Бөек Ватан сугышы елларында этләр батырлыгы. .
методическая разработка (6 класс) по теме

 Рус төркемендә укучы балалар белән Бөек Ватан сугышы елларында этләр күрсәткән батырлыклар белән танышу, яңа сүзләр өйрәнү.

Скачать:


Предварительный просмотр:

       ГБМБУ “Аерым предметлар тирәнтен өйрәнелә торган   В.Ф.Ежков исемендәге

 Арча 1 нче урта гомуми белем  мәктәбе”

Бөек Ватан сугышында этләр батырлыгы (Җиңү көненә багышлана)

Подвиг собак на войне

( Дню Победы посвящается)

(6 нчы класста  /рус төркеме/ татар теле һәм

рус әдәбиятыннан  интеграль дәрес)

Җәләева Әнисә Мухаметовна.

1 нче категорияле татар теле һәм әдәбияты укытучысы

Исмагилова Алсу Нуретдиновна.

Рус теле һәм әдәбияты укытучысы.

Әйдәп баручы  укытучы

2010 нчы ел

Максат: Бөек Ватан сугышында  катнашкан этләр турында текстны сәнгатьле уку һәм эчтәлеген үзләштерү;  балаларда татарча актив аралашуга омтылыш уяту, диалогик һәм монологик сөйләм күнекмәләрен камилләштерү; әлеге текст ярдәмендә этләрнең дә батырлыгына соклану һәм  аларга карата мәхәббәт тәрбияләү ;    разностороннее развитие личности обучающихся,  расширение его познавательного интереса, круга деятельности, воспитание патриотизма, уважения к людям, защищавшим Родину, животным, проявившим героизм на фронтах Великой Отечественной войны, знакомство с героической историей своего народа.

Материал: дәреслек:  (Р.З.Хәйдәрова, З.Р.Нәҗипова. Татар теле – 6 нчы сыйныф), китап күргәзмәсе “ Дүрт аяклы дусларыбыз”, компьютер, экран.

Дәрес планы.

I.Оештыру.

Классны туплау һәм дәрескә әзерлекне тикшерү.

Дәреснең темасы һәм максаты белән таныштыру.

II.Актуальләштерү.

1.Чтение и беседа по тексту стихотворения А.Твардовского “Две строчки”.

2.Выполнение групповых заданий  на тему “Роль собак на войне”.

3. Чтение стихотворения Сергея Ерошенко «В память о собаках войны» и обсуждение.

4. Татар теленнән узган дәресне искә төшерү.

III.Яңа белем һәм күнекмәләр формалаштыру.

1.Сүзлек  эше, яңа сүзләр белән җөмләләр төзү, сүзлек дәфтәрләренә язу.

 2.Дәреслектәге текстны укытучының үрнәк  укуы.

 3. Сорауларга җавап бирү.

- Бу текстта сүз нәрсә турында бара?

- Этләр нинди батырлыклар күрсәткәннәр?

-”Рядовой” Дик нинди батырлык эшләгән? Моны батырлык дип буламы?

 4. Текстны өлешләргә бүлү.

  5. Текстка исем кую.

IV. Алган белем һәм күнекмәләрне камилләштерү.

1.Текст буенча  парлап татарча сөйләшү.

2.Слайдта чыккан күнегүләрне эшләү (нокталар урынына тиешле сүзләр кую, ике раслауның дөрес вариантын табу)

3.Өй эшләрен тикшерү.

4.Китап күргәзмәсе белән таныштыру.

V. Йомгаклау.  

VI.Өй эше. 168 нче бит, текстны сәнгатьле укырга;3 нче күнегүне  язмача эшләргә.

Дәрес барышы.

Ход урока.

I.Оештыру.

Укытучы:  Исәнмесез, укучылар. Бер-беребезгә яхшы кәеф теләп, дәресебезне башлыйбыз. Безнең бүгенге дәрес гади дәрес булмас, без дәресне рус теле укытучысы белән бергә музейда  үткәрәбез.(Укытучы белән таныштыру) 

II.Актуальләштерү.

Слайд 1

I Вступление.

Сегодня у нас необычный урок. Проведем мы его в нашем школьном музее – Музее Боевой Славы.

Давайте вспомним, в каких музеях мы с вами побывали в этом учебном году.

