"Қазақ билері" қазақ тілінен 11 сыныпқа арналған сабақ жоспары
статья (11 класс) на тему

Опубликовано 11.01.2015 - 10:53 - Куандык Нургуль Мадениетовна

қазақ тілінен 11 сыныпқа арналған сабақ жоспары  

Скачать:

ВложениеРазмер
Файл ush_bi.docx60.21 КБ

Предварительный просмотр:

11 сынып                                                 Күні: 19.12.14.

Тақырыбы: Қазақтың билері

Сабақтың мақсаты: 

Білімділік: Кең жазира қазақ даласының атақты билері туралы мағлұмат беру, ұлылардың өмірі және ерлік істерімен танысу, ел қамын ойлап, «туған жер» - деп өткен билер туралы сыр шерту,  үш ұлы биі туралы білімдерін тереңдетіп,   шығармашылыққа баулу.

Дамытушылық: Өз бетінше жұмыс жасау қабілеттерін, оқушылардың өз ойларын еркін жеткізе білуге, жеке тұлғалық қабілеттерін дамыту, шығармашыл ізденіске бағыттау, ізденімпаздық ой - өрісін кеңейту, сөйлеу мәдениетін дамыту.Оқушылардың ақпарат көздері, тапсырмалар арқылы білімдерін жетілдіру. Теориялық материалдарды жүйелі, тиянақты баяндауға  дағдыландыру.

Тәрбиелік: болашақ ұрпақты ізгілікке, адамгершілікке, елжандылыққа, ұлы билердің өмірін, еңбегін үлгі ете отырып, туған халқы үшін аянбай еңбек етуге, мейірімділікке, әділдікке, адалдыққа, ерлікке, елінің адал перзенті болуға тәрбиелеу.

Сабақтың түрі: ашық, жаңа сабақ,  шығармашылық, ізденіс сабағы

Сабақтың әдіс-тәсілдері: ауызша баяндау, көрнекілік, өзіндік жұмыс, диалогты оқыту, СТО, топтық жұмыс әдістері, жеке жұмыс, Блум технологиясы

Сабақтың  көрнекілігі:  билердің  суреттері,   интерактивті  тақта, бағалау парақтары, карточкалар, маркер, постер,  А4 қағаз.

Пәнаралық байланыс: Қазақстан тарихы, қазақ тілі, әдебиет

І.Ұйымдастыру кезеңі.

а) оқушылардың назарын сабаққа аудару.

ІІ. Үй жұмысын тексеру.

 а) Үй тапсырмасын   «Шындық- жалған» әдісін пайдалану арқылы  

сабақты бекіту.

ІІІ. Оқушыларға сабақтың мақсатын қойғызу.

ІҮ. Жаңа сабақ: слайд арқылы тақырыпқа шығу.

  • Бұлар кімдер?
  • Би деген кім? қалай түсінесіңдер? Жақсы
  • Жүз деген сөзді қалай түсінесіңдер? Жүз деген не? 
  • Жүз — орда, қазақ халқының үш рулық-тайпалық бірлестіктерінің ортақ атауы.
  • Қазақтың неше жүзі бар?
  • 3. Дәстүрлі қазақ қоғамы үш жүзден тұрады: Ұлы жүз, Орта жүз,

Кіші жүз.

  • Тарих пәнінен білесіңдер, осы үш жүздің билері кімдер болған?
  • Төле би, Әйтеке би, Қазыбек би.
  • Қазіргі кезде осы билердің орнын кімдермен салыстыруға болады?
  • Сот пен тергеуші.
  • Халық арасында «Би екеу болса, дау төртеу болады»

деген сөз бар. Бұны даулы мәселені екі би емес, үш би шешеді деп түсіну қажет. Олар бірі айыптаушы (прокурор), екіншісі ақтаушы (адвокат), үшіншісі төбе би (судья). 

  • Билерге тән басты қасиеттерді атаңдар?
  • Әділдік, шыншылдық, батылдық, ақындық, шешендік, әдептілік,

көріпкелдік, болжай білу.

  - Билердің батырлығы неде?

  - Олардың қолдарына қару алып жау шабуда емес, дұшпан алдында именбей, өткір тілмен турап түсетін әділетті сөз айтуында.
- Билер кімдерге кеңесші болған?
- Билер хан - сұлтандарға кеңесші болған.

  • Ал енді бүгінгі сабақтың тақырыбы қандай деп ойлайсыңдар?
  • Қазақтың билері.
  • Жақсы, балалар, енді бүгінгі сабаққа кіріспес бұрын топқа бөлініп

алайық ( «Мозайка»  әдісі арқылы). 1-топ - Төле би, 2-топ – Қазыбек би, 3-топ – Әйтеке би. Топтың ережесін шығарайық.

