап бирелмәгән , 5 орфографик, 5пунктацион яки эчтәлеккә бәйле 4-5 хатасы булган эшкә “3” ле куела.
- Тыңланган текстның эчтәлеге буенча тәкъдим ителгән сорауларга бирелгән җавапларның яртысы дөрес булмаса , 6 орфографик, 6 пунктацион яки эчтәлеккә бәйле 5 тән артык хатасы булган эшкә “2” ле куела.
Диалогик сөйләмне бәяләү
- Бирелгән ситуация яки өйрәнелгән тема буенча әңгәмә кора алганда, әйтелеше һәм грамматик төзелеше ягыннан дөрес, эчтәлеге ягыннан эзлекле һәм тулы диалогик сөйләм төзегәндә, “5”ле куела.
- Бирелгән ситуация яки өйрәнелгән тема буенча әңгәмә кора алганда, репликаларның әйтелешендә һәм аерым сүзләрнең грамматик формаларында2-3 хата җибәреп ,эчтәлеге ягыннан эзлекле диалогик сөйләм төзегәндә, “4”ле куела.
- Өстәмә сораулар ярдәмендә генә әңгәмә кора алганда, репликаларның әйтелешендә һәм сүзләрнең грамматик формаларында 4-6 хата җибәреп,эчтәлеген бозып, диалогик сөйләм төзегәндә, “3”ле куела.
- Бирелгән ситуация яки өйрәнелгән тема буенча диалог төзи алмаганда “2” ле куела.
Язма эшләрне бәяләү.
Сүзлек диктанты һәм аны бәяләү.
- Пөхтә, төгәл һәм орфографик хатасыз язылган эшкә “5” ле куела.
- Пөхтә, төгәл язылган, әмма 1-3 төзәтүе яки 1-2 орфографик хатасы булган эшкә “4” ле куела.
- Пөхтә, төгәл язылмаган, әмма 4-5 төзәтүе яки 3-5 орфографик хатасы булган эшкә “3” ле куела.
- Пөхтә, төгәл язылмаган, 6 яки артыграк орфографик хатасы булган эшкә “2” ле куела.
Диктантның күләме һәм аны бәяләү
- Пөхтә, төгәл язылган, 1 орфографик, 1пунктацион хаталы диктантка “5” ле куела.
- Пөхтә, төгәл язылган, 2-3 орфографик, 2-3пунктацион хаталы диктантка “4” ле куела.
- Пөхтә, төгәл язылмаган, 4-6 орфографик, 6 пунктацион хаталы диктантка “3” ле куела.
- Пөхтә, төгәл язылмаган, 7 дән артык орфографик, 7 дән артык пунктацион хаталы диктантка “2” ле куела.
Татар теле. 8 нче сыйныф (102 сәгать)
Дә рес № | Тема буенча № | ТЕМА | Дәрес тибы | Лексика | Грамматика | Үзләштерү дәрәҗәсе | Үткәрү вакыты | Искәрмә |
Күп укыган- күп белер (22сәг.) | ||||||||
1 | 1 | 1нче сентябрь – Белем көне. | ГКК | “Белем көне”нә кагылышлы лексика | 01.09 | |||
2 3 | 2-3 | Хикәя фигыльнең хәзерге заман формасы | ГКК | "Мәктәп”темасына кагылышлы лексика | Чөнки, шуңа күрә теркәгечләрен сөйләмдә куллана белү | куллану | 04.09 06.09 | |
4 | 4 | Каюм Насыйриның биографиясе буенча лексик-грамматик материал | ЛКФ | Фарсы, гарәп, мәдрәсә, фикерирекле, аңлатмалы | Исем ясаучы Кушымчаларны кабатлау | куллану | 08.09 | |
5 | 5 | Каюм Насыйриның "Әбүгалисина" әсәрендәге лексик-грамматик материал | ЛКФ | Гыйлем, үткен, гомер, хәбәр, үлә, игезәк,туганнар, борын заман | Хикәя Фигыльнең заман формаларын искә төшерү | куллану | 11.09 | |
6 | 6 | Хәл фигыль, аның ясалышы | ГКК | Гыйлем, үткен, гомер, хәбәр, үлә, игезәк, туганнар, борын заман | Хәл фигыль формаларын искә төшерү, сөйләмдә куллана белү | куллану | 13.09 | |
7 | 7 | Тезмә фигыль | ГКФ | Гыйлем, үткен, гомер, хәбәр, үлә, игезәк, туганнар, борын заман | Тезмә фигыльнең ясалышын искә төшерү | аңлау | 15.09 | |
8 | 8 | Билгесез үткән заман хикәя фигыльнең зат-сан белән төрләнеше | ГКК | Затланышлы, затланышсыз фигыльләр; билгесез үткән заман хикәя Фигыльләрне искә төшерү, сөйләмдә куллана белү | куллану | 18.09 | ||
9 | 9 | Билгеле киләчәк заман хикәя фигыль | ГКК | Фигыльләрнең ясалышын истә калдыру, сөйләмдә куллана белү | куллану | 20.09 | ||
10 11 | 10-11 | Шарт фигыль, аның зат-сан белән төрләнеше | ГКК | Шарт фигыль, аның зат-сан белән төрләнешен искә төшерү | куллану | 22.09 25.09 | ||
12 | 12 | В.Нуриевның "Өлгерәм әле" хикәясенең II өлешендәге лексик-грамматик материал | ЛКФ | Әлбәттә,зыян, иртәрәк, мәзәк, уянам, торам, күчерәм, сүз бирә, сүэевдә тора алмый, өлгерәм | Текст һәм сүзлек белән эшли белү | 27.09 | ||
13 | 13 | В. Нуриев “Өлгерәм әле" хикәясе буенча диалогик сөйләмгә чыгу | Д/м сөй ләм | Монологик сөйли белү | 29.09 | |||
14 | 14 | Кереш контроль язма эш. | 02.10 | |||||
15 | 15 | Хаталар өстендә эш.Ныгыту күнегүләре. | 04.10 | |||||
16 | 16 | Җөмләнең баш һәм иярчен кисәкләре | ГКФ | Җөмлә кисәкләрен җөмләдә таба белү | аңлау | 06.10 | ||
17 | 17 | “Татарстан Милли китапхасәсе” текстындагы лексик-грамматик материал | ЛКФ | Халык, гасыр, дөнья, горурлык, сирәк, ышана | Ия белән хәбәр арасында сызык кую очракларын искә төшерү | куллану | 09.10 | |
18 | 18 | Л. Леронның “Пирамида” әсәренең лексик-грамматик материалы | ГКК | Күтәрелә, тәмамлана, ялгыш, яңгырады, ниһаять | Хикәя фигыль, бәйлек сүзләрне җөмләләр төзүдә куллана белү | куллану | 11.10 | |
19 | 19 | “Яхшы уку җиңелме? Темасы буенча сөйләшү | д/м сөйләм | Монологик сөйли белү | 13.10 | |||
20 | 20 | Үз-үзегезне тикшерегез! | ЛГКК | 16.10 | ||||
21 | 21 | Контроль эш. ”Күп укыган күп белер”. | Тикшерү | Мөстәкыйль эшли белү | 18.10 | |||
22 | 22 | Хаталар өстендә эш. Ныгыту күнегүләре. | Катнаш | 20.10 | ||||
Мин һәм минем яшьтәшләрем (25 сәг.) | ||||||||
23 | 1 | Теләк фигыль формасы | ГКК | Таблица белән эшли белү | 23.10 | |||
