Модыш Крест да Ноль.
методическая разработка (6 класс) на тему

Марий литератур дене модыш

Крест да ноль

Автор: Салиева С.С.,

марий йылмым да литературым туныктышо

Цель: йоча-влакым модыш деке, литератур деке шÿмаҥдаш.

Задаче-влак: 1) йоча-влакым книгам лудаш, писатель-влакын   творчес-твыштым шымлаш кумылаҥдаш;

 2) нунын уш-акылыштым пойдараш;

 3) литератур модыш деке кумылаҥдаш.

Кучылтмо материал: табло, команде-влакын эмблемышт, РФ-ыште да Пошкырт кундемыште эртарыме литератур Ийын эмблемыже-влак.

Паша радам

1. Организационный ужаш.
2. Модыш.
3. Иктешлымаш.
4. Модшо-влакым аклымаш.

Модышын эртымыже.

1.Организационный ужаш.

      Вÿдышö: Салам лийже, йоча-влак! Таче ме тендан дене «Крестики-нолики» але «Крест да ноль» модыш дене модаш погыненна. Тиде модышна  марий литератур дене кылдалтын. Тиде таклан огыл. Вет шушо 2015 ий мемнан элыштынат, республикыштынат Литератур ий семын палемдыме. Айста меат тиде ийым литератур модыш дене вашлийына. Но ондак Литератур ийлан ыштыме РФ –ысе да Пошкырт Республикысе эмблеме-влакым ончалына.(Йоча-влак дене пырля эмблемысе сÿрет-влакым рашемдалтеш).

 2. Модыш.

     Вÿдышö: Ынде шкенан конкурснам тÿҥалына. Конкурсыштына 2 команде модаш тÿҥалеш, садлан нуным сценышке лекташ ÿжына. Шке верышкыда шогалза. Кок команде гыч ик еҥым лекташ йодам.Шерава полшымо дене командылан лÿмым налза. (Лаштыкеш «Крестик» да «Нолик» возымо). Тугеже, мемнан команде-влакын лÿмышт «Крестик» да «Нолик».

     А ынде жюри дене палыме лийына. Жюри ончылно кажне командын знакше кия. Модышнан кажне конкурсшо почеш сеҥыше командын знакшым нöлталман.Тендан ончылныда таблице (табло).Тудо 9 квадрат гыч шога. Команде иктыжым ойырен налшаш.

Писатель-влак.

1. Тиде писатель1888-ше ийыште Морко районысо Изи Корамас ялеш шочын. Тудым марий литературын пионержылан шотлена.Икымше почеламутшо – «Ото». Кö тиде? (Вашмут: С. Г. Чавайн)
2. Тиде писатель1898-ше ийыште Оршанка районысо Тошто Крешын ялеш шочын. Тудын шке лÿмжö Яков Павлович Майоров. А литературышто тудо могай лÿм дене палыме?( Вашмут:М. Шкетан)

Литератур жанр.

1. «Мичун уке ачажат…» произведений могай жанр дене возымо?

( Вашмут:Ойлымаш)

2. Могай жанр, палыза: «Почеламут семын возымо, туштен, шылтален, койдарен каласыме кÿчык произведений».( Вашмут:Басне)

 Сылнын лудмаш.

 Паша. 

 Кажне командылан В. Ивановын «Вÿдшö келге, серже тура» повестьше гыч диалогым роль дене сылнын лудын пуаш:

1. «Эйно» ужаш гыч;
2. «Поро кумыл» ужаш гыч.

Персонаж-влак.

1. Кö тыге манеш:

«Изи шольым, чинче шольым!

Кугу тау тыланет!

Арам огыл ÿжара гай

Йошкар галстук оҥыштет.»

(Вашмут:Машинист Мишалан. М. Казаковын «Миша» почеламутшо гыч.)

2. Кöн тиде мутшо:

«Мыланна кузе-гынат кылым кучаш кÿлеш; уке гын, тыге шинчен, ме авыралтына».( Вашмут:Начальникын. И. Ломберскийын «Пакет дене» ойлымашыже гыч).

 Калык ойпого.

     Паша: калык ойпогын жанржым палаш, шке гыч 3 примерым кондаш.

1. Тиде жанр айдеме, паша, тÿрлö ÿзгар, пÿртÿс вий, вольык, янлык, кайык да моло нергенат пален налаш каласыме кÿчык сылне ойым ончыкта.

( Вашмут:Тушто)

2. Тиде жанр пÿсö ушан айдемын игечым, пÿртÿсым, мландÿмбалсе чыла илышым шымлен, эскерен шогымыж гыч лекше ойпого поянлыкым ончыкта.( Вашмут:Калыкпале).

Муро.

     Паша: команде-влаклан алмаш-алмаш ик такмак дене мураш. Кудо команде шукырак мура, тудо сеҥышыш лектеш.

Иллюстраций.

     1вариант. Команде-влаклан иктаж произведенийлан ыштыме иллюстрацийым ончыкталтеш. Тудо могай произведенийлан ыштыме, авторжо кö – каласаш.

Мутлан: 1) М. Шкетан «Мичун уке ачажат…»

             2)Г. Микай «Маскаиге».

   2 вариант.   Йöратыме литературный произведенийлан иллюстрацийым сÿретлаш.

Марий периодика.

1. Йоча-влаклан лекше газет. Шукерте, 2014-ше ийыште, тудо шкенжын 80 ияш юбилей кечыжым пайремлыш. Тиде газетын лÿмжым каласыза.

(Вашмут: «Ямде лий!»)

2. Йоча-влаклан лекше журнал. Тудо кавасе мемнан деке эн лишыл шÿдырын лÿмжым нумалеш. А ик жап журналын редакторжылан мемнан Краснокам районысо Чормак ялын шочшыжо – Алексей Михайлович Юзыкайн (але Алеко Юзыкайн) - лийын. Могай тиде лÿм? (Вашмут: «Кече»).

Сылнештарыме йöн.

     Паша. С. Г. Чавайнын «Кеҥеж» почеламутшо гыч сылнештарыме йöн-влакым возен лукташ. Кудо команде шукырак муэш, тудо сеҥышыш лектеш.

3. Иктешлымаш.

4. Пöлекым пуымаш.