Презентация к уроку "Тоолгч нерн 6 кл."
презентация к уроку (6 класс)
Презентация к уроку "Тоолгч нерн 6 кл."
Скачать:
Вложение | Размер |
---|---|
toolgch_nern-13.02.-osvanova_v.s.t.ppt | 2.25 МБ |
Предварительный просмотр:
Подписи к слайдам:
1. Күүндвр. (цевгəр) -Мендвт, күүкд! Ямаран бәәнәт? -…… -Эндр ямаран өдр? -Эндр ……… -Чи кедүтəвч? - ……….. -Кедүдгч класст сур h уль сурнач? – Би ………... -Тана класст кедү сурһульч сурна? -Мана …….. -Кедү көвүн? -………. -Кедү күүкн? -…….. -Тана школд кедү сурһульч сурна? -……. -Кедү багш гимназьд көдлнә? -……… -Тана школ кедүтә? -…… -Юуна тускар эндр күүндхвидн? -…….
Медрл ш үү л һ н
Тоолый 10- а … 20- х …. 30- һ … 40- д …. 50- т …. 60- җ … 70- д … 80- н …. 90- й …. 100- з …. 1000- м … 1.000.000 - сай
Тоолгч нерд бичтн,келтн 10.382- 19 . 999 - 1.000- 1.999- 10.000- 1009- 1.000.000- 55.558- 2.000.872-
Самбрт
Зая Пандита –номт, гегәрүләч, орчулач, моңһл келн улс дунд бурхн багшин ном тархаһач. ( 1599-1662 )
«Хальмг уул келн мини, хазаран бичә мөлтлүлич!» Кезәнәс нааран хальмг улс эврә бичг-тамһта йовла. 1648-гч җил алдр номт Зая-Пандит хальмг алфавит «Тодо бичг» бичҗ һарһсн болдг. «Тодо бичг» хальмг улс 300 шаху җилд олзлҗ йовсмн. 1924-гч җилд орс үзгүдәр ул кеһәд, деернь 6 хальмг үзг: ә, ө, ү, җ, һ, ң – немәд, хальмг келнд шин алфавит авгдла. Хальмг келәр дегтрмүд, газетмүд, седкүлмүд барлгдна. Үлгүрнь: «Хальмг үнн» газет, «Теегин герл» седкүл, «Байрта» бичкдүдин газет, «Байр» бичкдүдин седкүл. Сүл җилмүдт хальмг келн мартгдҗана гиһәд хальмг улс зовҗана. Болв баһчуд хальмг келән медхәр зүткҗәнә, юңгад гихлә мана цусн – хальмг.
Күүндвр - Җил кедү цагта? -Цаг болһн кедү сарта? -Сар кедү өдртә? -Өдр болһн кедү часта? -Част кедү минут бәәнә? -Сар кедү долан хонгта? -Долан хонгин өдрмүд заатн. -Кедү часла кичәлмүд эклнә? -Герин даалһвран кедү част күцәдвт?
Ямаран то? 1)Хойрас ик, дөрвнәс баһ 2) Зурһанас ик, нәәмнәс баһ 3) нәәмнәс ик, арвнас баһ 4) доланас ик, йиснәс баһ 5) Тәвнәс ик, тәвн хойрас баһ 6) Арвн тавнас ик, арвн доланас баһ 7) арвнас ик, арвн хойрас баһ 8) арвн негнәс ик, арвн һурвнас баһ
Ямаран тоолгч неринь келтн Арвта, арвн негтə, арвн негтəв, арвадар, хөрəдин, дөчдгч, h урвулн, хоюрн, h унн, дөнн, зуухн, тəвхн,сай, тəвн йисн, тавна нег əңг, өрəл, хошад, негн, миң h əд, йирн йисн, арвн хойрта, найдгч, тавулн, дөчхн, хөрн йисхн, h урвна негн, хойр зуудгч, хойр миң h дгч, түмн.
Эн тоолгч нерд ямаран киискврт бəəнə? Дөрвнд, хөрнəс, арвнур, негнлə, зур h а h ар, h урвдгчар, тəвдгчин, арвн негдгчəр, зун йирн нəəмдгчиг, h урвта h ас, тавта, h урвтала, h учадт, h учадиг, дөчəдəс, хошадла, зур h анур, зун тəвн доладгчта, арвн йисдгчəс, дөрвəдəр.
Ямаран тоолгч неринь келтн. 1)Генерал –полковник Ока Иванович Городовиков 1880-гч җил төрҗ. 2) Хальмг Таң h чин хотл-бал h сн Элст 158. 3) Хальмг Таң h чд 266.432 күн б əə н ə . 4) Тедн ə с 146.000 - хальмг келн күн, 120.432 -талын келн улс. 5) Хальмг таң h чд 32 келн- ə мтн күн б әәнә
6 ) Хальмг таӊ h чд 13 район бәәнә . 7)Хальмг государственн университет 1970 җил секгсмн. 8)Балакан Алексей "hурвн зург" гидг түүкин автор. 9)Орс литәр век-100 җил,хальмг литәр век-60 җил. 10)Хальмгуд Әрәсән медлд орад, 414 җил давв. 11)Мана гимназь 2022-гч җил 5 җилин өөнән темдглв
Келвр тогтахм Олзлх үгмүд: 2017-гч җил 3 давхр 1 3 00 90 9-гч микрорайон, 30-гч гер Сурврмуд: 1.Кезә үндсни сойлын гимназь секгдв? 2.Мана школ ямаран бәәдлтә? 3.Кедү сурһульчнр энд сурһуль сурна? 4.Кедү багшнр гимназьд көдлнә? 5. Элстин үндсни сойлын гимназин хайг ямаран? 6.Сурһульта, медрлтә күүнә җирһл ямаран болна?