24 | 2 | Н. Гыйматдинованың “Болын патшасы” хикәясенең I-II өлешендәге лексик-грамматик материал | ЛКФ | Сагына, тылсымлы, ялгыз, кыргый, тупас, акыллы, кыен | Текст һәм сүзлек белән эшли белү | куллану | 27.10 | |
25 | 3 | Бәйлекләр, бәйлек сүзләр | ГКК | Бәйлекләрне һәм бәйлек сүзләрне җөмләдән табу һәм аларны җөмлә төзүдә куллану | куллану | 30.10 | ||
26 | 4 | Юклык, билгеләү алмашлыклары | ГКФ | Юклык, билгеләү алмашлыклары н аңлау | аңлау | 01.11 | ||
27 | 5 | -п, -ып/-еп формалы хәл фигыльләрнең юклык формасы | ГКК | Кыз, сугу, арба, уңайсыз,әрекмән | -п, -ып/-еп формалы хәл фигыльләрнең юклык формасын җөмләләр төзүдә куллана белү | куллану | 13.11 | |
28 29 | 6-7 | Исем фигыль, аның килешләр белән төрләнеше | ГКФ | Кыз, сугу, арба, унайсыз,әрекмән | Исем фигылҗнең килешләр белән төрләнүен аңлау | аңлау | 15.11 17.11 | |
30 | 8 | Ш.Галиевның “Безнең йорт малайлары” әсәрендәге лексик-грамматик материал | ГКК | Атлый, сагынган. Дөнья,әкәмәт, кочаклаша | Сыйфат Фигыльнең ясалу тәртибен искә төшерү, тексттан таба белү | куллану | 20.11 | |
31 | 9 | Тест.Үтелгән темалар буенча тест. | Тикшерү | Белемнәрне тикшерү | 22.11 | |||
32 | 10 | Ш. Галиевның"Ялгыш адым" шигырендәге лексик-грамматик материал | ЛКФ | Шаярып йөрү,егетлек, өлгерлек, ябышып бару, ялгышу, култык таягы, сакланып йөри | Исем фигыльнең ясалу тәртибен искә төшерү, тексттан таба белү | 24.11 | ||
33 | 11 | Исемнәрнең баш килешен сораучы бәйлекләр | ГКФ | Исемнәрнең баш килешен сораучы бәйлекләрне белү | аңлау | 27.11 | ||
34 | 12 | -лы/-ле кушымчасы белән ясалган сыйфатлар | ГКК | Әһәмият,көнләшә,тавыш чыгу, елак, чая | -лы/-ле кушымчасы белән сыйфатлар ясый белү | куллану | 29.11 | |
35 | 13 | Исемнәргә кушымчалар ялгану тәртибе | ГКК | Хурлый, мактый, дошман | Исемнәргә кушымчалар ялгану тәртибен аңлау | куллану | 01.12 | |
36 | 14 | “Безнең йортның подъезды” дигән темага сөйләшү | д/м сөйләм | Хикәя язу. | 04.12 | |||
37 38 | 15-16 | Әйтү максаты буенча җөмлә төрләре | ГКФ | Абзар, салам, тирес, сәнәк, турникта, тартылу, яшелчәләргә су сибү | Җөмлә төрләрен аера белү | аңлау | 06.12 08.12 | |
39 40 | 17-18 | Җыйнак һәм җәенке җөмләләр | ГКФ | Җыйнак һәм җәенке җөмләләрне сөйләмдә куллана белү | аңлау | 11.12 13.12 | ||
41 | 19 | Бер составлы җөмләләр. | ГКФ | Бер составлы җөмләләрне таба белү. | аңлау | 15.12 | ||
42 | 20 | Контроль язма эш. “Минем яшьтәшләрем-дусларым”. | Тикшерү | 18.12 | ||||
43 44 | 21-22 | Хаталар өстендә эш. Билгеле үтәүчеле, билгесез үтәүчеле, гомуми үтәүчеле, үтәүчесез җөмлә төрләре | ГКФ | Бер составлы җөмлә төрләрен аера белү | аңлау | 20.12 22.12 | ||
45 | 23 | Әсәр эчтәлеге буенча сөйләмгә чыгу. | д/м сөйләм | 25.12 | ||||
46 47 | 24-25 | “Минем яшьтәшләрем-дусларым” темасы буенча сөйләшү | д/м сөйләм | Монологик сөйли белү | 27.12 15.01 | |||
Буш вакытымны мин ничек үткәрәм? (14 сәг) | ||||||||
48 49 | 1-2 | К. Даянның “Өзелгән чәчәкләр” әсәрендәге лексик-грамматик материал | ЛКФ ГКК | Бераз, хуш ис, кайсысы, гаҗәпләнү,хәсрәт шунда, уйчан караш | Хәл фигыль формаларын җөмлә төзүдә куллану | куллану | 17.01 19.01 | |
50 | 3 | Рәвеш, аның сораулары | ГКК | Рәвешнең сорауларын искә төшерү | куллану | 22.01 | ||
51 | 4 | Әсәр эчтәлеге буенча сөйләмгә чыгу | д/м сөйләм | 24.01 | ||||
52 | 5 | Үтелгән темалар буенча тест | Тикшерү | Белемнәрне тикшерү | 26.01 | |||
53 54 | 6-7 | М. Галиевның “Җиңәсем килде” әсәрендәге лексик-грамматик материал | ЛКФ ГКК | Кайбер, таза гәүдәле, нур, үзе сизмәсмән, җинү, почмак | Текст һәм сүзлек белән эш итә белү | 29.01 31.01 | ||
55 56 | 8-9 | Сыйфат фигыль, аның заман формалары. Сүзлек диктанты | ГКФ ГКК | Сыйфат фигыль, аның заман формаларын сөйләмдә куллана белү | куллану | 02.02 05.02 | ||
57 | 10 | Әсәр эчтәлеге буенча сөйләшү | д/м сөйләм | Монологик сөйли белү | 07.02 | |||
58 | 11 | Инфинитив + предикатив сүзләр конструкциясе | ГКФ | Инфинитив + предикатив сүзләр конструкциясен сөйләмдә куллану | куллану | 09.02 | ||
59 | 12 | А. Алишның “Алдакчы Наил” хикәясендәге лексик-грамматик материал | ЛКФ | Селкенми, батыр,мактанчык, сай, үлгән, шаяра | Сүзләрнең синоним, антоним парлары, сыйфат фигыльләрне җөмләләрдә куллану | куллану | 12.02 | |
60 | 13 | Хәбәрлек сүзләр | ГКК | Хәбәрлек сүзләрне таба белү | куллану | 14.02 | ||
61 | 14 | Үз-үзегезне тикшерегез | ЛГКК д/м сөйләм | Тикшерү эше | 16.02 | |||
Табигать һәм кеше (10 сәг.) | ||||||||
62 | 1 | Н. Дәүлинең “Бәхет кайда була?” шигырендәге лексик-грамматик материал | ЛКФ | Имән, көнчыгыш, уңыш, кояш чыгу, Кояш бату, көньяк, Көнбатыш, төньяк | Текст һәм сүзлек белән эшли белү | 19.02 | ||
63 | 2 | Исемнәрнең ясалышы | ГККК | Исемнәрнең Ясалышын искә төшерү | куллану | 21.02 | ||
64 | 3 | Дәрдемәнднең “Бер хәзинә” әсәрендәге лексик-грамматик материал | ЛКФ | Игенче, басу, хәзинә, казу, кардәш, тырмалау, мирас, бодай, мул, хыянәт | Текст һәм дәреслек белән эшли белү | куллану | 26.02 | |
65 | 4 | Бәйлек сүзләр. Сүзлек диктанты | ГКК | Бәйлек сүзләрне искә төшерү,таблица белән эшләү | куллану | 28.02 | ||
66 | 5 | “Бер хәзинә” әсәре буенча диалогик сөйләмгә чыгу | д/м сөйләм | Монологик сөйли белү | 02.03 | |||
