Рабочая программа "Бурятская литература" 7 класс
рабочая программа (7 класс)
Предварительный просмотр:
ТАЙЛБАРИ БЭШЭГ
«Буряад литература» гэhэн курсын ажалай программа хадаа Россиин Федерациин hуралсалай Министерствын тогтоолнууд дээрэ үндэhэлжэ зохёогдоhон hуралсалай программа болоно:
-Федерального закона «Об образовании в Российской Федерации» от 29.12.2012 г;
-Закона Республики Бурятия от 13.12.2013 № 240-V «Об образовании в Республике Бурятия»;
-Закона Республики Бурятия от 10 июня 1992 г. №221-XII«О языках народов Республики Бурятия» (с изменениями и дополнениями);
-Федерального государственного стандарта основного общего образования (утвержден приказом Министерства образования и науки Российской Федерации от 17 декабря 2010 г. № 1897 «Об утверждении и введении в действие федерального государственного образовательного стандарта основного общего образования» (зарегистрирован в Минюсте России 6 февраля 2015 г., рег. номер 35915);
-приказа Министерства образования и науки Российской Федерации от 29.12.2014 г №1644 «О внесении изменений в приказ Министерства образования и науки Российской Федерации от 17 декабря 2010 г №1897 «Об утверждении федерального государственного стандарта основного общего образования»;
-приказа Министерства образования и науки Российской Федерации от 31.12.2015 № 1577
«О внесении изменений в федеральный государственный образовательный стандарт основного общего образования, утвержденный приказом Министерства образования и науки Российской Федерации от 17 декабря 2010 г. № 1897» (Зарегистрирован в Минюсте России 02.02.2016 № 40937);
-Федеральных перечней учебников на 2017/2018 учебный год (утверждены приказом Минобрнауки России от 31 марта 2014 г №253 (ред. от 08.06.2015) с изменениями на 26 января 2016 года «Об утверждении федерального перечня учебников, рекомендуемых к использованию при реализации имеющих государственную аккредитацию образовательных программ начального общего, основного общего, среднего общего образования»);
- СанПиНа 2.4.2.2821-10 "Санитарно-эпидемиологические требования к условиям и организации обучения в общеобразовательных учреждениях"» (утверждены постановлением Главного государственного санитарного врача Российской Федерации от 29 декабря 2010 г. №189, зарегистрированным в Минюсте России 3 марта 2011 г., рег.номер 19983)
-Примерной основной образовательной программы основного общего образования протокол №1/15 от 08 апреля 2015 г;
-Основной образовательной программы основного общего образования МБОУ «Торская средняя общеобразовательная школа»;
-Устава МБОУ «Торская средняя общеобразовательная школа».
Тyс хүдэлмэри хадаа Россин Федерациин hуралсалай Министерствын тогтоолнууд дээрэ үндэhэлжэ зохёогдоhон hуралсалай программа болоно: 2012 оной «Россин Федерациин Һуралсалай хуули», һургуулиин Устав г.м.
Гэхэтэй хамта арадай аман зохёол аман үгын, уран hайханай литература бэшэмэл үгын исскуство, тиимэhээ уран зохеол зохеоходоо, уран хурса, шэмэг удхатай үгэ гол түлэб аргануудай нэгэн болоно гэжэ hурагшадтаа хододоо hануулжа байха гэжэ программа зохёогшо дурадхана. /С.Ж. Балданов «Буряад hургуулиин программа. Буряад литература. V-XI классууд»/.
Нүгөө талаhаа, уран зохёол хүн тухай, тэрэнэй доторой байдал, хүниие тойрон байhан оршон байдал, байгаали, хүнэй ажабайдал, арад зоной ажамидарал г.м. тухай зохёогдоhон байдаг. Бодото юумэнүүд, үнэн болоhон үйлэ хэрэгүүд, бодото байдал уран зохёолой, уран hайханай литературын үндэhэн боложо хэрэлэгдэдэг. Уран зохёолшо бодото байдал дээрэ үндэhэлжэ, тэрээниие hанажа ухаан бодолойнгоо хүсөөр, hанаагаараа тэрэниие уран гоё болгожо, ном соогоо уран hайханаар, гоёор зохёогдоhон байдал бии бодгодог. Энэ байдалынь үнэн бодото байдалда адлирхуу байдаг. Тиимэhээ hурагшадта ойлгуулха шухала гэжэ хараалагдана.
Уран hайханай литература гү, али уран зохёол шудалан үзэлгын гол зорилгонууд гэбэл:
- уран hайханай литература хүнэй, хүн түрэлтэнэй ажамидаралда тусхай hуури эзэлдэг, тэдэнэй хүгжэлтэдэ айхабтар ехэ шанартай гэжэ ойлгуулха;
- уран hайханай литература шудалан үзэлгэ хадаа түрэл арадайнгаа ба бэшэшье арадуудай соёл болборсол, ёhо заншал ойлгожо абалгын тусгаар арга гэжэ ойлгуулха;
- исскуствын этико-эстетическэ компонент байгуулха гуманитарна ойлгосонуудые тайлбарилжа үгэхэ;
- уран зохёол уншаха дуратай болгохо, гоё hайханиие наринаар ойлгодог мэдэрэл хүмүүжүүлхэ;
- бодото байдал, ажабайдал ба искусство, оршон тойрониие зүбѳѳр сэгнэжэ, тэдэндэ үнэтэй сэнтэйгээр хандахые hургаха;
- аман ба бэшэмэл хэлэлгэдэ hургаха, тэрэниие хүгжөөхэ;
- hурагшад уран hайханай зохёол зүбөөр, хүсэд дүүрэнээр хадуужа абаха, шэнжэлжэ, сэгнэжэ hураха гол түлэб теоритико- литературна, эстетическэ ойлгосонуудтай болохо ёhотой.
Уран hайханай литература зүбөөр, хүсэд дүүрэнээр, гүнзэгыгөөр ба өөрынгөө ажамидаралда туhатайгаар ойлгожо абахын тула hурагшадые ойлгомжын аппарадтай болгохо. Ушар иимэhээ программа дотор литературын теоридо онсо анхарал хандуулагдана.
7 классай литературын курс hурагшадые уран зохёол абьяастайгаар уншаха дуратай, ходорхойгоор, тодо зүбөөр уншаха шадабариинь хүгжэхэ, уншаhан зохёолоо ухаандаа буйлуулан, удхыень зүбөөр элирүүлэн ойлгодог, hонирходог болгохоhоо гадна hурагшадай зохёол шудалан, шэнжэлэн үзэхэ эхин дадалнуудые бүридүүлхэ, түрэлхи литература тухайгаа юрэнхы мэдэсэтэй болгохо гэhэн зорилгонуудые табина.
7 класста буряад литературын программа соо оруулагдаһан зохёолнууд бүхыдөө эхинһээ адаг хүрэтэр уншагдахаһаа гадна, шэлэгдэн абтаһан эпическэ зохёолой зарим хэһэгүүд уншагдахаар хараалагдана. Зохёолой удха тухай хөөрэлдөөн, эхин шатын шэнжэлэл хэжэ һуралга имагтал литературна текст дээрэ хүдэлэлгэһөө эхитэй. Тиимэ дээрэһээ эндэ һурагшад тахандан хэлэхэ багшы нүгэдэ тусгаар эрилтэ табигдана.
Уран зохёолой гол удха, байгуулга, хэлэ зүбөөр ойлгуулха, һурагшадай һанал бодол зүбөөр бүрилдүүлхэ, ухаан бодолоо хэлэжэ һургаха хэрэгтэй. Класс бүхэндэ хэлэ хүгжөөлгөөр тусгаар саг хараалагдана.
Энэ программа зохёогдоходоо, баазова теоретико- литературна ойлгосонууд дээрэ үндэhэлжэ, тэдэниие гол принцип болгон байгуулагдаа. Класс бүхэндэ өөр өѳрын баазова теоретико – литературна ойлгосо онсологдоо гэбэл иимэ:
7- дохи класста – герой – характер - образ.
Иигэжэ 7-дохи класста теоретико- литературна ойлгосонуудые үгэлгэ хадаа урда жэлнүүдэй программанууд соо хэрэглэгдэдэг байhан тематическа, хронологическа болон историко- литературна принципүүдтэ харша бэшэ, харин хэрэгтэй нэмэринь болоно. Һурагшад ганса историко- литературна бэшэ, мүн баhа теоретико-литературна талаар мэдэсэеэ үргэдхэхэ бэшэ, харин литературын теорёор hайн баазова ойлгосонуудтай байха ёhотой. Уран hайханай литература үзэлгэ, тэрэниие шэнжэлэлгэ теорико- литературна ойлгосонуудтэйгөөр бэелүүлэгдэдэггүй. Тиимэhээ тэдэнэр теоретическэ ойлгосо мэдэсэнүүдые ба уран зохёол шудалан үзэлгын шухала зэмсэг болоно.
Тус программа 7 класста литература үзэлгын гол шэглэлнүүдые иигэжэ тодорхойлжо үгэнэ:
7- дохи класс - уран hайханай литературые үгын искусство гэжэ шэнжэлэн үзэлгэ болоно.
Һурагшадые литература үзэлгын талаар hургахын тула ямар зорилгонууд табигданаб гэбэл иимэ:
7-дохи класста –эстетическэ аналих хэжэ hургалга.
Литература шудалан үзэлгэ 7- дохи класста ехэ удха шанартай.
Энээндэ анхаралаа хандуулха хэрэгтэй. Юуб гэхэдэ, 7-дохи класста hурагшадай урда жэлнүүдтэ ойлгожо абаhан мэдэсэ, шадабари бүридхэгдэжэ ябталагдана ба hурагшадые историко - литературна курс үзэлгэ ябталагдана.
Тус программа дотор түрүүшынхиеэ буддын шажанай hургаал, тэрээнтэй нягта холбоотой бурхан багшын hургаалнууд дээрэ үндэhэлжэ зохёогдоhон зохёолнууд оруулагдаа. Гэбэшье шажан мүргэл тухай ганса дунда классудта үзөөд үнгэрхэ бэшэ, харин Буддын шажанай, бөө мүргэлэй hургаалнуудые бүхы классуудта дурдажа, hурагшадта hануулжа, мэдүүлжэ байха хэрэгтэй.
Программа дотор нилээн ехэ hуури арадай аман зохёолнуудта үгтөө. Юуб гэхэдэ, энээнгүйгөөр литературын асуудалнууд, илангаяа уран hайханай ёhо заншал, литературна хүгжэлтын, ментальна ёhо заншалнууд г.м. хүсэд hайнаар ойлгогдохогүй. Гэхэтэй хамта уран hайханай литература хадаа арадай аман зохёолой үргэлжэлэл гэжэ хэлэхэдэ болоно. Мүнөө үеын литературна зохёолнууд аман зохёолнуудгүйгѳѳр бэшэгдэнэгүй.
Һурагшадай үргэн дэлисэтэй байхын хажуугаар, түрэл литератураяа hайнаар ойлгожо абахын тула программа дотор буряад литературада бии болоhон шэнэ зохёолнууд оруулагдаа. Хуушан программанууд соо, номууд соо байhан зарим зохёолнууд гаргагдаhан, зариманиинь классуудаар hэлгэгдэн үгтэhэн байна. Коммуникативно- творческо ажалнуудые хэрэглэжэ болохо байна.
Түсэблэһэн үрэ дүнгүүд үзэхэ һуралсалай курста
Үхибүүнэй ѳѳрын хүгжэлтын дүнгүүд (личностные результаты) – ѳѳрын ба хүнүүдэй ажабайдалда түрэл хэлэн ямар үүргэтэйб гэжэ ойлгоно (хэлэнэй аргаар хажуудахи хүнтэеэ харилсанаб, бэшэмэл текстын удха үзэнэб гэжэ ойлгоно), хүнэй аман ба бэшэгэй хэлэлгын онсо ѳѳрэ байhые ойлгоно (аянга, хэлэлгын темп, үгэнүүдэй болон сэглэлтын тэмдэгүүдэй үүргэ).
Бэеэ гуримшуулаад ябаха шадабари (регулятивные УУД):
- багшатаяа хамта хэшээлэйнгээ зорилго табиха;
- хэшээлдээ юу хэhэнээ хойно хойноhоонь тоолохо;
- юу хэхэ гээшэбиб гэжэ уридшалан хэлэхэ;
- ѳѳрынгѳѳ, нүхэдэйнгѳѳ, классайнгаа ажал багшатаяа сугтаа урид зохёогдоhон критеринүүдээр шалгаха;
- багшын үгэhэн түсэбѳѳр, алгоритмаар хүдэлжэ шадаха.
Оршон тойрониие шудалха шадабари (познавательные УУД):
- номоор хүдэлхэ (номой гаршагай, тусгаар тэмдэгүүдэй үүргэ ойлгохо);
- зураг хаража гү, али текст уншажа, асуудалнуудта харюу олохо;
- багшатаяа болон нүхэдтэеэ хамта дүн гаргаха;
- үгѳѳр хэлэгдэhэн ойлгосо схемэ, таблица, модель болгохо. Тиин hѳѳргэнь модель соо харуулаатай ойлгосо үгѳѳр хэлэхэ;
- текстын удха дамжуулха.
Харилсаха шадабари (коммуникативные УУД):
- ѳѳрынгѳѳ hанаа бодол аман хэлэлгээр, тиихэдэ багахан текст зохёожо, бэшэгэй хэлэлгээр харуулха;
- хажуудахи хүнүүдээ шагнаха, тэдэнэй хэлэhэниие ойлгохо;
- уран гоёор уншаха, хѳѳрэхэ;
- классайнгаа үхибүүдтэй, багшатаяа яагаад ажалаа эмхидхэхэ, ямар журамуудые сахиха тухайгаа хэлсэхэ;
- хоёр хоёроороо, бүлэг бүлэгѳѳр хүдэлхэ, тиихэдээ олон ондоо «тушаал» бэе дээрээ абаха: ударидагшын, даабари дүүргэгшын, бэшээшын г.м.
Буряад хэлээр шадабари (предметные УУД):
Тус программа соо hурагшад гол түлэб иимэнүүд онол шадабаритай болохо гэжэ хараалдагдана:
- үзэг бэшэгэй талаар зүбѳѳр, алдуугүйгѳѳр ба удхатайгаар (удхыень ойлгожо) уншаха оньhон аргатай, дадалтай болохо;
- уран хурсаар уншаха шадабаритай болохо;
- уран зохёолые сюжетно- композиционно нэгэдэл гэжэ хадуужа абаха;
-уран зохёол дотор авторыень, тэрэнэй зохёол соо зураглагдаhан геройнуудта ба үйлэ хэрэгүүдтэ, ушарнуудта, уншагшадта хандалгые ойлгожо абаха;
- уран зохёол дотор этическэ, социальна- историческа ба нравственна- философско проблематика илгаруулха шадабаритай болохо;
- уран зохёолые ба тэрэнэй хубинуудые хаба соогоо бэеэ даагаад анализ хэхэ шадабаритай болохо;
-уран зохёолдо үндэhэ баримтатай эстетическэ сэгнэлтэ үгэжэ шадаха;
-уран зохёолые соёл болон ёhо заншалтай холбожо, тайлбарилха шадабаритай болохо;
- диалог ба монолог зүбөөр хэрэглэжэ, хэлэжэ шадаха болохо;
- элдэб янзын бэшэмэл ажалнуудые бүтээхэ шадабаритай болохо;
- шэнжэлгын ажалнуудые хэхэ шадабаритай болохо.
