Урок в 7 классе
материал (7 класс)

Хэшээлэй

шатанууд

Багшын γйлэ хэрэгγγд

hурагшадай γйлэ хэрэгγγд

1.Эмхидхэлэй γе

Слайд 1.

Буряад ороной гимн.

Сайн байна. Би бэе руугаа харан миhэрээд, амжалта хусэе.

Слайд 2.

Мγнөөдэрэй хэшээлдэ «Хандаhан тухэл» гэһэн сэдэбээ дабтажа, бэхижуулгын даабаринуудые дуургэхэбди. Дэбтэрнуудээ нээгээд, hара удэрѳѳ, сэдэбээ бэшэе.

Слайд 3.

 Хэшээлэймнай зорилгонууд самбарта слайд дээрэ харанат.

 Слайд 4

Хэшээлэй эпиграф

Ород, буряад изагууртан,

Оротон, хамниган-

Олон,олон яhатанай

Yлгы болоhон орон.

 Д.Улзытуев. «Буряад орон».

 Булган талата Буряад ороноймнай агууехэ Росси гурэнэй буридэлдэ ороhоор 350 жэл унгэршэбэ. Арад бухэн ѳѳрын туухэтэй, турэл hайхан хэлэтэй гээшэ. Ород буряад яhатан зурхэ сэдьхэлээ, байдалаа нэгэдуулжэ, ажабайдалай элдэб орео асуудалнуудые шиидхэжэ, эб найрамдал ба хани барисаанай жолоое эршэтэйгээр бариhаар.

hурагшад бодохо, слайд хараад дуулалсаха

hара удэрѳѳ, сэдэбээ бэшэнэ.

hурагшад шагнана

2.Бэхижуулгын даабаринууд

Булэг бухэндэ угуулэлнууд угтэхэ, тэдэнээ анхаралтайгаар уншаад, даабаринуудые дуургэхэ:

 Слайд 5

1.Хандаhан тухэлэй уйлэ угэнуудые олоод, угтэhэн угуулэл сооhоо туужэ бэшэгты.

2. Хандаhан тухэлэй уйлэ угэнуудэй удха электронно номой таблицын туhаар элируулээд, хаалта соо бэшэхэ.

3.Yгын буридэлѳѳр шуулбэри хэхэ.

Булэг бухэнhѳѳ 1 hурагша даабаринуудаар харюусаха, бэшэ булэгуудэй hурагшад шагнаад сэгнэхэ. Зуб харюугай тулѳѳ Буряад ороной Росси гурэнэй буридэлдэ ороhоной hуулдэ тэмдэг бэлэглэхэб. Олон тэмдэгтэй булэг нэгэдэхи hуури эзэлхэ.

Удаадахи даабари:

Хэшээл соо дабтаhан сэдэбээр электронно номой хусѳѳр шалгалта унгэргэе, таанарта сэгнэлтэ компьютер табиха.

Слайд 6

Удаадахи даабари творческо:

1 булэг – hалбарна, мандаха (Буряад орон)

2 булэг – хугжэбэ, ажаhууна (Росси гїрэн)

3 булэг – суурхана, hайжарха (Тоонто нютаг)

Грамматическа бодолго: Yйлэ угын анхан hуури илгаад, 3 нюурай  -hай залгалта нэмэжэ, угэ зохеохо

Зохёоhон угэеэ холбуулал болгогты

Энэ холбуулалтаяа мэдуулэл зохёогты.

Yгуулэл бэшэгты. Опорно угэнуудээр шулэг бэшэжэ, открытка дээрэ бэшэгты.

Зохеоhон  4 муртэй шулэгѳѳ 

булэг бухэнhѳѳ 1 hурагша уншана, бусад hурагшад открытка соогоо точконуудай орондо намтай хамта открытка соогоо бэшэнэ. Интерактивна самбарта багша бэшэнэ.

Слайд 7.

1 булэг

… Буряад оромнай

… hалбарhай.

… газартамнай

… мандаhай.

2 булэг

… Росси гурэмнай

… хугжэhэй.

… арад зомнай

… ажаhууhай.

3 булэг.

… тоонто нютагнай

… суурхаhай.

… байдалнай

… hайжарhай

Эдэ открытканууд таанадта энэ хэшээлэй дурасхаал болон їгтэнэ.

Булэгѳѳр худэлмэри

1булэг: Туухын хуудаhа ираhуу.18-дахи зуун жэлэй эхиндэ ород арадай нулѳѳн доро буряадуудай хундэ байдалда ороходо, хориин 11 эсэгэнэрэй тулѳѳлэгшэд нэгэдэхи дугаар Петр хаанда ошоё гэжэ бата шиидээд, холын харгыда зориhон юм.

Ираhуу (зорин)  - hуу(1нюурай, ганса тоогой), ошое (дурадхан) – ё(1 н. олоной тоогой)

2 булэг:

Анхарагты. Ямар hайхан гээшэб туруу Буряад ороноймнай байгаали.Бурханай уршѳѳлѳѳр угтэhэн эсэгын найдамтай нюргандал ундэр хада уулануудые, аршаанта уhа голнуудые, ургэн тала дайдаяа, удхэн ой тайгаяа энэ наhандаа  дайдын хэшэг манай жаргал гэжэ ойлгон гамнаарай.

анхарагты (уряалан) – гты (2 н.олоной тоогой), гамнаарай (заан) – аарай (2 н., ганса тоогой)

3 булэг

Буряад  орон дотор унинhѳѳ хойшо олон ондоо яhатан ажаhуудаг. Ород, буряад бусадшье арадууд бэе бэедээ энхэргэн зохидоор хандажа, нэгэ бїлэ мэтэ хэтын хэтэдэ ябаhай. Айлшадаа уринаар угтан абадаг заншалтай нютагтамнай хододоо хугжэмтэ аялга дуунууд зэдэлэг лэ. Тумэн арадай зурхэндэ хани барисаан мандаг лэ.

ябаhай (хусэн) – hай (3 нюур), зэдэлэг, мандаг (баалан) – г (3 нюурай)

электронно номоор худэлмэри

3.Хэшээлэй дун гаргалга.

Слайд 8.

Хэшээлэй зорилго нээгээд харая. Урдаа табиhан зорилгонуудаа дуургээгуйбди?

Слайд 9. Эпиграф.

Хэшээлэй эпиграфтээ дахин бусая.

Yлгы болоhон Буряад орондоо уеын уедэ, хэтын хэтэдэ амгалан мэндэ, эбтэй эетэй ажаhууял.

Хэмнай олон тэмдэгтэй болооб? Эдэ нэгэдэхи hуури эзэлээ.Таанадта бэлэг болгон ѳѳрын зугhѳѳ букледуудые баринам.

Слайд 10.

Эрдэмэй орьел ѳѳдэ

Эсэтэрээ жудхэн зориходоо,

Эхэ hайхан Буряад ороноо,

Эльдин дулаан Росси гурэнѳѳ,

Эльгэн урин хэлэеэ

Энхэржэ хаанаш ябаарайт.

Слайд 11. Суг худэлhэндѳѳ  таанарта hайниие хургэнэб. Дахин уулзатараа баяртай!