67 | 6 | Н. Дәүлинең "Хезмәткә -хөрмәт" әсәрендәге лексик- грамматик | ЛКФ | Ихтирам, таныш, шешә, ватык, гадәти, рәхимсез, намус, тәртип, җыештыру | -лы/-ле, -сыз/- сез сыйфат ясаучы кушымча ларны искә төшерү, сорауларга җавап бирә белү. | 05.03 | ||
68 | 7 | Үз-үзегезне тикшерегез! | ЛГКК д/м сөйләм | Монолог төзеп сөйли белү | 07.03 | |||
69 | 8 | Хезмәткә - хөрмәт турында сөйләшү | д/м сөйләм | Монолог төзеп сөйли белү | 09.03 | |||
70 | 9 | Контроль эш. “Табигать һәм кеше” | Тикшерү | Мөстәкыйль эшли белү | 12.03 | |||
71 | 10 | Хаталар өстендә эш. Ныгыту күнегүләре. | Катнаш | 14.03 | ||||
Без Татарстанда яшибез (12 сәг.) | ||||||||
72 | 1 | Р.Фәйзуллинның "Онытма син! " шигырендәге лексик-граммматик материал | ЛКФ | Үткән, хәтерләү, моң, мирас, горур, киләчәк, тарих | Чөнки, шуңа күрә теркәгечләрен җөмләләр төзүдә куллана белү | куллану | 16.03 | |
73- 74 | 2-3 | Р.Фәхретдиновның "Идел суы ага торыр" әсәрендәге лексик-грамматик материал | ЛКФ ГКК | Буйсына, бәхәс, яшә, дәүләт, сәүдәгәр, дин, мунча, чуен, дан казанган | Таблица белән эш итә белү, ия белән хәбәр арасында сызык кую очракларын искә төшерү | 19.03 21.03 | ||
75 | 4 | Р.Фәхретдинов."Идел суы ага торыр" әсәре буенча диалогик сөйләмгә чыгу | д/м сөйләм | Монологик сөйли белү | 02.04 | |||
76 | 5 | Сөембикә турындагы текстның лексик-грамматик материал | ЛКФ | Башкала,күренекле, истәлек, катлы, шәхес, тарихи, ханбикә | Тамырдаш сүзләрне искә төшерү, Текст һәм сүзлек белән эш итә белү | аңлау | 04.04 | |
77 | 6 | Үтелгән темалар буенча тест | Тикшерү | Белемнәрне тикшерү | 06.04 | |||
78 | 7 | Алмашлыклар | ГКК | Алмашлыкларның төрләрен белү | куллану | 09.04 | ||
79 | 8 | Билгесезлек алмашлыклары | ГКФ | Бнлгесезлек алмашлыкларын җөмләләрдән таба белү | аңлау | 11.04 | ||
80 | 9 | Билгеләү алмашлыклары. Сүзлек диктанты | ГКФ | Билгеләү алмашлыкларын җөмләләрдән таба белү | аңлау | 13.04 | ||
81 | 10 | Туган жирем -Татарстан" текстындагы лексик-грамматик материал | ЛКФ | Дәүләт, җөмһүрият, әрәмә, тугра, чишмә | Алмашлыкларны кабатлау, текст һәм дәреслек белән эш итә белү
| куллану | 16.04 | |
82 | 11 | Татарстанның Милли музеенда" текстындагы лексик-грамматик материал | ЛКФ | Сәнгать, милли, тарихчы, максат, хуҗалык, икътисад | Изафә Бәйләнешне искә төшерү,тәрҗемә итә белү | 18.04 | ||
83 | 12 | Үз-үзегезне тикшерегез! | д/м сөйләм | Монологик сөйли белү | 20.04 | |||
Татарстанның күренекле әдипләре ( 14 сәг.) | ||||||||
84 | 1 | Г. Тукай биографиясе буенча лексик-грамматик материал | ЛКФ | Сәнгать, милли, тарихчы, максат, хуҗалык, икътисад | -дыр/-дер кисәкчәсен сөйләмдә куллану; җөмләнең баш кисәкләрен таба белү | куллану | 23.04 | |
85 | 2 | Г.Тукай. “Исемдә калганнар” | д/м сөйләм | 25.04 | ||||
86 87 | 3-4 | Ә. Фәйзинең "Асрарга бала бирәм" әсәрендәге лексик-грамматик материал | ЛКФ ГКК | Кала, саф, шаккаты, кызганды, арба, олаучы, ятим, кадерле, моңсу, якынлаша, гаҗәпләнде | Текст һәм сүзлек белән эш итә белү | куллану | 27.04 30.04 | |
88 | 5 | Тукайның тормыш юлы турында сөйләшү. | д/м сөйләм | Монологик сөйли белү | 02.05 | |||
89-90 | 6-7 | Г. Тукайның “Су анасы" әсәрендәге лексик-грамматик материал | ЛКФ ГКК | Су коена, чәчрәтә, чума, тирли, эссе, орышты, юлдаш, тарак, җен, коточкыч | Сүз төркемнәрен аера белү; Кушма, парлы, тезмә сүзләрне таба белү
| куллану | 04.05 07.05 | |
91 | 8 | Тест. Г.Тукай иҗаты буенча. | 11.05 | |||||
92 93 | 9-10 | С. Алишев “Нәни батыр хикәясендәге лексик-грамматик материал | ЛКФ ГКК | Шома, ябыша, ихтыярсыз, бата, усал, капланган, күтәрә, шуыша | Исем фигыльне искә төшерү | куллану | 14.05 16.05 | |
94 | 11 | Еллык контроль язма эш. | Тикшерү | 18.05 | ||||
95 | 12 | Хаталар өстендә эш. Г.Ибраһимовның "Алмачуар" әсәрендәге лек-сик-грамматик материал | ЛКФ | Ял, койрык, сылу, төз, гәүдә күкрәп, камчы, күк бия, данлыклы | Синонимнар, антонимнар табу; Сыйфат фигыльне кабатлау,текст белән эш итә белү | куллану | 21.05 | |
96 | 13 | Г.Ибраһимовның "Алмачуар" әсәренең П кисәгендәге лексик-грамматик материал | ГКК | Башкалар, яшерен, тайгак, яшел, көтүче, басу капкасы, ун , сул, мәчет манарасы | Бәйлек, бәйлек сүзләрне сөйләмдә куллану | куллану | 23.05 | |
97 | 14 | Ымлыклар. | ГКФ | Ымлыклар кагыйдәсен аңлау,сөйләмдә куллану | аңлау | 25.05 | ||
98 | Кабатлау. | д/м сөйләм | 28.05 | |||||
99 | Еллык йомгаклау. | ЛГКК | 30.05 | |||||
100-102 | Резерв дәресләр | 25.10 23.02 09.05 |
Укыту-методик комплекты
1. Рус мәктәпләрендәге рус тѳркеме укучыларына татар теленнән гомуми белем бирүнеӊ дәүләт стандарты, Казан, 2005.
2. Хәйдәрова Р. З., Малафеева Р. Л.. «Коммуникатив технология нигезендә рус телле балаларга татар теле һәм әдәбият укыту программасы. 1-11 нче сыйныфлар». Казан, «Мәгариф», 2011 ел.
3. Хәйдәрова Р.З., Малафеева Р.Л. Татар теле. Рус телендә урта гомуми белем бирүче мәктәпнеӊ 8 нче сыйныфы ѳчен дәреслек (рус телендә сѳйләшүче балалар ѳчен). Казан, «Мәгариф», 2008 ел
4. Хәйдәрова Р. З.,. Малафеева Р. Л. Татар теле дәресләре. Рус телендә сөйләшүче балалар белән эшләүче укытучылар өчен кулланма. Казан, 2008 ел.
