Чугаа тургузары
план-конспект урока (1 класс)

Темазы: Чугаа тургузары. (чурук-биле ажыл).

Сорулгазы: Чурукту топтап көөрун, ында чувелерни шын тып , адап тывары. Чурукта чуну коргускенин, анаа таарыштыр домакткрны тургузарын, сос курлавырын байыдары, идепкейлиг соруун кижизидери

I.Организастыг кезээ. (кичээлге белеткелин хынаар).

II.Темазын,сорулгазын уруглардан айтырып, тургузар.

Чурук-биле ажыл .

Айтырыгларга  харыыладыр.

Уруглар, чурукта чуну көруп тур силер? Ол шөлдун  ады чул? Хей чон кайнаар баары ол? Арат шолу кайдал? Кызыл - бистин Төрээн чуртувустун найысылалы.

Кызыл дугайында уругларнын чугаазы. Кызыл  чораан уруглар , оларнын  көрген чуулдерин чугааладыр. Өскелери көрген киноларындаын, теледамчыдылгалардан, фотоальбомнардан, номчаан номнарындан Кызыл дугайында билир чуулдерин немээр. Кызыл дугайында диафильм, диапозитив чуруктар-даа көргузуп болур.

                                  Сергек

Чугаа тургукзуп,өөредилгеге сонуургалын куштелдирип, бо чурукта Алдынай биле Сергек дег өөренир силер уруглар.

Катаптаашкын.(эрткен кичээлдерде аас , бижимел чугааларны быжыглаар).

 Кижилер шупту-ла чугаалажып турар. Ол аас чугаа-дыр деп башкы тайылбырлаар. Уругларны аразында чугаалаштырар. Эжинин чугаазын кичээнгейлиг дьщнааш, чунун дугайында чугаалаанын сактып алыр. Башкынын айтырган уруглары чуну билип алганын чугаалаар. Чугаа кижинин бодалын илередир деп башкы туннээр.

Кижилернин куш-ажылынын дугайында беседа (ар. 6-7).

Айтырыгларга харыыладыр:

Чурукта чуну чураан-дыр? Оц талазында чуу-дур? Солагай талазында чуу-дур? Янзы-буру машиналар кандыг-кандыг ажылдарны кылырыл? Ону кымнар башкарарыл?

Хоорайда болгаш кедээде кижилернид ажыл-ижинид дугайында уруглар чугаалаар. Уругларныд ада-иелеринид кырган- ава, кырган-ачаларыныд ажыл-херээн айтырар, чугааладыр. Бистин  чуртувустун  амыдыралында кол чуве куш-ажыл бооп турар. Фабрика, заводтар, бажыднар, номнар, кедер хеп, чиир чем - шупту-ла кижилернид куш-ажылы-биле кылдынган.

Башкы кичээлди туннеп тура, чугаалаар: Силер айтырыгларга харыыладыдар. Ол база-ла чугаа-дыр. Чурук ёзугаар чугаа тургустунар, ол база чугаа. Кандыг-даа чугаа, санал-даа — ол аас чугаа-дыр. бижимел чугаа дээр. Ынчангаш чугаа аас болгаш бижимел болур.Самбырада улгаттыр бижип каан тайбыц, авам деп сестерни номчуп билир уругларга номчудар.

— Удавас номчуп өөрени бээр силер. Силерге бо «Ужуглел» деп номунар дузалаар.