- В Музее истории, литературы и искусства г. Арска.

- В музее «Заказанье» г. Арска.

- У Мемориала Славы на Советской площади.

Слайд 2

Что больше всего вам запомнилось?

II Повторение пройденного.

 Кому посвящен и зачем горит Вечный огонь у Кремлевской стены в Москве?

(Звучит песня «Священная война»)

 Слайд 3

III Основная часть.

Учитель: Кто мне скажет, сколько лет назад наши войска разгромили фашистов под Москвой? 65 лет нас отделяет от тех победных дней. Все меньше остается живых участников и свидетелей событий тех лет. Это была самая тяжелая и самая кровопролитная война в истории нашего народа. 1418 дней и ночей продолжалась великая битва с немецкими захватчиками.

Слайд 4

Ученик читает стихотворение А.Твардовского «Две строчки»

Из записной потертой книжки

Две строчки о бойце-парнишке,

Что был в сороковом году

Убит в Финляндии на льду.

Лежало как-то неумело

По-детски маленькое тело.

Шинель ко льду мороз прижал,

Далеко шапка отлетела.

Казалось, мальчик не лежал,

А все еще бегом бежал

Да лед за полу придержал...

Среди большой войны жестокой,

С чего - ума не приложу,

Мне жалко той судьбы далекой,

Как будто мертвый, одинокий,

Как будто это я лежу,

Примерзший, маленький, убитый

На той войне незнаменитой,

Забытый, маленький, лежу.

Слайд 5

Беседа:

-Что потрясло  поэта именно в этой смерти?

-Какие строки показались вам наиболее пронзительными?

-В каких словах особенно слышна жалость к погибшему бойцу?

Слайд 6

Учитель: Что вы чувствуете, когда читаете произведения о войне? Какие ключевые слова можете назвать?

Ученики: Боль, страх, кровь, жертвы, победа, гордость….

Учитель: Сегодня мы хотим поговорить о собаках – четвероногих бойцах, которые вместе с бойцами приближали нашу  Великую Победу.

Слайд 7

Сколько сказано слов.
Может чья-нибудь муза устала
Говорить о войне
И тревожить солдатские сны…
Только кажется мне,
До обиды написано мало
О собаках-бойцах,
Защищавших нас в годы войны!

Учитель: К сегодняшнему уроку вы должны были выполнить задания по группам: рассказать о роли собак на войне, используя воспоминания участников Великой Отечественной войны и архивные материалы.

1группа: На  историческом Параде Победы

  На историческом Параде Победы 24 июля 1945 года были представлены все фронты Великой Отечественной войны, все роды войск. Но далеко не все знают, что на том параде вслед за сводными полками фронтов, полком Военно-морского флота и колоннами боевой техники по Красной площади шли ...собаки со своими проводниками.
 
На том историческом параде за «коробкой» солдат с собаками шел главный кинолог страны подполковник Мазовер. Ему было разрешено не чеканить шаг и не отдавать честь главнокомандующему, поскольку он нес на руках бойца 14-й штурмовой инженерно-саперной бригады — собаку по кличке Джульбарс.
 
Четвероногий боец принимал участие в боях и разминировании местности на территории Румынии, Чехословакии, Венгрии и Австрии. Там Джульбарс обнаружил 468 мин и 150 снарядов, за что был представлен к боевой награде — медали «За боевые заслуги». Ко дню исторического парада Джульбарс еще не оправился после полученного ранения.

2 группа: Камикадзе и минеры.

   Подразделения собак-камикадзе существовали в Красной армии до октября 1943 года. Считается, что они уничтожили около трехсот немецких танков. Но в боях полегло намного больше четвероногих бойцов. Многие из них не успевали даже броситься под гусеницы и погибали на пути к цели. Их расстреливали из пулеметов и автоматов, их взрывали ...даже свои (собака с миной на спине, не выполнившая задание представляла опасность).
 
Более шести тысяч собак служили миноискателями. В общей сложности ими было обнаружено, а вожатыми-саперами обезврежено четыре миллиона мин и фугасов! Собаки-минеры разминировали Белград, Киев, Одессу, Новгород, Витебск, Полоцк, Варшаву, Прагу, Будапешт, Берлин.

3 группа: Собаки-санитары.

