Уҡыусыға ярҙамға
тест

Башҡорт теленән олимпиада һорауҙары

6-сы класс  

1. Прочитайте текст.

Кешеләр сәйәхәт өсөн ишәкте, атты, дөйәне, филде, машинаны, карапты, самолетты файҙалана. Сәйәхәткә йәйәү ҙә сығалар.

Кеше йәйәү сәғәтенә 5-6 км юл үтә. Ишәктең тиҙлеге сәғәтенә 10 км. Эҫе яҡтарҙағы ҡомло насар юлда дөйә менән сәғәтенә 20 км юлды үтеп була. Аттар шәберәк йөрөй. Англиялағы бер ат, мәҫәлән, 1 минутта 1 км юлды үтә алған.

Хәҙер төрлө ҡалаларға, илдәргә сәйәхәткә күп сығалар. Был саҡта кешеләр машинала, автобуста, карапта, самолетта сәйәхәт итәләр. Улар күп кешене һыйҙыра һәм тиҙерәк алып бара.

2. Ответьте на вопросы:

1. Кешеләр нимәлә сәйәхәт итә? …………………………………………………………………..
2. Кеше йәйәү сәғәтенә нисә километр юл үтә? …………………………………………………
3. Ни өсөн кешеләр машина, автобус, карап, самолетты сәйәхәт өсөн һайлайҙар? ………………………………………………………………………………………………………….
4. Сәйәхәткә йәйәү сығалармы? ……………………………………………………………………..
5. Һин ҡайҙа сәйәхәт иттең? ………………………………………………………………………….

…………………………………………………………………………………………………………..

3. Перевод.

• Переведи 2 абзац текста на русский язык.

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

• Переведи на башкирский язык.

Я люблю путешествовать. У меня болит голова. Он плохо знает. Приятного аппетита. Как дела? …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………..

4. Словарная работа.

Лексико-грамматический тест.

1. Башҡорт теле алфавитында нисә һуҙынҡы хәреф бар?

а) 32                      б) 42                         в) 13                     г) 3

2. “Аҙыҡ-түлек” темаһына ҡараған һүҙҙәрҙе билдәлә.

Икмәк, бала, кеше, бал, уҡыусы, шәкәр, май, таҡта, әсәй, кишер, көҙ, ҡыҙыл, ҡала, пальто, күлдәк, сыр, шкаф, быйма, банан.

3. Исем ниндәй һорауға яуап бирә?

а) нисек?      б) кем?     в) ниндәй?      г) нимә?    д) ни эшләй?      е) ҡасан?

4. Күплектә булған исемдәрҙе билдәлә.

Алтынсылар,  ҡоштар, дәрескә, тәнәфестә, көҙҙөн, йылғанан, һыуҙарым, китаптарҙы, уҡыусыларға, һаумыһығыҙ.

5. Тәржемә ит һәм ниндәй килештә икәнен билдәлә.

Книга отца ………………………………………………………………………………

      Я вышел из дома ………………………………………………………………………

Пойти в школу …………………………………………………………………………

Дай книгу ………………………………………………………………………………

Я в Уфе ………………………………………………………………………………….

6. Һөйләмде дөрөҫ төҙө.

Матур, Башҡортостандың,  иҫ киткес,  тәбиғәте.…………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………

7. Һүҙҙәрҙе әйтелеше буйынса төркөмлә:

Көҙ, бала, билет, урам, кофе, кино, сәскә, көҙгө, һауыт, дәфтәр, ишек, терпе, бүре, айыу, һүрәт, сәйәхәт стена, иҙән, фатир, быйма, күлдәк, футболка, ҡағыҙ, аҡбур.

Ҡалын әйтелеш: …………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

Нәҙек әйтелеш: …………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

8. Төшөп ҡалған хәрефтәрҙе ҡуй.

Баш..орт тел..,  д..шәмбе,  а..на, бел..м, ҡ..ш, ши..ғыр, у..ҫал, й..лға,  ҡ..л..м, А..иҙел, ма..ур, һау..ы, д..рес, у..ам, һ..ры, алты..,  б..й..к.