Кулланылган әдәбият һәм укыту чаралары
1. Гыйләҗетдинова А.И. Татар телен өйрәнүчеләр өчен текстлар. Казан, Мәгариф, 2004
2. Казыйханов В. Уроки нравственности. Казань, 2004
3. Минһаҗева Л.И., Мияссарова И.Х. Татар балалар әдәбияты.Казан, ТаРИХ, 2009
4. Нигъмәтуллина Р.Р. Татар телен өйрәнүчеләргә. Казан, Мәгариф, 2004
5. Сафиуллина Ф.С. Татарский язык в диалогах. Казан, Магариф,1994
6. Сафиуллина Ф.С., Фәтхуллова К.С. Татар теленнән имтиханга әзерләнәбез. Казан, Мәгариф, 2006
7. Хайдарова Р.З. Научно – педагогические аспекты билингвального образования в РТ. Наб.Челны, 2006
8. Харисова Ч.М. Тренировочные упражнения по обучению татарскому произношению. Казан, Магариф, 2001
9. Харисов Ф.Ф. Основы методики обучения татарскому языку, как неродному. Санкт – Петербург, Просвещение, 2001
10.“Мәгариф” журналы , “Ачык дәрес” гәзите.
11. Компьютер, проектор, интерактив такта, дисклар, таблицалар.
12. Интернет – ресурслар:
httr: // www akzegit. narod.ru> meropr.htmI,
httr: // www kubjaschooII.narod.ru..>ukitut.htm
Аңлатма язуы
1992 нче елның 8 июлендә «Татарстан Республикасы халыклары телләре турында»гы Татарстан Республикасы Законы кабул ителде. Аның нигезендә татар һәм рус телләре тигез хокуклы дәүләт телләре булып расланды. Шул ук елның 6 ноябрендә кабул ителгән Татарстан Республикасы Конституциясендә дә дәүләт телләре хакындагы махсус маддә урын алды. 1994 елның 20 июлендә расланган «Татарстан Республикасы халыкларының телләрен саклау, өйрәнү һәм үстерү буенча Татарстан Республикасы Дәүләт программасы»нда татар телен иҗтимагый тормышның төрле өлкәләрендә куллану юллары билгеләнде. Күпмилләтле Татарстанда дәүләт телләренең, икесен дә белү халыкларның үзара аңлашып, тату яшәвенең нигезен тәшкил итә.
Эш программасы статусы
Программа нигезенә Россия, Татарстан Мәгариф һәм фән министрлыкларыныӊ мәктәпләрдә урта һәм тулы белем алу стандартлары (“Рус мәктәпләрендәге рус төркеме укучыларына татар әдәбиятыннан гомуми белем бирүнең стандарты” Казан, 2005) салынды, ТР Мәгариф министрлыгы тарафыннан расланган( Р. З. Хәйдәрова, Р. Л. Малафеева «Коммуникатив технология нигезендә рус телле балаларга татар теле һәм әдәбият укыту программасы. 1-11 нче сыйныфлар». Казан, «Мәгариф», 2011 ел) программага, 8 нче сыйныф ѳчен Р. З. Хәйдәрова, Р. Л. Малафеева тарафыннан эшләнгән (Казан, Мәгариф, 2008), ТР Мәгариф министрлыгы тарафыннан тәкъдим ителгән дәреслеккә нигезләнеп тѳзелде. Укыту планында 8 нче сыйныфта әдәбияттан атнага 2 сәгать бирелә. Программа тел өйрәтү процессында методик стандарт итеп кабул ителгән коммуникатив технология нигезендә укыту принципларын исәпкә алып төзелде.Телнең грамматик нигезләрен өйрәнеп, сөйләм телен үстерүгә зур игътибар бирелә.Тәкъдим ителә торган программада татар теленә өйрәтүнең максатлары, аралашу ситуацияләре, проблемалары буенча сөйләм үрнәкләре, грамматик материал, һәм лингвистика күләме күрсәтелде.
Татар теленең өч өлештән тора: аңлатма язуынан, төп бүлекләрне, белем һәм күнекмәләрне үз эченә алган программаның эчтәлегеннән, укучыларның әзерлек дәрәҗәсенә таләпләреннән.
Эш программасының эчтәлеге
Рус мәктәпләрендә укучы рус телле балаларга татар әдәбияты укытуның төп максатлары
Билгеле булганча, укытуның максаты җәмгыять тарафыннан куелган социаль заказ белән билгеләнә. Татарстан Республикасының белем бирү системасына куйган төп бурычы - иҗади фикерләүче, инициативалы, иҗтимагый тормышта актив катнашучы, белемле һәм ике дәүләт һәм чит телләрдә дә иркен сөйләшеп аралашучы билингваль (полилингваль) шәхес тәрбияләү.
Рус телле балаларга татар теле укыту максаты киң кырлы һәм ул берничә аспекттан тора: танып белү, үстерү, тәрбия, белем бирү.
1. Танып белү максатының эчтәлеге
Татарстан Республикасында яшәүче һәрмилләт кешесенә, үз халкы тарихыннан тыш, шушы төбәктә төп халык булып саналган татар халкы мәдәниятен, гореф-гадәтләрен, тарихи үткәнен, бүгенгесен, киләчәген белү зарур. Татар халкы белән кулга-кул тотынып яшәргә әзерләнүче һәр кеше бу халыкның бәйрәмнәрен, традицияләрен аңларга, хөрмәт итәргә, әдәбият-сәнгать вәкилләренең иҗади казанышлары белән үзенең рухи үсешен баета алу мөмкинлегеннән файдаланырг атиеш. Программа эчтәлеге телгә өйрәтү процессын бала өчен “башка дөньяга тәрәзә ачу” (И.Л.Бим) булырлык һәм шуның аркылы аның үз яшәешендә тулырак аңлавына ярдәм итәрлек итеп сайланды.
Урта звенода Татарстанда яшәүче милләтләр, Татарстан символикасы, башкалабыз Казанның тарихы, бүгенге йөзе, Татарстанның территориясе, географик урыны, экономик бәйләнешләре, татар сәнгатенең төрле тармаклары буенча билгеле булган шәхесләр, Бөек Җиңүгә Татарстанның өлеше турында укучыларның татарча сөйли алулары төп максат итеп куелды.
2. Үстерү максатының эчтәлеге
Белем бирү максаты методика фәнендә бик озак еллар буе беренчел дәрәҗәдәге максат итеп саналды. Ләкин дидактик максатларның башкаларын икенчел дәрәҗәдә дип карау, киресенчә, белем бирү максатының тиешле дәрәҗәдә тормышка ашырылмавына китерде. Шәхеснең белемле булуы, тәрбиялелек һәм аның фикерләү сәләте үсеше дәрәҗәсеннән дә тора. Укыту процессында үстерү, тәрбия максатларын даими күзаллап эшләү - укытуның практик ягы уңышлылыгының ал шарты (Л.С.Выготский). Бу хакыйкатьне балаларның белем алу эшчәнлегенең барлык этапларында да истә тоту зарур.
Балаларның психик үсешен түбәндәге юнәлешләрдә үстерүгә аеручаигътибар таләп ителә:
- фикерләүне үстерү белән бәйләп сихик функцияләр: логикфикерләү, сәбәп-нәтиҗә бәйләнешләрен табу, индуктив, дидуктив фикерләү;
- хәтерн еүстерү (ихтыярый, ихтыярсыз), игътибарлылыкны үстерү;
- аралаша белү сәләтен үстерү (аралашучанлык, хислелек, эмпатияхисләре);
- ихтыяр көче, максатчанлык, активлык кебек сәләтләрне устерү.
Программага сайланган эчтәлек нигезендә сөйләм эшчәнлегенең барлык төрләре буенчада эш оештырганда бумаксатлар беренче планга куела.