Мәтінмен жұмыс. Әр топқа мәтін беріледі. Мәтінмен жұмыс жасалады.

Білу. - Ал енді оқыған мәтіндерің бойынша түсінгендеріңді постерге түсіре

қойыңдар. Қорғайды. «Екі жұлдыз, бір тілек».

Түсіну.  Енді  осы мәтінді түсінгендеріңді бақылау үшін карточкамен жұмыс жүргіземіз. Мәтіннен алған білімдерің бойынша сөйлемдерді толықтырыңдар.

  1. Төле би  ............................................................................... . Қазақтың қоғам

қайраткері - .............................................................. .  Төле би ......................... .............................................................................. болған.  Төле би, Орта жүздің бас биі Қазыбек Келдібекұлы және Кіші жүздің бас биі Әйтеке Байбекұлы үшеуі .................................................. Төле би ................................................... көп оқыған.

  1.  Қазыбек Келдібекұлы –  ..................................................................................

....................................................... .   Ол  ................. Сыр бойында дүниеге келген.  Түркістандағы ...................................................................................... жерленген.  Өз заманында - .............................................................................................. . Қазыбек бидің беделі мен ықпалына ................................................................. ....................................................................................... .

  1.  Әйтеке би Байбекұлы ........................................................................................

.....................................  . Шын аты  - ............................. .  .  Әйтеке би - ................... .............................................................................................. . Қазақ халқының бірлігін нығайтуға үлкен үлес қосқан атақты .......................................................... .................................................. . Әйтеке би 25 жасынан бастап ............................. .............................................................................................  тұрақты қатысып тұрды.

Қолдану. Мәтіннің соңындағы тапсырманы орындау.

1-топ. Синтаксистік талдау.

Төле бидің әкесі Әлібек те билік  айтып, әділдігімен аты шыққан адам болыпты.

2-топ. Синтаксистік талдау.

Ол 1764 жылы Түркістандағы Қожа Ахмет Яссауи кесенесінде жерленген.

3-топ. Берілген сөзге морфологиялық талдау.

Кеңесшісі

Талдау. –Балалар біз сендермен кешегі сабақта Сот тақырыбын өттік. Енді қазір осы билер мен соттарды Венн диаграммасына салып салыстыра қойыңдаршы.              Соттар                      Билер

                   

Синтез.  «Егер мен би болсам ..... »  тақырыбына эссе жаза қойыңдар.

 «Билер» тақырыбына сэнквейн жазу.
1. Зат есім. / Әйтеке би /
2. Сын есім / ақылды, әділ. /
3. Етістік / ойлайды, болжайды, шешеді./

4.Синоним Шешен
5.Сөйлем / Әйтеке би кіші жүздің көріпкел билерінің бірі. /
Бағалау. Тест шешу.

  1. Үш би кімнің бас кеңесшісі болғанын көрсетіңдер.

а) Абылайдың                                     в) Тәукенің

с) Жәңгірдің                                       д) Жоңғардың

е) Рим империясының

2.  Түркістандағы Қожа Ахмет Яссауи кесенесінде жерленген қай би екенін көрсетіңдер.

а) Әйтеке би                                       в) Төле би

с) Саққұлақ би                                   д)  Бапан би

е) Қазыбек би

3. «Жеті Жарғы» заңдар жинағының авторын табыңдар.

          а) Абылай хан                                   в) Барақ сұлтан    

          с) Тәуке хан                                      д) Жәңгір хан

          е) Әділқайыр хан

4. Парасатты  елші, дипломат атағын  алған би?

          а)  Төле би                                         в)  Сырым би

          с)  Әйтеке би                                     д)   Қазыбек би

          е) Мөңке би

 5. «Төбе би»  сөзінің  аудармасы?

         а)  советник                                        в)  оратор

         с)  главный  би                                  д) умный би

         е) первый би 

6. Қазбибі тауының етегінде туған кім?

а)  Әйтеке би                                         в)  Сырым би

с)  Қазыбек би                                       д)   Төле би

е) Мөңке би

Бағалау. Сөз әр жүздің билеріне беріледі, олар сабақтан алған әсер, білімдерін айтып ортаға салады, қорытынды жасайды. Сондай - ақ, өз жүздеріндегі жақсы, белсенді жұмыс жасаған хан, сұлтандарды атап өтіп, олардың жұмысына баға береді.

Қорытынды: 

Ел аузында:
Төле тауып айтады,
Қазыбек қазып айтады,
Әйтеке жарып айтады, - деген сөз бар. Оның мәнісі Төле би – ақылды, әділ адам болған. Қазыбек би – шешен, тапқыр, батыл кісі болған. Әйтеке би шешендігі-мен қоса ел билеген кісі болған. Үшеуі де – халық қамын ойлаған кісі болған. Төле би Ұлы жүзді, Қазыбек би Орта жүзді, Әйтеке би Кіші жүзді басқарған.
V. Үй тапсырмасын беру. «Егерде мен би болсам....» тақырыбына эссе жазу. или Қазақтың шешен билерінің 5 нақыл сөздерін жаттау. Нақыл

сөздердің мағынасын ашу.

