Дәрес эшкәртмәсе.Затланышлы фигыльләр. Боерык фигыль, аның мәгънәсе, зат-сан белән төрләнеше. Боерык фигыльнең дөрес интонация һәм басым белән кулланылышы .6 нчы сыйныф , татар төркеме
план-конспект урока (6 класс)

Дәрес этаплары

Дәрес этабының максаты

Укытучы эшчәнлеге

Укучы эшчәнлеге

Универсаль уку гамәлләре (УУГ)

1.Мотивлаштыру.

 Эшкә кызыксыну тудыру.

Укытучы өчен максат:
психологик уңай халәт барлыкка китерү

–Исәнмесез, хәерле көн, укучылар.

- Татар теле дәресен экрандагы мәкальне уку белән башлыйк:

Бәхетне юлдан эзләмә, белемнән эзлә.

– Әлеге мәкальнең мәгънәсен ничек аңлыйсыз?

– Ә сезнең бәхетле буласыгыз киләме?

‒ Әйдәгез белемле булыйк, белемебезне арттырыйк.

Укучылар теләкләр тели:
− Яңа көн тынычлык алып килсен!
− Яңа көндә яңа "5"леләр алыйк!
− Әти-әниебезгә, дусларга  ягымлы булыйк!
-Белемле булган кеше генә бәхетле була ала.

-Белемне табу җиңел түгел, ул юлда аунап ятмый.

-Әйе.

КУУГ: классташлар  һәм укытучы белән  уку эшчәнлеген  оешты руда хезмәттәшлек итү
ШУУГ: укуга мотивация тудыру, үзмаксат кую

2.Актуаль

ләштерү. Яңа материалны үзләштерүгә ихтыяҗ тудыру

Укытучы өчен максат:
өй эшен аңлап эшләүләрен тикшерү, уйлау, фикерләү сәләтен, иҗади активлыгын, дөрес уку күнекмәләрен
 булдыру.

Укучылар өчен максат: сәнгатьле итеп укый белү, монологик, диалогик сөйләм төзү, үз фикерләрен аңлата алу.

– Өй эшен тикшерик. 343 нче күнегүнең эталоны тактада , тикшерегез.

- Нәтиҗә ясыйбыз: фигыльләр нинди сүз төркемнәреннән ясала?

-Кемнәр әлеге сүзләр белән җөмләләр төзеп язды? Иң уңышлы  дип санаган җөмләгезне класска кычкырып укыгыз.

-Үзбәя карточкасына билге куегыз.

-Фигыльләр  исемнән, сыйфаттан һәм рәвештән ясала.

Укучылар җавабы тыңлана

Өй эшенә үзбәя куялар

ТБУУГ: үз фикереңне белдерү, РУУГ: кагыйдәләрне, күрсәтмәләрне истә тотып гамәлләр кылу
КУУГ: тыңлый белү, диалог төзүдә һәм коллектив  фикер алышуда катнашу

3.Проблеманың урынын һәм сәбәбен табу. Уку мәсьәләсен кую

Укытучы өчен максат:
яңа белемнәр  кабул итүне оештыру һәм  үзләштерүгә юнәлеш бирү

Укучылар өчен максат:уку материалын чагыштырып нәтиҗә ясый белү

 - Экранда бирелгән шигырьне укыгыз. Фигыльләрне табыгыз. Беренче дүртюллыктагы фигыльләр икенче дүртюллыктагы фигыльләрдән ничек аерыла?  

- Ә хәзер эталонга карыйк, дөрес фикерләр әйттегезме икән?

-Дәрес башында  укыган мәкальгә әйләнеп кайтыйк әле.Болар нинди фигыльләр ?

-Беренче дүртюллыкта фигыльләргә кушымча ялганмаган,алар эш кушалар, команда бирәләр, ә икенче дүртюллыктагы фигыльләргә кушымча ялганган һәм алар кешенең теләген белдерәләр.

-Эш кушуны, боеруны белдергән фигыльләр.

ТБУУГ: танып белү мәсьәләсен мөстәкыйль ачыклау һәм максат кую , чагыштырып  нәтиҗә ясый белү
РУУГ: Уку эшчәнлеген оештыру
КУУГ: коллектив  фикер алышуда катнашу

ШУУГ:яңа белем алуга кызыксыну уяту

4.Авырлык

тан чыгуның проектын төзү

Укучылар өчен максат: килеп туган уку мәсьәләсен анализлау;  дәреснең темасын, максатын билгели белү

- Димәк, алдагы эшебезнең максаты нинди булыр?

- Әлеге максатка ирешү өчен нишләргә тиешбез?

- Дәресебезнең темасын ничек формалаштырырсыз?

