Мастер класс
методическая разработка по теме

  Мастер классның үзенчәлеге шунда катнашучылар биредә “ ачыш” көтә.

Девизы “ Әгәр барлык кеше бер төрле уйлый икән, димәк беркем дә уйламый”

Традицион дәрес,  заманча үстерелешле дәрестән нәрсә белән аерылып тора?

                                 Үстерелешле дәрес структурасы

1. Алдагы эш нәтиҗәләрен тикшерү
2. Яңа материалны презентацияләү
3. Укытучы җитәкчелегендә практика
4. Бәйсез мөстәкыйль практика
5. Эш нәтиҗәләренә үзконтроль, үзбәя
6. Йомгак ясау
7. Өй эшен билгеләү
8. Махсус кабатлау
9. Укучыларның белемнәрен тикшерү.

                 Газиз Мөхәмәтшинның “ Ак песи” хикәясенә анализ

Максат 1) укучыларны матур әдәбият әсәрләре дөньясына алып керү,

             2) укучының уйлау, фикерләү, хикәяне анализлау сәләтен үстерү,

            3) игелекле, шәфкатьле булырга өндәү.

Материал Уку китабы 1 класс

Җиһаз карточкалар, презентация

Әсәргә анализ ясау.

1. Катнашучыларны табу.
2. Әйберләрнең сыйфатын билгеләү.
3. Күренеш,хәрәкәт сыйфатларның, персонажларның гамәлләрен, эшләрен табу
4. Укыганны кыскартып сөйләү, катнашучыларның узара бәйләнешен табу.
5. Автор әйтергә теләгән фикерне табу.( тәрбия)

                           “Аңла мине” уены

Ул сөйләшә белми, ләкин бик хәрәкәтчән, әле үзе тырмый да. Төннәрен ауга йөри, күп йокларга да ярата.Сыйпасаң мыр-мыр килә. (песи)

                                  “Ак песи” хикәясе  (өзек)

   Төзүче абыйлар һәм апалар урамда биш катлы бик матур йорт җиткерделәр. Шул матур йортның беренче подъездына өч малай, өч кыз күченеп килде. Алар, бик тиз танышып, дуслашып киттеләр. Кыш көннәрен дә, яз көннәрен дә, җәй көннәрен дә гел бергә уйнап үткәрделәр.    

  .......

-Туңып беткәнсең бит. Әйдә, безгә керәбез, пескәй.

                                                                                                             ( Газиз Мөхәммәтшин)

Бирем № 1   Өзекне укып чык.

Бирем № 2 Сорауларга җавап бир.

10. Барлыгы ничә бала күченеп килгән?           _________
11. Балалар кайсы ел фасылларында бергә уйнаганнар?

________________________________________________

12. Төзелгән йорт ничә катлы? _____________________
13. Тагы бу йортка өч кат өстәсәләр, йорт ничә катлы булыр?____________
14. Алар нинди җан иясен күрделәр?  _____________

Бирем №3

                                                   1 төркем                                                                          

                                                           2 төркем

          Бирем №4

      Балаларга туры килә торган сыйфатларны тоташтырыгыз.

әдәпле

игелекле

ерткыч

ярдәмчел                              өч малай, өч кыз

кансыз

мәрхәмәтле

рәхимсез

яхшы

                           Хикәянең мәгънәсен табу.

-Хикәядәге балалар нинди?

-Ни өчен яхшылык эшләү зур шатлык, бәхет соң ул?

Яхшылык эшләсәң, үзеңә дә яхшылык булып кайтыр.

Бу киңәшне автор кемгә бирде?( Безгә) Авторның киңәшен, хикәянең мәгънәсен табучы кем?  (“Мин” ди укучы)  Димәк,  автор белән беррәттән укучы үзе дә катнаша.

Автор ни әйтергә теләгән?  “ Яхшы балалар булып үсегез, гел яхшылык кына эшләгез!”     “ Изге күңелле, мәрхәмәтле булыгыз!” - дип әйтергә теләгән автор.

Автор әйтергә теләгән фикерне укучылар тарафыннан табу әсәрнең мәгънәсен табу дигән сүз .

                                      “Акыл штурмы”

1. Песиләр яхшы аучылар.( Әйе, песиләр яхшы аучылар.)
2. Аның исеме Акбай?
3. Песи чисталык яратучы җан иясеме?
4. Ул сөйләшә беләме?
5. Алар юлбарыска ошаганнармы?
6. Ул йокларга яратамы?
7. Бу сүз бер иҗекле әйе ме?
8. Мәчеләр төрле төстә була әйе ме?

Хикәя ни өчен “ Ак песи” дип аталды икән?

  Рефлекция. Көтелгән өметләр акландымы? Дәрес сезгә ошадымы?