Төле би Әлібекұлы

Төле би 1663 жылы қазіргі Жамбыл облысындағы Шу өзенінің жағасында, Жайсаң жайлауыңда дүниеге келген, 1756 жылы Шымкент облысы, Леңгір ауданының Ақбұрхан ордасында қайтыс болған. Қазақтың қоғам қайраткері, атағы жер жарған шешен, Ұлы жүздің бас биі, "Жеті жарғыны" жасаушылардың бірі.   Төле бидің әкесі Әлібек те билік  айтып, әділдігімен аты шыққан адам болыпты. Төле жас кезінен хат танып, сауатын ашқан. Ол арабша, парсыша тарихи кітаптарды, аңыз әңгімелерді көп оқыған.

Бала күннен жас Төле әкесіне еріп жүріп ел көреді, жұрт таниды, қазақ халқының ақындық-шешендік өнерінен тәлім алады. Он бес жасынан ел билігіне араласып, ақыл-парасаттылығы, әділ шешімі, шешендік өнерімен көзге түседі.

          Қазақтардың басын біріктіріп, оларды жоңғар бұғауынан құтқаруда Төле би маңызды рөл атқарды.   Төле би, Орта жүздің төбе биі Қазыбек Келдібекұлы және Кіші жүздің бас биі Әйтеке Байбекұлы үшеуі Әз Тәукенің бас кеңесшісі болған.  Сонымен бірге, Төле би Ұлы жүз бен Ресей арасында байланыс орнатып, дамытуға көп еңбек сіңірді.

                                                       Сөздік:

қайраткер – деятель                                   атағы жер жарған - он прославлен

әулет – династия         қарапайым шаруа – простой человек

сауатты- граммотный         тәлім алу – учить пример

билік – власть         біріктіру – объединять

бұғау – кандалы, цепи                     байланыс - связь

2- тапсырма. Берілген сөйлемге  синтаксистік талдау жасаңдар.

Төле бидің әкесі Әлібек те билік  айтып, әділдігімен аты шыққан адам болыпты.

Қазыбек би Келдібекұлы

         Қаз дауысты Қазыбек би, Қазыбек Келдібекұлы – қазақ халқының XVII – XVIII-ғасырлардағы ұлы үш биінің бірі, көрнекті қоғам және мемлекет қайраткері. Қазыбек би 1667 жылы Сыр бойында дүниеге келген. Ол 1764 жылы Түркістандағы Қожа Ахмет Яссауи кесенесінде жерленген.

         Ол Тәуке ханның «Жеті жарғы» заң жобасын жасаушылардың бірі. Өз заманында білімді, озық ойлы, әділ, батыл да батыр адам болған. Қазыбектің аталары да би болған. Әділдігі мен алғырлығы үшін Тәуке хан Қазыбекті Орта жүздің Төбе биі еткен.   Ол — жоңғар басқыншыларына қарсы азаттық күресті ұйымдастырушылардың бірі. Ол - парасатты  елші, дипломат атанған.

XVIII ғасырдың 60-жылдары Цинь империясы Қазыбек биді өз жағына шығару мақсатымен көптеген бағалы сыйлықтар жіберген. Бірақ Қазыбек би Қытай жағына қарсы болған.

Қазыбек бидің беделі мен ықпалына қазақ хандары ғана емес, ұлы империялардың әкімшіліктері де сүйенген. 1761 жылы Қытай империясының елшілігі, 1762 жылы орыс мемлекеті әкімшілігінің өкілдері оған арнайы келіп кеңес алып қайтқан.

                                                       Сөздік:

көрнекті – видный                                        қайраткер – деятель                                  

кесене – мавзолей                                         озық ойлы - прогрессивно мыслящий

батыл – смелый, храбрый                            басқыншылық – захватничество

азаттық күрес - борьба за свободу              бедел – авторитет

ықпал – влияние                                            сүйену  - опираться  

елшілік – посольство                                    өкілдері - представитель

алғырлық - восприимчивость; понятливость; умение мгновенно усваивать 

2-тапсырма. Берілген сөйлемге синтаксистік талдау жасаңдар.

Ол 1764 жылы Түркістандағы Қожа Ахмет Яссауи кесенесінде жерленген.