- Эш кушуны , боеруны белдергән фигыльләрне таный белергә, табарга өйрәнү

- Бу фигыльләр белән җөмләләр төзергә өйрәнү,дәреслек белән эшләргә, төрле күнегүләр башкарырга

- Боерык фигыль

ТБУУГ: сорауларга дөрес җавап бирү, мөстәкыйль рәвештә уку мәсьәләсен әйтү.

ТБУУГ: проблема кую һәм  адымлап чишү юлларын билгеләү

5.Танып-белү эшчәнлеге.  Уку мәсьәләсен чишү.

Укытучы өчен максат:
боерык фигыль турында белемнәр формалаштыруга дөрес юнәлеш бирү.  Укучылар өчен максат: боерык фигыль турында яңа белемнәр туплау, нәтиҗә ясау.

-  Күнегүләр эшләп карыйк. Дәфтәрләрегездә УКЫ фигылен зат-сан белән барлык һәм юклык формасында төрләндерегез.

- Үз эшегезне эталон буенча тикшерегез  

- Үзбәя карточкасына билге куегыз.

- Башкарган эшегез буенча нинди нәтиҗә ясап әйтә аласыз?

- Дөрес нәтиҗә ясадыгыз микән, дәреслекнең 150 нче битендәге кагыйдәне укып карагыз.

-Кагыйдәне укып тагы нәрсә белдегез?

-Төркемнәргә бүленегез һәм боерык фигыль  турында алган яңа белемнәрне туплап кластер төзегез. Биремне үтәү вакытында түбәндәге таблицадан файдалана аласыз

http://tatarschool.ru/posobie/morfologiya

-Һәр төркемнән бер укучы чыгып үзләренең кластерларын башкаларга аңлатыгыз.

- Кайсы төркемнең кластерын иң уңышлы дип таптыгыз? Ни өчен?

Укучылар  мөстәкыйль рәвештә  дәфтәрдә  эшлиләр

Үзбәя карточкасына билге куялар.

- Боерык фигыль 2 нче һәм 3 нче затта гына була, берлек һәм күплек санда кулланыла.Ә 1 нче затта булмый.

Дәреслектән кагыйдә укыйлар.

-Боерык фигылнең сораулары: нишлә? Нишләсен?

Укучылар төркемнәргә бүленәләр һәм кластер төзиләр

Һәр төркемнән бер укучы чыгып үзләренең кластерларын башкаларга аңлата.

ТБУУГ:  иҗади һәм эзләнү характерындагы  ысуллардан файдаланып проблеманы чишү  юлларын  мөстәкыйль рәвештә  булдыру,

сорауларга дөрес җавап бирү, үзара бәяләү.

ТБУУГ: алган белем күнекмәләрен кулланып, алгоритм төзү.

Регулятив эшчәнлек: анализлый  белү

КУУГ: мәгълүматны туплау өчен күмәк эш башкару

Динамик пауза

6.Яңа белемнәрне беренчел  ныгыту

Укытучы өчен максат: яңа мәгълүматны ныгытуга  өстәмә материал булдыру;  белемнәрне күнегүләр ярдәмендә  ныгыту мөмкинлеге булдыру

Укучылар өчен максат: яңа белемнәрне дәреслек һәм өстәмә материал кулланып камилләштерү

 - Хәзер  алган белемнәрне ныгытабыз.  Алгоритм-кластерны кулланып 150 нче биттәге 348 нче күнегүне фронталь эшлибез. Сезнең максат: боерык фигыльне табып затын-санын билгеләү.

- Әлеге күнегүне эшләгәндә авырлыклар тудымы?

-Үзбәя карточкаларына билге куегыз.        

- Боерык фигыльләрне ныгытуыбызны парларда дәвам итәбез. Күршегез белән әлеге сылтама аша кереп боерык фигыльне барлык - юклык формаларын билгеләгез һәм фигыльләрне дәфтәрегезгә язып, аларга басым куегыз, нәтиҗә ясагыз. https://learningapps.org/12081182

- Эшегезнең җавапларын эталон буенча тикшерегез.

- Күнегүне эшләгәндә  нинди авырлыклар туды?

-Әлеге сорауга җавапны түбәндәге презентациядән табарсыз.

Р.К. Сәгъдиева, Д.Х. Хөснетдинов “Татар теленнән презентацияләр”, “Мәгариф- Вакыт” нәшрияты

- Димәк, нинди  нәтиҗә ясарсыз?

-Үзбәя карточкаларына билге куегыз.        

 Укучылар алгоритмны кулланып  чылбыр буенча җавап бирәләр.

- Боеру фигыльләренең кушымчаларын билгеләү авыр булды.

Үзбәя карточкаларына фронталь эш өчен билге куялар

Нетбукларда сылтама аша кереп эшлиләр.

