"Шоңҡар" поэмаһының идея-тематик йөкмәткеһе.
план-конспект урока (8 класс) на тему

Тема: «Шо43ар» поэма8ыны4 идея-тематик й5км9тке8е.

    Ма3сат:1.“Шо43ар” поэма8ыны4 й5км9тке8ен 72л9штере7, у3ыусылар2ы4 тема буйынса 85йл97 телм9рен, фекерл97 3е798ен 76тере7.

2. Тасуири у3ыу к7некм9л9ре 56т5нд9 эшл97.

  3. Ма3сат3а ынтылыусанлы3, к5сл5 рух той1о8о, 9хла3 т9рби98е, 72е4 3ыл1ан эшт9ре49 яуаплылы3 той1о8о, т9рби9л97.

Йы8азландырыу: мультимедиа проекторы, !.С9л9м портреты, китаптаптар  к7рг92м98е.

Д9рес барышы.

Инеш. Проектор аша интерактив та3та1а я2ыл1ан юлдар2ы у3ыу

                                           Кеше 5с5н и4 2ур б9хет.

Кешел9рг9 б9хет килтере7.

                                                                                        !.Х5с9йенов.

Тасуири у3ыу к7некм9л9ре.

%25кт5 72 аллы ярты тауыш3а у3ыу, унан бер у3ыусыны4 тасуири у3ыуы.

• Б9хетле й9ш97 5с5н кеше нинд9й сифаттар1а эй9 булыр1а тейеш?

Б5г5н д9рест9 «Шо43ар” поэма8ы мен9н танышаса3бы2, кеше я2мышы, й9ш97 8у3ма1ын э2л97е 89м д5р56 й9ш97 юлын табыуы ха3ында 85йл9ш9с9кбе2.

- Был поэманы !. С9л9м ижад итк9н. Ул Сил9бе 5лк98е 3онша3 районыны4 Т9геш ауылында 1911 йылды4 2 февраленд9 тыу1ан. Ун й9шенд9 7к ата8ы 7леп ике ту1аны мен9н я41ы2 9с9 3улында тороп 3алыуына 3арама6тан, ул белемг9 ынтыла. (Экранда уны4 портреты, китаптары.)

Шо43ар поэма8ыны4 й5км9тке8е 56т5нд9 эш.

!.С9л9мде4 Шо43ар поэма8ын у3ып сы3ты1ы2, 969р2е4 я4ылы1ы ним9л9?

• (69р нинд9й ва3и1а мен9н башлана?
• Автор 969р2е4 беренсе б7леген пролог урынында тип билд9л9й. и2ел картина8ын тасуирлай.
• (69р29ге х9л ва3и1алар 3ай2а бара?
• Ва3и1алар И2ел буйында бара. Автор пароходта берг9 3айт3ан агроном, архитектор мен9н таныштыра.
• Х9л-ва3и1алар2ы4 артабан1ы 76еше кемг9 б9йле?
• (хм9тте4 элекке тормошон хик9й9л9п, 3ара3лы3 мен9н 7тк9н юлын тасуирлай. (хм9тте4 тормош т5б5н9 т9г9р97енд9 Минъянды4 тот3ан урынын к7р89т9, кешелек сифаттарын 8а3лап 3алыр1а яр2ам итк9н Г5лнур2ы4 я2мышын 87р9тл9й. (хм9тте4 б5г5нг5 я2мышыны4 билд98е2леген 525к-525к х9тир9л9р р97ешенд9 к7р89т9.

Образдар.

Т5п образ – (хм9т образы. Ул ябай егет. Миньян 3от3о8она бирелеп д5р56 й9ш97 юлынан тайпыл1ан, билд98е2лек 8у3ма1ында а2ашып й5р5й. Шул юлдар2ы текстан табып у3ыу.

(хм9т –

Бынан бер нис9 йыл элек,

2ур дан ал1ан у6ал 3ара3 ул.

Б9лкем 72ен инде урмандар 2а

Кешел9р 29 онотоп баралыр.

3ай2алыр ул б5г5н...

                 9 мин уны4

Тик 7тк9не мен9н танышмын.

Ул 89р са3 атынан.

9йтсе, Бурыл, й9ш97 5с5н, 3ай8ы 8у3ма3 мен9н баралар, - тип 8орау 3уя.

(хм9т д5р56 й9ш97 8у3ма1ын тап3анмы?

Хик9й9се – лирик герой (хм9тте4 я2мышын 89р са3 билд98е2 итеп бир9. Тик 969р2е4 а2а1ында 1ына автор пароходты4 пассажиры архитектор мен9н (хм9тте4 бер 7к кеше булыуын к7р89т9, 7тк9не мен9н б5г5нг585н ген9 87р9тл9й.

Г5лнур. Изге к74елле, сабыр холо3ло, а3ыллы, яр2амсыл, йомарт к74елле 3ы2. Ул (хм9тте4 к74еленд9 я3ты нур булып 8а3лана. Кешелек сифаттарын 8а3лап 3алыр1а яр2ам ит9. %25л5п 85йг9нен к5т9.

Композицияны4 72енс9леге.

(69р нинд9й 5л5шт9р29н тора, ни 5с5н 969р пролог мен9н башлана?

Поэманы4 т97ге 5л5ш5нд9 экспозицион т5й5нл9не72е 89м сиселе72е к7р9бе2. Кульминация сюжеттан ситт9 3ала. Ва3и1алар 76еше мен9н сиселеш ара8ында 3апма 3аршылы3, к5т5лм9г9н 8525мт9 килеп сы1а. Автор т9729 у3ыусыны (хм9тте кешел9р29, урмандар 2а онотоп б5тк9нд9р, был х92ер 9ки9т кен9 булып 3алды, тип ышандыра 89м а2а3тан ошо ва3и1алар 76ешен9 3апма-3аршы р97ешт9 к5т5лм9г9н сиселеш бир9. – (хм9т мен9н архитектор бер кеше булыуы асы3лана.

Жанр.

- Шо43ар поэма8ы – лиро-эпик поэма тип 9йтеп буламы?

Текстан лириклы3 89м эпиклы3 элементтарын табы1ы2. У3ыусылар текстан табып у3ып ишеттер9л9р. А1и2елде тасуирла1ан 89м уны4 7тк9нд9ре тура8ында. Т9би19тк9 м5р9ж919т итк9н урындар2ы табыу.

Автор2ы4 87р9тл9г9н ва3и1алар1а м5н9с9б9тен, той1оларын тасуирлау1а 2ур урын бир9, текстан табып к7р89те7.

Ва3и1алар2ы4 87р9тл9г9н урындарын эпик элементтарын табып у3ып ишеттере7.

Шулай итеп, Шо43ар поэма8ы лиро-эпик поэма1а 3арай.

• (69р2е4 т5п фекере ним9л9?
• (69р аша !.С9л9м ним9 9йтерг9 тел9й?
• Х92ерге заманда (хм9т ке7ек кешел9р бармы. *е22е4 3арашы1ы2 нисек?

Йом1а3лау.

Кеше нинд9й й9м1и9тт9 й9ш989 л9 нинд9й х9лд9рг9 3ал8а ла,  72е булып 3алыр1а, кешелеклелек сифаттарын ю1алтма63а тейеш, баш3алар я2мышы 5с5н д9 72ен яуаплы 8анар1а,  я3ын кешел9рен б9хетле итерг9 тейеш.

)йг9 эш. «Б9хетле й9ш9р 5с5н…»тиг9н тема1а инша я2ыр1а.