Әйтеке би Байбекұлы

                  Әйтеке би Байбекұлы 1644 жылы Өзбекстанның Қазбибі тауында туған. 1700    жылы Өзбекстан еліндегі Нұрата ауданының Сейітқұл қорымынында жерленген. Шын аты – Айтық. Әйтеке Қазақ хандығының Тәуке хан тұсында ең беделді билерінің бірі бола отырып, "Жеті жарғы" заңдарын жетілдіруге үлес қосты. Әйтеке медресені бітірісімен туған ауылына оралып, әкесі Байбекпен, ұстазы Қосуақпен бірге ел басқару істеріне араласады. Қазақ халқының басын біріктіріп,  жоңғар қалмақтарына  қарсы  бірыңғай халық майданын ашқан. Қазақ халқының бірлігін нығайтуға үлкен үлес қосқан атақты үш бидің бірі, мемлекет қайраткері.      Әйтеке би ресми түрде хан кеңесшісі болды. Қазақ елінің үш жүзінің бірлікте, тату өмір сүруінің қамын ойлаған қамқоршы болды. Өзін дана, әділ би, аузы дуалы шешен, ішкі және халықаралық күрделі мәселелерді шешуде төреші, озық ойлы қайраткер ретінде таныта білді.

 Әйтеке би 25 жасынан бастап үш жүздің басшылары мен беделді адамдары бас қосқан жиындарға тұрақты қатысып тұрды.

                                                         Сөздік:

қайраткер – деятель                                   атағы жер жарған - он прославлен

беделді – авторитетный                             қорымын совершенствование

жетілдіру – совершенстовать                    үлес қосу - вносить лепту

нығайту – укрепитьел                                 ресми түрде -официально басқару

кеңес – совет                                                қамқоршы - жалостливость; участливость

дана – гений                                                 дуалы - с заклинаниями

 

2- тапсырма. Берілген сөзге морфологиялық талдау жасаңдар.

Кеңесшісі

  1. топ

  1. Төле би  ....................................................................................................

.................................................................................... . 2. Қазақтың қоғам қайраткері  ............................................................................... .  3.Төле би .....................................

................................................................. болған.  4. Төле би, Орта жүздің бас биі Қазыбек Келдібекұлы және Кіші жүздің бас биі Әйтеке Байбекұлы үшеуі ................................................ . 5. Төле  ................................................... көп оқыған.

.........................................................................................................................................

              2-топ

1. Қазыбек Келдібекұлы –  ..................................................................................

....................................................... .   2. Ол  ....................... Сыр бойында дүниеге келген.  3. Түркістандағы .............................................................................................

жерленген. 4. Өз заманында ...................................................................................... .............................................................................................. . Қазыбек бидің беделі мен ықпалына ................................................................................................................ ....................................................................................................................................... .

.........................................................................................................................................

               3-топ

1.Әйтеке би Байбекұлы ................................................................................................

................................................  . 2. Шын аты  - ..............................  .  3. Әйтеке би  ........................... ........................................................................................................... .

4. Қазақ халқының бірлігін нығайтуға үлкен үлес қосқан атақты ............................................................................................................. . 5. Әйтеке би 25 жасынан бастап ....................................................................................................... .............................................................................................  тұрақты қатысып тұрды.

.....................................................................................................................................

      1-топ

1.Төле би  .......................................................................................................................

.................................................................................... . 2. Қазақтың қоғам қайраткері  ............................................................................... .  3.Төле би .....................................

................................................................. болған.  4. Төле би, Орта жүздің бас биі Қазыбек Келдібекұлы және Кіші жүздің бас биі Әйтеке Байбекұлы үшеуі ................................................ . 5. Төле  ................................................... көп оқыған.

.........................................................................................................................................

              2-топ

1. Қазыбек Келдібекұлы –  ..................................................................................

....................................................... .   2. Ол  ....................... Сыр бойында дүниеге келген.  3. Түркістандағы .............................................................................................

жерленген. 4. Өз заманында ...................................................................................... .............................................................................................. . Қазыбек бидің беделі мен ықпалына ................................................................................................................ ....................................................................................................................................... .

.........................................................................................................................................

               3-топ

1.Әйтеке би Байбекұлы ................................................................................................

................................................  . 2. Шын аты  - ..............................  .  3. Әйтеке би  ........................... ........................................................................................................... .

4. Қазақ халқының бірлігін нығайтуға үлкен үлес қосқан атақты ............................................................................................................. . 5. Әйтеке би 25 жасынан бастап ....................................................................................................... .............................................................................................  тұрақты қатысып тұрды.

.....................................................................................................................................

1-топ

  1. Төле би  ....................................................................................................

.................................................................................... . 2. Қазақтың қоғам қайраткері  ............................................................................... .  3.Төле би .....................................

................................................................. болған.  4. Төле би, Орта жүздің бас биі Қазыбек Келдібекұлы және Кіші жүздің бас биі Әйтеке Байбекұлы үшеуі ................................................ . 5. Төле  ................................................... көп оқыған.

