9класс рус төркеме өчен татар теленнән контроль эш
тест (9 класс)

Вариант 1.  Всего-46 б.

1. Прочитайте текст и определите, какие из приведенных утверждений 1-5 соответствуют содержанию текста (5б)

Татарстанны “кара алтын” республикасы диләр. Татарстанның иң зур табигый байлыгы – нефть. Республикабызда нефть чыгару 1940 нчы елларда ук башланып китә. Нефть беренче мәртәбә Шөгер, Ромашкино тирәләрендә чыгарыла. Бүгенге көндә нефть чыгару үзәкләре булып Әлмәт, Азнакай, Бөгелмә, Алабуга, Баулы, Лениногорск шәһәрләре, Җәлил, Карабаш эшчеләр поселоклары торалар. Татарстан бүгенге көндә 3 миллиард тоннадан артык нефть чыгаруга иреште.

     Татарстанда чыгарылган нефтьнең күп өлеше Россиянең башка төбәкләренә һәм чит илләргә җибәрелә. Түбән Камада нефть эшкәртү предприятиясе эшли. Анда нефтьтән мазут, бензин һәм дизель ягулыклары җитештерелә.

1. Татарстанның зур табигый байлыгы – “кара алтын”.

а)        текстка туры килә        ә) текстка туры килми

 2. Беренче нефть чыганаклары – Тимәш,Норлат , Баулы

а)        текстка туры килә        ә) текстка туры килми

3. Татарстанда чыгарылган нефтьнең күп өлеше чит төбәкләргә  китә.

а)        текстка туры килә        ә) текстка туры килми

4. Түбән Камада  дизель ягулыгы эшкәртү предприятиясе эшли

а)        текстка туры килә        ә) текстка туры килми

5. Әлмәт, Азнакай, Бөгелмә, Алабуга, Баулы, Лениногорск шәһәрләре – нефтьчеләр шәһәре

а)        текстка туры килә        ә) текстка туры килми

6.  Дополните диалог(4б)

-  Ни өчен Татарстанны «кара алтын республикасы» диләр?  

- …

 -  Татарстанда беренче мәртәбә нефть кайда табыла?

- …

 -  Нефть эшкәртү  предприятиесе кайсы шәһәрдә урнашкан?

- …

 -  Татарстанда чыгарылган нефть кая җибәрелә?

- ...

7. Переведите слова и словосочетания  на татарский язык(10б)

 Народный художник, первые произведения, зритель, училище искусства,

школа жизни, известный писатель, Великая Отечественная война, выставка картин, Земной шар, великий поэт

8. Допишите нужные окончания и подчеркните главные члены предложения ( 18б)

Софья Гобәйдуллина  1931 ел...... 24 октябре.... Татарстан....... Чистай шәһәре..... туа.

 Әти.....- инженер-геодезист, ә әни..... укытучы була.

 Әни... - рус милләте......, ләкин кызы..... Сания дип исем кушалар.

9. Допишите предложения, добавив  подходящие определения.(3б)

Яшьләр арасында ...... җырчылар  күп. Мин........җырлавын яратам. Миңа.... җырчылар ошый.

10. Пригласите друга (6 б)

-на встречу  с известным художником

- на выставку картин Хариса Якупова

-на концерт знаменитого певца

Вариант 2.  Всего-46 б.

1.        Прочитайте текст и определите, какие из приведенных утверждений 1-5 соответствуют содержанию текста (5б)

Татарстан җиренең иң зур байлыгы — нефть. Нефть төрле илләрдә төрлечә аталган. Славяннарда “рапанка”, грекларда “петролеум”, безнең бабаларыбыз аны “җир мае” дип йөрткән. Нефть атамасы гарәпчә “нафта” сүзеннән килеп чыккан дип исәпләнә.Мәгънәсе агып чыгуны аңлата.

 Республикада чыгарыла торган нефтьнең күләме 800 млн. тоннага җитә. Татарстан Республикасында нефтьнең запасы 1 млрд тоннадан артык. Нефть белән беррәттән бер тонна нефтька якынча 40 куб. м. газ да табыла. Татарстан Республикасы шулай ук акбур, доломит, төзелеш комы, кирпеч җитештерү өчен кызыл балчык, гипс, комлы-чуерташ катнашмасы һәм торф кебек башка  файдалы казылмаларга да бай. Моннан кала,Татарстан Республикасында нефть битумы, көрән ташкүмер, яна торган сланец, цеолит, бакыр, боксит ятмалары бар.

1. Башкортстанның зур табигый байлыгы – “кара алтын”.

а)        текстка туры килә        ә) текстка туры килми

 2. Татарстанда ел саен 1млрд. тоннадан артык нефть табыла.

а)        текстка туры килә        ә) текстка туры килми

3. Кызыл балчыктан кирпеч җитештерәләр.

а)        текстка туры килә        ә) текстка туры килми

4.  Татар халкы нефтьне җир мае дип атаган.

а)        текстка туры килә        ә) текстка туры килми

5. Татарстан Республикасы ташкүмергә, сланецка, цеолитка, бакырга, боксит ятмаларына бай.

 а)        текстка туры килә        ә) текстка туры килми

6.  Дополните диалог(4б)

-  

 Татарстанны «кара алтын республикасы» диләр.

- …

 -  Татарстанда нефть запасы 1 млрд тоннадан артык.

- …

 -  Татарстанда төзелеш комы, кирпеч җитештерү өчен кызыл балчык, гипс, комлы-чуерташ катнашмасы һәм торф чыгарыла.

- …

 -  Татарстанда якынча 40 куб. м. газ да табыла.

7. Переведите слова и словосочетания  на татарский язык(10б)

Школа искусств,  библиотека, талантливый артист, природное богатство, черное золото, выставка книг, национальный музей, музыкальное училище, зрительный зал, народная мелодия

8. Допишите нужные окончания и подчеркните главные члены предложения ( 18б)

1931 ел.... гаилә Казан.... күченеп килә һәм Сания Казан.... белем ала. Әти-әни...Сания..... «Слесарь» роял.... сатып алалар, бу Сания өчен  зур бәхет була. Софья Гобәйдуллина Татарстан... белем ала, ләкин  танылган әсәрләре.... чит ил.... иҗат итә.

9. Допишите предложения, добавив  подходящие определения.(3б)

Татарстанда «… алтын» чыгарыла.   Республика … казылмаларга бай. Нефтьче – … һөнәр

10. Поинтересуйтесь у библиотекаря, есть ли в библиотеке (6 б)

- стихи известного поэта Г.Тукая

- исторические книги

- книги, напечатанные латинским шрифтом