9. Башҡортса нисек танышырға? …………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

10. Исемдәргә сифаттар өҫтәп, һүҙбәйләнештәр төҙө:

………………………. тәбиғәт, ………………… малай, …………………………. төн, …………………….ҡуян, ………………….. уҡытыусы, ……………парта, ……………………мәктәп.

Башҡорт теленән олимпиада һорауҙары

7-се класс                  

1. Прочитайте текст.

1993 йылдың 13 октябрендә республикабыҙҙың гимны һәм гербы булдырылды.

Гимндың көйөн Өфө юғары хәрби училищеһы оркестрының дирижеры Фәрит Иҙрисов ижад иткән, һүҙҙәрен шағирҙар Рауил Бикбаев менән Рәшит Шәкүр яҙған.

Гимндың көйөндә халыҡ йырҙары, башҡорт халҡының мәшһүр “Урал” йырының мотивтары ишетелеп ҡала.

Гербты рәссам Фазлетдин Ислахов эшләгән. Гербтың уртаһында халҡыбыҙҙың ҡаһарман улы Салауат Юлаевтың һәйкәле тора. Тирә-йүнгә нурҙарын балҡытып, ҡояш ҡалҡа. Нурҙар үҙ аллы яңы тормош башлауыбыҙҙы, артабан да шулай йәшәүебеҙҙе сағылдыра. Башҡортостан флагы өҫтөндәге ҡурай таҡыяһы – башҡорт халҡының ете ырыуы. (Календарҙан).

2. Ответьте на вопросы:

1. Ҡасан республикабыҙҙың үҙ гимны һәм гербы булдырылды?

…………………………………………………………………………………………………………..

2. Гимндың көйөн һәм һүҙҙәрен кемдәр яҙған? …………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………….

3. Гербтың уртаһында нимә төшөрөлгән?………………………………………………………..

…………………………………………………………………………………………………………..

4. Гербтағы нурҙар нимәне сағылдыра?…………………………………………….........................

…………………………………………………………………………………………………………..

5. Башҡортостан флагындағы ҡурай таҡыяһы нимәне белдерә? ……………………………..

…………………………………………………………………………………………………………..

3. Перевод.

• Переведи 4 абзац текста на русский язык.

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

• Переведи на башкирский язык.

Осенью пшеницу убирают комбайном. Футбол – интересная игра. Народный поэт Башкортостана Мажит Гафури. Это проспект Салавата Юлаева? Вчера мы ходили в бассейн.

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

4. Словарная работа.

Лексико-грамматический тест.

1. Башҡорт телендә нисә һуҙынҡы, нисә тартынҡы бар? …………………………………………..

………………………………………………………………………………………………………………

2.  “Спорт” темаһына ҡараған һүҙҙәрҙе билдәлә.

Һөнәр, оло, уйын, опера, тыуған ил, һалҡын, сәкән, милли көрәш, гүзәл, һаулыҡ, хеҙмәт, ҡапҡасы, боҙ, саңғысы, шәхес, мәрәй, белем, ҡояш, мәктәбем, күнекмәләр, үҫмер, ваҡыт, мәктәп, күн туп, һәйкәл, тоғро дуҫтар, милли уйындар.

3. Башҡорт теленә тәржемә ит, килеш ялғауҙарын дөрөҫ ҡуй, ниндәй килеш икәнен билдәлә.

Был(а) в аптеке ………………………………………………………………………………………

Иду на концерт ………………………………………………………………………………………

Играю на курае ………………………………………………………………………………………

Приехал из деревни ………………………………………………………………………………...

Купили новую квартиру……………………………………………………………………………

4. Һөйләмде дөрөҫ төҙө.                      Кеше, эйергә, бал, тейеш, ҡорто, алдында.

………………………………………………………………………………………………………………

5. Һорауҙарға яуап яҙ.

1. Арҡайым ҡаласығы ҡайҙа урынлашҡан?………………………………………………..............
2. “Янғантау” шифаханаһы ниндәй районда урынлашҡан?……………………………………
3.  Шағир Тимер Йосоповҡа нисә йәш? …………………………………………………………..
4. 6 тапҡыр донъя чемпионы исемен яулаусы Башҡортостан  спортсыһы кем?