Куунә нерд-тоолгч нерн. Тавн,Зурhан,Долан,Нәәмн,Йисн, Арвн,Хөрн,Һучн,Җирнтә,Найнта нань чигн.
Тоолгч нердтә үлгүрмүд 1.Баатр нег үктл, әәмтхә арв үкдг. 2.Бийән һурв эргүлчкәд, кү кел. 3.Гүрсн деес таслхд хату, һурвн кү диилхд хату. 4.Заһлма- нег шүүрлһтә, залу- нег үгтә. 5.Нег хотна нохас нег аю хуцдг. 6.Хоома күн хойр көдлмштә. 7.Эвтә туһл хойр эк көкдг.
Тоолгч нердтә тәәлвртә туульс (Тоолгч нердин тәәлвринь олх, ямаран тоолгч неринь келх) 1.Амтн уга юмиг арв дәкҗ долаҗ. 2.Ах дү дөрвн нег махлата. 3.Довунд долан нүкн. 4.Далта Манҗин күүкн долан давхр девлтә. 5.Зурһан көлтә зусг. 6.Маля цокх һазрт миңһн церг церглҗ. 7.Өрк деер өрәл целвг. 8.Хошудас хойр эмгн урлдҗ.
.Өрк деер өрәл целвг.
1.Амтн уга юмиг арв дәкҗ долаҗ.
Маля цокх һазрт миңһн церг церглҗ
8.Хошудас хойр эмгн урлдҗ.
Зурһан көлтә зусг.
Довунд долан нүкн
Тоолгч нердтә авъясмуд 1)Зул өдр цуг хальмг улс насн деерән 1 нас немҗ авцхана. 2)Шин бууҗ ирсн берин ү синь 2 әӊглдмн. 3) 7 ү йәс салсн элгн-садан мартхмн биш. 4)hазр-усндан җилд 1 дәкҗ одад мөргдмн.
1)Зул өдр цуг хальмг улс насн деерән неҗәд нас немҗ авцхана.
2)Шин бууҗ ирсн берин ү синь хойр әӊглдмн.
3)Долан ү йәс салсн элгн-садан мартхмн биш.
4)hазр-усндан җилд нег дәкҗ одад мөргдмн.
Тоолгч нердтә авъясмуд 5)Н үү хләрн хальмг улс "ш ү р" тәвнә. Хаалhин 2 талнь hал шатана. 6)Эркн 108 умшта. 6)К үү нлә ноолдхла,килнц hарhхла,тер тоот 3 җил болад,эзән бәрҗ авдмн. 7)Элкән теврдмн биш. 2 hаран келкҗ элкн деерән бәрдмн биш.Эн му йор гиҗ кезәнә медәтә улс келдг билә.
6)Эркн 108 умшта.
7)Элкән теврдмн биш.Хойр hаран келкҗ элкн деерән бәрдмн биш.Эн му йор гиҗ кезәнә медәтә улс келдг билә.
Хальмг дуд Тоолгч нердтә дуд дууллhн. (Даалhврнь:тоолгч нерд олад,ямаран тоолгч неринь келх) Ко-ко,ко-ко,ко-ко,ко-ко, Арвн зурhан такас Алтн мет өӊгтә, Хотн дотр мөрдәд Хот хәәлдәд йовна Нег эр така Нер уга сәәхн Улан hал залата, үзмҗтә кедур дуртә
Арвн тавна сарнь Аа h болҗ мандлна Эн сарин герлднь Иньгм сангдна
Чиигəр ур h сн h урвн альмн, Чилх дутман əмтəхн, Чини келсн h урвн y г, Чееҗ дотрасм h архш
Мөңкинд нарта өдрлә Мартын нəəм йөрəҗ, Эн сəəхн цецгəhəн Эңкр экдəн нерəднəв.
Деедс мадниг хәләтхә Делкә төвкнүн бәәтхә, Олн келн-әмтн Оньдинд хоорндан иньглтхә .
Деегшəн теңгр ширтнәв Долан бурхндан ш ү тнәв Зальврхла седклм амрна, Зовҗасн чееҗм таалрна
То бүрн, толһа менд бәәцхәй!
По теме: методические разработки, презентации и конспекты
План урока по теме: "Хүв медүлгч тоолгч нерн" (дробное числительное)
Это один из заключительных уроков по теме:"Числительное". На этом уроке закрепляются знания по всем разрядам числительного, а также дается новый материал о дробных числительных. Тема интересна тем, чт...
Дидактический материал. Карточки по теме «Бәәлһнә нерн» 5 класс
Дидактические разработки по калмыцкому языку для 5 класса.Карточки по калмыцкому языку по теме «Бәәлһнә нерн» , 3 варианта заданий. Данный материал можно использовать на разных этапах урока: пов...
Дидактический материал. Тест по теме «Бәәлһнә нерн». 6 класс
Тест по калмыцкому языку(6 класс)Данный тест можно использовать для проверки знаний учащи...
урок калмыцкой литературы "Ээҗ - эңкр гисн нерн"
Данная разработка посвящена теме почитания и уважения мам,бабушек....
Бәәлһнә нерн – келлһнә хүв
План урока по теме "Имя существительное". Урок проведен в 6 классе....
Презентация к уроку «Бәәлһнә нерн»
презентация к обобщающему уроку "Имя существительное"...
Технологическая карта к уроку "Бәәлһнә нерн
технологическая карта к уроку...