.........................................................................................................................................

              2-топ

1. Қазыбек Келдібекұлы –  ..................................................................................

....................................................... .   2. Ол  ....................... Сыр бойында дүниеге келген.  3. Түркістандағы .............................................................................................

жерленген. 4. Өз заманында ...................................................................................... .............................................................................................. . Қазыбек бидің беделі мен ықпалына ................................................................................................................ ....................................................................................................................................... .

.........................................................................................................................................

               3-топ

1.Әйтеке би Байбекұлы ................................................................................................

................................................  . 2. Шын аты  - ..............................  .  3. Әйтеке би  ........................... ........................................................................................................... .

4. Қазақ халқының бірлігін нығайтуға үлкен үлес қосқан атақты ............................................................................................................. . 5. Әйтеке би 25 жасынан бастап ....................................................................................................... .............................................................................................  тұрақты қатысып тұрды.

.....................................................................................................................................

               1-топ

  1. Төле би  ....................................................................................................

.................................................................................... . 2. Қазақтың қоғам қайраткері  ............................................................................... .  3.Төле би .....................................

................................................................. болған.  4. Төле би, Орта жүздің бас биі Қазыбек Келдібекұлы және Кіші жүздің бас биі Әйтеке Байбекұлы үшеуі ................................................ . 5. Төле  ................................................... көп оқыған.

.........................................................................................................................................

              2-топ

1. Қазыбек Келдібекұлы –  ..................................................................................

....................................................... .   2. Ол  ....................... Сыр бойында дүниеге келген.  3. Түркістандағы .............................................................................................

жерленген. 4. Өз заманында ...................................................................................... .............................................................................................. . Қазыбек бидің беделі мен ықпалына ................................................................................................................ ....................................................................................................................................... .

.........................................................................................................................................

               3-топ

1.Әйтеке би Байбекұлы ................................................................................................

................................................  . 2. Шын аты  - ..............................  .  3. Әйтеке би  ........................... ........................................................................................................... .

4. Қазақ халқының бірлігін нығайтуға үлкен үлес қосқан атақты ............................................................................................................. . 5. Әйтеке би 25 жасынан бастап ....................................................................................................... .............................................................................................  тұрақты қатысып тұрды.

.....................................................................................................................................

Төле би Әлібекұлы

Қазыбек би Келдібекұлы

Әйтеке би Байбекұлы

Бағалау парағы

№

Оқушының аты-жөні

Үй тапсырмасы

Постер

Карточка

Грамматикалық

 талдау

Венн диаграммасы

Сэнквейн

Тест

Ортақ  баға

1

2

3

4

5

.....................................................................................................................................

Бағалау парағы

№

Оқушының аты-жөні

Үй тапсырмасы

Постер

Карточка

Грамматикалық

 талдау

Венн диаграммасы

Сэнквейн

Тест

Ортақ  баға

1

2

3

4

5

...................................................................................................................................

Бағалау парағы

№

Оқушының аты-жөні

Үй тапсырмасы

Постер

Карточка

Грамматикалық

 талдау

Венн диаграммасы

Сэнквейн

Тест

Ортақ  баға

1

2

3

4

5

....................................................................................................................................

Үй тапсырмасын бағалау критериясы

 «5» -қойылған  сұрақтың барлығына дұрыс және толық жауап берсе қойылады.

«4»- қойылған сұрақтардың 5 -еуіне жауап берсе.

«3»- қойылған сұрақтардың 3-еуіне сұраққа толық  жауап берсе.

Мәтін бойынша  постерді бағалау критериясы

«5» -тақырыпты постерге түсіре алса, тақырыпқа қатысты құнды идея айта алса, постерді қорғай алса, топта жақсы жұмыс істесе.

«4»- тақырыпты постерге түсіре алса, топта жақсы жұмыс істесе.

 «3»- топта жұмыс істей алса.

Карточкамен жұмысты  бағалау критериясы

«5»- деген  баға берілген сөйлемді дұрыс толықтырып жаза алса қойылады.

«4»- деген баға берілген сөйлемдерді дұрыс және жартылай жаза алса қойылады.

«3»- деген баға берілген сөйлемдердің 2- ін ғана дұрыс  орындаса.

Грамматикалық талдауды  бағалау критериясы

«5»- деген баға берілген тапсырманы толық,  дұрыс жасай алса қойылады.

«4»- деген баға берілген тапсырманы дұрыс және жартылай жасаса қойылады.

«3»- деген баға берілген тапсырманы  жартылай жасап анықтамасын бере алмаса.

Венн диаграммасы бойынша бағалау критериясы

«5» -деген баға тақырыпқа қатысты екі нәрсені диаграммаға түсіре алса, тақырыпқа қатысты құнды идея айта алса, Венн диаграммасын қорғай алса, топта жақсы жұмыс істесе.