Участник Великой Отечественной войны тюменец Сергей Соловьев в одной из наших встреч рассказывал, как во время боев он нередко был свидетелем подвига четвероногих санитаров: «Из-за плотного огня мы, санитары, не могли пробраться к тяжело раненным однополчанам. Раненым нужна была срочная медицинская помощь, многие из них истекали кровью. Между жизнью и смертью оставались считанные минуты... На помощь приходили собаки. Они по-пластунски подползали к раненому и подставляли ему бок с медицинской сумкой. Терпеливо ждали, когда он перевяжет рану. Только потом отправлялись к другому. Они безошибочно могли отличить живого человека от погибшего, ведь многие раненые находились в бессознательном состоянии. Такому бойцу четвероногий санитар лизал лицо до тех пор, пока он не придет в сознание. В Заполярье зимы суровые, не раз от лютых морозов раненых спасали собаки – они грели их своим дыханием. Вы мне можете не верить, но собаки плакали над умершими...»

   В период Великой Отечественной войны собаки-санитары вынесли на себе с поля боя более 700 тысяч раненых бойцов! Стоит отметить, что санитару за 80 человек, вынесенных с поля боя, присваивали звание Героя Советского Союза.
Всего за время военных действий было сформировано около 15 тысяч собачьих упряжек, которые доставляли раненых солдат в укрытие, где им можно было оказать срочную медицинскую помощь. И это, может быть, самая важная особенность помощи собак в спасении наших солдат.

4 группа: Хвостатые бойцы Коломенского погранотряда.

   Среди отступавших порядков Красной армии был отдельный батальон Коломенского пограничного отряда, располагавший 250 служебными собаками. В ходе затяжных боев майору Лопатину было предложено распустить хвостатых бойцов — овчарок. Их нечем было кормить.
 
Командир ослушался приказа и оставил четвероногих бойцов в отряде. В самый критический момент нескончаемых немецких атак близ села Легедзино, когда он почувствовал, что больше не устоять... послал в атаку собак.
   
Старожилы села до сих пор помнят истошные крики, панические вопли, лай и рык собак, звучавшие окрест. Даже смертельно раненные четвероногие бойцы не отпускали врага. Не ожидавшие такого оборота, немцы стушевались и отступили.                       Прошли годы и благодарные потомки 9 мая 2003 года на окраине села установили памятник в честь пограничников и их четвероногих помощников.
 
И это не единичный случай. Из донесения командующего 30-й армией генерал-лейтенанта Лелюшенко от 14 марта 1942 г.: «В период разгрома немцев под Москвой пущенные в атаку танки противника были обращены в бегство собаками истребительного батальона. Противник боится противотанковых собак и специально за ними охотится».

Учитель:

- Как использовали собак на фронтах Великой Отечественной войны?

- Может ли собака взорвать танк?

- Как собаки несли военную службу в качестве связистов и санитаров?

- Что помогало собакам в несении разведывательной и сторожевой службы?

Учитель: Послушайте стихотворение Сергея Ерошенко «В память о собаках войны»

Сколько сказано слов. 
Может чья- нибудь муза устала 
Говорить о войне 
И тревожить солдатские сны… 
Только кажется мне, 
До обиды написано мало 
О собаках- бойцах, 
Защищавших нас в годы войны! 

Стёрлись в памяти клички. 
Не вспомнить теперь и мордашку. 
Мы, пришедшие позже, 
Не знаем совсем ничего. 
Лишь седой ветеран 
Ещё помнит собачью упряжку 
В медсанбат дотащившую 
С поля боя когда- то его! 

Связки мин и гранат 
Относили собаки под танки. 
Защищая страну 
И солдат от нависшей беды. 
После боя бойцы 
Хоронили собачьи останки. 
Только нет там теперь 
Ни холма, ни креста, ни звезды! 

Батальон окружён, 
Ни еды, ни снарядов, ни связи. 
Свистопляска вокруг 
И осколков и пуль круговерть. 
С донесением псы 
Пробирались и близили праздник. 
Всем, даруя свободу, 
А себе, зачастую, лишь смерть. 

И собачья честь 
Не замарана подлым предательством! 
Жалким трусом из псов 
Не отметил себя ни один! 
Воевали они 
Без присяги, но всё ж с обязательством 
Вместе с Армией Красной 
Уничтожить фашистский Берлин. 

