Түрэл буряад хэлэмнай
творческая работа учащихся на тему

Түрэл буряад хэлэмнай

Байгалай уhандал

Арюун тунгалаг,

Басаганай миhэрэлдэл урин налгай,

Аргадай гүйдэлдэл урагшаа дабшанхай,

Ажалай охиндол абьяас габшагай

Буряад хэлэмнай.

Д. Улзытуев « Буряад хэлэмнай»

       Эжы. Эхэ хэлэн. Эхэ орон. Гурбан нангин үгээнүүд. Эдэ үгээнүүд дундаа таhаршагүй нягта холбоотой. Юундэб гэхэдэ, бидэрэнэй эжынэр тон түрүүн маанадтаа энэрхы hайханаар хандан, түрэл хэлэн дээрэ буряад үгэнүүдые хэлэнэ арадайнгаа  hургаалнууд дээрэ баримталан hургана, түрэhэн нютаг, Эхэ Орондоо дуратай ябахыемнай дурлал түрүүлнэ.

       Мүнөө Буряад орондомнай олон ондоо арадууд эбтэй эетэй ажаhуудаг. Тэдэнэр булта өөрын түрэл хэлэтэй, соёл болбосоролтой. Арад бүхэн эдэбхитэйгээр үндэhэн хэлэеэ, ёhо заншалаа шудалхаяа оролдодог.
       Би ууган буряад хэлэн дээрээ хөөрэлдэгби, буряадайнгаа түүхэ, ёhо заншалаар hoнирходогби. Буряад хэлэ ба литeратурынгаа хэшээлнүүд дээрэ арадайнгаа аман зохёолой абдарынь нээжэ, ухаатаф сэсэн оньhoн угэнүүдтэйнь, таабаринуудтайнь, гайхамаар түүхэ домогуудтайнь, баян талын аялгануудтайнь, Буряадайнгаа мэдээжэ зохёолшодой зохёохы замтайнь танилсадагбди. Намда мүнөө манай Хурамхаан нютагай мэдээжэ поэдэй Николай Дамдиновай уран шүлэгэйнь haнагдана:

Түрэл хэлэн, түрэhэн дайда хоёроо
Туби дээгүүр хаанашьe яба - мартахагүйш.
Энэ хэлэн дээрэ Эхэeэ нпрлээлши өөрөө 
Энэ дайдаар нюсэгэн хүлөөрөө гүйгөөш.

        Ямар гунзэгы удхатай шүлэг гээшэб! Эдэ шүлэгэй мүрнүүдэй уншаhaн хүнэй зүрхэ сэдьхэлыe хүлгөөнэ, олон зурилдөөтэ бодолнуудые шэбшүүлнэ. Бидэ үндэhэн буряад эхэ хэлэрээ омогорхожол байха ёhотойбди.
         Иигээд бидэрэнэй, залуушуулай, буряад хэлэеэ hайнаар шудалаагүй hаамнай, саашадаа түрэл хэлэнэймнашье ерээдүй мэдэгдэхэеэшье болихо. Тиихэдээ бидэнэрые ондоо яhатан зон доромжолхошье магад. Хэлэгүй, өөрынгөө ёhо заншал дэмжээгүй арад хадаа "угаа уhанда хаяhaнтай, гарбалаа газарта абуулаhантай" адли болоно бшуу.
        Тиимэhээ бидэ үнэн hайхан буряад хэлэеэ, соёл болбосоролоо, ёhо заншалаа, түүхэеэ өөдынь үргэжэ, мандуулжа ябахамнай болтогой.

Уланхаанай дунда hургуулиин

10-дэхи ангиин hурагша Мунгунова Намсалмагай худэлмэри