Рабочая программа по родной (тувинской) литературе. 11 класс
рабочая программа (11 класс)

Опубликовано 20.02.2022 - 17:12 - Ооржак Саглаш Чалым-Хаяевна

Рабочая программа по родной литературе для 11 класса

Скачать:

Вложение	Размер
11_klass_chogaal.doc	209.5 КБ

Предварительный просмотр:

Тайылбыр бижик.

Тыва аас чогаалы, чечен чогаал чоннуң чогаадыкчы салым-чаяанынның боттуг көстүүшкүннери болур. Аас чогаалы тыва чоннуң ада-өгбелериниң чүс-чүс чылдарда чогаадып, болбаазырадып келген сөстүн уран чүүлү болур. Ооң эстетиктиг чаңчылдарынга даянгаш, делегейниң улустарының (эң ылангыя орус, моол) литератураларының үлегер-майыын эдерип, тыва чечен чогаал 20 чүс чылдың чээрбиги чылдарындан бээр боттанып келген. Амгы үеде тыва аас чогаалы болгаш литература Тыва Республиканың чонунуң культуразының эң улуг доктаамал эстетиктиг чаңчылдарлыг уран чүүлү болу берген. Ол ам чонну чаагай чаңчылдарга, кижизидериниң, өгбелерниң алдарлыг төөгүзүн өөренириниң, келир үеге бүзүреп болурунуң идегелин быжыглаар чепсээ апарган. Ынчангаш тыва чогаалды өөредириниң программазы үндезин (базовая) деңнелге Тыва Республиканың Өөредилге яамызының «5-11 класстарга Программалар. Тыва аас чогаалы болгаш литература»(2012 чыл) деп номунга үндезилеп делгереңгей (развёрнутая) тургустунган.

Тыва чогаалды өөредириниң сорулгалары.

Аас чогаалы болгаш литература кижилерниң медерелин сайзырадырынга, сагыш-сеткилин байыдарынга, аажы-чаңын хевирлээринге, чоннуң чаагай чаңчылдарын эдереринге аажок улуг салдарны чедирип турар, ынчангаш оларны уран чүүлдүң өске-даа хевирлери-биле холбаштырып өөретпишаан, дараазында сорулгаларны салган:

-тыва улустуң шаандагы болгаш амгы амыдыралы-биле, хосталга, аас-кежик дээш чоннуң демисежип чораанын өөреникчилерге таныштырар, төөгүчү ёзу-биле угаап өөредир.

-Россияның хөй националдыг улустарының акы-дуңма харылзааларын, кожа-хелбээ чурттар, депшилгелиг чоннары-биле харылзааларын көргүскен чогаалдар-биле чалыыларның интернационалчы, патриотчу кижизидилгезин быжыктырар.

-Улустун аас чогаалының, литератураның курлавырларын аныяк салгалды чаагай идеалдарга, улусчу моральга, ужур-чурумга, төрээн чуртунга, чонунга, төөгүзүнге чоргааралды, бойдуска, кижиге, дириг амытаннарга гуманисчи хамаарылгалыг болурунга кижизидеринге ажыглаар.

-Тыва литература амыдыралга тура-соруктуг, омак-сергек, бурунгаар чүткүлдүг, хей-аъттыг, күш-ажылга болгаш эстетикага кижизидип, ону алдаржыдып өстүреринге чепсек болур.

-Улустун аас чогаалының, литератураның теоретиктиг билиглерин быжыг шингээттиргеш, оларны амыдыралга ажыглап билиринге өөредир.

-Чогаалдарның идейлиг утказын, уран-чеченин медередип, уран номчулгага быжыг хандыкшылдыг болурунга өөредир.

-Уе-уеде тыва литератураның шиитпирлеп турганы хөй айтырыгларын тыва чогаал эртеминиң башкылаашкынынга чаа чогаадыкчы, тывынгыр, ханы билии, хей-аът киирикчи эрудициязы, бодунуң үлегерлиг чоруу-биле өөреникчилерниң дилеп тывар, сонуургалдыг ажылдаарын чедип алыр.

10-11-ги класстарга тыва чогаал программазының кол сорулгазы – уругларның чогаал талазы-биле эге болгаш ортумак класстарга алган билиин улам ханыладып, школаларның тус-тус угланыышкыннарынга дүүштүр өөредип таныштырары. Чаа үениң школалары үстүкү класстарга нити (үндезин) билигниң, профильдиг хандыр өөредириниң дээш оон-даа өске угланыышкыннарынга дүүштүр өөренирин сүмелеп турар болганда, үстүкү класстарның өөреникчилеринге тыва чогаал талазы-биле билигни чаңгыс аай программа-биле бээри болдунмас.

Өөредилге планында эртемниң туружу:

Ниитизи-биле бүдүн чылда шупту 68 шак. Неделяда 2 катап кээр.

№	Ажылдың угланыышкыны	ниити шагы	ооң иштинден
№	Ажылдың угланыышкыны	ниити шагы	Шээжилээр чогаалдар	хыналда ажылдар
1	Чогаалды номчуурунга болгаш сайгарылгазынга	58	12	4
2	Класстан дашкаар номчулга	1
3	Чугаа сайзырадырынга	4
4	Чогаал теориязын өөрениринге	5

11-ги класска тыва чогаал эртеминиң утказы болгаш тургузуу.

Тыва литератураның чогаалдарын өөредирин дараазында чуулдерни барымдаалап шилээн:

-чогаалдарның бедик идейлии, уран-чечени, амыдыралчызы, өөредиглиг, кижизидикчи ужур-дузазы;

-тема аайы-биле хөй талалыы, төөгүлүг болуушкуннарның, амгы үениң амыдыралының чүүлдериниң, болуушкуннарының таарымчалыы;

-жанрларның, стильдернин хөй янзылыы;

-өөреникчилерниң хар-назынынга чогаалдарның таарымчалыы.

