Рабочая программа по государственному башкирскому языку 8 класс
рабочая программа (8 класс)

МУНИЦИПАЛЬНОЕ ОБЩЕОБРАЗОВАТЕЛЬНОЕ БЮДЖЕТНОЕ УЧРЕЖДЕНИЕ

ОСНОВНАЯ ОБЩЕОБРАЗОВАТЕЛЬНАЯ ШКОЛА СЕЛА ТАЙМЕЕВО МУНИЦИПАЛЬНОГО РАЙОНА САЛАВАТСКИЙ РАЙОН РЕСПУБЛИКИ БАШКОРТОСТАН

Рабочая программа по государственному

башкирскому языку

8 класс

Учитель башкирского языка и литературы Ишмухаметова Г. Г.

Высшая квалификационная категория

2021 - 2022 учебный год

I.Аңлатма яҙыу.

 В основе Рабочей программы лежат следующие документы:

1. Федеральный закон Российской  Федерации от 29 декабря 2012 года № 273-ФЗ «Об образовании в Российской  Федерации»;
2. Закон Республики Башкортостан от 01.07.2013 № 696-З «Об образовании в Республике Башкортостан»;
3. Приказ Министерства образования и науки РФ от 17.12.2010 №1897 «Об утверждении федерального государственного образовательного стандарта основного общего образования» (зарегистрировано в Минюсте РФ 01.02.2011 №19644);
4. Приказ Министерства образования и науки РФ от 29 декабря 2014 г. N 1644"О внесении изменений в приказ Министерства образования и науки Российской Федерации от 17 декабря 2010 г. N 1897 "Об утверждении федерального государственного образовательного стандарта основного общего образования" (зарегистрировано в Минюсте РФ 06.02.2015 №35915);
5. Приказ Министерства образования и науки Российской Федерации от 31.12.2015  № 1577 «О внесении изменений в федеральный государственный образовательный стандарт основного общего образования, утвержденный приказом Министерства образования и науки Российской Федерации от 17 декабря 2010 г. № 1897»;
6. Приказ Министерства образования и науки РФ от 5 сентября 2013 г. N 1047"Об утверждении Порядка формирования федерального перечня учебников, рекомендуемых к использованию при реализации имеющих государственную аккредитацию образовательных программ начального общего, основного общего, среднего общего образования" (С изменениями и дополнениями от: 8 декабря 2014 г., 14 августа 2015 г.);
7. Приказ Министерства образования и науки РФ от 31 марта 2014 г. № 253 “Об утверждении федерального перечня учебников, рекомендуемых к использованию при реализации имеющих государственную аккредитацию образовательных программ начального общего, основного общего, среднего общего образования”;
8. Письмо Департамента государственной политики в сфере общего образования от 29.04.2014г. № 08-546 «О федеральном перечне учебников»;
9. Примерные основные образовательные программы начального и основного общего образования.
10. Примерные учебные планы для 5-9 классов всех общеобразовательных организаций, составленных в соответствии с федеральными государственными образовательными стандартами основного общего образования;
11. Основная образовательная программа ООО МОБУ ООШ с. Таймеево, приказ   № 68 от 29.08.2016 г.
12. Учебный план муниципального общеобразовательного бюджетного учреждения  основная общеобразовательная школа с. Таймеево муниципального района Салаватский район Республики Башкортостан (приказ № 47 от 27.08.2021 г.
13.  Положение о рабочей программе по учебным предметам, утверждено приказом от 28.08. 2017 г. №  60.
14. Учебник: В. И. Хажин, Ә. Х. Вилданов. Башкирский язык. Уфа: Китап, 2020.

II. Программа йөкмәткеһен үҙләштереүҙең  планлаштырылған һөҙөмтәләре.

     Класта һәм өйҙә башҡарыла торған яҙма эштәр өйрәтеү һәм тикшереү характерында була.

Уларға түбәндәгеләр инә:

• төрлө типтағы күнегеүҙәр;
• тестар;
• тәржемә эштәре (башҡорт теленән рус теленә һәм киреһенсә);
• дәреслектәрҙәге әҙәби текстарға пландар төҙөү;
• һорауҙарға яҙма яуаптар, диктанттар, изложениелар һәм иншалар;
• тел һәм әҙәби материалдар буйынса аналитик һәм дөйөмләштереү тибындағы схемалар, проекттар һ.б. төҙөү.

Башҡорт теленән ағымдағы, сирек йәки йыл аҙағында, шулай уҡ уҡыу йылы башында инеш диктант, ҙур темаларҙан һуң йомғаҡлау контроль эштәре үткәрелә. Ағымдағы контроль эштәр программаның өйрәнелгән материалын үҙләштереүҙе тикшереү маҡсатында уҙғарыла. Уларҙың төрө һәм үткәреү йышлығы өйрәнелә торған материалдың ҡатмарлылығынан, уҡыусыларҙың белем кимәленән сығып билдәләнә. Ағымдағы контроль эштәр өсөн уҡытыусы йә тотош дәресте, йә уның бер өлөшөн генә файҙалана ала.

Уҡыу йылы башында инеш диктант, сирек һәм йыл аҙағында йомғаҡлау контроль эштәре мәктәп администрацияһы менән берлектә төҙөлгән график буйынса үткәрелә. Контроль эштәрҙе сиректең беренсе көнөндә һәм дүшәмбелә үткәреү тәҡдим ителмәй.