3. Тәрбияви максатның эчтәлеге
Укучыларның тиешле дәрәҗәдәге тәрбиялелегеннән башка укыту процессын оештыру мөмкин түгел. Әлбәттә, укытучының шәхси сыйфатлары, укучы белән махсус оештырылган мөгамәләсе укыту-тәрбия процессында зур роль уйный. Ләкин, тәрбия процессы, беренче чиратта, укытуның эчтәлеге һәм методлары белән бәйле. Шуңа күрә программа эчтәлеген сайлаганда, материалның тәрбияви мөмкинлекләрен исәпкә алу – авторларның беренчел бурычы булды. Балаларның яшь үзенчәлекләренә туры килгән, аларны кызыксындырган мораль проблемаларны үзэченә алган эчтәлек, беренчедән, укыту процессында тәрбияви функция башкарса, икенчедән, турыдан-туры коммуникатив мотивация туу белән бәйле.
Уку эшчәнлеген мотивлаштыру юнәлешендә эшләүче галим А.К.Маркова фикеренчә, эчтәлегендә әхлакый проблемалар булган текстлар үзләре үккоммуникатив мотивациягә ия, шунлыктан аралашу ситуациясе булдыру әллә ни кыенлык тудырмый. Башка милләт вәкилләренең күңелен яулардай, аларда гомумкешелек әхлакый сыйфатларны тәрбияләрдәй татар әдәбияты өлгеләре белән таныштыру да шушы ук максатка буйсындырылды һәм сөйләшү-аралашуга алып чыгуга кулайрак булган әдәби әсәрләрнең авторлары тәкъдим ителде. Программаның ачык характерда булырга тиешлеген исәпкә алып, әдәби әсәрләр үзләре күрсәтелмәде, ә авторларны санап чыгу белән чикләнде.
Укучыларның кабул итү мөмкинлекләрен исәпкә алып, аралашу-сөйләшү проблемаларына туры килгән әдәбиә сәрләрдән төрле өзекләр сайлауны дәреслек авторларына калдыру – методика фәнендә программага эчтәлек сайлауда монополиялектән котылуның берюлы дип күрсәтелә.
4. Белем бирү максатының эчтәлеге
Укучыларның татар теле буенча лексик, грамматик күнекмәләре филологик белемнәр суммасы дәрәҗәсендә генә калмыйча, ә сөйләм эшчәнлегенең барлык төрләрендә дә аралашуда кулланырлык дәрәҗәгә җитүе зарур. Ягъни, укучылар, нинди дә булса сүзне, я грамматик категорияне тану, аеру, аңлау, тәрҗемә итү дәрәҗәсендә генә түгел, аларны аралашу максатында мөстәкыйль кулланырлык дәрәҗәдә өйрәнергә тиешләр. Шул вакытта гына татар телен дәүләт теле буларак өйрәнү бурычы үтәлә. Укучының гомуми урта белем бирү мәктәбен тәмамлаганда сөйләм эшчәнлеге төрләре буенча түбәндәге белемнәргә ия булуы күздә тотыла.
Дәреслек - Р. З. Хәйдарова, Р. Л. Малафеева. 8 нче сыйныф. Казан “Мәгариф”, 2008 ел.
Барлыгы - 68 сәгать, атнага – 2 сәгать.
Программаның тематик эчтәлеге. 8 нче сыйныф (68 сәг)
Коммуникатив максат | Якынча сөйләм үрнәкләре | Сүзләр һәм сүзтезмәләр |
Күп укыган – күп белер (13 сәг.) | ||
“Яхшы уку җиңелме?” проблемасы буенча сөйләшү. “Яхшы уку һәм яхшы яшәү” проблемасы буенча фикер алышу. Интернет аша үз белемеңне күтәрү турында сөйләшү. Татарстанның Милли китапханәсе турында сөйли белү. | Яхшы уку өчен үзеңә күп таләпләр куярга кирәк: дәрестә игътибарлы булырга, көн дә өй эшен эшләргә кирәк. Өй эшен күчерергә ярамый. <...> Яхшы яшәү өчен яхшы уку кирәкме? Минемчә, ... . Син интернет белән дусмы? Рефератка материалны интернеттан алдым. Татарстанның Милли китапханәсе Казанда урнашкан. <...> | Өлгерә, соңга кала, җитешә, иртәрәк, арый, сүз бирә, сүзендә тора, оныта, вакытында, борчыла, тантаналы, узды, бүлек, ялгышты, хәзинә, ком-пьютерлаштырылган, аралаша, килешү, аңлатмалы сүзлек, мәдрәсә, фарсы, гарәп, эзли, эзи, аралашу, чит ил, килешү, сирәк басма, атаклы. |
Мин һәм минем яшьтәшләрем (18 сәг.) | ||
Яшьтәшләрең белән аралашу кагыйдәләре, дуслашу серләре, нинди кызлар һәм малайлар ошавы турында сөйләшү Яшүсмерләрнең мөнәсәбә-тендә алдашу, ялганлашу кебек күренешләргә үз карашын белдерә белү. Яшүсмерләрнең файдалы хезмәттә катнашуы, гаилә бюдҗетына үз өлешләрен кертә алулары турында сөйләшү. Укучылар арасындагы яшь талантлар турында әйтә белү. | Яшьтәшләреңне хөрмәт итәргә, аларга игътибарлы булырга, ... кирәк, Миңа эшчән кызлар, тәмәке тартмый торган малайлар ошый. <...> Ялганлашу – начар гадәт. Җиңү ялганга нигезләнергә тиеш түгел. Җәй көне мин хезмәт бригадасында (хезмәт лагеренда) эшләдем.... . “Яшелләндерүчеләр” бригадасында хезмәт хакы зур булды... . Көнлек хезмәт хакы ... сум иде. Мин гаилә бюджетына үз өлешемне кертергә тырышам... Безнең сыйныфта Оля бик матур җырлый. <…> | аралашу, ялганлашу, һичшиксез, кызара, хата тану, читләшә, гаеп эзли, ялгышын тану, үпкәләшү, мөнәсәбәт, ялгыз, дәрәҗә, иркен, сөйкемле, тыйнак, ягымлы, сыра, тәмәке, батыр, горур, үз-үзеннән артык канәгать, ант итү, кызыксыну, адым, терелә, көнозын, гарьләнү, елак, көнләшү, чая, кызыксыну, серле, төп роль, хезмәт бригадасы, яшелләндерү, чистарту, хезмәт хакы, гаилә бюджеты, үз өлешем. |
Буш вакытымны мин ничек үткәрәм? (8 сәг) | ||
“Егетлек" проблемасы буенча сөйләшү. Яраткан музыкаң буенча фикер алышу. Виртуаль аралашуның төрле ысуллары турында сөйләшү. | Нәрсә ул егетлек? Буш вакытны ничек үткәрү егетлек була ала? Миңа күбрәк татарча рэп ошый. Мин “Иттифак” төркеме белән кызыксынам. <...> Минем интернетта үз сайтым, электрон адресым бар. Мин интернеттан файдалы мәгълүматлар алам. <...> | Тәртипсезлек, көчлелек, өлгерлек, егетлек, тупаслык, эшсезлек, башкаручы, иң, әйләнә-тирә, уртак тел табу, эчке дөнья, уен-көлке, игътибар үзәге, читләшү. |
Табигать һәм кеше (6 сәг.) | ||
Табигатькә сак караш турында сөйләшү. Табигать серләре, табигатьтәге кызыклы күренешләр турында мәгълүмат бирә белү “Яшел планета” конкурсында, Мин чисталык яратам”, “Кошларга ярдәм” акцияләрендә катнашу турында сөйләшү. | Ял иткән урынны чиста калдырырга кирәк, чөнки ... . Чишмәләр изге урын, ял итү урыны, шуңа күрә ... Оксана “Яшел планета” конкурсында беренче урынны алды, чөнки ул ... . | көрәшү, ягулык, учак ягу, чүп-чар, пычрату, чишмә, Җир шары, дым саклау, катнаша, җиңә. |