Һурагшад гол түлэб иимэ юумэнүүдые мэдэхэ ёhотой:
- уншажа байhан зохёолойнгоо автор тухай, номой нэрын удха тайлбарилга;
-уран зохеолшоной намтарhаа тон шухала мэдээнүүдые;
-уран зохёолой текстнүүдые;
- шудалан үзэжэ байhан зохёолой герой болоод гол үйлэдэгшэ нюурнууд тухай, зохёол соохи шухала үйлэнүүдые мэдэхэhээ гадна, тэдэнэй хоорондохи харилсаа холбоонуудые, типическэ удха шанар;
- уран зохёол бэшэхэ гол шухала арганууд, зураглалай янзанууд, зохёолой темэ, идей, гол удха, уран зохёолой геройнууд, сюжет г.м. литературна теориhоо ойлгосонуудые;
- байгуулгын (композициин) шухала онсо янзануудые, хэлэнэй зураглан тодорхойлхо арга хэрэгсэлнүүдые;
- программын эрилтын ёhоор сээжэлдэhэн шүлэгүүдые, эпическэ зохёолой хэhэгүүдые;
- литературна зан абари (характер), литературна тип, романтизм, реализм гэhэн ойлгосонуудай шухала шэнжэнүүдые г. м.
Һурагшадай мэдэсэ шадабариин гол эрилтэнүүд
Һурагшад иимэ юумэнүүдые хэжэ шадаха ёhотой:
Тус программа соо hурагшад гол түлэб иимэнүүд онол шадабаритай болохо гэжэ хараалдагдана:
- үзэг бэшэгэй талаар зүбѳѳр, алдуугүйгѳѳр ба удхатайгаар (удхыень ойлгожо) уншаха оньhон аргатай, дадалтай болохо;
- уран хурсаар уншаха шадабаритай болохо;
- уран зохёолые сюжетно- композиционно нэгэдэл гэжэ хадуужа абаха;
-уран зохёол дотор авторыень, тэрэнэй зохёол соо зураглагдаhан геройнуудта ба үйлэ хэрэгүүдтэ, ушарнуудта, уншагшадта хандалгые ойлгожо абаха;
- уран зохёол дотор этическэ, социальна- историческа ба нравственна- философско проблематика илгаруулха шадабаритай болохо;
- уран зохёолые ба тэрэнэй хубинуудые хаба соогоо бэеэ даагаад анализ хэхэ шадабаритай болохо;
-уран зохёолдо үндэhэ баримтатай эстетическэ сэгнэлтэ үгэжэ шадаха;
-уран зохёолые соёл болон ёhо заншалтай холбожо, тайлбарилха шадабаритай болохо;
- диалог ба монолог зүбөөр хэрэглэжэ, хэлэжэ шадаха болохо;
- элдэб янзын бэшэмэл ажалнуудые бүтээхэ шадабаритай болохо;
- шэнжэлгын ажалнуудые хэхэ шадабаритай болохо.
Буряад литературын хэшээлдэ hурагшадай наhандань болон ухаан бодолдонь тааруулжа, мэдэсэ, шадабарида табигдаха гол эрилтэнүүд
Һурагшад гол түлэб иимэ юумэнүүдые мэдэхэ ёhотой:
- уншажа байhан зохёолойнгоо автор тухай, номой нэрын удха тайлбарилга;
-уран зохеолшоной намтарhаа тон шухала мэдээнүүдые;
-уран зохёолой текстнүүдые;
- шудалан үзэжэ байhан зохёолой герой болоод гол үйлэдэгшэ нюурнууд тухай, зохёол соохи шухала үйлэнүүдые мэдэхэhээ гадна, тэдэнэй хоорондохи харилсаа холбоонуудые, типическэ удха шанар;
- уран зохёол бэшэхэ гол шухала арганууд, зураглалай янзанууд, зохёолой темэ, идей, гол удха, уран зохёолой геройнууд, сюжет г.м. литературна теориhоо ойлгосонуудые;
- байгуулгын (композициин) шухала онсо янзануудые, хэлэнэй зураглан тодорхойлхо арга хэрэгсэлнүүдые;
- программын эрилтын ёhоор сээжэлдэhэн шүлэгүүдые, эпическэ зохёолой хэhэгүүдые;
- литературна зан абари (характер), литературна тип, романтизм, реализм гэhэн ойлгосонуудай шухала шэнжэнүүдые г. м.
Һурагшад иимэ юумэнүүдые хэжэ шадаха ёhотой:
- уран зохёолшын зохёол соогоо бэшэhэн уран зураглалые хөөрэжэ;
- уран зохёолшын зураглаhан зурагые ухаан бодолдоо, сэдьхэлдээ бии болгожо;
- үзэжэ байhан зохёолой гол шухала дые (эпизодуудые), үйлэдэгшэ нюурай хэлэhэн үгэ, хэрэг г.м. бусад олон юрын үйлэнүүдhээ илгажа;
- зохёол соохи үйлэнүүдэй болоhон шалтагааниие, сагые, тэрэнэй хойшолонгые элирүүлжэ;
- үзэжэ байhан зохёолой хэлэнэй уран аргануудые, байгаалиин зураглалнуудые текст сооhоо илгажа;
- зохёолой идейнэ болоод уран hайханай талые харуулалгада сюжедэй зүйлнүүдэй (үйлын хүгжэлтын эхин, үйлын уялдалга, үйлын хүгжэлтын эгээл дээдэ шата) үүргэ болон гол проблематика элирүүлжэ;
-үзэгдэжэ байhан зохёолнуудай байгуулгын (композициин) зүйлнүүдые илгажа;
- зохёолой удха задалан харуулхадаа, геройн үүргэ ба геройдо үгэhэн авторай сэгнэлтэ эли тодо болгожо;
-зохёолой геройнуудай өөр өөрын ба бултандань хабаатай шэнжэнүүдые тодорхойлон, характеристикэ үгэжэ, тэдэндэ авторай ямараар хандажа байhые элирүүлхэ зорилготойгоор геройнуудые зэргэсүүлжэ;
-уран зохёолнуудай текст лирическэ, эпическэ, драматическа жанрай байhаарнь тэдэнииень хараадаа абажа, тодоор, уранаар уншажа;
-уран зохёолой геройнуудта характеристикэ үгэхэ сложно түсэб табижа;
-үзэжэ байhан зохеолой геройнууд тухай, тэдэндэ авторай ямараар хандажа байhые хараадаа абан, hурагша бүхэнэй, бүхы hурагшадай зэргэсүүлhэн аман гү, али бэшэмэл өөрын бодомжолготой найруулга (сочинени- рассуждени) зохёожо;
- монологическа хэлэлгэ hайнаар хэрэглэжэ, өөрынгөө hанамжа ойлгосотойгоор хэлэжэ, тэрэнээ ойлгуулжа, баримталжа, хамгаалжа;
- түсэб табижа, тэрэ тоодо тезиснэ түсэб, мүн литературна - критическэ статьянуудаар конспект бэшэжэ;
- нэгэ гү, али хэдэн материалнууд дээрэ үндэhэлэн, литературна темээр элидхэл, соносхол (сообщени) гү, али реферат бэлдэжэ;
- үзэhэн зохёолоор гү, али хэдэн зохёолнуудаар проблемнэ шэнжэтэй аман ба бэшэмэл бодомжолготой сочинени (сочинени- рассуждени), тэрэ тоодо зэргэсүүлhэн характеристикэ зохёожо, мүн литературна ба публицистическэ темэнүүдээр бодомжолготой сочинени зохёожо;
-литературын асуудаонуудаар бэшэhэн хүдэлмэринүүдээр тезисүүдые ба конспектнүүдые табижа;
-бэеэ даагаад уншаhан номоор, хараhан кинофильмүүдээр, теледамжуулгануудаар, зүжэгүүдээр, уран зурагуудаар, шагнаhан хүгжэмөөр рецензи гү, али hанамжа бэшэжэ;
- уншаhан номой справочна аппарат, мүн литературна терминүүдтэй словарь, шэнэ толинуудые хэрэглэжэ г.м.
Мүнөө үедэ шабинарай бэе махабад бэхижүүлхэ, элүүр энхые сахиха тухай асуудал гол асуудал болоод байна. Тиимэһээ энэ һуралсалай программаар үзэгдэхэ материал үхибүүдэй ухаан бодол болон наһандань таарамжатайгаар зохёогдонхой.
Багша творческо хандажа, hурагшадайнгаа наhа, бэлэдхэл, мэдэсэ, шадабари хараадаа абан ажаллаха ёhотой. Сээжэлдэхэ зохёолнууд класс бүхэндэ багшын үзэмжөөр үгтэхэ гэжэ хараалагдана.
Тус ажалай программа тематическа, социально- историческа, хронологическа, историко- литературна, теоретико – литературна принципүүдые баримталжа байгуулагдаа.
Программын бүридэл
Сэдэбүүд | Саг |
Оршол. Зохёолой гол нюур – Абари зан – Дүрэ | 1 |
Yльгэр. Айдуурай Мэргэн. | 4 |
Һургаалай зохёол. Ринчен Номтоев «Аршаанай дуhал». | 6 |
Буряад арадай XVIII-XIX зуун жэлнүүдэй бэшэмэл зохёолнууд. «Бальжан хатан» туужа домог. | 5 |
Вандан Юмсунов «Эрдэмтэ Соохор моритой Эрилтэй хаан» | 6 |
Үргэлжэлhэн зохеолнууд.Рассказ, юмор, туужа тухай ойлгосо | 1 |
Yргэлжэлhэн зохёол болон гол нюур тухай ойлгосо. Х. Намсараев «Олзорхуу Ондорёон». | 3 |
Ж. Тумунов «Талын бүргэд». | 5 |
Б. Ябжанов «Хэрмэшэ». | 4 |
В. Тулаев «Эсэгэеэ хүлеэлгэ» | 4 |
Ц. Номтоев «Шагжын хула» | 4 |
Ч. Цыдендамбаев. Түрэл нютагhаа холо | 7 |
А. Ангархаев. «Алтан» туужа | 4 |
Ш.Д. Байминов «Жамбал Баатар» | 2 |
Ж.Тулаев | 1 |
Уянгын зохеолнууд | 9 |
Шалгалтын ажал | 4 |
Хамта | 70 |
Программын байгуулга ба удха
Хараалагдаһан сэдэб | Сэдэбэй тайлбари |
Оршол. Зохёолой гол нюур – Абари зан – Дүрэ | Литературна зохёол соохи уран hайханай дүрэ. «Зохёолой гол нюур», «абари зан» тухай ойлгосо. |
Yльгэр. Айдуурай Мэргэн. | Yльгэр тухай ойлгосо. Yльгэрэй гол нюур, тэрэнэй абари зан болон юрэнхылэгдэhэн дүрэ. Yльгэрэй хэлэн. Yльгэршэд, үльгэр түүрээлгэ тухай тобшо мэдээн. «Айдуурай Мэргэн» үльгэрэй онсо шэнжэ. |
Һургаалай зохёол. Ринчен Номтоев «Аршаанай дуhал». | Һургаалай зохёол тухай юрэнхы ойлгосо. Ринчен Номтоевой намтар. «Аршаанай дуhал» зохёолой үндэhэн, удха, байгуулгын түхэл маяг. |
Буряад арадай XVIII-XIX зуун жэлнүүдэй бэшэмэл зохёолнууд. «Балжан хатан» туужа домог. | Түүхэ бэшэгүүд тухай ойлгосо. Энэ үеын буряад арадай бэшэмэл зохёолнууд соо түүхэтэ зоной дүрэ зураглалга. Хориин 11 эсэгэ тухай тобшо мэдээн. «Балжан хатан» домог, удха, байгуулга. |
Вандан Юмсунов «Эрдэмтэ Соохор моритой Эрилтэй хаан» | Вандан Юмсунов, тэрэнэй намтар. «Эрдэмтэ Соохор моритой Эрилтэй хаан» үльгэрэй удха. Эрдэмтэ соохор мориной шэдитэ үүргэ. |
Yргэлжэлhэн зохёол болон гол нюур тухай ойлгосо. Х. Намсараев «Олзорхуу Ондорёон». | Yргэлжэлhэн зохёол, тэрэнэй онсо шэнжэ, илгарал. Х. Намсараев, тэрэнэй намтар, зохёохы зам тухай тобшо мэдээн. «Олзорхуу Ондорёон» рассказ. Юмор ба сатира. |
Ж. Тумунов «Талын бүргэд». | Ж.Тумуновай намтар, зохёолой удха ба байгуулалта, тэрэнэй гол геройн дүрэ, гаргаһан баатаршалга тухай. |
Б. Ябжанов «Хэрмэшэ». | Б.Ябжановай намтар, творческо зам тухай, Доржо хүбүүн Хэрмэшэ хоёрой нүхэсэл тухай, зохёолой уран һайханай шэнжэ шанар. |
В. Тулаев «Эсэгэеэ хүлеэлгэ» | В. Тулаевай намтар, зохёохы зам. «Эсэгэеэ хүлеэлгэ» туужа соо зураглагдаhан дайнай hүүлээрхи хүндэ хүшэр үе саг. «Дайнай үеын үхибүүдэй» ажабайдал, сэдьхэл. |
Ц. Номтоев «Шагжын хула» | Ц. Номтоевой намтар, зохёохы зам. «Шагжын хула» туужа. Санжа үбгэнэй болон адуун hүрэгэй эрхим морин – Шагжын хула хоёрой дүрэнүүд. Морин-эрдэни тухай. |
Зүжэгэй зохёолой гол нюур тухай юрэнхы ойлгосо. Б. Пурбуев «Талын басаган». | Драма, литературна род гэhэн ойлгосонуудые үргэдхэхэ, гүнзэгырүүлхэ. Драматическа зохёолой герой ба тэрэнэй бии болгохо хэрэгсэлнүүд. Драма соо авторай үзэл суртал гаргаха арганууд. Б. Пурбуев «Талын басаган». |
Холбоо хэлэлгэ хүгжѳѳлгэ | |
Дабталга. Дүн гаргалга. |
Буряад литератураар hурагшадай мэдэсэ, шадабари, дүршэл сэгнэхэ эрилтэ
Программын эрилтын ёhоор hурагшадай ямар мэдэсэ, шадабари, дүршэлтэй болоhые, буряад литрератураар хэр зэргэ бэлэдхэлтэй байhаниие зүбөөр элирүүлхэ, шалгаха гол зорилго болоно. Дээрэ хэлэгдэhэн шэглэлнүүд соо табигдаhан заабари хараадаа абажа, hурагшадай мэдэсэ сэгнэхэдээ, тэдэнэй журам, үзэл бодол, мэдэрэлынь хэр зэргэ зүбөөр бүрилдэн, эстетическэ талаараа ямараар хүмүүжүүлэгдэжэ байнаб, уншаhан уран зохёолоо зүбөөр ойлгожо, сэгнэжэ шадаха шадабаринь хэр зэргэ бүрилдэжэ байнаб гэhэн зүйлнүүдтэ анхаралаа хандуулха хэрэгтэй.