И когда в майский день 
На могилы приходим святые. 
И святое храня 
Мы минуту молчанья стоим. 
То пускай эта дань 
И огонь, и цветы полевые 
Будут памятью светлой 
Будут скромной наградой и им! 

Учитель:

- Какие чувства вызывает у вас это стихотворение?

-  Как вы думаете, собака на войне - полноправный солдат или «живое оружие»?

-К чему призывает автор?

- Какие памятники в честь фронтовых собак существуют на территории бывшего Советского Союза?

Слайд 8

Учитель:  Давно отгремели бои. Многих, создававших наше военное собаководство, уже нет в живых, тем более нет в живых и собак — участников Великой Отечественной войны. Но память о бессмертном подвиге хвостатых воинов жива. А теперь  передаем слово учителю татарского языка.

Укытучы: Әйдәгез,укучылар, узган дәрес материалын искә төшереп китик әле.Слайдтагы сорауларны укыйбыз һәм шул сорауларга җавап язабыз.

9 нчы слайд.  

1. Когда началась Великая Отечественная война, солдаты ушли на фронт.

а) Кайчан Бөек Ватан сугышы башлана, солдатлар сугышка китте.

ә) Бөек Ватан сугышы башлангач, солдатлар сугышка китте.  

2. Война

а) сугышта     ә) сугыш

3. День Победы

а) Җиңү көне   ә) Истәлек көне

Укытучы: Эшләрне алыштырып, бер-беребезнекен тикшерәбез. Карандашләр белән билгеләр куябыз.

- Ә хәзер слайдта чыккан җаваплар белән чагыштырабыз.

10 нчы слайд.

1 – ә  

 2 – ә

3 – а

III. Яңа белем һәм күнекмәләр формалаштыру.

Укытучы: -Бүгенге дәрестә Бөек Ватан сугышы елларында этләр күрсәткән батырлыклар турындагы текст белән танышырбыз. Иң башта сүзлек өстендә эшләп алырбыз.

11 нче слайд.

а) сүзлек өстендә эш:

юк иткәннәр – уничтожили    

кушаматлы – по кличке

кичкән – переплыл

хәбәр – сообщение

сугыш кырыннан – с поля битвы

яралы – раненный

элемтәче – связист

Укытучы: Яңа сүзләр белән җөмләләр төзибез. Ә ике укучы яралы һәм элемтәче сүзләрен транскрипция билгеләре белән язарлар.

(Сүзлек эше үткәрелә. Яңа сүзләр белән җөмләләр уйлана һәм сүзлек дәфтәрләренә язып куела).

 а)  Дәреслектәге текстны укытучы укуы.

 ә) Сорауларга җавап бирү.

-Бу текста  сүз нәрсә турында бара?

-Алар нинди батырлыклар күрсәткәннәр?

-”Рядовой” Дик нинди батырлык эшләгән? Моны батырлык дип буламы?

б) Текстны өлешләргә бүлеп карыйк әле.

-Текстны ничә өлешкә бүлеп була?

(Укучыларның  укып чыгуы һәм өлешләргә бүлүләре.)

-Беренче өлештә сүз этләрдән торган батальон турында, икенче өлештә - элемтәчеләр, өченче өлештә санитарлар турында  бара.

в) -Текстка ничек исем бирер идегез?

IV. Алган белем һәм күнекмәләрне камилләштерү.

1.Шушы алган белемне татарча сөйләмдә куллана алуны камиллләштерербез.

( Укучылар текст буенча бер-берсенә сораулар һәм җаваплар бирәләр)

 Укытучы: Спроси у друга:

Показывали ли собаки чудеса героизма во время боев?

 Были ли на войне собаки-санитары?

Укытучы:  Әйдәгез, алган белемнәребезне дәфтәрләрдә биремнәр башкарып ныгытабыз. Биремне укыгыз.  

12 нче слайд.

 Бу раслауларның кайсысы дөрес?

1. Сугыш вакытында этләр 30 танкны юк иткәннәр.

Сугыш вакытында этләр 300 танкны юк иткәннәр.

2. Этләр яхшы элемтәче булганнар.

Этләр яхшы санитар булганнар.

3.Рекордны Ленинград фронтында рядовой Дик куйган.

Рекордны Ленинград фронтында рядовой Джек куйган.

13 нче слайд.