«4»- деген баға тақырыпқа қатысты екі нәрсені Венн диаграммасына түсіре алса, топта жақсы жұмыс істесе.

 «3»- топта жұмыс істей алса.

Сэнквейн әдісін бағалау критериясы

«5» - деген баға 5 жолды өлеңді толық, дұрыс жаза  алса.

«4»- деген баға 5 жолды өлеңді толық, бірақ 1-2 жолы дұрыс емес болса.

 «3»- деген баға 5 жолды өлеңді жартылай орындаса.

Тестті бағалау критериясы

«5» -деген баға 6 сұраққа дұрыс жауап берсе.

«4»-  деген баға 5 сұраққа жауап бере алса.

 «3»- деген баға 4 сұраққа жауап бере алса.

11 сыныпта өткізілген «Қазақтың билері»  тақырыбы бойынша қазақ тілі мен әдебиеті мұғалімі Қуандық Нұргүл Мәдениетқызының

өзіндік талдауы.

Сабақтың мақсаты: Білімділік: Кең жазира қазақ даласының атақты билері туралы мағлұмат беру, ұлылардың өмірі және ерлік істерімен танысу, ел қамын ойлап, «туған жер» - деп өткен билер туралы сыр шерту,  үш ұлы биі туралы білімдерін тереңдетіп,   шығармашылыққа баулу.

Дамытушылық: Өз бетінше жұмыс жасау қабілеттерін, оқушылардың өз ойларын еркін жеткізе білуге, мәтін, тапсырмалар арқылы сөйлеу әрекеттерін, жеке тұлғалық қабілеттерін дамыту, шығармашыл ізденіске бағыттау, ізденімпаздық ой - өрісін кеңейту, сөйлеу мәдениетін дамыту. Оқушылардың ақпарат көздері, тапсырмалар арқылы білімдерін жетілдіру. Теориялық материалдарды жүйелі, тиянақты баяндауға  дағдыландыру.

Тәрбиелік: болашақ ұрпақты ізгілікке, адамгершілікке, елжандылыққа, ұлы билердің өмірін, еңбегін үлгі ете отырып, туған халқы үшін аянбай еңбек етуге, мейірімділікке, әділдікке, адалдыққа, ерлікке, елінің адал перзенті болуға тәрбиелеу.

Міндеттері:

  • тақырып бойынша білімдерін кеңейту;
  • мәтін ішінен негізгілерін тауып, айта білуге, постерге түсіре алу, сөйлеу алуға, сөйлемдерге талдау жасау және тапсырмалар арқылы сөйлеу дағдыларын қалыптастыру;
  • сөйлеуде сөз тәртібін сақтауға үйрету.

Ақпарат көздері:

1.Интерактивті тақта

- слайд

- флипчарт

2. Қолданылған әдебиет:

- Блум таксономиясы

- Кембридж университетінің дәрісі (деңгейлік курс бойынша)

- 11 сынып оқулығы

- стандарт

Сабақтың түрі: ашық, жаңа сабақ,  шығармашылық, ізденіс сабағы

Сабақтың әдіс-тәсілдері: ауызша баяндау, көрнекілік, өзіндік жұмыс, диалогты оқыту, СТО, топтық жұмыс әдістері, жеке жұмыс, блум технологиясы

Сабақтың  көрнекілігі:  билердің  суреттері,   интерактивті  тақта, бағалау парақтары, карточкалар, маркер, постер,  А4 қағаз.

Пәнаралық байланыс: Қазақстан тарихы, қазақ тілі, әдебиет

Сабақтың маңызы: 11 сыныптағы «Қазақ билері» тақырыбы тарихи  тақырыпқа жатады. Оқушылардың білімдерін, тіл байлығын тапсырмалар орындату арқылы дамыту.

Оқыту әдісі: Ақпараттық технологияларды қолдану негізінде блум технологиясы, функционалды сауаттылық, сын тұрғысынан ойлау, көрнекілік, т.б. технологиялар элементтері қолданылды. Сол рақылы оқушылар бұдан бұрын алған білімдерін қолданып, жаңа білім алуға тырысты, бұл оқушылардың белсенділігін арттырып ойлау, талқылау, салыстыру, талдау, қорытынды жасау дағдыларын қалыптастырады.

Бүгінгі сабақта коммуникативтік, ақпараттық құзыреттіліктің мынадай аспектілері бойынша білім алушының жетістіктері болды:

А) көпшілік алдында сөз сөйлеу: - қатынас жасау міндетінде барабар көрнекі материалды өз бетімен дайындайды және олады пайдаланады;

Б) нәтижелі топтық қатынас:білім алушылар көзқарастардың бір-бірімен сәйкес келетін және сәйкес келмейтін жақтарын, неге сәйкес келмеуінің мәнін анықтай отырып, ұсыныстарға топтық жұмыс мақсатына сәйкес салыстырмалы баға береді.