Һурагшадай шата бүхэндэ (хэшээлэй алишье үедэ) үнгэргэгдэдэг hурагшадай уншалгын үедэ, уншажа байhан зохёолой удхые зүбѳѳр ойлгохо, хѳѳрэжэ шадаха дүршэлынь хүгжѳѳхэ. Зохёол соо харуулагдаhан үйлэ хэрэг, үйлэдэгшэ нюурнууд, хэлэhэн үгэ, хэhэн хэрэг, зохёолой идейнэ удха болон уран hайханайнь зүйлнүүдые элирүүлгэдэ уран зохёолой ямар удхатай, үүргэтэй байhыень hурагшадай ойлгожо, ѳѳрынхеэрээ сэгнэжэ шадаха дүршэл шадабарииень арьбадхаха, үргэдхэхэ.
Уран зохёол шудалан үзэлгэдэ, илангаяа тэрэнэй шүүмжэлэл хэлгэдэ литературын теории шудалха айхабтар ехэ удха шанартай. Литературын теориин удхые гүнзэгыгѳѳр ойлгуулха гэжэ оролдохо, гадна hурагшадай мэдэсые практическа ажалда, шудалан үзэжэ байhан уран зохёолоор (зохёолго) бэшэлгэдэ, хѳѳрэлгэдэ зүбѳѳр. Шадамараар хэрэглүүлхэ болоно. Энэ талаар литература болон искусство тухай хэлэhэн үгэ, статья hурагшадай литературна бэлэдхэлдэ тон ехэ удха шанартай.
Һурагшадые тусхай литературна бэлэдхэлтэй болгохын тула литературын теориие hайнаар шудалуулха, гүнзэгы мэдэсэтэй болгохо шухала. Эндэ багша hурагшада мэдэсэдэ, тэрэнэй шанартань ьусгаар эрилтэ табиха уялгатай.
Һурагшад зохёолго, асуудалда харюу, реферат, тестнүүдээр хүдэлмэри болон бэшэшье бэшэмэл хүдэлмэри ямараар бэшээб, тэрээн дээрэhээнь үндэhэлжэ, тэдэнэй литератураар бэлэдхэлэй, мэдэсын, аман ба бэшэмэл хэлэлгын дүршэл шадабариин хэр зэргэ хүгжэhыень сэгнэхэ болоно. Программын эрилтын ёhоор hурагшадай литератураар бэлэдхэл, илангаяа hурагшадай аман ба бэшэмэл хэлэлгын бэлэдхэл, дүршэл. Шадабари тусхай гуримтайгаар бүрилдүүлэгдэхэ ёhотой.
Һуралсалай жэлэй турша соо четверть бүхэндэ түрэлхи литератураар бэшэгдэхэ ёhотой зохёолгын тоо иимэрхүүгээр хубаагдаха болоно:
Класс | Бэшэгдэхэ зоёолгын тоо | ||
Класстаа | Гэртээ | Хамта дээрээ | |
5 6 7 8 9 10 11 | 3-5 3-5 2-4 2-4 2-4 3-5 3-5 | 2-4 2-4 2-4 2-4 2-4 3-5 3-5 | 5-9 5-9 4-8 4-8 4-8 6-10 6-10 |
Зохёолгын хэмжээ гол түлэб иимэ байха: 5 класста – дэбтэрэй 1-2 нюур; 6 класста- 2-2,5; 7 класста -2,5-3; 8 класста -3-3,5; 9 класста – 3,5-4; 10 класста -4-5; 11 класста -5-6 нюур.
Хэрбээ hурагшын зохёолгын дээрэ хэлэгдээрилтэhээ багаар бэшэгдэhэн аад, удхын талаар хангалтатай байбалнь, эрилтын ёhоор сэгнэлтын тэмдэг табиха. Хэрбээ зохёолгын хараалагдаhан эрилтэhээ ехээр бэшэгдээд байгаа hаань, тэрээнтэй зэргэ сэгнэлтэ үргэжэ болохогүй.
Һурагшадай үгэhэн аман харюуда сэгнэлтэ табихадаа, иимэ гол эрилтэ хүтэлбэри болгон абаха:
- Үзэжэ байhан зохёолой удха мэдэлгэ, уран hайханайнь талые, идейнэ удхыень ойлголго, hайнаар уншажа, хѳѳрэжэ шадалга.
- Зохёол соо харуулагдаhан үйлэ (эпизодой) хоорондохи холбоо, геройн хэhэн хэрэг, үйлэ. Хэлэhэн үгэ г.м. элирүүлэн хѳѳрэжэ шадалга.
- Үзэhэн зохёолой эстетическэ удха элирүүлхын тулада хэрэглэгдэдэг уран хурса үгын үүргые ойлгожо, хэрэглэжэ шадалга.
- Шүүмжэлгэ хэхэдээ, класстаа үзэhэн гү, али ѳѳрѳѳ уншаhан зохёолоо хэрэглэжэ hуралга.
Зохёол тухай мэдэхэ болоhон, ойлгоhон юумэеэ сэбэл литературна хэлээр хэлэжэ шадаха, харюу зүбѳѳр үгэхэ; класс бүхэндэ уранаар, тодо hонороор, ходорхойгоор уншаха, тиихэдээ 5 класста 1 минута соо 100 үгэhѳѳ доошо бэшэ, 6 класста – 110 –hаа доошо бэшэ, 7 класста – 120 үгэhѳѳ доошо бэшэ үгэ уншажа үрдихэ гэжэ хараалагдана. Саашадаа дээдэ класста уншалгаарр иимэрхүү ёhо гурим гол түлэб баримталагдаха зэргэтэй.
«5» сэгнэлтэ:
- үзэжэ байhан зохёолойнгоо удхые тон hайнаар, бүхөөр, гүнзэгыгѳѳр ойлгоhоноо харуулха, зохёолой идейнэ – эстетическэ удхые тайлбарилхадаа, уран аргын үүргэ харуулагдаhан үйлын хоорондохи үлхѳѳ холбоо, геройн ба үйлэдэгшэ нюурнудай абари зан, хэhэн хэрэг болон тэрэнэй ямар удхатай байhые ойлгоhоноо хэлэжэ, хѳѳрэжэ шадаха байхадань;
- уран захёолой шүүмжэлэл хэхэдээ, литературын теорёор мэдэсэеэ, шүүмжэлэл хэхэ дүршэлөө, хэлэhэн hанал бодолоо баримталхын тула текст соо байhан зүйлнүүдые хэрэглэжэ, зохёол сохи үе сагай хоорондохи холбоо тайлбарилжа шадахадань (9-11 кл.);
«4» сэгнэлтэ:
- зохёолой текст hайнаар, гүнзэгыгөөр ойлгоhон байхадань;
- зохёолой идейнэ – эстетическэ удхые тайлбарилхадаа, уран аргын үүргэ харуулагдаhан үйлын хоорондохи холбоо, геройн ба үйлэдэгшэ нюурнудай абари зан, хэhэн хэрэг болон тэрэнэй ямар удхатай байhые ойлгоhоноо хэлэжэ, хѳѳрэжэ шадаха байхадань;
- уран захёолой шүүмжэлэл хэхэдээ, литературын теорёор мэдэсэеэ, шүүмжэлэл хэхэ дүршэлөө, хэлэhэн hанал бодолоо баримталхын тула текст соо байhан зүйл хэрэглэжэ, шадаха байхадань;
- сэбэр литературна хэлээр хэлэжэ, хѳѳрэжэ шадаха байхадань табиха.
Гэбэшье hурагша үгэhэн харюу соогоо 1-2 бага зэргын алдуу гаргахадань табиха.
«3» сэгнэлтэ:
- үзэжэ байhан зохёолойнгоо текст гол түлэб мэдэhэн, дунда зэргээр ойлгоhон байхадань, зохёолой уран hайханиие болон идейнэ удха тайлбарилхадаа, үгын уран аргын үүргые гол үйлын хоорондохи холбоо, герйн абари зан, хэhэн хэрэг хэр зэргэ ойлгоhоноо гол түлэб хэлэжэ шадаха байхадань;
- литературын теориин асуудал юрэнхыдѳѳ мэдэхэ байбашье, зохёол шүүмжэлхэдээ, тэрэнээ хэрэглэжэ шадаха шадабариинь тулюур байхадань;
- зохёол шүүмжэлхэ дүршэлтэй хүсэд болоогүй, хэлэhэн hанал бодолоо зохёолой текстээр баримталха шадабариинь тулюур байхадань;
- уншажа, хѳѳрэжэ шадаха шадабариинь юрэ дунда зэргэ байхадань табиха. Багшын асуудалда харюусахадаа, хэдэн алдуу гаргаад, hайнаар хэлэжэ шадаагүй hаань, харюугай байгуулга дутуутай байхадань табиха.
«2 сэгнэлтэ»:
- зохёолой удха тулюураар мэдэхэ, зохёолой идейнэ – эстетическэ удхые тайлбарилхадаа, гол геройн, үйлэдэгшэ нюурнуудай хэhэн хэрэг, үйлэ, hанал бодол, абари зан, шухала уран аргын үүргые элирүүлжэ шадахагүй, юрэ теоретико – литературна ойлгосо мэдэхэгүй, литературна хэлэнэйнь ахир, уншалгые техникэ тулюур, уншаха, хөөрэхэдөө ядалдадаг байхадань;
- мүн зохёолой удхаар юумэ мэдэхэгүй, программын гол шухала теоретико- литературна асуудал огтолон ойлгоогүй байхадань;
- хэлэхэ, хѳѳрэхэ юумэеэ зүбѳѳр байгуулжа, зохёожо шадахагүй, уншаха, хѳѳрэхэ дүршэлынь тон ахир, тулюур байхадань табиха.
Зохёолго сэгнэлгэ
«5» сэгнэлтэ:
- үзэжэ байhан зохёолойнгоо текст тон hайнаар мэдэжэ, табиhан түсэбэй ёhоор темэеэ гүнзэгыгѳѳр харуулжа, бэшэhэн зүйл, hанал бодолоо батаар үндэhэлжэ, жэшээгээр баримталhан, темэеэ зүбѳѳр харуулхын тула литературна материал hайнаар эблүүлэн шүүмжэлжэ, нэгэдхэжэ, тобшолол хэжэ шадахадань;
-удхадань тааруулhан hайн стильтэй; зүб литературна хэлээр бэшэгдэhэн байхадань;
- хэлэлгын нэгэн гү, али хоёр алдуу хэhэн; удхын талаар багашаг эли бэшэ зүйл гаргаhан байхадань табиха;
«4» сэгнэлтэ:
- табиhан түсэбэй ёhоор темэеэ яhала дүүрэнээр удхалжа, литературна материал hайн мэдэхэ байhанаа харуулжа, зохёолойнгоо бэшэшье хэрэгтэй материал хэрэглэжэ, hанал бодолоо үндэhэлжэ, тобшолол ба согсолол хэжэ шадахадань;
- удхын 2-3 алдуу гаргаhан, темэhээ хажуу тээшэ халта хазагайрhан. 3-4 хэлэлгын дутагдал гаргаhан байхадань табиха.
«3» сэгнэлтэ:
- темэ гол түлэб харуулагдаад, бүхы дээрээ зүбшүү байбашье, нэгэ талаhаань харуулhан гү, али темэеэ гүйсэд харуулжа шадаагүй, найруулан бэшэхэдээ текстын удхаар зарим тэды алдуу гаргаhан, темэ хазагайруулагдаhан, тобшолол ба согсолол хэжэ шадаагүй байхадань;
- литературна материал яhала гуримтайгаар найруулhан аад, зүгѳѳр зарим hанал бодолоо hамарhан, урда хойнонь оруулhан байхадань;
- удхын талаар 4-5 дутуу зүйл, хэлэлгын талаар дүрбэhѳѳ дээшэ бэшэ алдуу гаргаhан байхадань табиха.
«2 сэгнэлтэ»:
- темэеэ хүсэд харуулжа шадаагүй, түсэбѳѳ баримталаагүй, зохёолой текст тулюураар мэдэхэ, зарим үйлэ огтолон мэдэхэгүй дээрэhээ, дутуу бэшэhэн, ямаршье тобшолол, согсолол хээгүй, hанал бодолоо текстын материалаар баримталаагүй, юрэнхыгѳѳр бэшэжэрхиhэн байхадань;
- зохёолгын хубинууд хоорондоо hулаар холбогдоhон, бэшэhэн материалаа бодолгүйгѳѳр эблүүлhэн байхадань;
- тулюур хэлэтэй, огто таарахагүй хэлэнэй алдуунуудые гаргаhан байхадань табиха.
Энэ тайлбари бэшэг соо үгтэhэн дурадхалнуудые багша бэелүүлхэдээ, hурагшадайнгаа наhа, бэлэдхэл, мэдэсэ, шадабари хараадаа ябан ажаллаха. Сээжэлдэхэ зохеолнууд багшын үзэмжөөр үгтэхэ гэжэ хараалагдана.
Тус ажалай программа 1 жэлдэ зохеогдоо, багша «Календарна – тематическа түсэблэлгэдэ» хубилалта оруулха эрхэтэй.
