9нчы сыйныф "Тәмле телле бул"
план-конспект урока (9 класс)

Сыйныф: 9А

Тема: “Тәмле телле бул!”

 Дәрес  тибы:  Ныгыту дәресе

Дәрес төре: Дәрес-консультация

Дәрес максаты: - исемнәрнең килеш һәм тартым кушымчаларын, фигыль кушымчаларын, сөйләмдә

                               дөрес куллану  күнекмәсен ныгытырга

                             -ясалма сүзләр байлыгын арттырырга

 -итәгатьлелек үрнәкләре күрсәтергә

Җиһазлау: таратма материал, проэктор, дәфтәр                                                                                                                                                                                    

Дәрес планы:

I   Оештыру  өлеше: *сөйләм ситуация булдыру, сөйләм күнегүләре.

II   Үткән матариалны кабатлау:

 1.Диалогик сөйләм “Туган көн”.  Исемнәргә тартым һәм килеш кушымчаларын ялгау.

2. Лексик эш. Итәгатьле сөйләм  формаларын  искә төшерү.

3. Алмашлык, сыйфат һәм фигыльләрне җөмлә составында тиешле грамматик  формага кую күнегүе.

III  Ныгыту:

1. Ситуатив биремнәрне телдән һәм язмача эшләү
2. Текст төзү күнегүе
3. Сөйләмне тыңлап аңлау күнегүе
4. Тест

IV  Йомгаклау

1. Өй эше
2. Билгеләү
3. Сау буллашу

Дәрес барышы.

    I   Оештыру  өлеше:                                                        

1.Хәзер нинди ел фасылы?

2.Хәзер нинди ай?

3.Бүген ничәнче февраль?

4.Бүген атнаның нинди көне?

   Кичә якшәмбе иде.

   Иртәгә сишәмбе булачак.

II   Үткән матариалны кабатлау:

Укучылар бүген дәресебезгә кунаклар килделәр.

Как бы вы поздоровались с уважаемыми гостями?

Исәнмесез, хөрмәтле кунаклар.

Ангелина ,поздоровайся с подругой спорси  когда у нее день рождения?

-Исәнме, дустым Саша, синең туган көнең кайчан?

-Сәлам , Ангелина, минем туган көнем бүген.

-Саша, мин сине туган көнең белән котлыйм. Сәламәтлек, бәхет телим.

-Рәхмәт. Ангелина мин сине туган көнемә чакырам.

-Рәхмәт киләм.

Ребята, приятно было слушать Ангелину с Дашей? Вежливо ли они разговаривали друг с другом? Какие вы знаете вежливые слова?

Сәлам,хәерле иртә, хәерле көн, хәерле кич, хәерле юл, исәнмесез,сау булыгыз, тыныч йокы, ашыгыз тәмле булсын, исән бул...

Перечисленные вами слова по-татарски их можно  назвать “тәмле сүзләр”,а человека, который употребляет их в своей речи  называют “тәмле телле”. Ангелина белән Саша тәмле телле кызлар.

Сез дә, укучылар, “тәмле сүзләрне” бик күп беләсез , молодцы. Я и о вас могу сказать: “Сез тәмле телле балалар”.

Әйе,укучылар, әти-әниләрегез белән, әби –бабаларыгыз белән, дусларыгыз белән тәмле телле булыгыз!

Дәресебезнең темасы да “Тәмле телле бул”

III  Ныгыту:

Грамматик бирем:

 Балалар, мин сезгә Тәмле сүзләр турында җөмләләр тәкъдим итәм. Һәр җөмләдә кайбер сүзләрдә төшеп калган кушымчаларны өстәп куярга кирәк.

1. Безнең телебездә тәмле сүзләр бик күп, һәм сез  ...  беләсез.(алар)

2. Иртән торгач , без : “Хәерле иртә”, дип  ... .                    (әйтергә)  

3. Әле тагын “Хәерле көн”, “Хәерле кич”  ...  бар.              (сүзләр)

4. Сез, йокыдан торгач, туганнарыгызга: “ ...  иртә!”- дисез.  (хәер)

5. Бер-беребезгә  ... йокы теләп йокларга ятабыз.        (тын)

6. Сез бу сүзләрне беркайчан да   ...  .          (онытырга)

ФИЗ.МИН.

1. Ситуатив биремнәрне телдән һәм язмача эшләү

Укучылар, тәмле сүзләрне  бигрәк тә  әбиләр дә, бабайлар да ярата.

Володя, әбиеңә шалтыратып, аны “Өлкәннәр көне”белән котла һәм теләкләр әйт.

-Алло, әбием, исәнме. Мин сине “Өлкәннәр көне”белән котлыйм. Сәламәтлек, бәхет телим.

Ксюша,бабаеңа шалтыратып, аны “Җиңү көне”бәйрәме белән котла һәм теләкләр әйт.

Никита,бабаеңа шалтыратып, аны “23 нче февраль”бәйрәме белән котла һәм теләкләр әйт.

Карина, пожелайте дедушке доброго пути.

Пожелайте друзьям доброго пути.

 Текст төзү күнегүе

ХАТ.

Минем дәү әтием белән дәү  әнием авылда яшиләр. Каникул саен мин аларга кунакка кайтам. Алар мине сагынып каршы алалар, ә мин аларга төрле эшләрдә булышырга тырышам.

