Сүзтезмәләрне кабатлау
план-конспект урока

Татарстан Республикасы Ютазы муниципаль районы

“Урыссу гимназиясе” муниципаль бюджет гомуми белем бирү учреждениесе

Сүзтезмәләрне кабатлау

( 7 нче сыйныф өчен татар теленнән дәрес план-конспекты)

                                                                          Төзүче: I квалификацион                

                                                              категорияле татар  теле һәм әдәбияты            

                                                             укытучысы Садыйкова Ф.И.

ш.т.Урыссу бистәсе, 2019 нчы ел

Тема: Сүзтезмәләрне кабатлау

1. Белем бирү максаты: Укучыларны сүзтезмәләрне аера, аларны төркемнәргә бүлә белергә өйрәтүне дәвам итү.

2. Үстерү максаты:  Анализлау, нәтиҗә ясый белү һәм җавапларны дәлилләп күрсәтә белү күнекмәсен,  критик фикерләү сәләтен үстерү.

3.Тәрбия бирү  максаты:  Укучыларда якташыбыз  Фәнис Яруллин иҗатына кызыксыну уяту, патриотик хисләр тәрбияләү.

Дәрес тибы:  Белемнәрне һәм күнекмәләрне системалаштыру.

Предметара бәйләнеш: әдәбият, рус теле.

Эшформалары: индивидуаль, фронталь, төркемнәрдә эш, парлап эшләү.

Ресурслар: дәреслек, презентация, перфокарталар.

Дәрес планы.

1. Мотивлаштыру-ориентлашу.

1) психологик уңай халәт тудыру.

                                    Читтә йөргән чакта, сагындырып,

                                     Керер өчен төнлә төшенә,

                                     Зәңгәр таңлы, биек аяз күкле

                                     Туган ягы кирәк кешегә.-

дип яза якташ язучыбыз Фәнис Яруллин. Әйе, һәр кеше өчен үз туган җире, туган ягы кадерле.

  II. Укучыларның уку эшчәнлеген мотивлаштыру.  

-Укучылар, игътибар белән тактага карагыз. Нәрсәләр сурәтләнгән анда?

“Ак төнбоек”

“Яралы язмышлар”

“Яз гөлләре”

“Тозлы тамчы”

• Укучылар, әсәр исемнәренә игътибар итик әле, алар  нәрсәләрдән тора?
• Сүзтезмәләрдән.
• Ничек уйлыйсыз, без бүген нәрсә турында сөйләшербез?  Дәресебезнең темасы нинди булыр?
• Сүзтезмәләрне кабатлау.

Дөрес,  безнең  бүгенге  дәрескә максатыбыз сүзтезмәләрне аера, аларны төркемнәргә бүлергә өйрәнүне дәвам итү. (Тема тактага языла)

  III. Белемнәрне актуальләштерү.

1.  Укучылар, без узган дәрестә сүзтезмәләр турында өйрәндек, хәзер сезнең өйрәнгән белемнәрегезне тикшерү өчен сораулар бирәм.

1.Сүзтезмә турында нәрсә беләсез?

2. Нинди берәмлекләр сүзтезмә булып килә алмый?

3. Сүзтезмә белән тезмә сүзнең аермасы нидә?

4. Сүзтезмәнең төрләре.

• Үзара ияртүле бәйләнешкә кергән  кимендә ике мөстәкыйль мәгънәле сүздән торган төзелмә сүзтезмә дип атала.
•  Сүзтезмә иярүче һәм ияртүче кисәктән тора.
• ияртүче кисәк нинди сүз төркеме белән белдерелсә, сүзтезмә шул исем белән атала.

IV.Белемнәрне гомумиләштерү һәм системалаштыру.

1.  Дәфтәрләрдә эш.

Укучылар, дәфтәрләрне ачтык, дөрес итеп утырдык, бүгенге числоны, теманы язып куябыз. Дәфтәрләргә матур, хәрефләрне дөрес итеп язабыз.