Ортумак (долу) ниити өөредилгениң 10-11 класстарынга амгы тыва литератураның төөгү-реалисчи барымдааларлыг шилиндек чогаалдарынга даянып, чоннуң езу-чаңчылдарын, үзел-бодалдарын көргүскен, уругларның эстетиктиг таалалын оттурар, делегей көрүүшкүнүнче, ниитилел сайзыралынче, кижилер аразында харылзааларның болгаш амыдыралдың кол философчу утказынче угланган критиктиг боданыышкынын сайзырадыр чогаалдарны шилээн.

Программада кирген чогаалдар 3 бөлүкке хувааттынган:

1. Албан номчааш, башкынын дузазы-биле сайгарып өөренир чогаалдар;

2. Немелде номчулгага хереглээр чогаалдар;

3. Класстан дашкаар номчуур, өөреникчилерниң эстетиктиг билиглерин байыдар чогаалдар. Оларны өөреникчилер эки тура-биле шилип номчуур. КДН-га чүгле программада кирген даңзыдан ангыда, өөреникчилерниң хар-назынынга, ниити деңнелинге тааржыр Тыва болгаш Россияның, делегей, акы-дуңма хөй националдыг литератураларының тыва дылче очулдуртунган чаа номнарны башкы өөреникчилерге үргүлчү сүмелээр.

11-ги класска тыва чогаал эртемин өөредириниң кол угланыышкыны, негелделери.

-аас чогаалы болгаш литература тыва школаларда уран чүүлдүң өске-даа хевирлери-биле холбаштырып ыяап өөренир, башкылаар эртем;

-тыва улустуң аас чогаалы болгаш литература Төп Азияның болгаш өске-даа девискээрде чоннарның литературалары-биле тудуш хөгжүп, улусчу эстетиктиг принциптерге, реализмге үндезилеттингенин, үе-үеде тыва литератураның хөй айтырыгларын, темаларын чогаалчы бүрүзү бодунуң өскелерден ылгавырлыг уран-чечен аргалары-биле көргүзүп турарын өөреникчилерге билиндирер;

- тыва улустуң аас чогаалы болгаш литератураның төөгүзү нарын, ооң оруунга шаптараазыннар, частырыглар турган дээрзин чогаалчы бүрүзүн өөредип тургаш оюп эртпези чугула;

-тыва чогаалдардан аңгыда, Россияның болгаш делегей литературазының тыва дылче очулдуртунган чогаалдарын база өөреникчилерниң хар-назынынга, ниити деңнелинге тааржыр чаа үнгүлээн чогаалдарны башкы сүмелеп, кады сайгарар.

-бистин чурттуң улустарының, классиктиг болгаш акы-дуңма хөй националдыг литератураларның байлак чүүлдерин шиңгээттирип, литературлуг, интернационалчы, шыдамык, кээргээчел, дыңнангыр, хүндүлээчел кижилер кылдыр өзеринге идигни бээр.

5-11 класстарга тыва чогаал эртемин өөредириниң методтары, технологиялары.

Чечен чогаалды школага башкылаарынын 4 кол методтары бар, ынчангаш оларны ажыглаарын сумелеп турар.

Чогаадыкчы хамаарылгалыг номчулганын методу өөреникчи бүрүзүнүң чечен сөстү чугаалап, дыңнап, ажыглап билип чоруурун, оларның сеткил-сагыжын доюлдуруп, литературлуг маадырларның үлегери ёзугаар ажыл-херектерге хандыкшылын күштелдирер, чогаалга салым-чаяанныг өөреникчилерни чедип алыр. Сөс бүрүзүнге, фраза, домак бүрүзүнге номчукчунуң кичээнгейин негээр, бодалдарын ханыладыр, доюлдурар нарын ажыл: башкының аянныг номчулгазы, өөреникчилерниң аянныг номчулгазы, тайылбырлыг номчулга, чогаал дугайында беседа, боданып харыы тывар айтырыглар салыры, бижип харыылаар онаалгалар бээри.

Бо методту ажыглап турар ойде өөреникчилерниң кылыр ажылдары: чечен чогаалды класска, бажыңга номчуур, аянныг номчулга, идепкейлиг, кичээнгейлиг дыңнаар, чогаалдың кезектериниң планын тургузар, сөзүглелдиң утказын эдерти чугаалаар, сөзүглелди ажыглап сценарий тургузар, өөредилге номунда чуруктарны кичээнгейлиг көөр, чогаалга хамаарыштыр чуруктар чуруур, чогаал дугайында бодалдарын аас болгаш бижимел-биле илередир.

Дилеп тыварынын методунда - өөреникчилерниң ажыл-чорудулгазының хевирлери көвүдеп, нарыыдап эгелээри, башкының салган айтырыгларынга, онаалагларынга өөреникчилер харыы тып өөренир. Принциви-бодунуң тыпкан билии уттундурбас. Чечен чогаалды сайгарарының аргаларын шингээттирери, сөстүң уран чүүлүнүң хоойлуларын билип алыры, чогаалды шүгүмчүлелдиг үнелээринге өөредири.

Дилеп тыварының методунда өөреникчилерниң кылыр ажылдары: башкының салган айтырыгларынга, онаалгаларынга хамаарышкан цитаталарны шинчилел ажылындарындан болгаш чечен чогаадан тып чыыр, чогаалды сайгара аарак эдерти чугаалаар, цитаталарын ажыглаар, бир чогаалды өске чогаал-биле деңнеп тургаш теория болгаш өске эртемнер-биле холбаштырып сайгаргаш, түңнелин бижип илередир, чогаадыг бижиир, каталог ажыглаар, конспект кылыр, цитаталарны тып, ушта бижиир, бижимел ажылдарга оларны ажыглаарынга чаңчыктырар, улус мурнунга илеткелин кылып, камгалап чугааланырынга өөредир.