………………………………………………………………………………………………………….

5.  “Диңгеҙҙәргә тиңләмәйем – тәрәнһең һин…” Был юлдар ҡайһы шиғырҙан? Авторы кем?.........................................................................................................................................................

6. Вместо точек поставьте нужные числительные.

1. … һум аҡсаң булғансы, … дуҫың булһын.
2. … ҡат үлсә, … тапҡыр киҫ.

7. Руссаға тәржемә ит.

3 цветка, 15 детей, 80 килограммов, 70 граммов, 21 девочек, 35 книг, 111 слов, 47 минут, 1258 лет, 40 копеек.

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

8. Какая буква пишется?

У...ығыҙ, ...андуғас, на…ар, а…бур, ши…ыр, к…рәк, ҡыҙ...ар, ҡы…ғырау, сәл…м, һа...лыҡ.

9. Дөрөҫ ялғауҙы ҡушып яҙ.

Әлфиә мәктәптән иртә ҡайт (ым, те, ты, ырға). Мин дәфтәргә матур яҙа (һың, ҙы, м, ҙым). Өләсәйем һеңлемә ойоҡбаш бәйлә (не, нө, нең, ҙе). Беҙ китапханаға бар (ҙы, а, ҙыҡ, ҙек). Һин матур йырлай (һең, һығыҙ, ым, һың). Улар экскурсияға урманға бара (сәк, саҡ, һығыҙ, ҙы).

10. Төшөп ҡалған һүҙҙәрҙе өҫтәп яҙ.

Минең дуҫымдың исеме …………………………, фамилияһы……….. . Ул………………. мәктәптә ………………………… класта уҡый. Уға…………….. йәш. Ул………….ҡалаһында,…………………урамында йәшәй. Беҙ уның менән бергә ………,  ………, …………. йөрөйбөҙ.

Башҡорт теленән олимпиада һорауҙары

8-се класс

1. Прочитайте текст.

Ағиҙел, Ҡариҙел, Күгиҙел – республиканың иң ҙур йылғалары. Ағиҙелде русса Белая, Ҡариҙелде Уфа тип йөрөтәләр. Ағиҙел XVI – XVII быуаттарҙа Белая Воложка исеме менән аталған. Ҡариҙелдең Ҡара йылға һәм Өфө Иҙеле тигән варианттары бар. Күгиҙелде Дема тип беләбеҙ.

Аҡ, ҡара, күк – төҫтө белдереүсе һүҙҙәр. Аҡ Иҙел – яҡшы, матур, йәмле тигәнде аңлата. Ҡара Иҙел күберәк урманлы, ҡараңғы урындан аға. Күк – матурлыҡ, күркәмлек.

Иҙел һүҙе “йылға, ҙур һыу” мәғәнәһен белдерә. Боронғо башҡорттар Волга йылғаһын да Иҙел тип йөрөткән.

Бына шундай беҙҙең иҙелдәребеҙ – ҙур йылғаларыбыҙ.

2. Ответьте на вопросы:

1. Текста ниндәй йылға исемдәре бар? ……………………………………………………………..

…………………………………………………………………………………………………………

2. Иҙел һүҙе нимәне аңлата? …………………………………………………………………………
3. Ниндәй йылғаның исеме менән ҡала исеме бәйле? …………………………………………..

…………………………………………………………………………………………………………..

4.  Ниндәй йылғаның исеме бөгөнгө көндә ҡулланылмай? ……………………………………
5. Һеҙ Башҡортостандың тағы ниндәй йылғаларын беләһегеҙ? ……………………………..

………………………………………………………………………………………………………….

3. Перевод.

• Переведи 1 абзац текста на русский язык.

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

• Переведи на башкирский язык.

Приходи в театр.  Не читай лежа. Ты вчера приехал?  Сколько новых друзей мы нашли!  Повторите, пожалуйста.

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………..

…………………………………………………………………………………………………………………..

………………………………………………………………………………………………………………….

4. Словарная работа.