Календарна – тематическэ түсэблэлгэ (7 класс) | |||||||||
Һара, үдэр | Программын материал | Хэшээлэй темэ | Часууд | Түсэблэһэн үрэ дүнгүүд | Элдэб практическа даабаринууд | Гэрэй даабари | |||
Түсэб | Факт | Үхибүүнэй ѳѳрын хүгжэлтын дүнгүүд | Метапредметнэ үрэ дүнгүүд | Буряад литератураар шадабари, мэдэсэ | |||||
Арадай аман зохеол | Зохёолой гол нюур – Абари зан – Дүрэ.Yльгэр тухай мэдээн | 1 | Хүнэй аман ба бэшэгэй хэлэлгын онсо ѳѳрэ байhые ойлгоно. | Бэеэ гуримшуулаад ябаха шадабари: багшатаяа хамта хэшээлэйнгээ зорилго табиха; - хэшээлдээ юу хэhэнээ хойно хойноhоонь тоолохо; Оршон тойрониие шудалха шадабари : - номоор хүдэлхэ (номой гаршагай, тусгаар тэмдэгүүдэй үүргэ ойлгохо); Харилсаха шадабари: ѳѳрынгѳѳ hанаа бодол аман хэлэлгээр, харуулха; | Үльгэрэй геройдо арад зоной үгэһэн сэгнэлтэ. Үльгэр гэжэ ойлгосодо тодорхой харюу дэбтэр соогоо бэшэхэ. Үльгэр гэжэ ойлгосодо түшэглэхэ схемэ зураха. «Айдуурай Мэргэн» үльгэр соо хүнэй образ зураглалга. | ? 1-2 стр. 6 | |||
«Айдуурай Мэргэн» үльгэрэй онсо шэнжэ | 1 | Ɵѳрын ба хүнүүдэй ажабайдалда түрэл хэлэн ямар үүргэтэйб гэжэ ойлгоно (темп, үгэнүүдэй болон сэглэлтын тэмдэгүүдэй үүргэ). | Бэеэ гуримшуулаад ябаха шадабари: - багшын үгэhэн түсэбѳѳр, алгоритмаар хүдэлжэ шадаха. Оршон тойрониие шудалха шадабари: - багшатаяа болон нүхэдтэеэ хамта дүн гаргаха; - үгѳѳр хэлэгдэhэн ойлгосо схемэ, таблица, модель болгохо. Тиин hѳѳргэнь модель соо харуулаатай ойлгосо үгѳѳр хэлэхэ; - текстын удха дамжуулха. Харилсаха шадабари: - хоёр хоёроороо, бүлэг бүлэгѳѳр хүдэлхэ, тиихэдээ олон ондоо «тушаал» бэе дээрээ абаха: ударидагшын, даабари дүүргэгшын, бэшээшын г.м. | Буряад үльгэрнүүдэй онсо шэнжэнүүдые ном соо байһан таблица хэрэглэн гаргаха. Удхаар тобшо хөөрөөн. Асуудалнуудта харюусаха. Тобшо түсэб табиха. | ? 1-4 стр. 13 | ||||
Агуу ногоон дүхэйн дүрэ | 1 | Нютагта болодог ямар обоо, тайлганда ямар ёhололнуудые гүйсэдхэдэг бэ? | Бэеэ гуримшуулаад ябаха шадабари : -багшатаяа хамта хэшээлэйнгээ зорилго табиха; -юу хэхэ гээшэбиб гэжэ уридшалан хэлэхэ; Оршон тойрониие шудалха шадабари: -текст уншажа, асуудалнуудта харюу олохо; - текстын удха дамжуулха. Харилсаха шадабари: - ѳѳрынгѳѳ hанаа бодол аман хэлэлгээр, тиихэдэ багахан текст зохёожо, бэшэгэй хэлэлгээр харуулха; | Ном сооһоо үльгэрэй дүрэнүүдые элирхэйлһэн мүрнүүдые оложо, дэбтэртээ буулгаха. Һайн ба муу талын образууд илган бэшэхэ. «Аламжа Мэргэн», «Айдуурай Мэргэн» зэргэсүүлхэ. 6-дахи классай ном хэрэглэхэ. Адли ба адли бэшэ таланууд. Зэргэсүүлгэ. | ? 1-2 стр. 40 | ||||
Одон буурал мориной дүрэ | 1 | литературна теории мэдэнэ гүб, али үгы гү гэжэ ѳѳрыгѳѳ сэгнэхэ. | Бэеэ гуримшуулаад ябаха шадабари: -ѳѳрынгѳѳ, нүхэдэйнгѳѳ, классайнгаа ажал багшатаяа сугтаа урид зохёогдоhон критеринүүдээр шалгаха; -багшын үгэhэн түсэбѳѳр, алгоритмаар хүдэлжэ шадаха. Оршон тойрониие шудалха шадабари: - зураг хаража гү, али текст уншажа, асуудалнуудта харюу олохо; - текстын удха дамжуулха. Харилсаха шадабари: -уран гоёор уншаха, хѳѳрэхэ. | Оодон буурал мориной дүрэдэ характеристикэ үгэхэ. | ? 3-4 стр. 40 | ||||
Yльгэрэй түхэл маяг | 1 | Хүнэй аман ба бэшэгэй хэлэлгын онсо ѳѳрэ байhые ойлгоно. | Бэеэ гуримшуулаад ябаха шадабари: -ѳѳрынгѳѳ, нүхэдэйнгѳѳ, классайнгаа ажал багшатаяа сугтаа урид зохёогдоhон критеринүүдээр шалгаха; Оршон тойрониие шудалха шадабари: - номоор хүдэлхэ (номой гаршагай, тусгаар тэмдэгүүдэй үүргэ ойлгохо); - багшатаяа болон нүхэдтэеэ хамта дүн гаргаха; Харилсаха шадабари: -уран гоёор уншаха, хѳѳрэхэ. - текстын удха дамжуулха. | Yльгэр түүрээлгын онсо маяг адаглаха, онсо шэнжэнүүдые илгаруулжа туршаха. Словарна хүдэлмэри дүүргэхэ. Yльгэршэд, үльгэр түүрээлгэ тухай тобшо мэдээн. «Айдуурай Мэргэн» үльгэрэй онсо шэнжэ. Буряад үльгэрнүүдэй образнуудай илгаа тухай. | Номоор ажал ябуулга | ? 5-6 стр. 40 | |||
Һургаалай зохеолнууд | Һургаал | 1 | Буряад сэдьхэлтэй гээр хүмүүжэхэ хэшээлнүүд. Би буряадби гэhэн омогорхол омогорхол түрүүлхэ. | Оршон тойрониие шудалха шадабари: -текст уншажа, асуудалнуудта харюу олохо; - текстын удха дамжуулха. Харилсаха шадабари: -хажуудахи хүнүүдээ шагнаха, тэдэнэй хэлэhэниие ойлгохо; - уран гоёор уншаха, хѳѳрэхэ; | Һургаал гэжэ юуб гэжэ тодорхой харюу үгэхэ. Р.Номтоевой һургаалай зохёолнуудай 4 гол зорилгонуудыень ном сооһоо сээжэлдэхэ. Асуудалнуудта харюусаха. Һургаалай зохёолнуудай удха. Ринчен Номтоев «Аршаанай дуhал». Р. Номтоев тухай тобшо конспект бэшэхэ. Уншаха. Уншаһан һургаалайнгаа һургамжа тобшолол гү, али мораль гээшыень элирүүлхэ. | Карточкануудаар ажал ябуулга | ? 1-2 стр. 51 | ||
«Аршаанай дуhал» зохёолой үндэhэн, удха, байгуулга. | 1 | Хэлэнэй аргаар хажуудахи хүнтэеэ харилсанаб, бэшэмэл текстын удха үзэнэб гэжэ ойлгоно. | Бэеэ гуримшуулаад ябаха шадабари: -багшын үгэhэн түсэбѳѳр, алгоритмаар хүдэлжэ шадаха. | Һургаалнууд соохи дүрэнүүдые элирүүлхэ. Түсэб зохёохо. Онтохонуудые уншаад, hургаалнуудай тобшо сахим ном бүридхэхэ. | Номоор ажал ябуулга | ? 1-3 стр. 69 | |||
«Аршаанай дуhал» онтохонууд | 1 | Хэлэнэй аргаар хажуудахи хүнтэеэ харилсанаб, бэшэмэл текстын удха үзэнэб гэжэ ойлгоно. | Бэеэ гуримшуулаад ябаха шадабари: -багшын үгэhэн түсэбѳѳр, алгоритмаар хүдэлжэ шадаха. | Һургаалнууд соохи дүрэнүүдые элирүүлхэ. Түсэб зохёохо. Онтохонуудые уншаад, hургаалнуудай тобшо сахим ном бүридхэхэ. | |||||
«Аршаанай дуhал» онтохонуудай удха | 1 | Хэлэнэй аргаар хажуудахи хүнтэеэ харилсанаб, бэшэмэл текстын удха үзэнэб гэжэ ойлгоно. | Бэеэ гуримшуулаад ябаха шадабари: -багшын үгэhэн түсэбѳѳр, алгоритмаар хүдэлжэ шадаха. | Онтохонуудые уншаад, hургаалнуудай тобшо сахим ном бүридхэхэ. | |||||
Онтохонуудай гол удха | 1 | Хэлэнэй аргаар хажуудахи хүнтэеэ харилсанаб, бэшэмэл текстын удха үзэнэб гэжэ ойлгоно. | Бэеэ гуримшуулаад ябаха шадабари: -багшын үгэhэн түсэбѳѳр, алгоритмаар хүдэлжэ шадаха. | Һургаалай гол уха элирүүлгэ. | |||||
«Минии сахидаг hургаалнууд» найруулга | 1 | Өөрын шадабари харуулха | Бэеэ гуримшуулаад ябаха шадабари: багшын үгэhэн түсэбѳѳр, алгоритмаар хүдэлжэ шадаха. Оршон тойрониие шудалха шадабари: багшатаяа болон нүхэдтэеэ хамта дүн гаргаха; Харилсаха шадабари: - уран гоёор хѳѳрэхэ; -классайнгаа үхибүүдтэй, багшатаяа яагаад ажалаа эмхидхэхэ, ямар журамуудые сахиха тухайгаа хэлсэхэ. | Hургаалай гол удха элирүүлэн, өөрынгөө hанамжануудые зүбөөр бэшэхэ. | Алдуу дээрэ ажал ябуулха | ||||
Буряад арадай XVIII-XIX зуун жэлнүүдэй бэшэмэл зохёолнууд | XVIII-XIX зуун жэлнүүдэй бэшэмэл зохеолнууд. | 1 | Хүнэй аман ба бэшэгэй хэлэлгын онсо ѳѳрэ байhые ойлгоно. | Бэеэ гуримшуулаад ябаха шадабари: багшатаяа хамта хэшээлэйнгээ зорилго табиха; - хэшээлдээ юу хэhэнээ хойно хойноhоонь тоолохо; Оршон тойрониие шудалха шадабари : - номоор хүдэлхэ (номой гаршагай, тусгаар тэмдэгүүдэй үүргэ ойлгохо); Харилсаха шадабари: ѳѳрынгѳѳ hанаа бодол аман хэлэлгээр, харуулха; | Үльгэрэй геройдо арад зоной үгэһэн сэгнэлтэ. Үльгэр гэжэ ойлгосодо тодорхой харюу дэбтэр соогоо бэшэхэ. Үльгэр гэжэ ойлгосодо түшэглэхэ схемэ зураха. «Айдуурай Мэргэн» үльгэр соо хүнэй образ зураглалга. | Хүнэй аман ба бэшэгэй хэлэлгын онсо ѳѳрэ байhые ойлгоно. | |||
«Бальжан хатан» домог | 1 | Хүнэй аман ба бэшэгэй хэлэлгын онсо ѳѳрэ байhые ойлгоно. | Бэеэ гуримшуулаад ябаха шадабари: багшатаяа хамта хэшээлэйнгээ зорилго табиха; - хэшээлдээ юу хэhэнээ хойно хойноhоонь тоолохо; Оршон тойрониие шудалха шадабари : - номоор хүдэлхэ (номой гаршагай, тусгаар тэмдэгүүдэй үүргэ ойлгохо); Харилсаха шадабари: ѳѳрынгѳѳ hанаа бодол аман хэлэлгээр, харуулха; | Домог тухай мэдээн. | Номоор ажал ябуулга. | ||||
«Балжан хатан» туужа домогой удха | 1 | Бэеэ гуримшуулаад ябаха шадабари: багшын үгэhэн түсэбѳѳр, алгоритмаар хүдэлжэ шадаха. Оршон тойрониие шудалха шадабари: багшатаяа болон нүхэдтэеэ хамта дүн гаргаха; Харилсаха шадабари: - уран гоёор хѳѳрэхэ; -классайнгаа үхибүүдтэй, багшатаяа яагаад ажалаа эмхидхэхэ, ямар журамуудые сахиха тухайгаа хэлсэхэ. | «ϴɵрын дайда дулаан, хариин дайда хүйтэн» оньhон үгын үндэhэн дээрэ хɵɵрɵɵ эмхидхэхэ. Асуудалнуудта харюусаха. Удхаар хɵɵрэхэ. Уншаха. Уншаһандаа тобшо түсэб табиха. | ? 1-2 стр. 73 | |||||
Зурагаар ажал | 1 | сэгнэлтэ үгэхэ, уншаhан хэhэг (бүлэг) тухай hанамжаяа бэшэжэ hураха. | Бэеэ гуримшуулаад ябаха шадабари: -хэшээлдээ юу хэhэнээ хойно хойноhоонь тоолохо; -юу хэхэ гээшэбиб гэжэ уридшалан хэлэхэ; -ѳѳрынгѳѳ, нүхэдэйнгѳѳ, классайнгаа ажал багшатаяа сугтаа урид зохёогдоhон критеринүүдээр шалгаха; -багшын үгэhэн түсэбѳѳр, алгоритмаар хүдэлжэ шадаха. Оршон тойрониие шудалха шадабари: -номоор хүдэлхэ (номой гаршагай, тусгаар тэмдэгүүдэй үүргэ ойлгохо); -текст уншажа, асуудалнуудта харюу олохо; -багшатаяа болон нүхэдтэеэ хамта дүн гаргаха; - текстын удха дамжуулха. Харилсаха шадабари: -хажуудахи хүнүүдээ шагнаха, тэдэнэй хэлэhэниие ойлгохо; -уран гоёор уншаха, хѳѳрэхэ; | Асуудалнуудта харюусаха. Балжан басаганай хэлэhэн үгэ тодорхойлхо. Нютаг нютагай домогууд тухай хɵɵрэлдɵɵ эмхидхэхэ. Тэрэ үеын буряад эхэнэрэй хуби заяан тухай бодомжолхо.«Түүхэдэ ороһон эхэнэрэй дүрэ» гэжэ хөөрөө бэлдэхэ. Буряад арадай хурим найрай ёhо заншалнууд тухай шэнжэлэлгын ажал үнгэргэхэ (багшын үзэмжөөр). Сахим ном хэрэглэхэ. | ? 1-6 стр. 89 | ||||