Шинчилел методу - өөренген чогаалда көрдүнмээн айтырыгларны сайгарар, өөреникчилерниң бот-тускайлаң чоруун илередир, шинчилекчи салым-чаяанын сайзырадыр база бир үре-түңнелдиг чепсек. Шинчилел методунуң түңнели-илеткел, реферат, эртем ажылы, словарь, аудио, медиа, видео материалдар бооп болур.

Шинчилел методун ажыглап тургаш башкы өөреникчилерге харыы негээр айтырыглар салыр, семинарлар темалары, илеткел бижиир, дыңнадыг, презентация кылыр, номчаан болгаш сайгарган үзүндүзүнге чурук чуруур, программада кирбээн чогаалдар-биле деңнелгелиг сайгарылгалар кылыр онаалгаларны бээр.

Дыңнадыг методу - чечен чогаал өөредириниң, өөреникчилер кижизидериниң эң-не делгереңгей ажыглаттынып турар чепсек. Номнарда, сеткүүлдерде, өөредилге номнарында, шүгүмчүлелдиг материалдарда чогаал дугайында билиглерни бээр метод. Өөреникчилер бедик шынарлыг, бүгү талазы-биле бодап тургускан барымдааларга, эртемге, теорияга даянган харыыларны бээр ужурлуг. Бир чогаалды өске дөмей чогаал-биле деңнеп сайгарарын, дыңнадырын негээр. Өөреникчилерни, дыңнап, түңнеп, бодап, шиңгээдип ап чаңчыгарынга кижизидер. Өске кижиниң чугаазын кичээнгейлиг, шын, хүндүткелдиг билип дыңнаарынга кижизидер.

Дыңнадыг методунга ажыглаар аргалар: чогаалчының допчу-намдары болгаш оон чогаадыкчы ажыл-чорудулгазының, чогаалга хамаарышкан үндезинниг, критиктиг статьялар дугайында башкының янзы-бүрү хевирлерлиг дыңнадыглары (лекция, презентация, аудио,медиа, видео, көргүзүг материалдары), кыдыраашка конспект кылыры, самбырага планнар тургузары, техниктиг херекселдерни (компьютер, экран, проектор, магнитофон. .Интернет-ресурс) дээш о.ө.

Дыңнадыг методун ажыглап тура, башкы онаалгаларны амгы үенин амыдыралынга, өөредилге негелделеринге дүүшкен бот-тывынгыр чорукка өөредир онаалгаларны берзе чогумчалыг, өөредилге номунда айтырыглар ёзугаар онаалга бээр, чаа материалды медерелдиг шиңгээдип алырын негээр, көргүзүг материалдарының янзы-бүрү хевирлерин кылырын, чогаалды катап-катап номчуурун сүмелээр.

Дыңнадыг методунга өөреникчилерниң кылыр ажылдары янзы-бүрү: конспект планы тургузар, ону бижииринге чаңчыктырар, айтырыгларга аас болгаш бижимел-биле харыылаар, илеткел, шинчилел ажылы кылыр, башкының чугаазын идепкейлиг, киржилгелиг дыңнаар.

Амгы үеде өөредилге херээниң чаа үе-чадазында «Чаа школа» деп программа школага башкылаашкынны бедик деңнелге көдүрерин шыңгыы негеп келгенде, чечен чогаал башкылаашкынының методтарының амыдыралчы ужур-дузазын улам улгаттырар. Башкы бүрүзү чогаадыкчы ёзу-биле класстарга чогуур үезинде билдилиг ажыглаары, бодунуң дуржулгазынга даянгаш, методтарны улам байыдары негеттинип турар.

11-ги класска тыва чогаал ѳѳредириниӊ аргалары, технологиялары.

Ѳѳредиглиг технология	Кол сорулгазы
Организастыг хевириниӊ аайы-биле
1. класс-кичээл системазы	Билиг, чаӊчыл, мергежилди хевирлээри
2. бот-тускайлаӊ ѳѳредириниӊ технологиязы	Билиг, мергежилдерни шынарлыг бээри.Ѳѳреникчилерниӊ мѳзү-бүдүжүн хевирлээри
3.бѳлүктей ѳѳредириниӊ технологиязы	Уругну кижилер-биле чугаалажып билиринге ѳѳредири

Мѳзү-бүдүш хевирлээриниӊ технологиязы
4. чѳрүлдээлиг айтырыгларны дилеп тыварыныӊ технологиязы	Башкыныӊ удуртулгазы-биле чѳрүлдээлиг айтырыгларны дилеп тывары болгаш ону уругнуӊ бот-тускайлаӊ шиитпирлээри
5. Сайзырадып өөредир технология	Өөреникчини бүгү талазы-биле сайзыраңгай, бурунгаар көрүштүг кижи кылдыр хевирлээри.
6. Диалогка өөредир технология	Дискуссиялыг, коммуникативтиг культураны хевирлеп, интеллектуалдыг болгаш критиктиг боданыышкынын сайзырадыр.
7. Оюн технологиязы	Дүрген боданыышкынын сайзырадып, уругнуң коммуникативтиг культуразын бедидери.
8. «Портфолио» технологиязы	Өөреникчини бодун үнелеп билир кылдыр өөредири, өөредилгеге бот-башкарылгалыг ажылдап билир кылдыр кижизидери.
9. Эвилелдежилге технологиязы	Өөреникчиниң болгаш башкының аразынга дең эргени, эш-хуу эптежилгелиг, субъект-субъектилиг хамаарылганы тургузары.
10.Информация-коммуникативтиг технология	Информастыг билиг культуразын сайзырадыры, ɵɵреникчиниң бот-тускайлаң сайзыраарынга эптиг байдалды тургузуп бээри
11. Шинчилел технологиязы	Ɵɵреникчилерниң ɵɵредилгеге сонуургалын кʏштелдирип, сайзырадыры.Ɵɵренген материалын медерелдии-биле шиңгээдип алыры. Херек билиглерни боду дилеп тып, ону ажыглап билири. Сайгарылгалыг боданып билири. Кижилер -биле шын харылзааны тудуп билири, уругларның чогаадыкчы чоруун сайзырадыры. Бар билиглерин ханыладып, быжыглап билири.
12.Тɵлевилел технологиязы	Ɵɵреникчилерниң амыдырал-биле сырый харылзаадан чаа билиглерни чедип алырры.
13. Кадык- камгалал технологиязы	Кадыкшылынче кичээнгей салыры. Арыг-силиг болурунга чаңчыктырары. Бодунуң кадыкшылынга камныг болуру.
14.Дистанциялыг (компьютер, интернет дузазы-биле) технология	Бот-тускайлаң культуразын бедидип, сайзырадыры. Уругга бот-тускайлаң билиин бедидип алырынга эптиг кылдыр тургузуп бээри.