Лексико-грамматический тест.

1. Нәҙек һуҙынҡыларҙы яҙ………………………………………………………………………………
2. “Хеҙмәт” темаһына ҡараған һүҙҙәрҙе билдәлә.

Ҡара, кис, өҫтәл, һуған, һыуһаҡлағыс, мәмерйә, көрәк, эшсе, балалар, сәй, күңелле, һаулыҡ, таҡта, төҙөлөш, балтасы, һунар, ҡасан, байлыҡ, егет, ваҡыт, рәссам, кер йыуа, эш, һалҡын, иртәнсәк, болотло, һөнәр, бешерә, бәхет, ауыр эш, белергә, ашай, ялҡау, ҡар, тәрипһеҙ, аҡыллы, һатыусы.

3. Һөйләмде дөрөҫ төҙө.               Беҙ, иң, йәшәйбеҙ, матур,  илдә.      

………………………………………………………………………………………………………………

4. Һорауҙарға яуап яҙ.

1. Класыңда кем башҡорт телен яҡшы белә?  ………………………………………………..

……………………………………………………………………………………………………….

2. Һин башҡортса китап уҡыйһыңмы?………………………………………….........................

………………………………………………………………………………………………………

3. Башҡорт теле дәресе нисәнсе кабинетта була?…………………………………………….

……………………………………………………………………………………………………….

4. Иң яратҡан уҡытыусың?………………………………………………………………..............
5. Һеҙҙең мәктәп директоры кем?

………………………………………………………………………………………………………

5. Бирелгән һөйләмдәрҙән һорау һөйләмдәр төҙөп яҙ.

Минең дуҫым бар. Уның исеме Ғәли. Ул мәктәптә уҡый. Уның ата-әсәһе Өфөлә йәшәй. Улар заводта эшләй. …………………………………………………………………………………..

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

6. Раскройте скобки и дайте полный ответ.Ответ запишите.

Һеҙ театрға ҡасан бараһығыҙ? (завтра вечером) Беҙ концертҡа ҡасан барабыҙ? (суббота) Һеҙ ҡасан ял итәһегеҙ? (суббота и воскресенье) Улар ҡасан бассейнға бара? (воскресенье) Информатика дәресе ҡасан була? (бөгөн)

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

7. Башҡортсаға тәржемә ит.

24. года, 16 девочек, 91 детей, 5 ручек, 103 слов, 87 килограммов, 75 граммов, 40 копеек, 53 книг, 18 мальчиков.

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

8. Мәҡәлде дауам итеп яҙ.

…………………. – бер айлыҡ,  …….. – мәңгелек.

9. Килеш ялғауҙарын дөрөҫ ҡуй.

Китап(ла, ға, ҡа) яҙырға ярамай, өй(гә, дә, дән) ҡайтмайым, аш (тан, та, ты) өләсәйем бешерә, һеҙ (гә, ҙә, ҙө) портфелем ҡалды , улар (ҙы, тә, тән) урамда күрҙем.

10. Төшөп ҡалған һүҙҙәрҙе өҫтәп яҙ.

Минең дуҫымдың исеме …………………………, фамилияһы……….. . Ул………………. мәктәптә ………………………… класта уҡый. Уға…………….. йәш. Ул ………………….. күҙле,  ………………….. сәсле, …………………. буйлы. Ул………….ҡалаһында,…………………урамында йәшәй.

Башҡорт теленән олимпиада һорауҙары

9-сы класс

1. Прочитайте текст.

Ниагара шарлауығында ағым шул тиклем көслө, хатта унда эре ҡая таштары ағып төшә. 1931 йылда йылғаға 7500 тонналыҡ, ә 1954 йылда  185000 тонналыҡ таш ҡолап төшә һәм ағып китә.

Бер тапҡыр йылғаға иҫке корабль ағыҙып ебәрәләр. Ул ҙур тиҙлек менән шарлауыҡҡа барып етә һәм юҡҡа сыға.

1883 йылда Америка капитаны Вебб аҡса өсөн Ниагараны йөҙөп сығырға була, ләкин ул йылғаның уртаһына ла барып етә алмай, һыуға бата.