Білім беру нәтижелері ретіндегі білім, іскерлік және дағдылар

  • лексика, грамматика саласында тілдік білімдерді игеруі, зерделенген тілдердің бірліктерін ауызша және жазбаша  сөзжасамдарда  пайдалануы. 
  • Қажет ақпараттарды ала білуі, оқығандарына баға бере алуы:
  • Айтылым, сөйлесім,  тыңдалым, жазылым, грамматика деңгейлерінде сөйлеу мәдениетінің нормаларын меңгеруі;

Білім алу мотивациясы Билерді неге білу керек екенімізді проблемалық жағдаят туғызудан басталды. Бұл кезеңнің мақсаты тақырып бойынша танымдарын кеңейту.

Мақсат қоя білу: Оқушыларды мақсат қойып, мәселеге шығу дағдыларын көрсетті. Тақырыптық көкейтестілігін көрсете отырып, мұғалім мақсатты қоймақы, тек оқушылар арқылы толықтырып отырып, оқушылар мақсатты өздері қойды.

Оқу материалының мазмұны: Тақырыптың мазмұнын біле отырып оқушылар сабақ барысында өздігінен білім алуға тырысты.

Жоғары айтылғандарды ескере отырып, сабақтың мақсаттары , міндеттері арқылы жүзеге асты деп есептеймін.

Төле би Әлібекұлы

Қазыбек би Келдібекұлы

Әйтеке би Байбекұлы

  •  сөйлеу Ал бар білімдерін кеңейтіп, сөйлем, жаңа сөз арқылы молайту; тіл байлығы арқылы Ақпараттық технологияларды

б)  Блум таксономиясын интерактивті тақтадан көрсету:

 

Деңгей Берілген деңгей бойынша 

сұрақ-тапсырмалар Оқушы іс-әрекеті

Білім 1. Қазақ  халқының даналығын және шешендік атты асыл қазынасын танып білу.

2. Қазақтың бас билері туралы білімдерін тереңдетіп, олардың шешендік өнерін оқушы бойына дарыту. Әдеби шығармалардан оқыған би-шешендердің сөздерін еске түсіреді, тыңдайды, қабылдайды, еске сақтайды, ойлайды.

Түсіну 1. Шешендік өнер дегеніміз не?

2. Шешендік сөздер қандай жанрға жатады?

3. Қазақтың шешендік сөз тарихы кімдерден бастау алған?

4. Шешендік сөздердің алғашқы үлгілерін қандай әдебиеттен және қандай туындылардан кездестіреміз? Бұрынғы білімдерін пайдалана отырып, осы қойылған сұрақтар төңірегінде білімдерін кеңейте отырып, жаңа мәліметтер жинау арқылы болжам жасайды, түсіндіреді, жазады, айтады, ой бөліседі.  

Қолдану 1. Шешендік сөздің ел өміріндегі орны.

2. Шешендік сөздердің бұлақ-бастауы – халық ауыз әдебиетінің үлгілері. Мысалдар арқылы дәлелдеу.

3. Ұлттық сөз өнері тарихындағы билер есімі, олардың қоғамдық өміріміздегі алатын орны. Кез келген жағдайда алған ақпаратты пайдалана алатынын біледі, білімін проблеманы шешуге, шешім қабылдауға пайдаланады. Шешендік сөздерді өздерінің сөздік қорларына енгізу және қандай жағдайларда қолданатыны туралы ойын ортаға салады. «Үш кемеңгер, дүлдүлім» атты ойтолғау жазу.

Талдау 1. Аңыз әңгімелер мен шешендік сөздердің ерекшеліктері

2. Шешендік толғау мен шешендік арнаудың ұқсастық ерекшеліктері. (Венн диаграммасы) Шешендік сөздер бойынша алған білімдерін саралайды, ең негізгі идеяны көрсетеді, ойланады, салыстырады,табады, талқылайды. Жазған шығармасынан немесе ойтолғаудан оқушы өзіне қатты әсер еткен жерлерін табады. 

Жинақтау 1. Би – көсем, би – шешен.

2. Қазақтың ұлы үш биі.

А) Төле би тауып айтады.

Ә) Қазыбек би қазып айтады.

Б) Әйтеке би жарып айтады. (халық арасына тараған осы үш би туралы сөздердің мағынасын ашу) Оқушы шешен-билердің орнына өзінің жаңа алған ақпаратты, шешендік сөздерден алған сезімі, өзінде пайда болған ойын жинақтап, өздері өлең түрінде шешендік ойтолғаулар жазып шығады.