11-ги класска тыва чогаал эртеминге хыналда ажылдарнын үнелели.

Хыналда ажылдар-чогаадыглар, эдертиглер сөзүглелдери амгы үениң негелделеринге, амыдыралчы дуржулгага барымдаалаан кижизидикчи уткалыг болуру чугула. Олар уругларның назы-харынга, өөренген темаларынга дүүшкек болуру албан. Хевирлерин башкы уругларның билиинин, кадыкшылынын аайы-биле ыяап-ла таарыштыр шилип алыр. Дылдың уран-чечен аргаларын сайгарарынга, сөзүглелди билиринге, номчаанынга, чогаал маадырларынга, авторга, чогаалда болуушкуннарга хамаарышкан янзы-бүрү онаалгалар уругларның чогаадыкчы чоруун сайзырадыр ужурлуг.

11-ги классты доозуп тура, өөреникчилериниң билип алыр ужурлуг чүүлдери:

11-ги классты доозуп тура, өөреникчилерниң билир ужурлуг чүүлдери:

- Тываның сураглыг чогаалчыларының чогаадыкчы ажыл-чорудулгазын билир;

- чогаалдың төөгүлүг үе-биле харылзаазын илередип шыдаар;

- авторнуң туружун тодарадып, чогаалчының стилиниң онзагайларын ылгап билир;

- литературлуг дылдың нормаларын, чугаа культуразын сагып, чечен чогаалды аянныг номчуп, күүседип билир;

чогаалдың идейлиг утказын, пафозун, чогаалчының делегей көрүүшкүнүн сайгарып билир;

шиңгээдип алган литература-теориялыг билиглерин практика кырынга ажыглап шиңгээткен турар ужурлуг.

Өөреникчилер бижимел ажылдарны күүседип тура:

- сөзүглелдиң планын, тезистерин тургузуп билир;

- чогаал дылыныңуран чурумалдыг аргаларын тодарадып билир;

- номчаан чогаалынга хамаарыштыр бодунуң бодалын уран чүүлдүң өске хевирлери-биле холбап, шүгүмчүлелдиг илередип билир;

- бот-тускайлаң номчаан чогаалдарынга хамаарыштыр үнеледерни бижип билир;

- энциклопедиялыг, тайылбыр, литературлуг словарьларны ажыглап, каталог-биле ажылдап, солун-сеткүүл, телевидение, интернет четкизин ажыглап билир ужурлуг.

Ажыглаан литература:

1. Калзан А.К. Амыдырал болгаш литература. Кызыл: ТывНҮЧ, 1980.

2. Калзан А.К.. Өзүлдениң демдектери. Кызыл: ТывНҮЧ, 1991.

3. Калзан А.К. Тыва литература. 8-10 класс. Кызыл: ТывНҮЧ, 1987.

4. Курбатский В.Г. Тувинцы в своем фольклоре. Кызыл: ТКИ, 2001.

5. Куулар Д.С. Тувинская поэзия. Очерк истории. Кызыл: ТКИ, 1970.

6. Куулар Д.С.Төөгү болгаш амгы үе. Кызыл: ТывНҮЧ, 1982.

7. Куулар. Д.С.История и современность. Кызыл: ТКИ, 2002.

8. Төгүй-оол А.С.. Шинчилелдер. Кызыл: ТывН/Ч, 2001.

9. Салчак В.С Тыва чогаалчылар дугайында демдеглелдер. Кызыл: “Аныяк”, 2000.

10. Курбатский В.Г. Тувинцы в своем фольклоре. Кызыл: ТКИ, 2001.

11. Куулар Д.С. Тувинская поэзия. Очерк истории. Кызыл: ТКИ, 1970.

12. Куулар Д.С.Төөгү болгаш амгы үе. Кызыл: ТывНҮЧ, 1982.

13. Куулар. Д.С.История и современность. Кызыл: ТКИ, 2002.

14.Салчак В.С. Уран сөстүң ужуу. Абакан: “Журналист”, 2010.

15. Сүндүп Д.Ч.Тыва улустуң аас чогаалын школаларга өөредириниң методиказы. Кызыл: ТывНҮЧ, 1992.

16. Танова Е.Д.Тываның чогаалчылары: намдар-төөгүзү, ажыл-чорудулгазы. Кызыл: ОАО “Тываполиграф”, 2013.

17. Чамзырын Е.Т.Төрээн чогаалды өөредириниң теориязы болгаш методиказы. Кызыл, ТывКУ, 2005.