Без Татарстанда яшибез (8 сәг.) | ||
Татарстанның урнашкан урыны, климаты, мәйданы, табигый байлыклары турында сөйли белү. Казан шәһәрендәге яңа үзгәрешләр турында сөйли белү. Казанның бүгенге йөзе, архитектура истәлекләре, яңа ял итү урыннары. | Татарстан Европаның көнчыгышына урнашкан. Казан метросының Г.Тукай тукталышы миңа ошады. <…> Казанда яңа спорт корылмалары төзелде ... . Сиңа Бауман һәм С-Петербург урамнарының кайсы күбрәк ошый? Без аквапаркта ял итәргә яратабыз, чөнки ... . | Европа, көнчыгыш, чикләшә, мәйдан, төньяк, көньяк, күмер, бакыр, балчык, бүгенге йөзе, кайсы, оештырыла, истәлек, корылмалары. |
Татарстанның күренекле әдипләре (11 сәг.) | ||
Габдулла Тукай, Муса Җәлил Абдулла Алиш турында сөйли белү. Аларның шигырьләрен яттан сөйләү. А.Алиш, Галимҗан Ибраһи-мов турында белешмә бирә белү, әсәрләренең эчтәлеген кыскача сөйләү. | Габдулла Тукай 1886нчы елда мулла гаиләсендә туа. <…> Муса Җәлил – Советлар Союзы Герое. <…> Абдулла Алиш – Җәлилнең иптәше. | Мәдрәсә, ятим, үги әби, иҗат итә, ачы язмыш, яланаяк, асрарга, олаучы, гаҗәпләнде, кала, күрше авыл, мәкалә, әдәби әсәр, Бөек Ватан сугышы, әсирлек, тоткынлык, көрәш, төрмә, фашизмга каршы, легионерлар, үлемсез, мәңгелек, дан. |
Кабатлау | 1 сәг. |
СӨЙЛӘМ ҺӘМ ЯЗМА ЭШЧӘНЛЕК ТӨРЛӘРЕНӘ ӨЙРӘТҮГӘ ТАЛӘПЛӘР
Тыңлап аңлау
Төрле төрдәге тыңлап аңлау күнегүләрен үти белү;
сүзләрне, җөмләләрне аңлап тәрҗемә итә белү; тәкъдим ителгән текстны тыңлап, эчтәлеге буенча сорау бирә, сорауларга җавап бирә белү;
зур булмаган аутентив яки адаптацияләнгән әдәби әсәрләрдән өзекләрне, информацион характердагы текстларны, газета-журналлардан мәкаләләрне тыңлап аңлап, эчтәлеге буенча фикереңне әйтә, аралашуга чыга белү;
Сыйныфташларыңның сөйләмен тыңлап аңлау һәм аларга үз фикереңне аңлата белү, алар белән әңгәмә кору, әңгәмәдә катнаша белү.
Диалогик сөйләм
Сорау, җавап, килеш(мә)ү, шикләнү һәм башка репликаларны дөрес кулланып, әңгәмә кору, сөйләшә белү;
аралашуда катнаша, аны туктата һәм яңадан башлый белү;
парда, төркемдә сөйләшү барышында үз фикереңне аңлата, раслый, дәлилли белү, ситуация аңлашылмаганда, сорау биреп, сөйләм барышын ачыклый белү;
терәк схемалар кулланып, ситуация буенча әңгәмә кора белү;
татар сөйләм этикеты үрнәкләреннән урынлы файдаланып әңгәмә кору, сөйләшә белү.
Монологик сөйләм
Программада тәкъдим ителгән темалар буенча тиешле эзлеклелектә текст төзи һәм аның эчтәлеген сөйли белү;
конкрет ситуациягә үз карашыңны, төрле вакыйгалар, яңалыкларны хәбәр итә белү;
монологик сөйләмдә кереш, эндәш сүзләрне кулланып, орфоэпик һәм грамматик нормаларны саклап, үз фикереңне төгәл җиткерә белү;
өйрәнгән текстны үз сүзләрең белән сөйләп бирә белү;
өйрәнгән шигырьләрне яттан сәнгатьле сөйли белү.
Уку
Программада тәкъдим ителгән текстларны, татар теленең әйтелеш нормаларын саклап, сәнгатьле һәм аңлап уку;
текстның эчтәлегенә нигезләнеп, контекст буенча яңа сүзләрнең мәгънәсен аңлый белү;
таныш булмаган текстны эчтән укып, аның төп фикерен таба белү;
таныш булмаган сүзләрнең, төзелмәләрнең тәрҗемәсен сүзлектән таба белү.
Язу
Өйрәнелгән темалар буенча актив куллануда булган сүзләрне дөрес яза белү;
конкрет бер тема буенча хикәя төзи белү;
прагматик текстлар (рецептлар, белдерүләр, афиша һ.б.), эпистоляр жанр текстлары (шәхси һәм официаль хатлар, котлаулар һ.б.) яза белү;
үзеңне борчыган проблемага карата үз фикерләреңне язмача җиткерә белү;
тәкъдим ителгән текстның эчтәлегенә нигезләнеп, аны үзгәртеп яки дәвам итеп яза белү.
Рус телендә сөйләшүче балаларның татар теленнән белем һәм күнекмәләрен тикшерү төрләре
№ | Эш төрләре | Сыйныфлар | |||
5 | 6 | 7 | 8 | ||
1. | Тыңлап аңлау | 0,5-0,7 минут | 0,8-0,9 минут | 1 минут | 1,2 минут |
2. | Диалогик сөйләм | 5-6 реп-лика | 6-7 реп-лика | 7-8 реп-лика | 9-10 репли ка |
3. | Монологик сөйләм | 7-8 фраза | 8-10 фра-за | 8-10 фра-за | 10-12 фраза |
4. | Һәр тема буенча ара-лаша белү күнекмә-ләрен ситуатив күне-гүләр аша тикшерү | 4 | 4 | 4 | 4 |
5. | Уку | 55-60сүз | 60-70 сүз | 70-80 сүз | 80-90 сүз |
6. | Язу: | ||||
сочинение | 5-7 җөм-лә | 7-8 җөм-лә | 8-9 җөмлә | 9-10 җөмлә |
Тыңланган текстның эчтәлеге буенча сорауларга язмача җавап бирүне бәяләү.
- Тыңланган текстның эчтәлеген тулаем аңлап, тәкъдим ителгән сорауларга язмача дөрес җавап бирелгән, 1 орфографик хатасы яки эчтәлеккә бәйле 1 хатасы булган эшкә “5” ле куела.
- Тыңланган текстның эчтәлеген аңлап, тәкъдим ителгән сорауларга дөрес җавап бирелгән , 2-3 орфографик, 3 пунктацион яки эчтәлеккә бәйле 2-3 хатасы булган эшкә “4” ле куела.
- Тыңланган текстның эчтәлеген өлешчә аңлап, тәкъдим ителгән сорауларга дөрес җавап бирелмәгән , 5 орфографик, 5пунктацион яки эчтәлеккә бәйле 4-5 хатасы булган эшкә “3” ле куела.
- Тыңланган текстның эчтәлеге буенча тәкъдим ителгән сорауларга бирелгән җавапларның яртысы дөресбулмаса , 6 орфографик, 6пунктацион яки эчтәлеккә бәйле 5 тән артык хатасы булган эшкә “2” ле куела.
Диалогик сөйләмне бәяләү
- Бирелгән ситуация яки өйрәнелгән тема буенча әңгәмә кора алганда, әйтелеше һәм грамматик төзелеше ягыннан дөрес, эчтәлеге ягыннан эзлекле һәм тулы диалогик сөйләм төзегәндә, “5”ле куела.
- Бирелгән ситуация яки өйрәнелгән тема буенча әңгәмә кора алганда, репликаларның әйтелешендә һәм аерым сүзләрнең грамматик формаларында2-3 хата җибәреп ,эчтәлеге ягыннан эзлекле диалогик сөйләм төзегәндә, “4”ле куела.
