Конспект урока "Наречиенин болуктери",6 класс.
план-конспект урока (6 класс) по теме

Сут-Хол кожууннун

Ак-Даш ортумак школазы

Ак-Даш ортумак школазының

тыва дыл, чогаал башкызы

Ондар Чойган Суур-ооловнаның

кичээл-планының конспектизи

2010 чыл, март

Кичээлдиң темазы: Наречиениң бөлүктери

Кичээлдиң сорулгалары: 1. өөреникчилерге наречиениң бөлүктеринин

               хевирлерин өөредип, оларны  шын тодарадып

                                            билиринге база бот- боттарындан  ылгап

                       билиринге чанчыктырары;

                           2. өөреникчилерниң сөс курлавырын байыдып,

                                           боданыр аргазын   база бижимел чугаазын

сайзырадыры;

                                          3. эп-найыралга, хүндүлээчел чорукка база бой-

                                       дуска хумагалыг чорукка кижизидери

Кичээлдиң тиви: чаа тема

Кичээлдиң хевири: чаа теманы быжыглаары

Эрттирер аргалары: тайылбыр, беседа, фронтальный опрос, анализ,

                                    синтез, бот ажыл, хайгаарал, дилеп тывар метод,

                                    диалог, оюн, туңнел.

Кичээлдиң дерилгези: өөредилге херекселдери, сюжеттиг чуруктар,      

                                      сигналдыг карточкалар, компьютер,

                                      презентациядан слайдылар

Кичээлдиң чорудуу:

I. Организастыг кезээ

1. өөреникчилерниң кичээлге белени, мендилежири;

Амылыг бойдузувус

Авыралдыг хүнүвүс

Ак-кок дээривис

Амыргын-на, амыргын-на!

(башкы бодун таныштырар)

Ам дараазында кичээливистиң кыйгырыын номчуптаалыңарам:

«Билигден эрткен сүр-куш чок

Билиг-биле чепсегленген кижи тиилеттирбес!»

М.Горький

Бо кыйгырыгны алган сорулгавыс, кичээливистен чаа билип алган чүүлүвүстү эки шиңгээдип ап, билиг-биле чепсегленип алгаш, кымга-даа аштырбас силер, уруглар.

II. Катаптаашкын кезээ

- Эрткен кичээлде чүнү өөренген бис, уруглар. (Наречиениң утказы болгаш грамматиктиг демдектери)

Эр-хейлер! Богунгу кичээлде эрткен кичээлден алганынар билиинерни уламчылап, бо кичээлден наречие кандыг болуктерлиг болурун билип алыр бис.

Бо кичээлде бисте мерген угаанныг угу аалдап келген. Ол анаа келбээн, силерге янзы-буру онаалгаларлыг келген. Оон онаалгаларын эки кууседир дээш шупту демниг ажылдаар силер, уруглар! Мерген угаанныг угунун 1-ги онаалгазы: «Даш кодурер» деп оюндан ойнаптаалынарам. Айтырыгларынга харыылаар силер.

Айтырыглар:

1. Кандыг чугаа кезээн наречие дээрил?
2. Домакка наречие кандыг чугаа кезээнге хамааржырыл?
3. Наречие домактың кандыг кежигүнү болурул?
4. Наречиеге дөмей сөс чүве адынга хамааржып чорааш, кандыг чугаа кезээ болурул?

2-ги онаалгазы перфокарточка-биле ажыл.

Дөмей сөстер бирде наречие болур, бирде демдек ады-даа апаар дээн силер. Ону кайы хире шиңгээдип алганыңарны, перфокарточкалар-биле ажылынар туннелинден коруптер бис, уруглар.

Оожум салгын, оожум маңнаар, дүрген кылаш, дүрген кылаштаар, өөрүшкүлүг чурттаар, өөрүшкүлүг уруг, күштүг хадыыр, күштүг хат.

Катаптаашкынның эрткенин түңнээр

III. Чаа тема

а) Шулук болгаш тоол созуглели-биле ажылдаары

Сорулгазы:  шулукте, тоолда бердинген карартыр парлаан сөстерниң харыылаттынар айтырыгларын тодарадыры база оларны айтырыгларының аайы-биле аңгылаары.

Шулуктен:

1. кайы хире?: чингир

2. кажан?: хенертен

3. канчаар: чиргилчинней, кээргел чок

4. кайнаар?: аткаар-ишкээр

5. чуге?: ожегерээн

Тоолдан:

1. кайы хире?: кончуг, дыка

2. кажан?: доп-дораан, богун, эртен, хенертен

3. канчаар, канчалдыр?: кодангылаштыр, пат боорда, ыыткыр, хоозун, чайынналдыр

4. кайнаар? кайда?: өрү-куду

5. чуге?: ожегерээн,

б) Слайдыларда көргүскен дүрүмнер, схемалар-биле ажыл. Сорулгазы: өөреникчилерге чаа теманы билиндирери

в) физминутка

IY. Быжыглаашкын

1) Мерген угаанныг угунун 4-ку онаалгазы

Мергежилге 289-ту кылыры

чаа-ла – кайы хире?, хемчегниң

шуут – канчаар? кылдыныг аргазының

кедергей – кайы хире? хемчегниң

илдең – канчаар? кылдыныг аргазының

бөгүн – кажан? үениң

2) 5-ки онаалгазы

а) Шилилгелиг диктант

                            (саазыннарны уругларга бээр, өөреникчилер ону долдурар)

Дүүн, ишкээр, аажок, өнедиин, тоттур, чазын, шала, куду, чайынналдыр. (Кылган соонда удур-дедир хынаштырар)

б) 5-6 өөреникчиге «Чылдын уелеринин» дугайында сюжеттиг чуруктар бээр. Наречиелиг домактар чогааттырар.

3) 6-гы онаалгазы

а) Тестилер-биле ажыл.

 Өөреникчилерге тестилиг саазыннарны улеп бээрге,  өөреникчилер  тестини саазыннарынга кылырлар.

б) Өөреникчилер тестизин кылып турда, домактар чогааткан уруглар-биле ажылдаптар.

4) (уе артса) Мындыг оюндан ойнаптаалыңарам: «Чөпшээрежир мен, чөпшээрешпес мен»

1. Бөгүн аажок аяс хүн болган.

 Бөгүн – үениң наречиези

2. Оожум деп наречиениң антоними - чараш

3. Кушкаштар мыжырадыр эткилээн.

Эткилээн – кылдыныг аргазының наречиези

4.

Кичээлди түңнээри

- Бөгүнгү кичээлден чүнү билип алдыңар, уруглар!

- Наречиеде каш бөлүк бар болду?

- Наречиениң бөлүктериниң бот-боттарындан ылгалы чүде-дир?

Бир шыырак өөреникчиге түңнеттириптер.

Y. Онаалга бээри

«Үлегер сөсте нүгүл чок,

Үер суунда балык чок» дээр болгай.

Онаалгада наречие кирип турар 2 үлегер домак база 2 тывызык тып бижиир.

Чижээ:  Кыжын тергең белетке,

              Чайын шанааң белетке.

YI. Түңнел

1. кичээлди ниити түңнеп, демдектерни салыры