Тыва чогаал. 11 класс (68 шак)

№	хуну		Кичээлдиң темазы	Кичээлдиң хевири	Кичээлге ажылдың хевири	Өөреникчиниң билип алыр ужурлуг чүүлү	Бажыңга онаалга
№	план	факт
Тыва литератураның амгы үези (2 шак)
1.			Киирилде кичээл	Киирилде кичээл	Башкының тайылбыры	11-ги класска өөренир чогаалдарның жанр талазы-биле онзагайы, тематиказы: роман, баллада, шүлүглелдерге башкының кыска тайылбыры.	Чай дургузунда номчаан номнарының кыска допчулалы
2.			Тыва литератураның амгы үези	Чаа тема тайылбыры	Ном-биле ажыл, план тургузары	Тыва литератураның амгы үези 2 үе-чадага хувааттынар: 1970-1990, 1991 чылдан бээр амгы үе. «Уйгу чок Улуг-Хем» деп роман-эпопея, «Чылгычының өө» деп роман-тетралогия, «Тениң самы», «Өске кадай», «Кымның оглул?», «Эрги хонаштар», «Сыын чады» деп романнарның тывылганы. Очулга, литературлуг критиканың сайзыралы.	Конспект арын 3-6

3.			С. Сүрүң-оол. Чогаадыкчы намдары.	Авторнуң чогаадыкчы намдары-биле таныштырылга кичээли	Ном-биле ажыл, башкының тайылбыры	С.Сүрүң-оол 1924 чылдың апрель 15-те Барыын-Хемчик кожууннуң Акка төрүттүнген. Чогаал ажылын 1946 чылда эгелээн. Шүлүктер чыындызы «Баштайгы ном» 1925 ч. Ол ниитизи-биле 22 проза болгаш шүлүк номнарының автору, оларның аразында эң билдингири «Көк-көк даглар», «Ынакшыл-дыр», «Кижиниң намдары», «Авазынга даңгырак», «Өске кадай», «Тывалаар кускун».	Доклад кылыр
4.			С.Сүрүң-оол. Авазынга даңгырак.	Чаа тема тайылбыры	Ном-биле ажыл, номчулга	С. Сурун-оолдуң «Авазынга даңгырак» деп романында арагалаашкын темазын сойгалап чырытканы	23-ку арында айтырыгларга бижимел харыылаар
5.			«Авазынга даңгырак» . Темазы, идеязы	Чаа тема тайылбыры	Чогаал сайгарылгазы	Чечен-кыс, Чараш-оол, Чамбалдай, Самбылович – бо овур-хевирлериниң чогаалда туружу	Чогаалда тыва улустуң чаагай чаңчылдары кирген домактарны ушта бижиир.
6.			«Авазынга даңгырак» болгаш амгы үе	Кичээл-диспут	Сайгарылгалыг анализ	Тоожунуң утказын амгы үе-биле холбап тургаш, уруглар боттарының бодалдарын чугаалап билири.	«келир үеде мээң туружум» деп темага дыңнадыг белеткээр
7.			«Авазынга даңгырактың» уран-чечени	Кичээл-сайгарылга	сөзүглел-биле ажыл	«Авазынга даңгырактың» уран-чечениниң сайгарылгазын кылыр.	Улегер домактыңутказын тайылбырлаар
8.			Чогаадыг-боданыышкын «Араганың үстүнге чам үнер»	Чугаа сайзырадылгазының кичээли	Чогаадыкчы ажыл	Үстүнде чогаалга даянып, уруглар боттарының бодалын илередири; орфография талазы-биле билиглерин быжыглаары. Ниитилелдиң чидиг айтырыы – арагалаашкын дугайында уругларның билиишкини.	тондурер
9.			Частырыглар-биле ажыл. С.Сурун-оол. Ногаан ортулук	Чаа тема тайылбыры	Ном-биле ажыл, башкының тайылбыры	Чедер хөл дугайында билиишкин. Чогаалдың кол утказы	Номчуур арын 61-79
10.			С. Сурун-оол «Ногаан ортулук». Экология темазы.	Проблемниг айтырыг сайгарар кичээл	Чогаал сайгарылгазы	Экология темазы – амгы үеде чидиг айтырыгларның бирээзи деп чүүлдү медереп билген турар ужурлуг. Чогаалга даянып, уруглар боттарыны бодалын илередири, орфография талазы-биле билиглерин быжыглаары.	Экология темазынга бижиттинген чогаалдарны бижиир.
11.			Тоожунуң бижиттинген дылы, уран-чечени.	Сайгарылгалыг номчулга	сөзүглел-биле ажыл, ном-биле ажыл	«Авазынга даңгырак» деп тоожунуң уран-чеченин, дылын сайгарар. Ооң онзагайын илередир.	Уран-чечен аргаларны ушта бижиир.
12.			«Ногаан ортулуктуң» кол овур-хевирлери.	Сайгарылгалыг номчулга	Сайгарылгалыг номчулга	Тоожунуң овур-хевирлери. Оларның аажы-чаңнарының онзагайы.	Кол маадырларның овур-хевирлерин ушта бижиир.
13.			Чогаадыг-дүвүрел «Ырлап эвес, ыглап чыдар хөл»	Чугаа сайзырадылгазы	Чогаадыкчы ажыл	Үстүнде чогаалга даянып, уруглар боттарының бодалын илередири; орфография талазы-биле билиглерин быжыглаары. Ниитилелдиң чидиг айтырыы – экология дугайында уругларның билиишкини.	номчуттунар
14.			Тест-биле ажыл	Билиг хыналдазы	Тестилиг ажыл	Үстүнде өөренген чогаалдарның идейлиг утказын, овур-хевирлерин, дылының онзагайларын шиңгээдип алганын хынаар.	катаптаашкын

