Конспект занятия по кружковой работе "Номтын келвр" ("Рассказы старого ученого")
план-конспект

Күсл: Күүкдин    эңкр балһснаннь    туск медрлинь     өргҗүлх,   батлх;  Элст    

          балһсна   үүдәлтин тууҗла    таньлдулх;    хотл балһсна тосхлтд  олн үй

          әмтнә күч-көлсн орсинь медүлх;  урдк болн   өдгә   цагин хоорнд    

          хәрлцә  тогтадг  чадвринь  өөдлүлх;  эврәннь  балһсндан   дурта  болдг,      

         цеврәр   бәрдг сурһмҗ өгх.

Олзлх эв-арһс: Сюрпризн агчм, күүндвр, диалог олзллһн, келвр тогталһн, глобуста көдлһн, презентац хәләлһн,   Элст балһсна тууҗин макет    тогталһн.

Дөңцл: Махлас,  глобус,  «Номтын келвр» гидг презентац, «Элст балһсна

тууҗ» гидг дидактическ наадн, магнитн самбр

Кичәлин йовуд:

1.Багш номтын мантий болн махла өмсәд, күүкдиг тосад, мендинь сурна.

Багш: Би тууҗин номт. Номт   юмна тускар дала тууҗ меднә. Тадн бичкн  тууҗнр болнат?

Бичкдүд: Болнавидн!

Багш: Цуһар нүдән аньтн! Бичкдүд нүдән аньна (багш күүкдин толһад номтын махлас өмскнә).

2. Багш:  Тадн бичкн тууҗнр болвт.  Ода таньлдхмн.

Багш  түрүн суусн күүкнәс нернь  сурна:

- Чин нерн кемби?

- Чи кедүтәвч?

- Чи кембч? Көвүн аль күүкн?

- Чамд дурта наадһа бәәнү?

- Чи альд бәәнәч?

  (Бичкдүд нег-негндән иим сурврмуд  өгәд, хәрүһинь авна).

3. Багш: Чик! Тадн цуһар Хальмг Таңһчд, Элст балһснд бәәнәт.   Глобус хәләһәд,  Хальмг  Таңһч  эн ик һазрт  альд бәәхинь медҗ авхмн (күүкд глобус тал  өөрдәд, Хальмг Таӊһч альд бәәсинь олҗ авна).

Багш: Йир сән! Мана Таңһч альд бәәдгинь медҗ авувидн. Ода мадн Элст балһсна кезәңк цагур зуульчллһнд йовхмн.

4. «Номтын келвр» гидг презентац хәләлһн

Слайд болһнар күүндвр тогталһн.

           3-гч слайд: Наш город Элиста находится в балке. Когда это место было занесено песком.

4-гч слайд: Однажды в широкой степной долине пробился сквозь песчаную почву родничок. Потом другой, третий…  И вот уже множество звонких ручейков слились в узкую речушку.  Калмыки, кочевавшие по Манычу, облюбовали это место для летних стоянок и дали ему звучное имя «ЭЛЬСТ» - песчаное, потому что весь северный склон долины покрывали    

пески. Название «Элиста» закрепилось потом за возникшимпески.

пески. Название «Элиста» закрепилось потом за возникшим здесь селом, которое стало затем городом.

Слайд 5. Не случайно наша Элиста была основана у родника, а точнее, у лесной плантации, разбитой рядом с ним. Ведь когда-то здесь были высажены деревья.

Слайд 6, 7, 8. Калмык Бола облюбовал это место, стал пасти свой скот. А затем поставил свою кибитку.

Слайд 9. В  село Приютное приехал с семьей бывший крепостной из Воронежской губернии Кийков Степан Прокофьевич. В Приютном он познакомился  и подружился с калмыком Бола. Бола очень хвалил балку Элиста, где он устраивал летнюю стоянку, и советовал Кийкову поселиться там.

Слайд 10. Семья Кийковых первой начала строить из дерна землянку в балке Элиста. Село быстро росло. С 1935 года Элиста  -  столица Калмыцкой АССР.

Слайд 11, 12. Эту речушку назвали Элистинкой. Когда-то в ней люди купались и отдыхали.

Слайд13.  Лесная плантация разрослась и превратилась в парк «Дружба», который  2013 году отметил свое 160-летие.