«Түүхэдэ ороhон эхэнэрнүүдэй дүрэнүүд», хэшээл -презентаци | 1 | Эхэнэрнүүдэй дүрэнүүд тухай hанамжаяа бэшэжэ hураха. | Бэеэ гуримшуулаад ябаха шадабари: -хэшээлдээ юу хэhэнээ хойно хойноhоонь тоолохо; -юу хэхэ гээшэбиб гэжэ уридшалан хэлэхэ; -ѳѳрынгѳѳ, нүхэдэйнгѳѳ, классайнгаа ажал багшатаяа сугтаа урид зохёогдоhон критеринүүдээр шалгаха; -багшын үгэhэн түсэбѳѳр, алгоритмаар хүдэлжэ шадаха. Оршон тойрониие шудалха шадабари: -номоор хүдэлхэ (номой гаршагай, тусгаар тэмдэгүүдэй үүргэ ойлгохо); -текст уншажа, асуудалнуудта харюу олохо; -багшатаяа болон нүхэдтэеэ хамта дүн гаргаха; - текстын удха дамжуулха. Харилсаха шадабари: -хажуудахи хүнүүдээ шагнаха, тэдэнэй хэлэhэниие ойлгохо; -уран гоёор уншаха, хѳѳрэхэ; | Асуудалнуудта харюусаха. Балжан басаганай хэлэhэн үгэ тодорхойлхо. Нютаг нютагай домогууд тухай хɵɵрэлдɵɵ эмхидхэхэ. Тэрэ үеын буряад эхэнэрэй хуби заяан тухай бодомжолхо.«Түүхэдэ ороһон эхэнэрэй дүрэ» гэжэ хөөрөө бэлдэхэ. Буряад арадай хурим найрай ёhо заншалнууд тухай шэнжэлэлгын ажал үнгэргэхэ (багшын үзэмжөөр). Сахим ном хэрэглэхэ. | |||||
Вандан Юмсунов «Эрдэмтэ соохор моритой Эрилтэ хаан» | 1 | Зэргэсүүлгэ хэхэ. (таблица - бэшэмэл харюу) Зураг зураха даабари. Һэеы гэр соохи байдал. Мархансай хүбүүгээ зүб хүмүүжүүлнэ гү7 Мүнѳѳ үе сагай ажабайдал – сасуулга. Аюухантанай гэр бууса юундэ иимэ ядууб? Таанад иимэ ушарта ороhон зондо хамhалсаха гүт? | Бэеэ гуримшуулаад ябаха шадабари: -ѳѳрынгѳѳ, нүхэдэйнгѳѳ, классайнгаа ажал багшатаяа сугтаа урид зохёогдоhон критеринүүдээр шалгаха; - багшын үгэhэн түсэбѳѳр, алгоритмаар хүдэлжэ шадаха. Оршон тойрониие шудалха шадабари: -текст уншажа, асуудалнуудта харюу олохо; - багшатаяа болон нүхэдтэеэ хамта дүн гаргаха; -үгѳѳр хэлэгдэhэн ойлгосо схемэ, таблица, модель болгохо. Тиин hѳѳргэнь модель соо харуулаатай ойлгосо үгѳѳр хэлэхэ. | «Эрдэмтэ Соохор моритой Эрилтэй хаан». Словарна хүдэлмэри эмхидхэхэ (хуушарhан, түүхын үгэнүүд). Yльгэр соо хэрэглэгдэhэн магтаал тайлбарилха. Зохёолой гол нюурнуудай абари зан харуулhан эпитедүүдые олохо. В. Юмсунов тухай Интернет сооhоо материал оложо,элидхэл хэхэ. | ? 1-2 стр. 90 | ||||
Эрилтэ хаанай дүрэ | 1 | Ɵѳрын ба хүнүүдэй ажабайдалда түрэл хэлэн ямар үүргэтэйб гэжэ ойлгоно | Бэеэ гуримшуулаад ябаха шадабари: багшатаяа хамта хэшээлэйнгээ зорилго табиха; - хэшээлдээ юу хэhэнээ хойно хойноhоонь тоолохо; Оршон тойрониие шудалха шадабари : - номоор хүдэлхэ (номой гаршагай, тусгаар тэмдэгүүдэй үүргэ ойлгохо); Харилсаха шадабари: ѳѳрынгѳѳ hанаа бодол аман хэлэлгээр, харуулха; | Үльгэрэй гол нюур хэн бэ гэжэ зүбшэн хэлсэхэ. Эрилтэ хаанда характеристикэ үгэхэ. Дүрэнүүдэй характеристикэ бэшэхэдээ, цитатануудые хэрэглэхэ. Yльгэрэй али нэгэн хэhэг хэрэглэжэ, «Би -режиссер» гэhэн проект бэлдэхэ. | ? 8-9 стр. 99 | ||||
Эрдэмтэ соохор мориной образ | 1 | Ɵѳрын ба хүнүүдэй ажабайдалда түрэл хэлэн ямар үүргэтэйб гэжэ ойлгоно | Бэеэ гуримшуулаад ябаха шадабари: багшатаяа хамта хэшээлэйнгээ зорилго табиха; - хэшээлдээ юу хэhэнээ хойно хойноhоонь тоолохо; Оршон тойрониие шудалха шадабари : - номоор хүдэлхэ (номой гаршагай, тусгаар тэмдэгүүдэй үүргэ ойлгохо); Харилсаха шадабари: ѳѳрынгѳѳ hанаа бодол аман хэлэлгээр, харуулха; | Үльгэрэй гол нюур хэн бэ гэжэ зүбшэн хэлсэхэ. Эрдэмтэ соохор мориндо характеристикэ үгэхэ. Дүрэнүүдэй характеристикэ бэшэхэдээ, цитатануудые хэрэглэхэ. Yльгэрэй али нэгэн хэhэг хэрэглэжэ, «Би -режиссер» гэhэн проект бэлдэхэ. | ? 8-9 стр. 99 | ||||
Алтан Шаа хүбүүнэй дүрэ. | 1 | Ɵѳрын ба хүнүүдэй ажабайдалда түрэл хэлэн ямар үүргэтэйб гэжэ ойлгоно | Бэеэ гуримшуулаад ябаха шадабари: багшатаяа хамта хэшээлэйнгээ зорилго табиха; - хэшээлдээ юу хэhэнээ хойно хойноhоонь тоолохо; Оршон тойрониие шудалха шадабари : - номоор хүдэлхэ (номой гаршагай, тусгаар тэмдэгүүдэй үүргэ ойлгохо); Харилсаха шадабари: ѳѳрынгѳѳ hанаа бодол аман хэлэлгээр, харуулха; | Үльгэрэй гол нюур хэн бэ гэжэ зүбшэн хэлсэхэ. Алтан Шаа хүбүүндэ характеристикэ үгэхэ. Дүрэнүүдэй характеристикэ бэшэхэдээ, цитатануудые хэрэглэхэ. Yльгэрэй али нэгэн хэhэг хэрэглэжэ, «Би -режиссер» гэhэн проект бэлдэхэ. | |||||
Зохеолой гол удха. | 1 | Бэеэ гуримшуулаад ябаха шадабари: багшатаяа хамта хэшээлэйнгээ зорилго табиха; - хэшээлдээ юу хэhэнээ хойно хойноhоонь тоолохо; Оршон тойрониие шудалха шадабари : - номоор хүдэлхэ (номой гаршагай, тусгаар тэмдэгүүдэй үүргэ ойлгохо); Харилсаха шадабари: ѳѳрынгѳѳ hанаа бодол аман хэлэлгээр, харуулха; | Эрдэмтэ соохор мориной шэдитэ үүргэ харуулха. Аман зохёолтой холбоонь. Уншаха. Уншаһандаа түсэб зохёохо. Зэргэсүүлгын ажал дүүргэхэ. Агуу Ногоон, Балжан хатан дүрэнүүдтэй энэ үльгэр соохи эхэнэр хүнэй дүрэ зэргэсүүлэн хɵɵрэхэ (Е.Д. Будожаповагай «Балжан хатан» зураг хэрэглэхэ). | ? 4-7 стр. 99 | |||||
Хэшээл-викторина | 1 | Хүнэй аман ба бэшэгэй хэлэлгын онсо ѳѳрэ байhые ойлгоно. | Бэеэ гуримшуулаад ябаха шадабари: багшатаяа хамта хэшээлэйнгээ зорилго табиха; Оршон тойрониие шудалха шадабари : -номоор хүдэлхэ (номой гаршагай, тусгаар тэмдэгүүдэй үүргэ ойлгохо); Харилсаха шадабари: ѳѳрынгѳѳ hанаа бодол аман хэлэлгээр, харуулха; | Үльгэрэй удхаар шалгалта. Үхибүүдэй мэдэсэ, дадал, шадабари шалгаха. | Хэшээл-викторина | ? 4-5 стр. 117 | |||
Yргэлжэлhэн зохёол | Рассказ, юмор, тужа тухай ойлгосо | 1 | хүнэй аман ба бэшэгэй хэлэлгын онсо ѳѳрэ байhые ойлгоно. | Бэеэ гуримшуулаад ябаха шадабари: - ѳѳрынгѳѳ, нүхэдэйнгѳѳ, классайнгаа ажал багшатаяа сугтаа урид зохёогдоhон критеринүүдээр шалгаха; Оршон тойрониие шудалха шадабари: - багшатаяа болон нүхэдтэеэ хамта дүн гаргаха; Харилсаха шадабари: - уран гоёор уншаха, хѳѳрэхэ. | Yргэлжэлhэн зохёолой илгарал гэжэ түшэглэлгын схемэ бэлдэхэ. Эпическэ зохёолнуудай янзанууд тухай мэдэсэ. | ? 1-2 стр. 19 ? 1 стр. 120 | |||
Олзуурхуу Ондореон | 1 | Хэлэнэй аргаар хажуудахи хүнтэеэ харилсанаб, бэшэмэл текстын удха үзэнэб гэжэ ойлгоно. | Бэеэ гуримшуулаад ябаха шадабари: багшын үгэhэн түсэбѳѳр, алгоритмаар хүдэлжэ шадаха. Оршон тойрониие шудалха шадабари: номоор хүдэлхэ (номой гаршагай, тусгаар тэмдэгүүдэй үүргэ ойлгохо) Харилсаха шадабари: классайнгаа үхибүүдтэй, багшатаяа яагаад ажалаа эмхидхэхэ, ямар журамуудые сахиха тухайгаа хэлсэхэ. | Эпическэ зохёолнуудай янзанууд ба герой. Х. Намсараев «Олзуурхуу Ондорёон». Ондорёоной нюур шарай, абари зан тухай багахан зураглалга бэшэхэ. Асуудалнуудта харюусаха. | Номоор ажал ябуулга | ||||
Шог егто хөөрөө бэлдэхэ | 1 | Хэлэнэй аргаар хажуудахи хүнтэеэ харилсанаб, бэшэмэл текстын удха үзэнэб гэжэ ойлгоно. | Бэеэ гуримшуулаад ябаха шадабари: багшын үгэhэн түсэбѳѳр, алгоритмаар хүдэлжэ шадаха. Оршон тойрониие шудалха шадабари: номоор хүдэлхэ (номой гаршагай, тусгаар тэмдэгүүдэй үүргэ ойлгохо) Харилсаха шадабари: классайнгаа үхибүүдтэй, багшатаяа яагаад ажалаа эмхидхэхэ, ямар журамуудые сахиха тухайгаа хэлсэхэ. | Ондорёоной нюур шарай, абари зан тухайлан шог егто хөөрөө бэлдэхэ | ? 3-5 стр. 126 | ||||
Две даты | Ж.Тумуновай «Талын бүргэд» | 2 | Ɵѳрын ба хүнүүдэй ажабайдалда түрэл хэлэн ямар үүргэтэйб гэжэ ойлгоно | Бэеэ гуримшуулаад ябаха шадабари: - хэшээлдээ юу хэhэнээ хойно хойноhоонь тоолохо; - багшын үгэhэн түсэбѳѳр, алгоритмаар хүдэлжэ шадаха. Оршон тойрониие шудалха шадабари: - номоор хүдэлхэ (номой гаршагай, тусгаар тэмдэгүүдэй үүргэ ойлгохо); -текст уншажа, асуудалнуудта харюу олохо; Харилсаха шадабари: - хажуудахи хүнүүдээ шагнаха, тэдэнэй хэлэhэниие ойлгохо; - уран гоёор уншаха, хѳѳрэхэ; | Асуудалнуудта харюусаха. Ролёор уншаха. Ж.Тумуновай намтар ба зохёохы зам. «Талын бүргэд». | ? 2 стр. 137 | |||
«Талын бүргэд рассказай» гол удха | 1 | Ɵѳрын ба хүнүүдэй ажабайдалда түрэл нютаг ямар үүргэтэйб гэжэ ойлгоно. | Бэеэ гуримшуулаад ябаха шадабари: - ѳѳрынгѳѳ, нүхэдэйнгѳѳ, классайнгаа ажал багшатаяа сугтаа урид зохёогдоhон критеринүүдээр шалгаха; Оршон тойрониие шудалха шадабари: - номоор хүдэлхэ (номой гаршагай, тусгаар тэмдэгүүдэй үүргэ ойлгохо); - зураг хаража асуудалнуудта харюу олохо; - текстын удха дамжуулха. Харилсаха шадабари : - хоёр хоёроороо, бүлэг бүлэгѳѳр хүдэлхэ, тиихэдээ олон ондоо «тушаал» бэе дээрээ абаха: ударидагшын, даабари дүүргэгшын, бэшээшын г.м. | Уншаха. Түсэб. Интерактивна самбар хэрэглэжэ, Ж.Тумуновэй зохёолнуудаар выставкэ-презентаци эмхидхэхэ. | ?4 стр. 137 | ||||
Гол геройн дүрэ, гаргаһан баатаршалга тухай. | 1 | Буряад хэлэнэйнгээ уян нугархай байhыень ойлгуулха. | Бэеэ гуримшуулаад ябаха шадабари : -хэшээлдээ юу хэhэнээ хойно хойноhоонь тоолохо; -юу хэхэ гээшэбиб гэжэ уридшалан хэлэхэ; Оршон тойрониие шудалха шадабари: - асуудалнуудта харюу олохо; - текстын удха дамжуулха. Харилсаха шадабари: - ѳѳрынгѳѳ hанаа бодол аман хэлэлгээр, тиихэдэ багахан текст зохёожо, тестын харюу оложо харуулха. | Багахан инсценировко бэлдэхэ. Хэhэг сээжэлдэхэ. Гол геройн дүрэ, гаргаһан баатаршалга тухай. | творческо практикум стр. 137 | ||||
Дайн тухай минии hанамжа- найруулга бэшэлгэ | 1 | Дайн тухай бодомжолго | Бэеэ гуримшуулаад ябаха шадабари: -ѳѳрынгѳѳ, нүхэдэйнгѳѳ, классайнгаа ажал багшатаяа сугтаа урид зохёогдоhон критеринүүдээр шалгаха; -багшын үгэhэн түсэбѳѳр, алгоритмаар хүдэлжэ шадаха. Оршон тойрониие шудалха шадабари: - зураг хаража гү, али текст уншажа, асуудалнуудта харюу олохо; - текстын удха дамжуулха. Харилсаха шадабари: -уран гоёор уншаха, хѳѳрэхэ. | Найруулга бэшэхэ. Үхибүүдэй мэдэсэ, дадал, шадабари шалгаха. | ? 5 стр. 137 | ||||
Две даты | Б.Ябжановай «Хэрмэшэ» рассказ. | 2 | Ɵѳрын ба хүнүүдэй ажабайдалда түрэл хэлэн ямар үүргэтэйб гэжэ ойлгоно (хэлэнэй аргаар хажуудахи хүнтэеэ харилсанаб, бэшэмэл текстын удха үзэнэб гэжэ ойлгоно). | Бэеэ гуримшуулаад ябаха шадабари: -хэшээлдээ юу хэhэнээ хойно хойноhоонь тоолохо; -багшын үгэhэн түсэбѳѳр, алгоритмаар хүдэлжэ шадаха. Оршон тойрониие шудалха шадабари: -текст уншажа, асуудалнуудта харюу олохо; -багшатаяа болон нүхэдтэеэ хамта дүн гаргаха; -үгѳѳр хэлэгдэhэн ойлгосо таблица болгохо. Харилсаха шадабари: -хажуудахи хүнүүдээ шагнаха, тэдэнэй хэлэhэниие ойлгохо; | Дайнай үеын үхибүүдэй хүндэ хүшэр ажабайдал тухай хөөрэлдөө эмхидхэхэ. Асуудалнуудта харюусаха. | ? 1 стр. 153 | |||
Хэрмэшэ рассказай гол удха | 1 | Хомхой хобдог зан абари гээшэ нүгэл гэжэ ойлгуулха.