Бағалау Оқушы алған білімінің өзіне қаншалықты керектігін, құндылығын анықтайды, бағалайды, талқылайды, өз пікірін айтады. Бүгінгі ұрпақ осы шешендік өнерді қалай дамытуда? – деген сұрақ бойынша ой бөліседі.

 

Шешендік сөздерді оқыту арқылы оқушылардың бойларына шешендік өнерді дамыту негізінде Блум технологиясына сүйене отырып, үш деңгейлік тапсырмалар негізінде жұмыс жасадық. Жоғарыда көрсетілген Блум таксономиясына сүйене отырып төмендегідей деңгейге бөлдік:

ІІІ деңгей – білу, түсіну. Тақырыпты қарапайым білім мен түсінік деңгейде игеру;

ІІ деңгей – қолдану, талдау. Мемлекеттік білім стандартының талаптарына сай алған білімін қолдана білу, талдау деңгейін игеру;

І деңгей – топтау, бағалау. Күрделірек дәрежедегі шығармашылық саты.

V, VІ деңгейлерді орындайтын оқушылар уақыт өткен сайын дараланып шығып, шығармашылық ізденіс арқылы өз дарындарын дамыта бастайды.

Блум технологиясының талдау, жинақтау, бағалау деңгейлерінде оқушыларға төмендегідей сұрақтар қою арқылы шығармашылыққа баулу қажет.

1. Балалар, Төле би, Қаз дауысты Қазыбек би, Әйтеке би айтқан ұтымды ойларын қызыға тыңдау себептерің неде?

2. Осы билер бойындағы дарындылық өз бойларында болуды армандайсыңдар ма?

3. Осы билеріміздің заманы қандай болды?

4. Өздерің сияқты мектеп партасында отырды ма? Мұғалімдері болды ма?

5. Бұл ұлы тұлғаларды би еткен, ақын еткен қандай жағдай, қандай орта?

Осындай проблемалық сұрақтар қою арқылы сабақты қорытындылап, үйге тапсырма беремін. Осы сұрақтардан кейін оқушылар  «ХХІ ғасыр түлегі» атты шығармашылық жұмыстарын оқиды

Тәуелсіз еліміздің дамуы үшін мәдени- рухани жетістіктерді келешек ұрпаққа қалдырудың үлесі зор. Халықтың даналық мұрасын сақтаудың негізі- тәрбиеде. 

Өскелең ұрпақтың туған тіліне деген сүйіспеншілігін оятып, сөз мәйегін ұғындырып, туған тіліміздің құмарлығын арттыруда шешендік өнердің маңызы зор.Ал сендердің «Сөйлем» модулі бойынша өткен сын есімдер тақырыбын бүгін осы қазақтың би-шешендері лексикалық тақырыбымен байланыстыра отырып пысықтаймыз.

Сабақ пысықтау, қайталау сабағы болғандықтан, «Модульдік оқыту технологиясы» бойынша жүргізіліп отыр. Осы оқытудың мақсатында мынадай жүйе алынған.


По теме: методические разработки, презентации и конспекты

Блум таксономиясымен құрылған сабақ жоспары: "Элементар электр заряды"

Бұл сабақ жоспары Блум таксономиясымен құрылған....

кунделікті сабақ жоспар

кунделікті сабақ жоспары...

Сабақ жоспары қазақ тілінен

4-сыныпқа сабақ Пәні: Қазақ тілі (4 сынып)Сабақтың атауы: ҚұрылысшыМақсаты: Мәнерлеп оқуға үйрету, сөздік қорын байыту, ауызекі сөйлеу тілін дамыту, оқушыларды өзара қарым - қатынасқа түсіру.Оқу ...

Сабақ жоспары қазақ тілінен

4-сыныпқа сабақ Пәні: Қазақ тілі (4 сынып)Сабақтың атауы: ҚұрылысшыМақсаты: Мәнерлеп оқуға үйрету, сөздік қорын байыту, ауызекі сөйлеу тілін дамыту, оқушыларды өзара қарым - қатынасқа түсіру.Оқу ...

"М.Мақатаев."Райымбек!Райымбек!" дастаны" тақырыбында ашық сабақ жоспары,9-сынып

Сабақтың тақырыбы:                  М.Мақатаев   «Райымбек! Райымбек!»  поэмасыСабақтың білімділік...

Сабақ жоспары "Жаһандану үрдісі" 11 сынып

Урок на тему "Жаһандану үрдісі" (Процесс глобализации) в 11 классе. В школьных учебниках нет никакого материала на эту тему, помог интернет, и вот что получилось....

Келер шақ. 7-сынып. Сабақ жоспары

7-сынып бойынша қазақ тілі пәнінен 2016 жылыдың ақпан айында өткен аудандық семинарға ұсынылған сабақ жоспары...