Шарлауыҡтан һуң йылға 100 метрға тиклем тарая һәм тәрән үҙән буйлап аға. Ниагараның иң ҡурҡыныс ере – Куингстон ҡалаһы янындағы текә баҫҡыстарҙан ағып төшкән урыны.

Артабан йылға тигеҙ ерҙә аға, тыныслана. Һыуҙарын Онтарио күленә ҡоя.

2. Ответьте на вопросы:

1. Шарлауыҡ ни өсөн ҡурҡыныс? ………………………………………………………….
2. Кем Ниагараны йөҙөп сығырға теләй? …………………………………………………
3. Шарлауыҡтың иң ҡурҡыныс ере ҡайҙа урынлашҡан? ……………………………...

…………………………………………………………………………………………………

4. Ниагара ҡайҙа ҡоя? ……………………………………………………………………….
5. Башҡортостанда ниндәй шарлауыҡтар бар? …………………………………………

…………………………………………………………………………………………………

3. Перевод.

• Переведи 1, 2,3 абзац текста на русский язык.

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

• Переведи на башкирский язык.

Природа – огромное богатство. Мустай Карим родился в 1919 году в Чишминском районе. В нашей семье четыре человека – папа, мама, брат и я. Над озером поднимается солнце, начинается летний день.   Книга – лучший друг человека.

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

4. Словарная работа.

Лексико-грамматический тест.

1. “Яңы йыл” темаһына ҡараған һүҙҙәрҙе билдәлә.

Ҡояшлы көн, балалар, дуҫтар, Өфө, шәм, көҙ, байрам, ҡала, Ҡыш бабай, донъя, рәхмәт, ҡоштар, уҡыйҙар,  шыршы, бүлмә, уйынсыҡтар, йылы яҡ, байрам бәлеше, баш, тыуған илем, бүләк, тәнәфес, һүрәт, бейеү, дуҫтар,

2. Һөйләмде дөрөҫ төҙө.

Башы, һаулыҡ, байлыҡ..............................................................................................................

3. Һорауҙарға яуап яҙ.

1. Кем ул Мостай Кәрим?..................................................................................................
2. “Любизар” йырын кем яҙған?......................................................................................
3. Йылы яҡҡа осоусы ҡоштарҙы яҙ?...............................................................................
4. Милли геройыбыҙ кем?.................................................................................................
5. Башҡортостандағы иң бейек тау?..............................................................................                                                                                                  

4. Һаулыҡ, атайым, урман, көҙ, батыр һүҙҙәре менән һүҙбәйләнештәр төҙөгөҙ.

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..

5. Ҡылымдарҙың ялғауҙарын дөрөҫ һайлап, һөйләмдәр төҙө.

Мин хоккей буйынса ярышта ҡатнаш (тыҡ, абыҙ, ам). Айнур шиғыр ятла (ны, й, йһың). Өләсәйем бөгөн иртә тор (ҙоҡ, абыҙ, ҙо). Беҙ концертҡа әҙерлән (ә, әбеҙ, егеҙ). Һеҙ һуңламай кил (егеҙ, әм, дек). Улар башҡорт телен яҡшы бел (дек, әләр, м).

6.  Һүҙҙәргә һорауҙар ҡуйығыҙ.

Театр........................, бәләкәй......................., утыҙынсы..........................., беҙҙең............................., килербеҙ.........................., врач...........................

7. Төшөп ҡалған һүҙҙәрҙе яҙ.

Бөгөн - …………………………………. ноябрь, …………………… Тиҙҙән ………………

…............ байрамы була. Миңә был …………………. бик оҡшай, сөнки ………………

Беҙ класыбыҙ менән ………………………………. барабыҙ.

8. Аҫтына һыҙылған һөйләмгә синтаксис анализ яһағыҙ.

……………………………………………………………………………………………………

9. 2014 йыл Рәсәйҙә нимә йылы тип иғлан ителгән? ..............................................................

……………………………………………………………………………………………………..

10. Текстағы һандарҙы һүҙҙәр менән яҙ.

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….