Хүниие, амитаниие хайрлаха тухай бодомжолхо. | Бэеэ гуримшуулаад ябаха шадабари: - ѳѳрынгѳѳ, - багшын үгэhэн түсэбѳѳр, алгоритмаар хүдэлжэ шадаха. Оршон тойрониие шудалха шадабари: - багшатаяа болон нүхэдтэеэ хамта дүн гаргаха; - текстын удха дамжуулха. Харилсаха шадабари: - уран гоёор уншаха, хѳѳрэхэ. | Ном соо үгтэhэн бүлэгүүдэй удхаар түсэб зохёохо. Солбон Ринчиновэй «Хүлеэлгэ» гэhэн зураг хэрэглэн, хүбүүнэй нэрэhээ эсэгэдэнь бэшэг бэшүүлхэ. Хүн ба байгаали гэhэн бодол тухай бодомжолго. | ? 4 стр. 153 | ||||
«Минии нүхэр» рассказ хөөрөө бэшэлгэ. | 1 | Дайн тухай бодомжолго | Бэеэ гуримшуулаад ябаха шадабари: -ѳѳрынгѳѳ, нүхэдэйнгѳѳ, классайнгаа ажал багшатаяа сугтаа урид зохёогдоhон критеринүүдээр шалгаха; -багшын үгэhэн түсэбѳѳр, алгоритмаар хүдэлжэ шадаха. Оршон тойрониие шудалха шадабари: - зураг хаража гү, али текст уншажа, асуудалнуудта харюу олохо; - текстын удха дамжуулха. Харилсаха шадабари: -уран гоёор уншаха, хѳѳрэхэ. | Найруулга бэшэхэ. Үхибүүдэй мэдэсэ, дадал, шадабари шалгаха. | Hанал бодолнуудаа бэшэхэ. | ||||
В. Тулаевай «Эсэгэеэ хүлеэлгэ» туужа. | 1 | Текстын удха дээрэ буянтай, нүгэлтэй хэрэгүүд тухай бодомжолхо. | Бэеэ гуримшуулаад ябаха шадабари: -хэшээлдээ юу хэhэнээ хойно хойноhоонь тоолохо;. Оршон тойрониие шудалха шадабари: - текстын удха дамжуулха. Харилсаха шадабари: -хажуудахи хүнүүдээ шагнаха, тэдэнэй хэлэhэниие ойлгохо; -уран гоёор уншаха, хѳѳрэхэ. | Асуудалнуудта харюусаха. Геройнуудые зэргэсүүлхэ. Вл. Тулаевай намтар, зохёохы зам. «Эсэгэеэ хүлеэлгэ» туужа. Энэ сэдэбтэ хабаатай уран зураашадай зурагуудые Интернедhээ бэдэржэ, слайд бэлдэхэ. | ? 2-3 стр. 162 | ||||
Туужын гол удха | 1 | Текстын удха дээрэ буянтай, нүгэлтэй хэрэгүүд тухай бодомжолхо. | Бэеэ гуримшуулаад ябаха шадабари: -хэшээлдээ юу хэhэнээ хойно хойноhоонь тоолохо;. Оршон тойрониие шудалха шадабари: - текстын удха дамжуулха. Харилсаха шадабари: -хажуудахи хүнүүдээ шагнаха, тэдэнэй хэлэhэниие ойлгохо; -уран гоёор уншаха, хѳѳрэхэ. | Туужын гол удха элирүүлхэ.Асуудалнуудта харюусаха. | ? 2-3 стр. 162 | ||||
«Эсэгэеэ хүлеэлгэ» туужын геройнуудай дүрэнүүд | 1 | Тоонто нютагтаа би ямараар ханданабиб гэжэ бодомжолхо. | Бэеэ гуримшуулаад ябаха шадабари: -ѳѳрынгѳѳ, нүхэдэйнгѳѳ, классайнгаа ажал багшатаяа сугтаа урид зохёогдоhон критеринүүдээр шалгаха; - багшын үгэhэн түсэбѳѳр, алгоритмаар хүдэлжэ шадаха. Оршон тойрониие шудалха шадабари: -текст уншажа, асуудалнуудта харюу олохо; - багшатаяа болон нүхэдтэеэ хамта дүн гаргаха; -үгѳѳр хэлэгдэhэн ойлгосо схемэ, таблица, модель болгохо. Тиин hѳѳргэнь модель соо харуулаатай ойлгосо үгѳѳр хэлэхэ. | Дайнай үеын үхибүүдэй ба мүнɵɵ үеын үхибүүдэй байдал тухай хɵɵрэлдɵɵ эмхидхэхэ (Георгий Павловай «Yнгэрhэн саг» зураг хэрэглэхэ). Дайнай үедэ үхибүүн байhан нютагайнгаа хүнүүдтэй уулзажа гү, али музей сооhоо баримтануудые хэрэглэжэ, эссе бэшэхэ. | ? 1-2 стр. 195 | ||||
Зурагаар ажал. Хэлэлгэ хүгжөөлгын хэшээл | 1 | Буряад сэдьхэлтэй гээр хүмүүжэхэ хэшээлнүүд. Би буряадби гэомогорхол түрүүлхэ. | Бэеэ гуримшуулаад ябаха шадабари: багшын үгэhэн түсэбѳѳр, алгоритмаар хүдэлжэ шадаха. Оршон тойрониие шудалха шадабари: багшатаяа болон нүхэдтэеэ хамта дүн гаргаха; Харилсаха шадабари: - уран гоёор хѳѳрэхэ; -классайнгаа үхибүүдтэй, багшатаяа яагаад ажалаа эмхидхэхэ, ямар журамуудые сахиха тухайгаа хэлсэхэ. | Зураг хараад, зохеол бэлдэхэ. Түсэб табиха. Зохёол соо зураглагдаhан дайнай hүүлээрхи хүндэ хүшэр үе саг тухай хѳѳрэлдѳѳн. | ? 1 стр. 170 | ||||
Две даты | Ц. Номтоевой «Шагжын хула» туужа. | 2 | Ɵѳрын ба хүнүүдэй ажабайдалда түрэл хэлэн ямар үүргэтэйб гэжэ ойлгоно | Бэеэ гуримшуулаад ябаха шадабари: ѳѳрынгѳѳ, нүхэдэйнгѳѳ, классайнгаа ажал багшатаяа сугтаа урид зохёогдоhон критеринүүдээр шалгаха; Оршон тойрониие шудалха шадабари : -үгѳѳр хэлэгдэhэн ойлгосо схемэ, таблица, модель болгохо. Тиин hѳѳргэнь модель соо харуулаатай ойлгосо үгѳѳр хэлэхэ; Харилсаха шадабари: уран гоёор уншаха, хѳѳрэхэ | Ц. Номтоевой намтар, зохёохы зам. «Шагжын хула» туужа. «Мориной муу зан – эзэнhээ…» зүйр сэсэн үгэнүүдэй удхаар хɵɵрэлдɵɵ эмхидхэхэ. Асуудалнуудта харюусаха. | ? 2 стр. 207 | |||
Туужын гол геройн образ | 1 | ерээдүй тухайгаа бодомжолго | Бэеэ гуримшуулаад ябаха шадабари: - юу хэхэ гээшэбиб гэжэ уридшалан хэлэхэ; Оршон тойрониие шудалха шадабари: - багшатаяа болон нүхэдтэеэ хамта дүн гаргаха; Харилсаха шадабари : - ѳѳрынгѳѳ hанаа бодол аман хэлэлгээр, тиихэдэ багахан текст зохёожо, бэшэгэй хэлэлгээр харуулха; | Уншаха. Тобшо түсэб. Шагжын хулын, мүн «Айдуурай Мэргэн» соохи Одон Бууралай, «Эрдэмтэ Соохор моритой Эрилтэй хаан» соохи Эрдэмтэ Соохор мориной абари зан зэргэсүүлэн үзэхэ. Санжа үбгэнэй болон адуун hүрэгэй эрхим морин – Шагжын хула хоёрой дүрэнүүд. Буряад уран зохёол соохи мориной юрэнхылэгдэhэн дүрэ гаргажа туршаха. | ? 4 стр. 216 | ||||
Буряад арадай шэмэг –морин эрдэни. Хэшээл хөөрэлдөөн | 1 | хүнэй аман ба бэшэгэй хэлэлгын онсо ѳѳрэ байhые ойлгоно. | Бэеэ гуримшуулаад ябаха шадабари: - багшатаяа хамта хэшээлэйнгээ зорилго табиха; - ѳѳрынгѳѳ, нүхэдэйнгѳѳ, классайнгаа ажал багшатаяа сугтаа урид зохёогдоhон критеринүүдээр шалгаха; Оршон тойрониие шудалха шадабари: - багшатаяа болон нүхэдтэеэ хамта дүн гаргаха; Харилсаха шадабари - уран гоёор уншаха, хѳѳрэхэ; | Зохёолой удхаар тестнүүдые бэлдэхэ. Зэргэсүүлгэ. Ц. Сампиловай «Боро үдэр» зурагаар хɵɵрэлдɵɵ үнгэргэхэ. Буряад арадай ажабайдалда морин-эрдэниин үүргэ тухай хэлсэхэ. | ? 3 стр. 220 | ||||
Две даты | Ч. Цыдендамбаев | Түрэл нютагhаа холо | 2 | Хүнэй аман ба бэшэгэй хэлэлгын онсо ѳѳрэ байhые ойлгоно. | Бэеэ гуримшуулаад ябаха шадабари: багшатаяа хамта хэшээлэйнгээ зорилго табиха; - хэшээлдээ юу хэhэнээ хойно хойноhоонь тоолохо; Оршон тойрониие шудалха шадабари : - номоор хүдэлхэ (номой гаршагай, тусгаар тэмдэгүүдэй үүргэ ойлгохо); Харилсаха шадабари: ѳѳрынгѳѳ hанаа бодол аман хэлэлгээр, харуулха; | Роман-дилоги тухай тобшо мэдээн. «Банзарай хүбүүн Доржо». «Түрэл нютагhаа холо» роман. Роман тухай ойлгосо үгэхэ. Д. Банзаров тухай хөөрэлдэхэ. Ч. Цыдендамбаев тухай элидхэл. | Уншалга. Оньhон үгын удха тайлбарилга. | Элидхэл бэлдэхэ | |
Д. Банзаровай дүрэ, образ | 1 | Ɵѳрын ба хүнүүдэй ажабайдалда түрэл хэлэн ямар үүргэтэйб гэжэ ойлгоно | Бэеэ гуримшуулаад ябаха шадабари: ѳѳрынгѳѳ, нүхэдэйнгѳѳ, классайнгаа ажал багшатаяа сугтаа урид зохёогдоhон критеринүүдээр шалгаха; - багшын үгэhэн түсэбѳѳр, алгоритмаар хүдэлжэ шадаха. Оршон тойрониие шудалха шадабари : - үгѳѳр хэлэгдэhэн ойлгосо схемэ, таблица, модель болгохо. Тиин hѳѳргэнь модель соо харуулаатай ойлгосо үгѳѳр хэлэхэ; Харилсаха шадабари: уран гоёор уншаха, хѳѳрэхэ | Асуудалнуудые зохёохо. «Түрэл нютагhаа холо» соо түүхын баримтанууд. Роман соо зураглагдаhан монгол эрдэмтэд тухай Интернедhээ материалнуудые хэрэглэжэ, элидхэл бэлдэхэ. | уншалга, асуудалнууд ба даабаринууд. | ?1 стр. 13 | |||
Д. Банзаровай хүгжэлтэ | 1 | Хүнэй аман ба бэшэгэй хэлэлгын онсо ѳѳрэ байhые ойлгоно. | Бэеэ гуримшуулаад ябаха шадабари (регулятивные УУД): - хэшээлдээ юу хэхэеэ байhанаа хойно хойноhоонь тоолохо. Оршон тойрониие шудалха шадабари: - багшатаяа болон нүхэдтэеэ хамта дүн гаргаха; Харилсаха шадабари: - ѳѳрынгѳѳ hанаа бодол аман хэлэлгээр харуулха. | Уншаhан бүлэгɵɵр түсэб табиха. Удхаар хɵɵрэхэ (тобшо, шэлэhэн г.м.). | Анализ, багшатаяа болон нүхэдтэеэ хамта дүн гаргаха; - үгѳѳр хэлэгдэhэн ойлгосо схемэ болгохо. | ? 2 стр. 12 | |||
Д. Банзаровай гол нүхэд тэдэнэй үүргэ. | 1 | Хэлэнэй аргаар хажуудахи хүнтэеэ харилсанаб, бэшэмэл текстын удха үзэнэб гэжэ ойлгоно. | Бэеэ гуримшуулаад ябаха шадабари: - юу хэхэ гээшэбиб гэжэ уридшалан хэлэхэ; Оршон тойрониие шудалха шадабари: - багшатаяа болон нүхэдтэеэ хамта дүн гаргаха; Харилсаха шадабари : - ѳѳрынгѳѳ hанаа бодол аман хэлэлгээр, тиихэдэ багахан текст зохёожо, бэшэгэй хэлэлгээр харуулха; | Д. Банзаровай гол нүхэд тухай мэдэсэ. Характеристикэ үгэхэ геройнуудта. | «Түрэл нютагhаа холо». 2-дохи бүлэг. Бүлэгэй удхаар асуудалнуудые зохёохо. Уншаhан бүлэгɵɵр түсэб табиха. | ? 2 стр. 28 | |||
«Д. Банзаров – Буряадай түрүүшын эрдэмтэн». | 1 | Ɵѳрын ба хүнүүдэй ажабайдалда түрэл хэлэн ямар үүргэтэйб гэжэ ойлгоно (хэлэнэй аргаар хажуудахи хүнтэеэ харилсанаб, бэшэмэл текстын удха үзэнэб гэжэ ойлгоно) | Бэеэ гуримшуулаад ябаха шадабари: - хэшээлдээ юу хэhэнээ хойно хойноhоонь тоолохо; - юу хэхэ гээшэбиб гэжэ уридшалан хэлэхэ; - ѳѳрынгѳѳ, нүхэдэйнгѳѳ, классайнгаа ажал багшатаяа сугтаа урид зохёогдоhон критеринүүдээр шалгаха; - багшын үгэhэн түсэбѳѳр, алгоритмаар хүдэлжэ шадаха. Харилсаха шадабари: - хоёр хоёроороо, бүлэг бүлэгѳѳр хүдэлхэ, тиихэдээ олон ондоо «тушаал» бэе дээрээ абаха: ударидагшын, даабари дүүргэгшын, бэшээшын г.м. | Асуудалнуудта харюусаха. Түсэб табиха. Д. Банзаров тухай зохёолго бэшэхэ. | Асуудалнуудта харюусаха. Түсэб табиха. | тест (разд. мат-л) | |||
«Минии хүсэл» найруулга | 1 | хүнэй аман ба бэшэгэй хэлэлгын онсо ѳѳрэ байhые ойлгоно | Бэеэ гуримшуулаад ябаха шадабари: - багшын үгэhэн түсэбѳѳр, алгоритмаар хүдэлжэ шадаха. | Үхибүүдэй мэдэсэ, дадал, шадабари шалгаха. | «Түрэл нютагhаа холо» зохёолоор найруулга бэшэхэ | ? 1 стр. 58 | |||
Уянгын зохеолнууд | А. Ангархаевай намтар болон зохёохы зам. | 1 | Ɵѳрын ба хүнүүдэй ажабайдалда түрэл хэлэн ямар үүргэтэйб гэжэ ойлгоно (темп, үгэнүүдэй болон сэглэлтын тэмдэгүүдэй үүргэ). | Бэеэ гуримшуулаад ябаха шадабари: - багшын үгэhэн түсэбѳѳр, алгоритмаар хүдэлжэ шадаха. Оршон тойрониие шудалха шадабари: - багшатаяа болон нүхэдтэеэ хамта дүн гаргаха; - текстын удха дамжуулха. | Асуудалнуудта харюусаха. Түсэб зохёохо. «Алтан» туужаhаа хэhэгүүд. А. Ангархаев тухай элидхэл бэлдэхэ. үгѳѳр хэлэгдэhэн ойлгосо схемэ, таблица, модель болгохо. | Асуудалнуудта харюусаха. Түсэб зохёохо. «Алтан» туужаhаа хэhэгүүд. А. Ангархаев тухай элидхэл бэлдэхэ. | ? 2 стр. 64 | ||
«Алтан» туужын гол удха | 1 | Наадануудые наадахадаа, гүнзэгы удхатай байhыень, бүлэг бүлэгѳѳр наададаг байhыень элирүүлхэ | Бэеэ гуримшуулаад ябаха шадабари: - юу хэхэ гээшэбиб гэжэ уридшалан хэлэхэ; - ѳѳрынгѳѳ, нүхэдэйнгѳѳ, классайнгаа ажал багшатаяа сугтаа урид зохёогдоhон критеринүүдээр шалгаха; Оршон тойрониие шудалха шадабари: буряад арадай наадануудые ойлгожо абаха. | Портретнэ характеристикэ үгэхэ. Сюжедэй композици ба образай композици. Туужаhаа хэhэгүүд. Байгаали зураглаhан хэhэгүүдые оложо, уран hайханай аргануудые тайлбарилха. | Портретнэ характеристикэ үгэхэ. Сюжедэй композици ба образай композици. | ? 2 стр. 71 | |||
Туужын гол геройнууд | 1 | Ɵѳрын ба хүнүүдэй ажабайдалда түрэл хэлэн ямар үүргэтэйб гэжэ ойлгоно. | Бэеэ гуримшуулаад ябаха шадабари: - ѳѳрынгѳѳ, нүхэдэйнгѳѳ, классайнгаа ажал багшатаяа сугтаа урид зохёогдоhон критеринүүдээр шалгаха; - текстын удха дамжуулха.