 Иң матур гөмбәләрнең берсе мухомор. Аны, безнеңчә, чебен гөмбәсе дип йөртәләр. Кызыл эшләпәсендә ак таплар бар, шул билгеләре буенча аны җиңел генә башкалардан аерып була. Кеше өчен бу куркыныч гөмбә, аны ашарга ярамый. Әгәр Кеше аны ашаса, ул исерек кебек әйләнгәләп йөри башлый. Элек чебеннәрне үтерү өчен аның суын кулланганнар. Шуннан аның исеме дә килеп чыккан- чебен гөмбәсе. Ул хайваннарга кайбер чирләрдан арынырга ярдәм итә. Мәсьәлән, аны пошилар ашый.

Поганка гөмбәсе- иң агулы гөмбәләрдән санала. Кеше аны ашаса үлә. Ул аксыл төстә, аягы нечкә, озын. Астарак түгәрәк боҗра кигертелгән кебек өлеше бар. Эшләпәсе яшькелт ак булып та торырга мөмкин. Иске гөмбәләрдән черек бәрәңге исе килеп тора. Аларны гөмбәчеләр шампиньоннар, яшел төстәге сыроежкалар белән бутарга мөмкин. Шулай аерырга кирәк: шампиньоннарның эшләпәсе алсу төстә, ә сыроежкаларның аякларында түгәрәк боҗралары юк.

Свинушка гөмбәсе безнең урманнарда киң таралган. Бигрәк тә коры елларда алар искиткеч күп була. Бик күп еллар аларны ашарга яраклы дип санадылар. Алар бик үк тәмле гөмбәләр түгел. Газеталарда кешеләрнен бу гөмбә белән агуланулары турында язылгач, бу гөмбәләргә ышаныч кимеде. Чынлап та, әгәр аларны чамасыз күп куллансаң, кеше үләргә дә мөмкин. Кайбер кешеләрнең организмына гына бу гөмбә килешә. Шулай булгач, үзеңнең тормышыңны куркыныч астына куймаска кирәк.

Тирес гөмбәләре яңгырдан соң бик күп булып чыга. Аларны ферма янындагы тиресләрдә, көтүлекләрдә, тиресле бакчаларда очратырга мөмкин. Алар берничә сәгатьтә үсеп чыгалар һәм шулай тиз юкка да чыгалар. Алар кара төстә булалар. Шуңа күрәдер ахыры, аны бездә ашамыйлар, җыймыйлар. Шулай ук тирестә төрле начар матдәләр, ашлама калдыклары да булырга мөмкин. Ащамасаң яхшырак булыр. Ә чит илләрдә аны кулланалар.

Опяталар күксел-сары төстәге гөмбәләр. Аяклары бик озын түгел, ә астан боҗрасыман түгәрәкләре бар. Аны тозлап та, киптереп тә, кыздырып та ашап була. Ул иң тәмле гөмбәләрдән санала. Агачларда үскән опяталар куркыныч, аларны ашамаска кирәк. Алар үскән чагында агачның кәүсәсен җимерәләр, бу вакытта агулаучы матдә бүленеп чыга. Кызыгы шул, агачның бирешәсе килми, ул сумала бүлеп чыгарып гөмбәнең үсешен капламакчы була, ләкин күпчелек очракта гөмбә җиңә.

Каен һәм усак гөмбәләре бер төркемгә керә. Каен гөмбәсенең эшләпәсе күк, ә усак гөмбәсенең кызгылт төстә. Аның аягы зәңгәрсу булып та тора. Бу гөмбәләрне себер урманнарында, тундрада күп диләр. Киптергәндә алар кара төскә керә, шунлыктан аларны күбрәк кыздырып ашыйлар.

Ак гөмбә ул, гөмбәчеләрнең хыялындагы гөмбә. Ул бик тәмле, итле гөмбә, аны киптереп тә, тозлап та була. Аннан хуш ис килеп тора. Бүтән гөмбәләр киптергәндә каралалар, ә бу гөмбә төсен үзгәртми. Шуңа күрә аның исемен ак гөмбә дип атаганнар. Ә чынлыкта аның эшләпәсе караңгы кызгылт, аягы аксыл сары. Һәр елны да ак гөмбә мул уңыш бирми. Ак гөмбәнең двойниклары бар. Ул имән гөмбәсе белән охшаш. Имән гөмбәсенең эшләпәсен сындыргач, эче зәңгәрсу була. Шуның белән аерып була.

Әтәч гөмбәсе- төлке төсендәге гөмбә. Шуңа күрә аны русча « лисичка» дип йөртәләр. Аның эшләпәсе дә, аягы да бер төстә. Бу гөмбә бервакытта да бозылган булмый. Искеләре корый яки череп юкка чыга. Ул бик тәмле гөмбәләрдән санала. Очраганда без аны рәхәтләнеп җыярбыз.