Программа материалын үҙләштереү кимәле уҡыусыларҙың дәрестәрҙә телдән биргән яуаптарына һәм яҙма эштәренә ҡарап баһалана. Бының өсөн башҡорт теленән 8-се класта түбәндәге күләмдә контроль эштәр, яҙма эштәр үткәреү ҡарала:

Яҙма эш төрҙәре (изложение,инша) яҙыу уҡыусыларҙың белем кимәленә, мөмкинселектәренә ҡарап уҡытыусы ҡарамағына ҡалдырыла һәм улар урынына шул уҡ күләмдә түбәндәге яҙма эштәр үткәрергә мөмкин:

  - карточкалар менән эш;

  - тест

  - Һүрәт буйынса һөйләмдәр төҙөү;

  - Текста һөйләмдәрҙә һүҙҙәр тәртибе;

  - терәк текстар менән инша яҙырға өйрәнеү:

  - һүҙлек диктанты;

  - һөйләмдәр төҙөү;

  - Өйрәнелгән әҫәрҙәрҙең авторын, исемен белеү; ятлау өсөн тәҡдим ителгән өҫәрҙәрҙе яттан һөйләй белеү;

  - Яҙыусы ижад иткән художестволы картиналарҙы уйлап күҙ алдына баҫтырыу; эпик һәм лирик әҫәрҙәрҙе айыра белеү;

  - Тәҡдим ителгән художестволы әҫәрҙәрҙе аңлы һәм тасуири уҡыу; ҙур булмаған әҫәрҙәрҙе, өҙөктәрҙе һөйләй белеү;

   - Йәмғиәт тормошонда телдең роле; туған телдең әһәмиәте; телдең морфологик категориялары һәм синтаксик төҙөлөшө менән танышыу.

  - Ижади диктанттар, изложениелар һәм иншалар яҙыу.

III. Программаның йөкмәткеһе һәм төҙөлөшө.

Программа йөкмәткеһе өс йүнәлештән тора:

• телмәр эшмәкәрлеген формалаштырыу;
• телдең системаһын ( фонетика, орфография, орфоэпия, грамматика, пунктуация) өйрәнеү;
• бәйләнешле текст менән эшләргә өйрәтеүҙе күҙ уңында тота.Шулай уҡ унда милли тәрбиә мәсьәләһе лә күтәрелә.

Башҡорт телен уҡытыуҙың икенсе баҫҡысы 5-9-сы кластарға тура килә. 8-се класта уҡытыуҙың маҡсаты – түбәнге кластарҙа алған белем һәм күнекмәләрҙе икенсе баҫҡыс талаптарына ярашлы практик йүнәлештә тәрәнәйтеү, башҡорт теленең өндәр системаһы, лексикбайлығы,морфологик категориялары һәм синтаксик төҙөлөшө тураһында белем биреү.

Туған әҙәбиәт материалы еңелдән ауырға барыу принцибына ярашлы урынлаштырылды. Был класта фольклор  әҫәрҙәренән һуң башҡорт яҙыусылары һәм шағирҙарының төрлө жанр һәм тематикалы әҫәрҙәре өйрәнеү.

Уҡыусыларҙың  белем кимәленә талаптар :

1. Һүрәтләү, хикәйәләү тибындағы текстарҙы тыңлау һәм аңлап ҡабул итеү;

• текстың планын төҙөү;
• текстың йөкмәткеһен план буйынса һөйләү.

2. Бирелгән тема буйынса диалог төҙөү; диалогты дауам итеү;

• текстағы образлы һүҙҙәрҙе, һүрәтләү – тасуирлау сараларын, мәҡәлдәрҙе табыу, уларҙы телмәрҙә дөрөҫ итеп ҡулланыу;
• тексты икенсе телгә тәржемә итеп һөйләү;
• 6-7 шиғырҙы яттан тасуири һөйләй белеү.

3. Тексты дөрөҫ, аңлы, тасуири уҡыу;

• тексты мәғәнәле өлөштәргә бүлеү, уларға исем биреү, план төҙөү;
• әҫәрҙән кәрәкле өлөштәрҙе һайлап ала белеү;
• текстан аңлашылмаған һүҙҙәрҙе табыу, һүҙлектәр менән эш итә белеү.

4. Ижади диктанттар, өйрәтеү изложениелары һәм иншалары яҙыу;

5. Иптәшенең яҙғанын һәм үҙ яҙмаларын тикшереү,  камиллаштыра белеү күнекмәләре.

IV. Тематик план.

V.Төп әҙәбиәт

1.​ Юлмөхәмәтов М. Б. Башҡорт теле һәм туған әҙәбиәт дәрестәрен үҙ-ара бәйләнештә уҡытыу. – Өфө: Китап, 2008.

2.​ Хөсәйенов Ғ. Б. Әҙәбиәт ғилеме һүҙлеге. – Өфө: Китап, 2006.

3.​ Ғафаров Б.Б.Әҙәбиәт уҡытыу методикаһы. – Өфө : Китап, 2008. – 352 бит.

4.​ Баһауетдинова М. И., Йәғәфәрова Г. Н. Башҡорт теле һәм әҙәбиәте дәрестәрендә яңы технологиялар ҡулланыу.

5.​ К.Әхмәтйәнов. Әҙәбиәт теорияһы. – Үҙгәрешле 3-сө баҫма.- Өфө:Китап, 2003. -392 бит.

6.​ Башҡорт әҙәбиәтенән яңы типтағы дәрес өлгөләре. Методик ҡулланма. Н.Х.Вәлиева. – Өфө: РФӘ ӨҒҮ ТТӘИ, 2008

7.​ Русса-башҡортса уҡыу-уҡытыу тематик һүҙлеге. Абубакирова З.Ф.-Өфө, “Аукцион”, 2007

8. Башҡорт теле һәм әҙәбиәте:[төҙ.-авт.: В.И. Хажин, Ә. Х. Вильданов,Ф.Ә. Аҡҡужина, М. И. Ҡарабаев].– 2-се баҫма. - Өфө: Китап, 2020.