15.			Частырыглар-биле ажыл. Ю.Ш. Кюнзегеш. Чогаадыкчы намдары.	Кичээл-таныштырылга	Башкының тайылбыры	1927 чылда Тожунуң Арбык деп черге төрүттүнген. 1942 чылда чогаал ажылын эгелээн. Баштайгы шүлүктери, проза чогаалы, басня, сонет, баллада, шүлүглел.	Дыңнадыг белеткээр
16.			Ю.Ш. Кюнзегеш. «Саргатчай»	Чаа тема тайылбыры	Чурук, Тываның картазы-биле ажыл	Бойдус темазы-биле кады ынакшыл темазын чырыдып көргүскени. Шүлүктүң уран-чечениниң онзагайы.	Доктаадыр
17.			Ю.Ш. Кюнзегеш. Шүлүктери «Украинага», «Казань», «Хадыңчыгаш»	Чаа тема тайылбыры	Шүлүк сайгарылгазы	Тайбың, дайын, маадырлыг чорук дугайында авторнуң шүлүктерниң онзагайы. Найырал темазын чырытканы.	Шүлүктүң идейлиг утказын сайгарар.
18.			Ю.Ш. Кюнзегеш. «Шүлүкчүнүң орнукшулу ыржым, шириин»	Чаа тема тайылбыры	Аянныг номчулга, сайгарылга	Тываның улуг чогаалчызы С.Б.Пюрбюге тураскаадыг шүлүк, уран-чечени, кол идейлиг утказы.	88-ки арында айтырыгларга харыылаар.
19. 20			Ю.Ш. Кюнзегеш. Шүлүглел «Куда»	Чаа тема тайылбыры	номчулга	Эрги кудалаашкын деп чаңчылдың амдыгаа дээр артканы, ооң чамдык хоралыг талаларын шүлүглелде көргүскени. Хенчейниң күзел-соруун куда чаңчылы үзе кирген	101-ги арында айтырылгарга харыылаар.

21. 22.			Шомаадыр Куулар. «Баглааш». Кол овур-хевирлер. Уран-чечени.	Чаа тема тайылбыры	Сайгарылгалыг номчулга	Тыва литературада кол черни ээлеп, баглааштың овур-хевирин дамчыштыр тыва кижиниң амыдыралын көргүскен роман-биле таныштырары. Көшкүн чоннуң ыдыктыг демдээ баглааштың овур-хевирин диригжидип көргүскени.	Утказын чугаалаар.
23.			Чурумалдыг символ	Чогаал теориязы өөренир кичээл.	сөзүглел-биле ажыл	Чурумалдыг символ – амдыралдың дөмей талаларлыг болуушкуннарын каттыштырып, оларга ниити демдек болуп чоруур хөй янзы уткалыг, боттуг овур-хевир.	Конспект арын 126

24.			О. Сувакпит. Чогаадыкчы намдары.	Авторнун чогаадыкчы намдары-биле таныштырылга кичээл	Башкының тайылбыры	1926 ч. май 9-та Чөөн-Хемчик кожууннуң Баян-Дугайынга төрүттүнген. 1942 чылда чогаал ажылын эгелээн. Баштайгы ному «Өөрүшкүнүн ыры» 1955 ч. чырыкче унген. Номнары «Бичии өңнүктеримге», «Найырал», «Харым каш-тыр?», «Тывынгыр оол», «Чадаг ашак», «Үенин уну» д.о.о.	Илеткел кылыр.
25.			О. Сувакпит «Даг Алтайы» деп шүүлүү, «Сат Бүрзеккей дугайында баллада»	Чаа теманы тайылбырлаарының кичээли.	Чурук-биле ажыл, башкының тайылбыры	Тыва эки турачыларның овур-хевирин, бодалдарын, күзелдерин чогаалда илереткени. «Бүгү боду хүлердиве шилчий берген Бүрзекей-даа тиилелгевис сылдызы бооп…» деп одуругларның долу уткалыы, чурумалдыы.	130-ги арында айтырыгларга харыылаар.
26 27.			1. О. Сувакпит «Аревэчи» (шүлүктээн тоожу) 2. Тоожуда аныяктарның овур-хевири	Чаа чогаал-биле таныжылга Быжыглаашкын	Чогаал анализи, үнелел бижиири	Тывага 30-40 чылдарда чырыдыышкын херээнин аныяк-өскенни хаара тудуп эгелээнин, ол шимчээшкин арат аныяктарының киреринге эрги чылдарның моондак бооп турганын шүлүглелде көргүскени. Бижик-оол-биле Анай-кыстың салым чолунга таварышкан бергелер. Маадырларның тура соруунуң быжыы. Бижик-оолдуң журналист мергежилин шилип алганы. Чогаалдың амгы салгалга ужур-дузазы.	1. номчуур, арын 130-152 2. Овур-хевирлерни, уран-чеченин сайгагарар.

