Марий литератур дене паша программе
календарно-тематическое планирование (10, 11 класс)

10 класслан туныктымо паша программе.

Умылтарыме серыш.

Документын статусшо.

10 класслан паша программе марий литератур программе(2005 ий) негызеш возалтын. Тыгак федеральный  стандарт дене келыштаралт толын.2005 ийысе программын авторжо –Г.Н.Бояринова ден С.П.Чеснокова. «Образований нерген законлан»(1992), Марий образовательный учережденийжын кугыжаныш программыжлан(1997), концепцийжылан( 1996)да моло нормативно – правовой документ –влаклан энертен возымо.

       Документын  структурыжо.

          Тиде паша программа тичмашлык документ.Тышке         вич раздел пура: умылтарымаш серыш, туныктымо  тематический план, тунемме  курсысо темын содержанийже, йоча – шамычын шинчымашым налме требований, кучылтмо литератур. Паша программа тема – влакын содержанийжым келгемден почын пуа да мыняр шагатым  кажне теме дене эртараш шонымым рашемда.

      Туныктымо предметын общий характеристикыже.

       Марий литератур – тиде марий калыкын сылнымут литератур, кугу уш-акыл поянлыкше. Тунемше тудын дене изинекак палыме лиеш.  Тудо калыкын илен эртыме корныжым, кызытсе илышыжым, йÿлажым, ойгыжым, кумылжым йылмын поянлык гоч почын пуа, лудшо енын илышын  умылымашыжым кумданда,чонешыже поро кышам шындара. 10 класслан программым историческо- хронологический принцип почеш чоналтеш. Программыште марий сылнымут нерген тÿн шинчымаш, сылнымутан  литературы ник эн сай произведенийышт пуалтеш.Нуным кум тÿшкаш чумырымо: лудаш да лончылаш, обзор годым сылнымутан произведенийысе кÿлеш эпизод але ужаш дене палыме лияш, шке семын лудаш.

      Йылме лывыртыме пашат виян толшаш.: классыште тунемше кажне йоча шке шонымашым чаткан, литературно чын почын пуышаш.

      Произведенийын текстше – влакым тунемаш-28 шагат, йылме лывыртыме пашалан-6 шагат. Чылаже 34шагат.

Программын цельже: кыдалаш школлан ямдылыме марий литератур программе – туныктымо пашаште тÿн документ, тудо йоча-влаклан шочмо йылме нерген могай да мыняр шинчымашым, тудым кучылт моштымо усталыкым пуаш кÿлмым палемда. Программе предметын тÿрлö ужашыжым тунемме радамым палемда, нунын кокласе кылым класс гыч классыш пенгыдемден толаш йöным ышта.

Задачыже –влак:

1. Произведений – влаклан пуымо умылтарымаш паша радамым палемден, йоча- влаклан келге шинчымашым пуаш;
2. Сылнымутан литератур айдемын эстетический да этический ойыртемжым, чон моторлыкшым почын, у тукымым нравственныйда морально –этически шуараш;
3. марий калыкын культурыжо дене палдарен, тудын сенымашыжым тÿзатен шукемден моштышо тукымым кушташ; тудо шочмо калыкын поро койыш-шоктыш да илыш-йÿла ойыртемжым арален кодаш да шке ÿмыр-пÿрымаштыже умбакыже шуяш ямде лийшаш.

Туныктымын паша лектышыже.

10 классыште тунемше шинчымашым налме дене пырля, тудым ,моштен, илышыште кучылтшаш.

Календарно – тематический план

                                            Программын авторжо – Г.Н.Бояринова,                      

                                                                                                    С.П. Чеснакова

                                                                    Чылаже- 34 шагат,  ЙЛП- 6

        Программын содержанийже.

1 раздел.Тÿналтыш мут

Литератур- сылнымут искусство

2 –шо раздел.Калык ойпого да сылнымутан литератур

Фольклор нерген иктешлен ушештарымаш. Калык ойпогоын сылнымутан литератур деч ойыртемже. Марий литератур шочмаште калык творчествын рольжо.

3- шо раздел. Марий литературын шочмыжо .

4-ше раздел.1917-1920 ийласе марий литератур

Ты пагытысе илыш вашталтыш. Ты пагытысе поэзий, прозо, драматургий.

5-ше раздел.30-шо ийласе марий литератур.

Ты пагытысе илыш вашталтыш. Ты пагытысе поэзий, прозо, драматургий.

Сергей Чавайн.Илыш- корныжо да творчествыже. «Ото» почеламут. «Элнет»роман. М.Шкетан. Илыш - корныжо да творчествыже. «Сардай» драме. «Эреннгер» роман.

Н.Игнатьев. Илыш - корныжо да творчествыже. «Савик» роман  

Олык Ипай. Илыш - корныжо да творчествыже. «Яндимир» поэме.

Шабдар Осып. Илыш- корныжо да творчествыже. «Удырамаш корно» роман

С.Николаев. Илыш- корныжо да творчествыже. «Салика» пьесе.

6 раздел. Сар да сар деч варасе марий литератур.

Илыш вашталтыш.Ты пагытысе марий поэзий, проза, драматургий, литературоведений, критик.

Никандр Лекайн.Илыш да творческий корно. «Кугезе мланде» роман.

Н.Арбан.Илыш да творческий корно. «Кенеж йÿд» пьесе.

Арсий Волков.Илыш да творческий корно. «Алдиар» пьесе

Тунемше ий мучаште мом ыштен моштышаш:

а) историко – литературный:

-литератур процесс виянме этап- влак;

- писатель – влакын илыш – корныштым да творчествыштым.

б) теоретико- литературный

-сылнымутан произведерийын илышыште вержым, историчкский жаплан келшымыжым;

-илыш чын ден произведенийыште ончыктымо илыш кокласе ойыртем ден икгайлыкшым, авторын шонымашыжым;

- сылнымутан произведениыйн родлан да жаплан шелалтмыжым;

-литератур призведенийын тичмашлыкшым, тудым ыштыше компонент-влак ыштен моштышаш улыт;

-сылнымутан произведенийыште нöлталме тÿн проблеме-влакым палемден, тудын жаныр да чоналтме ойыртемжым, критик-влакым пуымо акыштым, авторын позиций дек шке отношенийым ончыктен;

-эпический але драматический произведенийысе герой-влакын характеристикым пуэн, кÿлеш годым тÿн герой-влакым танастарен;

-лирический произведенийым лончылен, тудым аклен;

-наизусть сылнын лудын;

-книган справочный аппаратше, мутер, тÿрлö справочник-влак дене пайдаланен;

-план, тезис, публицистика ден лиературно-кретический статья-влак почеш конспектым ыштен;

-тÿрлö жанран сочиненийым серен;

-шке семын лудмо произведений почеш рецензийым возен.

Кучылтшаш литератур.

1. Марий литератур: Очерк, литературный портрет, эссе/ Научный редактор К.К.Васин.Книгам Г.М.Пирогов чумырен.- Йошкар-Ола: Марий книга савыктыш, 1994.- 304 стр
2. Писатели МарийЭл: библиографический справочник/сост.: А.Васинкин, В.Абукаев и др.-Йошкар –Ола: Марий книжное издательство, 2008.- 752 с.
3. Марий литератур.10-11 класс: Литератур критике да литератур историй дене материал – влак хрестоматий/ Р.А.Кудрявцева ямдылен.- Йошкар-Ола: Марий книга савыктыш, 2003.-376 с.