«Айыы бухатыыра» хамсаныылаах сонор сценария
план-конспект занятия (старшая, подготовительная группа)

«Айыы бухатыыра» хамсаныылаах сонор сценария

Сыала-соруга: Олонхонон «Сонор» хамсаныылаах оонньууга интэриэьи уоскэтии. Олонхо сурун ойдобулун, тылын-оьун, геройдарын, Айыы бухатыырын танаьын-сабын, туттар сэбин сэбиргэлин чинэтии. О5о тылын-оьун байытыы, этин-хаанын эрчийии, дьуьумэлин, толкуйдуур дьо5урун сайыннарыы. Уол о5ону Боотур буоларга ба5атын уоскэтии, патриотическай тыынна иитии, омук ураты тыынын инэринэ улаатыы.

Туттуллар тэриллэр: сахалыы талах мас  олоппос, бухатыыр танаьа-саба, туттар сэбэ-сэбиргэлэ, олонхо дойдутун хартыыналара.

Ыраахтан сахалыы музыка иьиллэр.

Ыытааччы олонхоттон быьа тардан аа5ар:

- Былыр-былыр ойон тахсар куннээх орто туру дойду оноьуллубута уьу.

- Чэйин эрэ, корсуоххэйин хорсун хоодуот уолаттары (уолаттар дунур тыаьынан эрчимнээхтик суурэн киирэллэр, тураллар).

- Олонхо5о этиллэринэн «Боотур» диэн – киьи саамай ньургуна ааттанар. Боотур оло5у алдьатар куустэри утары охсуьар. Онон ким мэьэйдэри туораан, сорудахтары толорон, инники кирбиигэ кэлбит Айыы бухатыыра ааты сугуо5э.

- Чэйин эрэ, оонньуубутун са5алыыбыт.

1.  Олонхо диэн тугуй? (Норуот тылынан уус-уран айымньыта)

2. О5онньор барахсан

Уотун иннигэр

Уна ата5ынан

Оллоон кэбистэ,

Хоппо ытыьынан

Кулгаах баттанна,

Кэрдиис хабар5атын дабатан

Кэпсээн-кэ5ийэн киирдэ,

Комус куомэйин конкотон

Куорэтэн-дьиэрэтэн барда… Кимий? (Олонхоьут)

3. Олонхо5о хас дойду баарый? (Ус)

4. Хартыынаннан оонньуу: «Таба таай»

- Кулэр куох салгыннаах, кундул кунус дойдулаах, урун илгэ уктэллээх, унэр куйаас тыыннаах… (уоьээ дойду);

- Ойон тахсар куннээх, охтон баранар мастаах, уолан бутэр уулаах…(орто туруу дьа5ыл дойду);

- Силлиэ туспут, холорук ытыллыбыт, барбатах балык миинин курдук ба5ыа-будуо дойду…(аллараа дойду).

5. Орто дойдуга уунэр ытык мас аата? (Аал луук масс)

6.Аал луук маска олорор сир-дойду иччитин аата? (Аан алахчын хотун)

7. Олонхотун олонхо

Ол о5о, арай,

Биир хоноот-биирдэнэн,

Икки хоноот-иккилэнэн,

Ус хоноот-устэнэн, Уоскуллэнник ууммут,

Омуннаахтык улааппыт…

- О5олоор, о5о туьунан чабыр5ахпытын аа5ыаххайын эрэ. Чабыр5ах «О5о»

8. Боотур диэн кимий? (Айыы дьонун комускээччи)

9. Х/о «Ойбонтон уулааьын» (ким ылбыт хаамар)

10. Боотур чугас до5оро? (Ат)

11. Боотур хамсаныыта:

- Орто дойду бухатыыра (илиилэрин оттук баттаналлар);

- То5ус былас сарыннаах (санныларын уоьээ-аллараа хамсаталлар);

- Биэкэгэр бииллээх (уна-ханас иэгэйэллэр);

- Сиьин этэ сипит (иннигэр-кэннигэр иннэри туьэллэр);

- Буутун этэ буспут (олороллор-тураллар);

(О5олор эрчиллиилэри 2-3 толороллор)

12. Олонхо5о этиллэринэн, Боотур:

Хантас гынна5ына

Халлааны хаххалыыр,

Ыйы сабардыыр

Куогэс гынна5ына

Куну кулуктуур

Ньыгыл хара

Борбуйдаах,

Суон модун моойдоох

Халын хара

Баппа5айдаах – диэн ойуулууллар ханнык Боотуру? (Ньургун Боотур)

13. Хотой – киьиэхэ маарынныыр буолла5ына, ким буоларый? (Эр киьи – Боотур буолар)

14. Онтон Боотур котор буолла5ына, костор дьуьунэ туохха маарынныырый? (Хотойго)

15. Боотур танаьа-саба: - Батас;

                                        - Ох саа;

                                        - Куйах;

                                        - Дапсы;

                                        - Дуула5а.

16. Х/о «Боотур бэргэн ытааччы» (Абааьыны бырахтарыы)

17. Боотур толкуй –ой хата буолуохтаах. Таабырыннаьыахха.

- А5ыс атахтаах Араллаан бухатыыр баар уьу (Оо5уй)

- Эйиигинниин тэннэ

Куннээх куннэ сылдьыьар:

Суурдэххинэ суурэр,

Хаамтаххына хаамар,

Турдаххына турар,

Олордоххуна олорор,

Сыттаххына сытар

Арахсыспат аргыспыт

Адьас ааттаа эрэ. (Кулук)

- Кун да буолбатар

Кундээрэр

Ый да буолбатар

Ыйданарар,

Эн кимнин илэ-бааччы

Эйэргин укчу

Эт эрэ, ол тугуй?

18. Ос хоьоону салгыы таай.

Утуо киьи биир кымньыылаах, утуо киьи… ( биир тыллаах)

19. Бу музыкальнай инструмент аата туох диэний?  (Дунур)

- Бугунну куннэ Айыы бухатыыр аатын сугэр…

Киниэхэ э5эрдэ буоллун Уруй! Айхал! Айхал! Айхал!

Бол5омто5ут иьин махтал!