28.			К.-Э. Кудажы. Чогаадыкчы намдары	Авторнуң чогаадыкчы намдары-биле таныштырылга кичээли	Башкының тайылбыры	1929 чылдың декабрь 13те Удуг-Хемниң Ийи-Талга төрүттүнге н. 1948 чылда чогаал ажылын эгелээн. «Баштайгы базым» деп шүлүктер чыындызы 1958 ч. унген. Номнары «Ыржым булуң», «Ырак булут»,, «Ырлыг булак», «Тараа», «Уйгу чок Улуг-Хем», «Ыы», «Шончалай», «Өңнүктерниң дангыраа» д.о.ө	Авторнун улуг чогаалдарын бижиир.
29. 30 31 32 33 34 35.			1. К-Э. Кудажы «Уйгу чок Улуг-Хем» 2. Романның кол-кол маадырлары. 3. «Уйгу чок Улуг-Хемде» тыва улустуң шаанда ниити байдалын илереткени. 4. Романда ядыылар болгаш байлар. 5. «Уйгу чок Улуг-Хем» Темазы, идеязы. 6. Романның композициялыг тургузуу. 7. Чогаалдың сөс-домаанда онзагай чүүлдери.	Чаа билигни бээриниң кичээли.	Башкының тайылбыры, номчулга, дыңнадыг	Дарлакчыларга удур чоннуң соксаал чок демисели-романның өзек темазы. Романның сюжединиң хөй талалыы. Роман-эпопея деп билиишкинни уругларга бээри. Сүлдемниг кезектиң чогаалда туружу. Анай-Кара биле Буянның овур-хевирин романда өзүлделиг чуруп көргүскени. Мангыр чейзен, оглу Чудурукпай, Семен Домогацких оларның мөзү-бүдүжү. Революцияның чалгыын чогаалда чырытканы. Романы уран-чечениниң онзагай талалары.	1 Роман-эпопея деп терминниң утказын словарьдан бижиири; 2. овур-хевирлер, 3.Номчуур; 4.романның тематиказы, 5. кол-кол төөгүлүг болуушкуннар. 6.номда айтырыгларга харыылаар. 7. уран-чечени
36 37			Чогаадыг «Уйгу чок Улуг-Хем»- баштайгы роман эпопея	Чогаадыкчы ажылдың кичээли.	Чогаадыкчы ажыл	Роман-эпопея деп чүүлдү бадыткап билири. Төөгү революстуг чогаалдың идейлиг утказын ажыдары. Чогаалга даянып, уруглар боттарының мбодалын илередири; орфография, стилистика, пунктуация талазы-биле билиглерин быжыглаары.	Чогаалга түңнел үндүрери.
38			Частырыглар-биле ажыл.	Каттаптаашкын кичээли	сөзүглел-биле ажыл	Орфография, стилистика, пунктуация талазы-биле билиглерин быжыглаары.	Өске литературада роман-эпопеяларның чижээн бээри.
39 40 41			1.К.-Э. Кудажы «Долуманың хуулгаазыны». Рольдап номчулга 2. Чогаалдың идейлиг утказы 3. Комедияның уран-чечени	Чаа чогаал-биле таныжылга	Чогаал сайгарылгазы	Комедияның амыдыралчы үндезиннери.Чогаалдың идейлиг утказы. Овур-хевирлериниң онзагайы. Чогаалдың уран-чечени.	Комедияның чижээн бээри. Овур-хевирлер, уран-чеченин сайгарары.
42.			Оюн-кичээл «Сылдыстыг шак»	Катаптаашкын кичээли	өөредиглиг оюн	Оюн хевирлиг эрттирген кичээлден уругларны сагынгыр, тывынгыр чорукка өөредип, эрткен кичээлде өөренген чүүлдерин катаптап өөренир.	Шиинин 3 хевирин бижиири.
43.			Чогаал теориязы. Комедия-шии чогаалының бир хевири	Чогаал теориязын өөредириниң кичээли.	Конспект, бижимел ажыл	Комедия-амыдыралга каттырынчыг болгаш чиктиг чүвелерни көргүзер, ниитилелдиң четпес четпес талаларын сойгалап, кыжырып шооткан болур.	Конспект, арын 261.

44.			С.В. Козлова. Чогаадыкчы намдары	Авторнуң чогаадыкчы намдары-биле таныштырылга кичээли	дыңнадыглар	1933 чылдың февраль 1-де Москвага төрүттүнген. 1962 ч. баштайгы шүлүктер ному «Даш чонукчузу». Номнары «Шалыпчылар», «Кызыл оруктар», «Күжениишкин», «Диңмитти дыңнай-дыр мен», «Орукка», «Аъттыг шеригжи кыс».	Реферат бижиир.
45 46.			1. С.В. Козлова. Шүлүктери «Чаражын аар», «Казах ыры», «Агы». 2. Аянныг номчулга	Чаа чогаал-биле таныжылга.	Шүлүктерниң аянныг номчулгазы, сайгарылгазы	РСФСР-нин алдарлыг артизи, Тыва АССР-нин улустуң артизи В.Ш. Көк-ооолга тураскааткан. Композициялыг тургузуун, идейлиг утказын сайгарар.	1. Доктаадыр. «Чаражын аар» 2. Уран-чеченин сайгарар.
47			Тывада орус чогаалчылар.	Чаа билигни бээриниң кичээли.	Башкыны тайылбыры	Тывада орус чогаалчылар С.В. Козлова, Е. Буратина, Э. Цаллагова болгаш өскелерниң-даа чогаалдарын сайгарып көөр.	Өске номнардан конспект.
48.			С. В. Козлова. «Сыра»	Чаа билигни бээриниң кичээли.	номчулга	С.В. Козлова «Сыра» шүлүглели- Тывада билдингир хамның оглу В.Ш. Көк-оолдуң дугайында.	Чогаал түңнел үндүрери.
49.			Чогаадыг ««Сыра» деп шүлүглелдиң идейлиг утказы»	Чугаа сайзырадылгазының кичээли.	Чогаадыкчы ажыл	Чогаалга даянып, уруглар боттарының бодалын илередири; орфография, стилистика, пунктуация талазы-биле билиглерин быжыглаары.	төндүр бижиир