Слайд 14,15. Эту удивительную историю возникновения города Элисты поведал нам ученый, историк, краевед Немичев Иван Степанович.

Багш: Бичкдүд, тадн бичкн тууҗнр болҗанат.  Ода Элст балһсна тууҗин макет эврән тогтатн.

                   5. «Элст балһсна тууҗ» - дидактическ наадн  

Күсл: Күүкдин эңкр балһснаннь туск медрлинь  өргҗүлх, батлх; Элст балһсна үүдәлтин тууҗла таньлдулх.

Наадна зокал: Багш үзүлсн зургудт юн зурата бәәхинь келәд, тәвсн сурврмудтнь хәрү өгх.

Наадна йовуд:

Багш: Кезәнә мана бәәршлҗәх Элст балһсна ормд элстә, хотхрта һазр билә (зург үзүлх). Эн һазрар кесг дәкҗ хальмгуд нүүсн болх.  Ямаран гертә  эдн нүүдг билә? (ишкә гертә нүүдг билә - ишкә герин зург  магнитн самбрт   наах).

- Нег дәкҗ һазрас булг цокҗ. Хөөннь дәкәд олн булгуд цокад, теегин ташуһар юн гүүв? (Һол гүүв –һол медүлҗәх зург  магнитн самбрт  наах). Өдгә цагт эн һол яһҗ нерәдгднә? (Элистинка гиҗ нерәдгднә).

-Хөөннь хальмг тег шинҗләчнр энд ю суулһв? (Модд суулһв-модд  наах).

-Өдгә цагт эн моддта һазр яһҗ нерәдгднә? (Иньгллтин парк гиҗ нерәдгднә).

- Түрүн болҗ эн һазрт хальмг Бола болн орс Кийков Степан Прокофьевич ирҗ бәәршлв. Ю эдн тосхв? (Гермүдән тосхв-ишкә герин болн шавр герин зургуд  самбрт наах).

-Эднә хотнур әмтн нүүҗ ирв. Хөөннь  Элст Хальмг Таңһчин    хотл-балһсн болад үүдв.

Багш: Йир сән тууҗнр бәәҗит. Тәвсн күслән тадн күцәвүт.

                6. «Нернь чикәр келтн!» - дидактическ наадн

        Цааранднь багш күүкдт Элст балһсна өврмҗтә тоотсин туск слайдс үзүлнә. Бичкдүд слайд хәләһәд, өврмҗтә тоотсин нерд келнә. Үлгүрнь: Экран деер «Алтн босхан» зург үзүлгднә.

Бичкдүд: Эн «Алтн босха». Алтн босха сәәхн, өндр. Дала зургуд бәәнә. Энд әмтн амрна. Иим кевәр наадк тоотсин тускар келвр тогтах.

Багш: Йир сән! Мана Элст балһсн ямаран?

Бичкдүд: Элст балһсн сәәхн, ик, у. Дала сәәхн өврмҗтә тоотс бәәнә.

Багш: Мана Хальмг Таңһчин шүлгчнр, көгҗмчнр Элст балһсна тускар дала шүлгүд, дуд бичсн бәәнә.

Күүкд шүлгүд умшна:

1-гч күүкн:

Мини дурта балһсм,

Мөңкинд чамаг эңкрлнәв.

Уульнц, парк болһарчн

Үүрмүдән дахулҗ җирһнәв

2-гч күүкн:

Би Элстд бәәнәв,

Балһсндан йир дуртав.

Үүрмүдтәһән хамдан энд

Уласн мет ѳсләв.

3-гч күүкн:

Балһсн, селән болһнас

Бий тууҗта болна.

Күн кевтә эдн

Күндтә нер зүүнә.

Мини төрскн балһсн

Мел цугтаһаснь ончта.

Эврә соньн тууҗта

        Элст гидг нертә.

        Багш: Бичкдүд, мана зуульчллһн чилв. Цуһар нүдән аньтн. Ода тадн хәрү    

       бичкдүд болвт. Би таднд ханлтан өргҗәнәв. Сән бәәтн!

27 –гч тойгта «Теремок»  нертә бичкдүдин сад

Муниципальное казенное дошкольное образовательное учреждение

«Центр развития ребенка – детский сад №27 «Теремок»

 Ил кичәлин конспект

                                               Белдәд давулснь: Бадмин Манҗин Галя

                                                                   хальмг келнә багш

Э Л С Т