| Удхаар хɵɵрэхэ. Гол геройнуудта характеристика үгэжэ шадаха. Зохёол соо зураглагдаhан арадуудай (буряад, hоёд) ёhо заншалнууд тухай хэлсэжэ байха. Нэрэ хүндэ тухай үнэн ба худал. Туужаhаа хэhэгүүд. Бүлэгүүдэй хуряангы удха хөөрэхэ. | - номоор хүдэлхэ (номой гаршагай, тусгаар тэмдэгүүдэй үүргэ ойлгохо); - зураг хаража асуудалнуудта харюу олохо; | ? 2 стр. 75 ? 1 стр. 79 | |||
Зурагаар ажал ябуулга. | 1 | Үлгын дуу шагнаха. Буряад хэлэнэйнгээ уян нугархай байhыень ойлгуулха | Бэеэ гуримшуулаад ябаха шадабари : -багшатаяа хамта хэшээлэйнгээ зорилго табиха; -хэшээлдээ юу хэhэнээ хойно хойноhоонь тоолохо; Оршон тойрониие шудалха шадабари: Харилсаха шадабари: - ѳѳрынгѳѳ hанаа бодол аман хэлэлгээр, тиихэдэ багахан текст зохёожо, бэшэгэй хэлэлгээр харуулха; | Романтическа характер. Туужаhаа хэhэгүүд. Портретнэ характеристикэ үгэхэ. Зэргэсүүлгын хүдэлмэри дүүргэхэ (багшын үзэмжɵɵр). . А. Даржаевай «Тохорюунай дуун» гэhэн зураг баримталаад, «Yзэсхэлэн hайхан байгаали мүнхэ» гэhэн темээр бодомжолго бэшэхэ. | -текст уншажа, асуудалнуудта харюу олохо; - текстын удха дамжуулха. | ? 3 стр. 99 | |||
Две даты | Ш. Байминов. «Жамбал баатар» | 2 | Хүнэй аман ба бэшэгэй хэлэлгын онсо ѳѳрэ байhые ойлгоно (аянга, хэлэлгын темп, үгэнүүдэй болон сэглэлтын тэмдэгүүдэй үүргэ). | Бэеэ гуримшуулаад ябаха шадабари: -багшын үгэhэн түсэбѳѳр, алгоритмаар хүдэлжэ шадаха. Оршон тойрониие шудалха шадабари: - текстын удха дамжуулха. Харилсаха шадабари: -уран гоёор уншаха, хѳѳрэхэ. | «Жамбал баатар». Республикынгаа баатар хүнүүд тухай хɵɵрɵɵ эмхидхэхэ. Уран гоёор уншаха. Эсэгэ ороноо хамгаалалгын Агууехэ дайнай герой – мэргэн буудагша Жамбал Ешеевич Тулаев тухай хɵɵрɵɵн. Жамбал Тулаев тухай сээжэ элидхэл бэлдэхэ. | - текстын удха дамжуулха. -уран гоёор уншаха, хѳѳрэхэ. | ? 1 стр. 117 | ||
Туужалhан шүлэглэлэй гол удха ба герой. | 1 | Хүнэй аман ба бэшэгэй хэлэлгын онсо ѳѳрэ байhые ойлгоно. | Бэеэ гуримшуулаад ябаха шадабари: -ѳѳрынгѳѳ, классайнгаа ажал багшатаяа сугтаа урид зохёогдоhон критеринүүдээр шалгаха; Оршон тойрониие шудалха шадабари: - номой гаршагай, тусгаар тэмдэгүүдэй үүргэ ойлгохо; - текст уншажа, асуудалнуудта харюу олохо; - багшатаяа болон нүхэдтэеэ хамта дүн гаргаха; - текстын удха дамжуулха. Харилсаха шадабари: -хажуудахи хүнүүдээ шагнаха, тэдэнэй хэлэhэниие ойлгохо; -уран гоёор уншаха, хѳѳрэхэ. | Туужалһан шүлэглэл тухай ойлгосо үгэхэ. Уран гоёор уншаха. 1-дэхи бүлэг уншаха. | - номоор хүдэлхэ, текст уншажа, асуудалнуудта харюу олохо; | ? 2 стр 117 | |||
Ж.Тулаев | 1 | Аянга, хэлэлгын темп, үгэнүүдэй болон сэглэлтын тэмдэгүүдэй үүргэ ойлгохо. | Бэеэ гуримшуулаад ябаха шадабари: -багшатаяа хамта хэшээлэйнгээ зорилго табиха; -юу хэхэ гээшэбиб гэжэ уридшалан хэлэхэ; | Баатаршалга гаргаһан хүнүүд тухай хэлсэхэ. Зэргэсүүлгын хүдэлмэри эмхидхэхэ. 3-дахи бүлэг. Зохёолой хэлэнэй онсо шэнжэ, уран арганууд, байгуулга. | текст уншажа, асуудалнуудта харюу олохо; | ? 1 стр. 129 | |||
Н. Дамдинов «Шэнхинээтэ нарhад». | 1 | Буряад сэдьхэлтэй гээр хүмүүжэхэ хэшээлнүүд. Би буряадби гэомогорхол түрүүлхэ. | Оршон тойрониие шудалха шадабари: -текст уншажа, асуудалнуудта харюу олохо; - багшатаяа болон нүхэдтэеэ хамта дүн гаргаха; - текстын удха дамжуулха. Харилсаха шадабари: -хажуудахи хүнүүдээ шагнаха, тэдэнэй хэлэhэниие ойлгохо; - уран гоёор уншаха, хѳѳрэхэ; - классайнгаа үхибүүдтэй, багшатаяа яагаад ажалаа эмхидхэхэ, ямар журамуудые сахиха тухайгаа хэлсэхэ. | Уран hайханаар уншаха. Энэ шүлэглэлэй урда үзэhэн шүлэглэлhөө илгаа харуулха. Шүлэглэлэй хэлэгшэ ба хэлэгшэдые элирүүлхэ. Гол нюурай абари зан, дүрэ гаргаха. Н. Дамдиновай оршуулгануудые оложо уншаха. | Уран hайханаар уншаха. Энэ шүлэглэлэй урда үзэhэн шүлэглэлhөө илгаа харуулха. | ? 2-4 стр. 136 | |||
Д. Улзытуев Шүлэгүүд | 1 | Буряад Уласай байгаали тухай мэдээсэл, бодомжолго. | Бэеэ гуримшуулаад ябаха шадабари: - хэшээлдээ юу хэhэнээ хойно хойноhоонь тоолохо; - юу хэхэ гээшэбиб гэжэ уридшалан хэлэхэ; - ѳѳрынгѳѳ, нүхэдэйнгѳѳ, классайнгаа ажал багшатаяа сугтаа урид зохёогдоhон критеринүүдээр шалгаха; - багшын үгэhэн түсэбѳѳр, алгоритмаар хүдэлжэ шадаха. Оршон тойрониие шудалха шадабари: -текст уншажа, асуудалнуудта харюу олохо; - багшатаяа болон нүхэдтэеэ хамта дүн гаргаха; Харилсаха шадабари: -хажуудахи хүнүүдээ шагнаха, тэдэнэй хэлэhэниие ойлгохо; - уран гоёор уншаха. | Д. Улзытуев «Хабартаа» «Хабарай эхиндэ ханха зайдан». Уран гоёор уншаха. «Хабартаа» шүлэгэй уянгын нюур гаргаха. | Хоёр уянгата шүлэгүүдые зэргэсүүлхэ. Асуудалнуудта харюусаха. Д. Улзытуев – буряад уянгын зохёолой жэргэмэл гэhэн сэдэбтэ элидхэл бэлдэхэ. | ? 3-4 стр. 139 | |||
Две даты | Л. Тапхаевай шүлэгүүд | 2 | Текстын удха дээрэ буянтай, нүгэлтэй хэрэгүүд тухай бодомжолхо. | Бэеэ гуримшуулаад ябаха шадабари: -хэшээлдээ юу хэhэнээ хойно хойноhоонь тоолохо; -багшын үгэhэн түсэбѳѳр, алгоритмаар хүдэлжэ шадаха. Харилсаха шадабари: -уран гоёор уншаха, хѳѳрэхэ. | Л. Тапхаев «Зүүн Саяан», «Yбэлэй үдэшэ». Уран гоёор уншаха. Уянгата «Би» элирүүлхэ. Тапхаевай «Зүүн Саяан» гэhэн шүлэгэй удхатай зэргэсүүлэн, hанамжа хэлэхэ. Түрэл нютагаа магтаhан шүлэг зохёожо туршаха | «Yбэлэй үдэшэ» шүлэг бадаг бадагаарнь хубаажа, оршуулха. . | ? 1,4 стр. 143 | ||
Б. Жанчиповай шүлэгүүд | 1 | Хэлэнэй аргаар хажуудахи хүнтэеэ харилсанаб, бэшэмэл текстын удха үзэнэб гэжэ ойлгоно. | Бэеэ гуримшуулаад ябаха шадабари: -багшын үгэhэн түсэбѳѳр, алгоритмаар хүдэлжэ шадаха. | Б. Жанчипов «Буряаднай» (дуун). Уран гоёор уншаха. Уянгын гол нюур элирүүлхэ. Асуудалнуудта харюусаха. Б. Жанчиповай зохёохы замаар Интернет сооhоо материал оложо, элидхэл бэлдэхэ. | Уянгын гол нюур элирүүлхэ. Асуудалнуудта харюусаха. Б. Жанчиповай зохёохы замаар Интернет сооhоо материал оложо, элидхэл бэлдэхэ. | ? 1-3 стр. 145 | |||
Г.Ж. Раднаева. Шүлэгүүдэй удха | 1 | Буряад сэдьхэлтэйгээр хүмүүжэхэ хэшээлнүүд. Би буряадби гэомогорхол түрүүлхэ. | Бэеэ гуримшуулаад ябаха шадабари: багшын үгэhэн түсэбѳѳр хүдэлжэ шадаха. Оршон тойрониие шудалха шадабари: багшатаяа болон нүхэдтэеэ хамта дүн гаргаха; Харилсаха шадабари: - уран гоёор хѳѳрэхэ; -классайнгаа үхибүүдтэй, багшатаяа яагаад ажалаа эмхидхэхэ, ямар журамуудые сахиха тухайгаа хэлсэхэ. | Г. Раднаева «Наран сэсэг», «Ургы сэсэгби», «Хүгшэн эжыдээ». Уран гоёор уншаха. Уянгата шүлэгшэн болон уянгын гол нюур хоёрой хоорондохи харилсаа харуулха. | Уянгын «би» элирүүлхэ. Г. Раднаевагай номуудайнь выставкэ гээд презентаци бэлдэхэ. | ? 2-3 стр. 149 | |||
Д. Доржогутабай «Хара хүнэй – дура hэшхэл». | 1 | Хүнэй аман ба бэшэгэй хэлэлгын онсо ѳѳрэ байhые ойлгоно. | Бэеэ гуримшуулаад ябаха шадабари: -ѳѳрынгѳѳ, нүхэдэйнгѳѳ, классайнгаа ажал багшатаяа сугтаа урид зохёогдоhон критеринүүдээр шалгаха; - багшын үгэhэн түсэбѳѳр, алгоритмаар хүдэлжэ шадаха. Оршон тойрониие шудалха шадабари: -текст уншажа, асуудалнуудта харюу олохо; | Д. Доржогутабай «Хара хүнэй – дура hэшхэл». Уран гоёор уншаха. Зохёолой нэрэ тухай хөөрэлдэхэ. Уянгын гол нюур элирүүлхэ. Шүлэг соохи гүн ухаанай бодолнууд тухай шүүмжэлэн хэлсэхэ. Асуудалнуудта харюусаха. Д. Доржогутабайн зохёохы намтарай нэмэлтэ баримтануудые ном сэтгүүл, Интернет сооhоо оложо, конспект бэшэхэ. | Уран гоёор уншаха. Зохёолой нэрэ тухай хөөрэлдэхэ. Уянгын гол нюур элирүүлхэ. Шүлэг соохи гүн ухаанай бодолнууд тухай шүүмжэлэн хэлсэхэ. Асуудалнуудта харюусаха. | ? 2 стр. 151 | |||
М. Чойбоновай шүлэгүүд. | 1 | Ɵѳрын ба хүнүүдэй ажабайдалда түрэл хэлэн ямар үүргэтэйб гэжэ ойлгоно. | Бэеэ гуримшуулаад ябаха шадабари: -багшатаяа хамта хэшээлэйнгээ зорилго табиха; Оршон тойрониие шудалха шадабари: текст уншажа, асуудалнуудта харюу олохо; Харилсаха шадабари: - ѳѳрынгѳѳ hанаа бодол аман хэлэлгээр, тиихэдэ багахан текст зохёожо, бэшэгэй хэлэлгээр харуулха; | М. Чойбонов «Мүнхын аршаанай мүнгэн дуhал», «Зула бадарна». Уран гоёор уншаха. Шүлэгүүд соохи гол бодол элирүүлхэ. Шүлэг соо хэрэглэгдэhэн уран аргануудые олохо. Асуудалнуудта харюусаха. М. Чойбоновой «Зула бадарна» шүлэг оршуулжа туршаха. | Уран гоёор уншаха. Шүлэгүүд соохи гол бодол элирүүлхэ. Шүлэг соо хэрэглэгдэhэн уран аргануудые олохо. Асуудалнуудта харюусаха. М. Чойбоновой «Зула бадарна» шүлэг оршуулжа туршаха. | ? 1-2 стр. 153 | |||
Уянгын зохеолнуудай маяг ба удха. Хэшээл хөөрэлдөөн | 1 | Аянга, хэлэлгын темп, үгэнүүдэй болон сэглэлтын тэмдэгүүдэй үүргэ ойлгохо. | Бэеэ гуримшуулаад ябаха шадабари: -юу хэхэ гээшэбиб гэжэ уридшалан хэлэхэ; | Уянгын зохеолнуудай маяг ба удха. Хэшээл хөөрэлдөөн | Творческо практикум – Уянгата шүлэг зохёолго. | ? 3 стр. 151 | |||