50.			Частырыглар-биле ажыл. Е.Д. Танова. Чогаадыкчы намдары.	Авторнуң чогаадыкчы намдары-биле таныштырылга кичээли	Ном-биле ажыл	1930 ч. март 27-де Сүт-хөлдүн Кара-Чыраага төрүттүнген. Төөгү эртемненириниң кандидады. Баштайгы ному «Дамырак». 15 шүлүк, проза номнарының автору.	Номнарын библиотекадан эккээр.
51			Е. Танованың шүлүктери «Даглар», «Хүлүк-Бора».	Чаа чогаал-биле тыныжылга	Шүлүктер сайгарылгазы	Е. Танова шүлүктери «Даглар», «Хүлүк-Бора» деп шүлүктериниң дөмей таларын илередир.	Тематиказын, уран-чечениң сайгарары.
52.			Е.Т. Танова «Самынаның сынын тепкеш…» (баллада)	Чаа чогаал-биле таныжылга	номчулга	Самына (Саян) саннарынын дугайында баллада пейзажты көргүскени. Уран-чечени.	Баллада деп терминниң утказын тодарадып бижиири.
53.			Е.Д. Танова «Төрел-дөзүм» (баллада)	Чаа чогаал-биле таныжылга	Сайгарылгалыг номчулга	5 строфадан тургустунган балладаның үзүндүзүн өөреникчилерге билдирери. Аныяк чалгал дугайында чогаалчының бодалдары.	Уран-чеченин, овур-хевирлерни сайгагарар.
54.			Е.Т. Танова. «Арбас-Ойну мунувуткаш»	Чаа билигни бээриниң кичээли.	Башкының тайылбыры, сөзүглел-биле ажыл	60-маадырларның баштыңчызы Самба дугайында шүлүглел. Саглай – Самбаның ынак эжи, деткикчизи кылдыр көргүзүп турар.	Шүлүглелдиң сөзүглелин тыпкаш, шуптузун номчуур.
55.			Кичээл-практикум. «Е. Танованың чогаалдарында овур-хевирлер»	Чугаа сайзырадылгазының кичээли	Карточкалар-биле ажыл	Е. Танованың чогаалдарында тыва кижиниң овур-хевирин ол үедеги амыдырал, төөгү-биле холбап көргүскени. «Кара-Бай», «Дошкун чылдарның чазы», «Акым дугайында тоожу» бо чогаалдарда тыва амыдыралдың тыныжы, овур-хевирлерниң прототиптии.	Е.Танованың чогаалдарын номчуур.

56.			А.А. Даржай. Чогаадыкчы намдары	Кичээл-таныштырылга	Башкының тайылбыры	1944 чылдың ноябрь 3-те Сүт-Хөлдүң Суг-Аксынга төрүттүнген. 1964 чылда чогаал ажылын эгелээн. Баштайгы шүлүктер ному «Төрээн черим» (1972). 16 шүлүк, проза номнарының автору. А. Грибоедовтуң «Угаандан човулаң», В. Липатовтуң «Көдээ черлерниң шагдаазы», С.Есенинниң шүлүктерин очулдурган.	Шүлүк доктаадыр
57			А.Даржай «Хемнер бирде сыыгай-даа бээр, дажый-даа бээр…»	Аянныг номчулга кичээли	Аянныг номчулга	Шүлүктү шээжи-биле аянныг уран номчулга кылып билири	Философчу шүлүк деп чүл? деп айтырыгга бижимел харыылаар
58 59.			А.А. Даржай «Игил ыызы» (шүлүглел)	Чаа чогаал-биле таныжылга	Ном-биле ажыл, башкынның тайылбыры	А.А. Даржайның «Игил ыызы» деп шүлүглелинде хөгжүмнүң хуулгаазын күжүн көргүскени. Өскүс-оол биле Маңган-Актың амыдыралы. Тоолчургу чугаада бай биле ядыы кижиниң овур-хевирлерин уран-чечен көргүскени.	Шүлүглелдиң композициязы Уран-чеченин сайгарар
60.			Чск. Э.Мижиттиң «Эгил, эжим, эгил» деп шиизи-биле А.Даржайның «Игил ыызы» деп шүлүглелиниң харылзаалыы.	Чаа билиг бээриниң кичээли	сайгарылга	«Аът баштыг игилимни» деп чоннуң ырызының ужур-утказын бо ийи чогаалда сиирип көргүскени. Аъттың овур-хевирин диригжидип көргүскени.	Улустуң аас чогаалында аът дугайында чогаалдар.
61.			Чогаадыг «Аъттың овур-хевирин чогаалдарда көргүскени»	Чогаадыкчы ажылдың кичээли	Чогаадыкчы ажыл	Аът – тыва кижиниң сүлдези деп чүүлдү чогаалга көргүзери. Чогаалга даянып, уруглар боттарының бодалын илередири, орфография, стилистика, пунктуация талазы-биле билиглерин быжыглаары.	Чурук чуруур.
62.			Частырыглар-биле ажыл	ЧСК	сөзүглел-биле ажыл	Чогаадыгга орфография, стилистика, пунктуация талазы-биле кылган частырыгларын эдер.	номчуттунар

63			Литературлуг критиканың сайзыралы	Чаа билигни бээриниң кичээли.	Критиктиг статьяларлыг номнар-биле ажыл	А.Калзан, М.Хадаханэ, Ч.Чулдум, Ч.Серен-оол ук үе-чаданың чогаалдарын эки сайгарган.	Литературлуг критика дугайында илеткел
64 65			Очулга чогаалдары	Чаа билигни бээриниң кичээли.	Илеткелдер дыңнадыы	Чечен чогаалдың 3-кү үе-чадазының чедиишкини – очулга ажылы. Орус, алтай, хакас, якут, кыргыс, украин литератураларның шылгараңгай чогаалдарын тыва дылче очулдурган. Орус дылче С.Пюрбюнүң, С.Сарыг-оолдуң, Ю.Кюнзегештиң, А.Даржайның, М.Өлчей-оолдуң чогаалдарын эрттирген	Чижектерин бээр.
66			Катаптаашкын	катаптаашкын	Башкының тайылбыры	Чыл дургузунда өөренген чүүлдерин каксы катаптаары. 3-кү үе-чадада сайзырады алган жанрлар. Ук үе-чаданың тематиказы. Очулга ажылы, литературлуг чечен критиканың сайзыралы.	катаптаашкын
67			Зачет-кичээл. «Тыва литератураның 3-кү үе-чадазы»	Билиг хынаарының кичээли	Билеттерге харыы	Чыл дургузунда чедип алган билиглерин хынаары.	Роман, тоожунуң сайзыралын номчуур
68			Түңнел кичээл	Түңнел-кичээл	Тест-биле ажыл, удур-дедир хынажылга	Чыл дургузунда өөренген чүүлдеринге ниити түңнел үндүрери. .	Номчулга дептери кылыр