Дәреслек белән эш.81 нче күнегү.(телдән) Һәрбер укучы 2 шәр сүзтезмә укый һәм нинди сүзтезмә икәнен әйтә. Мин сезнең сүзтезмәләрне төркемнәргә бүлә белүегезне тикшерәм. (Күнегү телдән эшләнә, нәтиҗә ясала)

V. Белем һәм осталыкларны яңа ситуациядә куллану.

  1.Ф.Ярулинның “Ак төнбоек” хикәясеннән алынган өзек өстендә эш.

1 нче вариант исем сүзтезмәләрне, 2 нче вариант фигыль сүзтезмәләрне язып ала.

Исем сүзтезмәләр: ак төнбоек, матур чәчәк, бер ноктага,сихри ераклык.

Фигыль сүзтезмәләр: күлгә сикерә, бик ярата.

2. Ял минуты.

-Сезнең алдыгызда сүзтезмә, ия белән хәбәр, тиңдәш кисәкләр, тезмә сүзләр язылган карточкалар ята. Игътибар белән укыйсыз һәм тиешле почмакка барып басасыз.

Сүзтезмәләр

Якты бүлмә

Ак кәгазь

Зур бина

Зәңгәр күлмәк

Елгада йөзү

Урамда уйнау

Бакчада эшләү

Җиденче сыйныф

Безнең урман

Ия белән хәбәр

Әни кайтты

Абый язды

Сеңлем уйлады

Аш пеште

Бәлеш пеште

Кояш чыкты

Тезмә сүз

Тимер юл

Кура җиләге

Бака яфрагы

Тиңдәш кисәкләр

Алма һәм чия

Әти һәм әни

Укый һәм яза

Саный һәм яза

2.Перфокарталар белән эш.

1.Кызыл чәчәк               7. Бүген иртән

2.Шактый авыр             8.Сезгә тиеш

3.Гөмбә җыю                 9.Китап уку

4.Урманда бар               10.Зәңгәр чәчәк

5.Күп нәрсә                    11.шатланып йөрү

6.Быел кышын               12.Аттан биек.

3. Бирелгән сүзләрдән сүзтезмәләр төзеп язу.

VI.  Үзләштерү дәрәҗәсен тикшерү, җибәрелгән хаталар буенча фикерләшү һәм аларны төзәтү.

1. Тест эшләү.  Вакыт бирелә.

     1.        Сүзтезмәне сайлап алыгыз:

1. Мәктәптән кайту
2. Каен җиләге
3. Карлыгач – яхшы укучы

    4.  әти һәм мин

2.        Сүзтезмәнең төрен билгеләгез:

   Безгә әйтү

1. алмашлыксүзтезмә
2. фигыльсүзтезмә
3. исемсүзтезмә
4. Сүзтезмәнең төрен билгеләгез:
5. Җиденче сыйныф

1. сан сүзтезмә
2. исемсүзтезмә
3. сыйфатсүзтезмә

6.        Алмашлык сүзтезмәне табыгыз:

1. әдәбият белән кызыксыну
2. озак көтү
3. аның дусты
4. дусларымнан тегесе

7.        Сыйфат сүзтезмәне табыгыз:

1. зәңгәр күк
2. халыкка таныш
3. матур сөйләү
4. Ачсуның китабы

8.        Сан сүзтезмәнетабыгыз:

1. Җиде буын
2. уртадан бишенче
3. шомыртчәчәге
4. укытучыдансорау

9.        Рәвешсүзтезмәнетабыгыз

1. эшләпәдәнйөрү
2. кешегәягымлы
3. ышанычлыкеше
4. шактыйкүп

1. Тикшерү. Нәтиҗә ясау
2. VII. Рефлексия (дәрескә йомгак ясау).

1. Өй эше турында мәгълүмат, аны үтәү буенча күрсәтмә бирү.

•   Өй эше: 1. Әдәбият китабыннан сүзтезмәнең һәр төренә мисал табып язарга.
• 2.”Туган як”турында кечкенә хикәя язарга.

2. Нәтиҗә ясау. Дәрескә нинди максат  куйган идек? Нәрсәләр эшләдек ? Нәрсәгә ирештек? Нәрсә аңладыгыз?

3. Дәрескә гомуми бәя кую. Укучыларның үзләре куйган һәм иптәшләре бәяләгән билгеләрдән чыгып, укытучы укучыларга гомуми билге куя.