Ребята, я хочу задать вам 3 вопроса , при ответе на них , рекомендую использовать данные слова:

Исән-саулар-живы-здоровы

Хөрмәт итә-уважают

Каникул саен\ еш йөрим-каждые каникулы\часто хожу

Кунакка кайтам\йөрим-в гости приезжаю\хожу

Сагынып каршы алалар-соскучившись встречают

Идән юарга булышам

Утын кисәргә-дрова пилить

Чүп чыгарырга – мусор выносить

СОРАУЛАР

1. Синең  әбиең белән бабаң исән-саулармы?
2. Алар кайда яшиләр?
3. Син аларга ничек булышасың?

Җаваплар тулы булырга тиеш.

1.Минем әбием белән бабам исән-саулар. 2. Аларны һәркем хөрмәт итә.

3.Әбием авылда яши. Авылыбыз бик матур, анда калын урманнар,елга,күл бар.

4.Мин әбиләргә каникул саен кунакка кайтам.  5.Алар мине сагынып каршы алалар. 6.Мин әбигә савыт-саба,идән юарга булышам.  7.Ә бабайга утын кисәргә булышам.

(балаларга битләр бирелә,алар  сорауларга язма  җавып бирәләр)

2. Сөйләмне тыңлап аңлау күнегүе

АУДИОЗАПИСЬ “ӘБИСЕ  ҺӘМ  ОНЫГЫ”

1. Әбисе һәм аның оныгы турында
2.  Кызчык турында.
3. Икмәк турында.

4. Тест

      Бер әбинең оныгы булган. Кечкенә кызчык йоклаган да йоклаган. Әбисе бөтен эшне үзе эшләгән. Ул кызчык өчен икмәк пешергән, өй җыештырган, кер юган. Өйдә бик чиста булган.

      Тора-бара әби картайган. Ул ятып кына торган. Ул арада оныгы үсеп җиткән. Әбисенә икмәк пешергән, өй җыештырган, кер юган. Чишмәдән су алып кайткан.

1 әбинең ... булган

*кызы

*оныгы

*малае

2  ... кызчык йоклаган

*кечкенә

*олы

*карт

3 Әбисе  эшне үзе ... .

*пешергән

*йоклаган

*эшләгән

4 Тора-бара ... картайган.

*кыз

*әби

*ипи

5. Бер әби...  оныгы булган.

 6. Әбисе бөтен эш... үзе эшләгән.

7. Әбисе... икмәк пешергән.

8.  Өй...  бик чиста булды.

 9.  Чишмә... су алып кайткан.

Вежливо спроси у прохожего как пройти до музея Г.Тукая.

Спроси у прохожего как пройти до городской библиотеке.

Спроси у прохожего как пройти до метро.

Позвоните в поликлинику спросите, когда принимает терапевт.

Спроси у прохожего который час.  

IV  Йомгаклау

Өй эше : бөтен таләпләргә җавап биргән хат язуга әзерләнергә(башы,төп өлеше,ахыры)

               1. Володя, Женя, Аделя башын ,ахырын ятларга

                      2. 7 җөмлә ятларга

Билгеләү.

Сау буллашу.

Спроси у прохожего как пройти до музея Г.Тукая.

Спроси у прохожего как пройти до городской библиотеке.

Спроси у прохожего как пройти до метро.

Позвоните в поликлинику спросите, когда принимает терапевт.

Спроси у прохожего который час.  

Спроси у прохожего как пройти до музея Г.Тукая.

Спроси у прохожего как пройти до городской библиотеке.

Спроси у прохожего как пройти до метро.

Позвоните в поликлинику спросите, когда принимает терапевт.

Спроси у прохожего который час.  

Предложи другу сходить на футбольный матч

Предложи другу сходить в цирк

Предложи другу сходить в городскую библиотеку

Предложи другу сходить в татарский театр

Предложи другу сходить  в столовую

Тугызынчы февраль, дүшәмбе.

1. Безнең телебездә тәмле сүзләр бик күп, һәм сез  ...                                    беләсез.(алар)

2. Иртән торгач , без : “Хәерле иртә”, дип  ... .                                      (әйтергә)  

3. Әле тагын “Хәерле көн”, “Хәерле кич”  ...                                       бар.              (сүзләр)

4. Сез, йокыдан торгач, туганнарыгызга: “ ...                                     иртә!”- дисез.  (хәер)

5. Бер-беребезгә  ...                                йокы теләп йокларга ятабыз.        (тын)

6. Сез бу сүзләрне беркайчан да   ...                                    .          (онытырга)

ХАТ.

Минем дәү әтием белән дәү  әнием авылда яшиләр. Каникул саен мин аларга кунакка кайтам. Алар мине сагынып каршы алалар, ә мин аларга төрле эшләрдә булышырга тырышам.

СОРАУЛАР

1. Синең  әбиең белән бабаң исән-саулармы?
2. Алар кайда яшиләр?
3. Син аларга ничек булышасың?

Исән-саулар-живы-здоровы

Хөрмәт итә-уважают

Каникул саен\ еш йөрим-каждые каникулы\часто хожу

Кунакка кайтам\йөрим-в гости приезжаю\хожу

Сагынып каршы алалар-соскучившись встречают

Идән юарга булышам

Утын кисәргә-дрова пилить

Чүп чыгарырга – мусор выносить

_________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

*Әбисе һәм аның оныгы турында

 *Кызчык турында.

*Икмәк турында

1 әбинең ... булган

*кызы

*оныгы

*малае

2  ... кызчык йоклаган

*кечкенә

*олы

*карт

3 Әбисе  эшне үзе ... .

*пешергән

*йоклаган

*эшләгән

4 Тора-бара ... картайган.

*кыз

*әби

*ипи

      1)Бер әби...  оныгы булган. 2)Әбисе бөтен эш... үзе эшләгән. 3)Әбисе... икмәк пешергән. 4) Өй...  бик чиста булды. 5) Чишмә... су алып кайткан.