- Өстәмә сораулар ярдәмендә генә әңгәмә кора алганда, репликаларның әйтелешендә һәм сүзләрнең грамматик формаларында 4-6 хата җибәреп,эчтәлеген бозып, диалогик сөйләм төзегәндә, “3”ле куела.
- Бирелгән ситуация яки өйрәнелгән тема буенча диалог төзи алмаганда “2” ле куела.
Дә рес № | Тема № | ТЕМА | Дәрес тибы | 8нче сыйныф Татар әдәбияты (68 сәг.) Лексика | Контроль | Үткәрү вакыты | Искәрмә |
Күп укыган – күп белер (13 сәг.) | |||||||
1 | 1 | Р Вәлиева. «Мәктәбем» | ЛГКК | "Мәктәп" темасына кагылышлы лексика | Шигырьне сәнгатьле укый белү | 05.09 | |
2 | 2 | Каюм Насыйринең биографиясе | ЛГКК | Фарсы, гарәп, мәдрәсә, фикер, ирекле, аңлатмалы | Биографияне сөйли белү | 07.09 | |
3 | 3 | «Әбүгалисина» әсәренең беренче өлеше. | ЛГКК | Гыйлем, үткен, гомер, хәбәр, үлә, игезәк, туганнар, борын заман | Әсәрнең эчтәлеген сөйләү | 12.09 | |
4-5 | 4-5 | «Әбүгалисина» әсәренең икенче өлеше | ЛГКК д/м сөйләм | Гыйлем, үгкен, гомер, хәбәр, үлә, игезәк, туганнар, борын заман | Әсәрнең эчтә леген сөйләү | 14.09 19.09 | |
6-7 | 6-7 | В. Нуриев “Өлгерәм әле” хикәясенең I өлеше | ЛГКК д/м сөйләм | Әлбәттә, зыян, иртәрәк, мәзәк, өлгерәм, уянам, торам, күчерәм, сүз бирә, сүзендә тора алмый | Әсәрнең эчтәлеген сөйли белү | 21.09 26.09 | |
8-9 | 8-9 | В. Нуриев “Өлгерәм әле” хикәясенең II өлеше | ЛГКК д/м сөйләм | Әсәрнең эчтәлеген сөйли белү | 28.09 03.10 | ||
10-11 | 10-11 | Татарстан Милли китапханәсе | ЛГКК ЛГКК | Халык, гасыр, дөнья, горурлык, сирәк, ышана | Эчтәлекне сөйләү | 05.10 10.10 | |
12-13 | 12-13 | Л. Леронның “Пирамида” | ЛГКК ЛГКК | Күтәрелә, тәмамлана, ялгыш яңгырады, ниһаять | Эчтәлекне сөйләү | 12.10 17.10 | |
Мин һәм минем яшьтәшләрем (18 сәг.) | |||||||
14 | 1 | Н. Гыйматдинованың биографиясе | ЛГКК | Эчтәлекне сөйләү | 19.10 | ||
15-16 | 2-3 | Н. Гыйматдинова. “Болын патшасы” хикәясе I-II өлешләр | ЛГКК ЛГКК | Сагына, тылсымлы, ялгыз, кыршй, тупас, акыллы, кыен | I-II өлешләрне сөйли белү Аутентив материал белән эшли белү. | 24.10 26.10 | |
17 | 4 | “Болын патшасы” хикәясе III өлеш | ЛГКК | III өлешне сөйли белү | 31.10 | ||
18-19 | 5-6 | Н. Гыйматдинова. “Болын патшасы” хикәясенең IV-V бүлекләре | ЛГКК д/м сөйләм | “Күрше кызы” хикәясен сөйли белү | 14.11 16.11 | ||
20-21 | 7-8 | Ш. Галиевның биографиясе. Ш. Галиев. “Безнең йорт малайлары” | ЛГКК ЛГКК | Атлый, сагынган, дөнья, әкәмәт, кочаклаша | Шигырьне яттан сөйләү | 21.11 23.11 | |
22-23 | 9-10 | Ш. Галиевның “Ялгыш адым” шигыре белән танышу | ЛГКК д/м сөйләм | Шаярып йөрү, егетлек, өлгерлек, ябышып бару, ялгышу, култык таягы, сакланып йөри | Шигырьне сәнгатьле уку | 28.11 30.11 | |
24 | 11 | Ф. Шәфигуллинның биографиясе | ЛГКК | Биографияне сөйли белү | 05.12 | ||
25-26 | 12-13 | Ф. Шәфигуллин. “Әнфисә кемгә елмая?” әсәре белән танышу | ЛГКК д/м сөйләм | Малайлар белән кызлар арасындагы дуслык турында сөйләшү | 07.12 12.12 | ||
27-28 | 14-15 | Р. Миңнуллинның “Подъезддагы язулар” әсәре белән танышу | ЛГКК д/м сөйләм | Эчтәлеге буенча сорауларга җавап бирү | 14.12 19.12 | ||
29 | 16 | Ф. Яруллинның биографиясе | ЛГКК | Биографияне сөйли белү | 21.12 | ||
30-31 | 17-18 | Ф. Яруллин. “Җилкәннәр җилдә сынала” әсәре белән танышу | ЛГКК ЛГКК | 26.12 16.01 | |||
Буш вакытымны мин ничек үткәрәм? (8 сәг.) | |||||||
32-33 | 1-2 | К. Даянның “Өзелгән чәчәкләр” әсәренең I өлеше белән танышу | ЛГКК д/м сөйләм | Бераз, хуш ис, кайсысы, гаҗәпләнү, хәсрәт, шунда, уйчан караш | Әсәрне сөйли белү | 18.01 23.01 | |
34-35 | 3-4 | К. Даянның “Өзелгән чәчәкләр” әсәренең II өлеше белән танышу | ЛГКК д/м сөйләм | 25.01 30.01 | |||
36-37 | 5-6 | М. Галиевның “Җинәсем килде” әсәре белән танышу | ЛГКК д/м сөйләм | Кайбер, таза гәүдәле, нур, үзе сизмәстән, җинү, почмак | Эчтәлеге буенча сорауларга җавап бирү | 01.02 06.02 | |
38 | 7 | А.Алишның биографиясе. | ЛГКК | Селкенми, батыр, мактанчык, сай, үлгән, шаяра, сөлге, кызарды, оялды | Биографияне сөйли белү | 08.02 | |
39 | 8 | А.Алиш.”Алдакчы Наил” хикәясе белән танышу | ЛГКК | 13.02 | |||
Табигать һәм кеше (6 сәг.) | |||||||
40 | 1 | Н. Дәүлинең биографиясе белән танышу | ЛГКК | Биографиясен сөйли белү | 15.02 | ||
41 | 2 | Н. Дәүлинең “Бәхет кайда була?” әсәре белән танышу | ЛГКК д/м сөйләм | Ихтирам, таныш, шешә, ватык, гадәте, рәхимсез, намус, тәртип, җыештыру | Әсәрнең эчтәлеген сөйләү | 20.02 | |
42 | 3 | Дәрдемәнднең биографиясе. Дәрдемәнднең “Бер хәзинә” әсәре белән танышу | ЛГКК | Биографияне сөйли белү | 22.02 | ||
43-44 | 4-5 | Н. Дәүлинең “Хезмәткә-хөрмәт” әсәре белән танышу | ЛГКК ЛГКК | Яраткан һөнәрегез турында сөйләү. | 27.02 01.03 | ||
45 | 6 | Н. Дәүлинең “Хезмәткә-хөрмәт” әсәре буенча диалогик сөйләмгә чыгу | д/м сөйләм | Кешенең хезмәтен хөрмәтләү турында сөйләшү | 06.03 | ||
Без Татарстанда яшибез (8 сәг.) | |||||||
46 | 1 | Р.Фәйзуллин. “Онытма син! | ЛГКК | Үткән, хәтерләү, моң, мирас, горур, киләчәк, тарих | Шигырьне сәнгатьле укырга | 13.03 | |
47-48 | 2-3 | Р. Фәхретдинов. “Идел суы ага торыр” әсәре белән танышу | ЛГКК ЛГКК | Буйсына, бәхәс, яшә, дәүләт, сәүдәгәр, дин, мунча, чуен, дан казанган | Бөек Болгар турында сөйли белү | 15.03 20.03 | |