  Нокталар урынына тиешле сүзләрне куеп язарга.

Бөек Ватан сугышында (этләр дә) катнашкан.

6000 000 яралы (солдатны) сугыш кырыннан алып чыкканнар.

Сугыш вакытында этләр 300 ләп (танкны) юк иткәннәр. (Җаваплар тыңлана)

Укытучы:  Укучылар, тыныч тормышта этләр батырлык эшли аламы? (Укучылар чыгышы.)  

Беренче укучы: Мин милициядә “эшләүче” этләр турында сөйләргә телим. Республикабызда 500дән артык  эт милициядә “хезмәт итә”. Алар наркотиклар, югалган кешеләрне һәм җинаятьчеләрне эзлиләр. Коткаручылар җир тетрәгән чакларда этләр ярдәменә мөрәҗәгать итәләр. Алар техника үтә алмаган җирләргә дә керә ала.

Икенче укучы:  Чик сакчыларының (пограничниклар)  төп максаты дәүләт чикләрен саклау. Аларга бу авыр хезмәттә этләр дә ярдәм итә. Бу этләрнең ис сизү бик көчле икән. Һәр этнең үз эше бар.Берсе наркотиклар эзли, икенчесе – чик буен законсыз басып керүчене. Аларның үз режимнары бар. Чик саклаучы этләр сигез – тугыз ел хезмәт итәләр. Яшьләре чыккач, үз хуҗалары белән кайтып китәләр.  Алар аерылмас дуска әйләнәләр.

Өченче укучы:  Этләр күпме кешене суга батудан, янгыннан коткарып кала. Алар үзләренең гомерен куркыныч астына куялар.

  Укытучы:  Әйе, укучылар тыныч тормышта да батырлыкка урын бар. Этләр бездән орденнар да, медальләр дә , акча да көтмәләр. Аларга бары тик кешеләрдән ярату, җылы караш кына кирәк.  Язучылар бик күп әсәрләрен этләргә багышлаганнар.(Китап күргәзмәсе белән танышу.)

    V. Йомгаклау.

     -Димәк, бүгенге дәрестә этләр турында нинди мәгълүматлар (информация) белдегез?

    -Этләр күрсәткән батырлыкларны белгәч, аларга карата безнең күңелләрдә соклану хисләре уянды .

Урамда очраган һәр этне өйгә алып кайтып бетереп булмый билгеле. Ләкин сукмыйча, типмичә, таш атмыйча үтеп китәргә мөмкин. Без тыныч, матур, бай тормышта яшибез. Бөек Ватан сугышында күргән газапларны, авыр тормышны күрергә язмасын.

Укытучы: Безнең бүгенге дәрес тәмам.

(Билгеләр кую.)

  VI. Өй эше. 168 нче бит, текстны сәнгатьле укырга; 3 нче күнегүне  язмача эшләргә.


По теме: методические разработки, презентации и конспекты

Бөек Ватан сугышы поэзиясендә вәгъдә, ант темасы.

Курс эше  БӨЕК ВАТАН СУГЫШЫ ПОЭЗИЯСЕНДӘ ВӘГЪДӘ, АНТ ТЕМАСЫ....

"Татарстан Бөек Ватан сугышы елларында"

Бу  материал  Бөек  Җиңүнең  70  еллыгына  багышлап  әзерләнгән  иде.  Ләкин  хәзер  дә  актуальлеген  югалтмагандыр...

Бөек Ватан сугышы чорында балалар язмышы.

“Минем беренче гомерем” истәлекләрендә шагыйрь: “Сугыш башланган төндә һәм Җиңү таңында ел саен борчылып уянам: кем алдындадыр, ни өчендер җаваплы, бурычлымын сыман. Мөгаен, һәлак булганнар алдында ал...

"Отечественная война 1812 года" ("1812 елгы Ватан сугышы")

8 класста яңа теманы өйрәнү дәресе. Схема, презентация, милли-региональ компонентлардан файдаланылды....

Бөек Ватан сугышы чоры поэзиясе

Бөек Ватан сугышы  тәмамлануга 70 ел булу уңаеннан кичә уздыру өчен ясалган презентация....

Бөек Ватан сугышы һәм язучылар

Татар халкының каһарман шагыйрьләре Муса Җәлил һәм Фатих Кәрим иҗатыны багышланган әдәби кичә...