Уянгын зохёолой гол нюур | 1 | Бэшэмэл текстын удха үзэнэб гэжэ ойлгоно. | Бэеэ гуримшуулаад ябаха шадабари: -багшын үгэhэн түсэбѳѳр, алгоритмаар хүдэлжэ шадаха. Оршон тойрониие шудалха шадабари: - багшатаяа болон нүхэдтэеэ хамта дүн гаргаха; Харилсаха шадабари: -классайнгаа үхибүүдтэй, багшатаяа яагаад ажалаа эмхидхэхэ, ямар журамуудые сахиха тухайгаа хэлсэхэ. | Уянгын зохёол тухай ойлгосо үгэхэ. Уянгын зохёолой гол нюур тухай юрэнхы ойлгосо. Н. Дамдинов «Шэнхинээтэ нарhад». Гол нюур. Н.Дамдинов тухай хөөрэхэ. Н.Дамдинов тухай нэмэри мэдээсэл оложо, элидхэл хэхэ. Номуудайнь выставкэ эмхидхэхэ. | Гол нюур. Н.Дамдинов тухай хөөрэхэ. Н.Дамдинов тухай нэмэри мэдээсэл оложо, элидхэл хэхэ. | творческо практикум стр. 129 | |||
Шалгалтын ажал | 1 | Ɵѳрын ба хүнүүдэй ажабайдалда түрэл хэлэн ямар үүргэтэйб гэжэ ойлгоно | Бэеэ гуримшуулаад ябаха шадабари: -багшын үгэhэн түсэбѳѳр хүдэлжэ шадаха. -багшатаяа болон нүхэдтэеэ хамта дүн гаргаха; | Уянгын зохёолнуудые үзэhэнѳѳ дабталга. Дүн гаргалга. Үхибүүдэй мэдэсэ, дадал, шадабари шалгаха. | Уянгын зохёолнуудые үзэhэнѳѳ дабталга. Дүн гаргалга. | Даабари стр. 152 | |||
Шалгалтын ажал | 1 | Бэшэмэл текстын удха үзэнэб гэжэ ойлгоно. | Бэеэ гуримшуулаад ябаха шадабари: -багшын үгэhэн алгоритмаар хүдэлжэ шадаха. Харилсаха шадабари: яагаад ажалаа эмхидхэхэ, ямар журамуудые сахиха тухайгаа хэлсэхэ. | Жэл соо үзэhэнѳѳ дабталга. Шалгалтын хүдэлмэри. Тест. Үхибүүдэй мэдэсэ, дадал, шадабари шалгаха. | Шалгалтын хүдэлмэри. Тест. | Творческо практикум, стр. 195 | |||
Шалгалтын ажалай шүүмжэлэл | 1 | Буряад сэдьхэлтэй гээр хүмүүжэхэ хэшээлнүүд. Би буряадби гэжэ омогорхол түрүүлхэ. | Оршон тойрониие шудалха шадабари: -текст уншажа, асуудалнуудта харюу олохо; - багшатаяа болон нүхэдтэеэ хамта дүн гаргаха; Харилсаха шадабари: -хажуудахи хүнүүдээ шагнаха, тэдэнэй хэлэhэниие ойлгохо. | Жэл соо үзэhэнѳѳ дабталга. Дүн гаргалга. Үхибүүдэй мэдэсэ, дадал, шадабари шалгаха. | Жэл соо үзэhэнѳѳ дабталга. Дүн гаргалга. | ||||
Хамта | 70 час | ||||||||
Жэлэй hүүлдэ шалгалта
- Хэнэй түлэгһөөб?
«Хүгжэлтэ хэлэеэ хүгжөөхэеэ оролдо,
Хүсэтэй хэлэн лэ, зөөлэн, тодо.
Удхагүй хооһон абяануудые бү холбо,
Уран үгөөрөө хүнүүдэ зүрхэ доһолго!»
- Д. Улзытуев
- Н. Дамдинов
- Д. Дамбаев
- «Сэлэнгэ» гэжэ дууе арадай дуун гэжэ тоолодог. Хэн бэ авторынь?
- Д. Улзытуев
- Н. Дамдинов
- Д. Дамбаев
- Эдэ поэдүүдэй хэн 1936 ондо түрэһэн бэ?
- Д. Улзытуев
- Н. Дамдинов
- Д. Дамбаев
- Бэе бэеынгээ ажабайдал, ажал хүдэлмэридэ һайн һайханиие хүсэжэ, заабари захяа шүлэглэн хэлэжэ зоригжуулха, баясуулхэ урмашуулха заншалые юун гэдэг бэ?
- Түүрээлгэ
- Юрөөл
- Оньһон үгэ
- Эдэ зохеонуудай амнинь домог болоной?
- «Үбгэн Жэбжээнэй Мэргэн»
- «Харалтуур хаан»
- «Бальжан хатан»
- Хэнэй хэлэһэн үгэнүүд бэ?
«Барганар буряадууд хоерой эзэлдэг газар Байгал далайн саанаһаа Хитадай Хэрэм Саган Хана хүрэтэр нэмэсыхэ. Узуур гуламта Баргудэхим – Түхэмэймнай алдосоло мандаха болтогой!»
- Бальжан хатан
- Дай-Хун тайжа
- Бүүбэй – бэйлэ хаан
- Ч. Цыдендамбаев хэды онуудта ажаһууһан бэ, хаанахиб?
- 1918-1977 он. Хэжэнгэ
- 1919-1980 он. Ярууна
- 1916-1975 он. Хори
- «Банзарай хүбүүн Доржо» гэжэ роман хэды ондо хэблэгдэн гарааб?
- 1952
- 1948
- 1958
- Хэнэй газа Борхоног үльгэрнүүдтэ түүрээгээб?
- Холхой дарханай
- Сундайн эсэгын
- Үхинхэн ахайн
- Доржын нүхэд сооһоо хэн гарта дүйтэй, ерээдүйн эрхим дархан болохоб гэжэ һанахаар бэ?
- Затагархан
- Аламжа
- Эрдэни
- Хэнэй байдал дээрэһээ жолоо наридхаараа таһардаг гэжэ хэлэнэб?
- Үхинхэнэй
- Аюуханай
- Холхой дарханай
- «Шантагар эрдэгтэй томо гуталай газаагуур даалимба үмдэнэй түрин гаргаһан, тодогорхон гэзэгэтэй, хубхтгар нюуртай, арбан хоер – гурбатай хүбүүн гүйжэ ерэбэ» Энэ хэн бэ?
- Бадма
- Харагшан
- Шагдар
- «…ехэ баян. Малайнгйй тоое хүнһөө нюудаг, хүбүүндээ, һамгандаашье хэлэдэггүй. Харуу хатуунь аргагүй. Хүнһөө ой хаяа эндэхэгүй, хэндэ хэды үдэр үбһэ сабшуулхаяа мартадаггүй… …абалияа зурлаагаар тэмдэглэдэг.»
- Юмдэлэг
- Марханcай
- Тайшаа
- Галдан хаанахиб?
- Селенгинскын
- Агын
- Түгнын
- Доржын нагаса хэн бэ?
- Хэшэгтэ
- Боргон
- Сундай
- Шэнэ һурагша хэн бэ?
- Никалай Степанович
- Илья Ильич
- Владимир Яковлевич
- Цырен Шагжинай түрэһэн нютаг нэрлэгты
- Хаара Шэбэр
- Харгана
- Хэжэнгэ
- «Будамшуу» гэһэн зохеол жанраараа ямар зохеол болохоб?
- Роман
- Новеллэ
- Драма
- Хэн зохеолшо өөрынгөө ажабайдал тухай «Шалхуу Рабданай хөөрөөн» гэжэ бэшээб?
- Ц. Галсанов
- Д-Р. Батожабай
- Б. Мунгонов
- Үйлын ушаралнуудые гү, али геройн оршон тойрон байдалые, тэрэнэй хэжэ байһан үйлые, һанаа сэдьхэлые һонирхолтойгоор уран гоё үгэнүүдээр бэшэһые шэнэ ямар гол арга гэнэб?
- Юрэ хөөрэлгэ
- Зураглал
- Диалог
- Эдэ уран зохеолшодой хэниинь Эсэгэ ороноо хамгаалгын дайнда ябаа һэм?
- Ж. Тумунов
- Д. Дамбаев
- Б. Ябжанов
- Талын бүргэдэй бодото нэрэ хэн бэ?
- Балдан
- Норбо
- Баярта
- «Хэрмэшэ» гэжэ рассказ соо нохойнь эзэдөө юугээр тэжээгээб?
- Шандага асараа
- Хэрмэ баряа
- Гүрөөһэ туужа асара
- «Эхэ тухай поэмэ» гэжэ зохеолой автор хэн бэ?
- Ц-Д. Донжогой
- Г. Раднаева
- Ц-Д. Дондокова
- «Хүгжэм» гэжэ рассказай гол герой?
- Баярма
- Балжама
- Дарима
- «Хаара һалхын» гэжэ зохеолой автор хэн бэ?
- Ц. Галсанов
- М. Самбуев
- Б. Мунгонов
- Бүрээд-Иванай бодото нэрэ хэн бэ?
- Раднаев Сыбаан
- Шоно Мадаев
- Очиров Бадма
- «Хаара һалхин» гэжэ зохеол соо дайшалхы партизанска комиссар хэн бэ?
- Левский
- Бадимбаев
- Раднаев Сыбаан
- Фашис алууршаниие Левский юугээрнь таняаб?
- Хүхэльбэ боро түмэрэй үнгэтэй алаг эреэн нюдэниинь
- Ханхинама шанга энеэдэн
- Нюур шарайнь
- Эдэ уран зохеолшодой хэниинь манай һургуулиие алжан медальтайгаар дүүргээб?
- М. Самбуев
- Г. Дашибылов
Һуралсалай-методическа хангалга
- «Буряад хэлэнэй сахим һураха бэшэг». Электронный учебник бурятского языка. «Сансар» студия, 2006.
- «Буряад хэлээр, уншалгаар, буряад литератураар hурагшадай мэдэсэ, шадабари, дадал сэгнэхэ эрилтэ». – Улаан-Үдэ: «Бэлиг», 2007.
- Батуева М.Ш., Ц.Б.Цыренова «Булагай эхин» Улан Удэ: «Бэлиг»,хэблэл, 2006.
- Дампилова Х. «Буряад литератураар тестнууд». –Улаан-Үдэ: «Бэлиг» хэблэл, 2003.
- Ошорова С.А., Балданова С.С. Буряад литература. 7-дохи классай һуралсалай ном-хрестомати. Хоёр хубитай. – Улаан-Үдэ: «Бэлиг» түб, 2014.
- Санжадаева Г.С «Новые технологии на уроках литературы». – Улан-Удэ: «Бэлиг» хэблэл,2006.
Шэнэ онол арга:
- Компьютер
- Проектор
- Интерактивна самбар
- «Буряад хэлээр сахим һураха ном»
- Буряад уран зохёолой соносохо номой һан (аудиобиблиотека)
Шалгаха хэрэгсэл :
- Шалгалтын асуудалнууд ба даабаринууд;
- М-тест
- Электрон номой тестнүүд
Интернет онол арга:
- http://www.edu.ru – Федеральный портал «Российское образование».
- http://www.edu03.ru/-Министерство образования и науки РБ
- http://www.buryadxelen.org
- http://www.nomoihan.org
- http://www.ict/edu. ru/ - Портал «Информационно-коммуникационные технологии в образовании».
- http://www.Kpmo.iv-edu.ru/ – Сайт регионального комплексного проекта модернизации образования.
- http://fcior.edu.ru/ - Федеральный центр информационно-образовательных ресурсов.
- http://www.rikuo.ru/ – Сайт республиканского института кадров управления и образования.
- http://www.fipi.ru/ – ФИПИ- Федеральный институт педагогических измерений.
- www.mon.gov.ru – Официальный сай Министерства образования и науки РФ.
- www.edu-all.ru – Справочно-информационный образовательный портал «Всеобуч»
- www.openclass.ru – Открытый класс.
- http://school-sector.relarn.ru/ – Школьный сектор
По теме: методические разработки, презентации и конспекты
Пояснительная записка. Уроки музыки 1-4 классы и рабочая программа 1 класс
Пояснительная записка к адаптированной корреционной программе по музыке в начальной школе. Рабочая коррекционая программа по музыке 1 класс по программе Критской, Сергеевой....
Технология рабочая программа 5 класс Базовый уровень (ФГОС 5 класс) на 2013-2014 учебный год
Рабочая программа по направлению «Индустриальные технологии» составлена для учащихся 5 класса на основе следующих документов:...
рабочая программа 5 класс ФГОС Домогацкий, факультатив 6 класс по географии
Дано планирование по биологии и географии, а также программы по факультативам 6 класс....
Рабочая программа 7 класс, КТП 7 класс
КТП 7 класс...
Рабочие программы 5 класс, 6 класс, 8 класс
Пррезентация - это массовая альтернатива индивидуальному разговору, поэтому в моей работе я часто ей пользуюсь, как средством достижения положительного результутата от учебного ппроцесса....