49-50 | 4-5 | Сөембикә турында текст | ЛГКК д/м сөйләм | Башкала, күренекле, истәлек, катлы, шәхес, тарихи, ханбикә | Сөембикә турында риваять сөйләргә | 03.04 05.04 | |
51 | 6 | Туган җирем – Татарстан | ЛГКК | Дәүләт, җөмһүрият, әрәмә, тугра, чишмә | Презен тация ясау | 10.04 | |
52 | 7 | Татарстанның Милли музеенда | ЛГКК | Сәнгать, милли, тарихчы, максат, хуҗалык, икътисад | 12.04 | ||
53 | 8 | Үз-үзегезне тикшерегез | ЛГКК д/м сөйләм | 17.04 | |||
Татарстанның күренекле әдипләре (11 сәг.) | |||||||
54 | 1 | Г. Тукай биографиясе | ЛГКК | Мулла, үлгән, карчык, шәфкатьле, кияүгә чыгу, фәкыйрь, сөю, яланаяк, яланбаш | Тукайның биографиясен сөйләргә | 19.04 | |
55 | 2 | Г. Тукай. “Исемдә калганнар” | ЛГКК | 24.04 | |||
56-57 | 3-4 | Ә. Фәйзи. “Асрарга бала бирәм” | ЛГКК д/м сөйләм | Кала, саф, шакката, кызганды, арба, олаучы, ятим, кадерле, монсу, якынлаша, гаҗәпләнде | Г. Тукайның балачагы турында сөйли белү | 26.04 03.05 | |
58-59 | 5-6 | Г. Тукай. “Су анасы” | ЛГКК д/м сөйләм | Су коена, чәчрәтә, чума, тирли, эссе, орышты, юлдаш, тарак, җен, коточкыч | Бер өзекне яттан сөйләү | 08.05 10.05 | |
60-61 | 7-8 | С. Алишев. “Нәни батыр” | ЛГКК д/м сөйләм | Шома, ябыша, ихтыярсыз, бата, усал, капланган, күгәрә, шуыша | Әсәрнең эчтәлеген сөйләү | 15.05 17.05 | |
62 | 9 | Г. Ибраһимовның биографиясе, “Алмачуар” әсәренең I кисәге | ЛГКК | Ял, койрык, сылу, төз, гәүдә күкрәп, камчы, күк бия, данлыклы | Г. Ибраһимовның биографиясен сөйли белү | 22.05 | |
63-64 | 10-11 | Г. Ибраһимовның “Алмачуар” әсәренең II кисәге “Алмачуар” әсәренең соңгы бүлеге | ЛГКК д/м сөйләм | Әсәрнең II кисәге буенча әңгәмә оештыру Әсәрне сөйли белү | 24.05 29.05 | ||
65 | Үткәннәрне кабатлау дәресе | д/м сөйләм | Ел буена өйрәнелгән материалның иң яраткан әсәрнең эчтәлеген сөйләү. | 31.05 | |||
66-68 | Резерв дәрес. | 08.03 01.05 |
Укыту-методик комплекты
1. Рус мәктәпләрендәге рус тѳркеме укучыларына татар әдәбиятыннан гомуми белем бирүнеӊ дәүләт стандарты, Казан, 2005.
2. Хәйдәрова Р. З., Малафеева Р. Л.. «Коммуникатив технология нигезендә рус телле балаларга татар теле һәм әдәбият укыту программасы. 1-11 нче сыйныфлар». Казан, «Мәгариф», 2011 ел.
3. Хәйдәрова Р.З., Малафеева Р.Л. Татар теле. Рус телендә урта гомуми белем бирүче мәктәпнеӊ 8 нче сыйныфы ѳчен дәреслек (рус телендә сѳйләшүче балалар ѳчен). Казан, «Мәгариф», 2008 ел
4. Хәйдәрова Р. З., Малафеева Р. Л. Татар теле дәресләре. Рус телендә сөйләшүче балалар белән эшләүче укытучылар өчен кулланма. Казан, 2008 ел.
Кулланылган әдәбият һәм укыту чаралары
1. Гыйләҗетдинова А.И. Татар телен өйрәнүчеләр өчен текстлар. Казан, Мәгариф, 2004
2. Казыйханов В. Уроки нравственности. Казань, 2004
3. Минһаҗева Л.И., Мияссарова И.Х. Татар балалар әдәбияты.Казан, ТаРИХ, 2009
4. Нигъмәтуллина Р.Р. Татар телен өйрәнүчеләргә. Казан, Мәгариф, 2004
5. Сафиуллина Ф.С. Татарский язык в диалогах. Казан, Магариф,1994
6. Сафиуллина Ф.С., Фәтхуллова К.С. Татар теленнән имтиханга әзерләнәбез. Казан, Мәгариф, 2006
7. Хайдарова Р.З. Научно – педагогические аспекты билингвального образования в РТ. Наб.Челны, 2006
8. Харисова Ч.М. Тренировочные упражнения по обучению татарскому произношению. Казан, Магариф, 2001
9. Харисов Ф.Ф. Основы методики обучения татарскому языку, как неродному. Санкт – Петербург, Просвещение, 2001
10.“Мәгариф” журналы , “Ачык дәрес” гәзите.
11. Компьютер, проектор, интерактив такта, дисклар, таблицалар.
12. Интернет – ресурслар:
httr: // www akzegit. narod.ru> meropr.htmI,
httr: // www kubjaschooII.narod.ru..>ukitut.htm
По теме: методические разработки, презентации и конспекты
Рабочая программа 3 класс к учебнику Хайдаровой. Уку.
Программа по литературному чтению для учащихся 3 класса по учебнику Хайдаровой......
Рабочая программа 7 класс к учебнику Хайдаровой Р.З.Тат.литература.
Программа по тат.литературе к учебникам Хайдаровой Р.З. для учащихся 7 класса....
Рабочая программа для 9 класса к учебнику Хайдаровой Р.З.
Рабочая программа в 9 классе к учебнику Хайдаровой Р.З....
Рабочая программа по русскому языку 5-9 классы .Разработана на основе: - программы: « Русский язык. Рабочие программы. Предметная линия учебников Т. А. Ладыженской, М. Т. ,Л. А. Тростенцовой и других. 5—9 классы »
lt;>Аннотация к рабочей программе по русскому языку для 5-9 классов. Рабочая программа по русскому языку для 5-9 классов составлена в соответствии с нормативными документами: - Федеральный Закон ...
Рабочая программа на основе программы авторского коллектива под руководством В.В.Пасечника (сборник «Биология. Рабочие программы. Предметная линия учебников "Линия жизни" 5—9 классы.» - М.: Просвещение , 2011.),
Рабочая программа составлена на основе программы авторского коллектива под руководством В.В.Пасечника (сборник «Биология. Рабочие программы. Предметная линия учебников "Л...
Рабочая программа по русскому языку на основе авторской программы М.Т. Баранова, Т.А. Ладыженской, Н.М. Шанского, Л.А. Тростенцовой, А.Д. Дейкиной (Русский язык. Рабочие программы. Предметная линия учебников Т.А. Ладыженской, М.Т. Баранова и др.)
Рабочая учебная программа по русскому языку основного общего образования составлена в соответствии с требованиями федерального компонента государственного стандарта общего образования по р...