-Басым я беренче иҗеккә, я соңгы иҗеккә төшә. Кайчан кая куелуы аңлашылмый.

-Боерык фигыльдә басым  2  нче затта 1 нче иҗеккә , 3 нче затта соңгы иҗеккә төшә.

Үзбәя карточкаларына парларда  эш өчен билге куялар

РУУГ: үзконтроль, белгән һәм белмәгән күнекмәләрне чагыштыру, үзара бәйләү, нәтиҗә ясау.

ШУУГ: күршеңә ярдәм итүдә танып белү инициативасы күрсәтү
ТБУУГ: тиешле мәгълүматны табу, билгеләү, үзара бәяләү
КУУГ: мәгълүмат туплауда үзара хезмәттәшлек инициативасы күрсәтү, иптәшеңнең  гамәлләрен бәяләү

7. Яңа белемнәрне мөстәкыйль куллану һәм тикшерү

Укытучы өчен максат: яңа мәгълүматны  мөстәкыйль ныгытуга  өстәмә материал булдыру;  белемнәрне күнегүләр ярдәмендә  ныгыту мөмкинлеге булдыру

Укучылар өчен максат:боерык фигыльләргә морфологик анализ ясау

 - Боерык фигыль турында алган белемнәрне тагы да ныгыту өчен ишетеп аңлау күнегүе -  Г. Тукайның “Кызыклы шәкерт ” мультфильмын карарга тәкъдим итәм. Сезнең максат- ишеткән боерык фигыльләрне язып алу :  https://edu.tatar.ru/cor/281

- Җавапларыгызны эталон буенча тикшерегез:

-  Ә хәзер дәрес башында төзегән кластер- алгоритмны файдаланып бер фигыльгә морфологик анализ ясагыз. Сезгә дәреслекнең 315 нче күнегүе  ярдәм итәр.

- Үз эшегезне эталон буенча тикшерегез.

- Кемнең эшендә бер хатада юк? Сезгә дөрес итеп эшне башкарырга нәрсә ярдәм итте?

-Үзбәя карточкаларына билге куегыз.

 Укучылар тыңлыйлар һәм яза баралар.

1 укучы тактада, калган укучылар дәфтәрдә морфологик анализ ясыйлар.

-Кластер- алгоритм

Үзбәя карточкаларына мөстәкыйль   эш өчен билге куялар

КУУГ: аралашу күнекмәләрен формалаштыру.

РУУГ: үзбәя һәм үзара  бәя бирү.

ТБУУГ: логик фикерләү чылбырын булдыру.

8. Уку эшчәнлеген йомгаклау. Рефлексия

Укытучы өчен максат: дәрестәге эшчәнлекне анализлау,  өй эшен хәбәр итү, аны башкару ысулын аңлату
Укучылар өчен максат: үз фикереңне дәлилләү, дәрестә алган белемнәрнең әһәмиятен аңлау, аларны киләчәктә куллана белү,
өй эшен дөрес башкару

- Укучылар, дәрестә нинди яңалык белдегез?

-Күз алдына китер: дустың авырып бүгенге дәрестә булмады ди. Аңа бу теманы кыскача ничек аңлатырсың?

- Өй эшен сайлау мөмкинлеге бар:

-Кем бүгенге теманы аңладым дип уйлый, ул боерык фигыль кергән 6 мәкаль эзләп яза.

-Кем бүгенге теманы яхшы аңладым, биремнәрне хатасыз эшләдем дип уйлый, сезгә боерык фигыльләрне кулланып “Китапханәдә үзеңне тоту кагыйдәләрен” язарга.

- Кем бу теманы яхшы аңладым һәм башкаларга да аңлата алам дип уйлый, сезгә боерык фигыльләр кергән мәкальләрдә  кулланылган фигыльләрдән https://crosswordlabs.com сылтамасы аша кереп кроссворд төзү.

- Ә хәзер  үзбәя карточкаларын кулыгызга алыгыз. Куйган билгеләрезнең урта арифметик санын табыгыз һәм язып куегыз һәм миңа җыеп бирегез.

- Бүгенге дәрестә миңа сезнең белән эшләү ошады. Рәхмәт сезгә.Дәресебез тәмам.

-Боерык фигыль турындагы белемнәребезне тулыландырдык.

- Кластер- алгоритмны күрсәтеп боерык фигыль турында  сөйләрмен.

Укучылар көндәлекләренә  үзләре сайлаган өй эшен язып куялар

ШУУГ: үз уңышларың / уңышсызлыкларың сәбәпләре турында фикер йөртү
РУУГ: үз эшчәнлегеңне контрольгә алу

Үзбәя   карточкасы

ФИ_________________________________________