Мүнөө үеын буряад хэлэнэй болон уран зохёолой хэшээл
статья на тему

Мүнөө үеын буряад хэлэнэй болон уран зохёолой хэшээл.

          Сагай сахариг түргэн эрьенэ. Тэрэнэй эрьесэ бүхэнтэй оршон тойронхи байдалнай хубилан хүгжэнэ. Мүнөө һургуули бүхэндэ компьютер, мультимедиа аппаратура, Интернет болон оньһото техникэ бии. Һурагшад һонор ухаатай, өөрын һанал бодолтой, интернедэй арга боломжонуудые, оньһото техникэ хэрэглэжэ шададаг байна. Иимэ үе сагта үхибүүдэй ухаан бодол үдэр бүри хүгжэнэ, баяжана ха юм.

         Мүнөө үеын үхибүүдые яажа буряад хэлээр ба уран зохёолоор һонирхуулха, арадайнгаа ёһо заншал мэдэдэг болгохо гэһэн бодолнууд буряад хэлэнэй багшанарта ерэжэл байдаг. Нэн түрүүн хэшээлнүүднай Россин эрдэм һуралсалай түсэбые баримталан, мүнөө үедэ хэрэглэгдэдэг программын үндэһөөр «Буряад хэлэнэй» стандартда, ФГОС-эй шэнэ эрилтэнүүдтэ тааруу байха ёhотой. Буряад хэлэндэ, уран зохёолдо дурлал татаха гээшэ һургуулида буряад хэлэ болон уран зохёол заалгын шухала зорилго ха юм. Һурагшадайнгаа оюун бэлиг, ухаан бодолыень хүгжөөн, бэеэ даагаад, үзэжэ байһан юумэеэ гүнзэгырүүлхэ, өөһэдөө ухаалдин хүдэлхэ шадабари хүгжөөхэ гээшэ баһал гол зорилгонуудаймнай нэгэн болоно.

        Тиимэһээ буряад хэлэнэй багшанар ажалдаа элдэб түхэлэй хүдэлмэри, һонирхолтой хэрэгсэлнүүдые, үзүүлбэринүүдые, шэнэ онол аргануудые хэрэглэжэ, үхибүүдэй һуралсал һонин болгохо гэжэ оролдоно. Мүнөө үеын иимэ технологинуудые хэшээлнүүдтээ би хэрэглэнэб: ИКТ-технологи, проектнэ технологи, нааданай технологи. Информационно технологи хэрэглэһэн багшанарай ажал һайн үрэ дүнтэй байдаг гэжэ адагламаар. ИКТ хэшээлдээ хэрэглэхэдэ, һурагшад шэнэ мэдэсэ һайнаар хадуужа абадаг. Буряад хэлэнэй  электронно ном манай хүдэлмэридэ тон туhатай, ёһотой нэмэри материал болоно. Һурагшадай һонирхол татахын түлөө элдэб заншалта бэшэ хэшээлнүүдые үнгэргэдэгби. Жэшээлбэл, хэшээл-наадан, хэшээл-мүрысөөн, хэшээл-КВН, «Хэн миллионер болохоёо һананаб?», «Аза талан», «Одото саг» гэхэ мэтэ.

         Мүн хэшээлһээ гадуур хүдэлмэри хэхэдээ, һурагшадай холбоо хэлэлгэ хүгжөөлгөөр, үгын нөөсэ баяжуулгаар элдэб ажал хараалагдана. Жэшээлхэдэ, һургуулиингаа сониной  хүтэлбэрилэгшэ байхадаа, сониной хахадынь буряад хэлэн дээрэ гарганабди. Υхибүүд зохёолгонуудаа, шүлэгүүдээ, һанамжануудаа  хэблэнэ. Υшөө тиигээд «Гуурhаяа туршанабди» гэжэ нэрэтэйгээр һурагшадай ажалнууд суглуулбари боложо гаргагданхай. Тэрэнэй хажуугаар һурагшадаа шэнжэлгын болон проектнэ ажалда һурганаб. Энэ талаар олон амжалтанууд бии. Аймаг дотор үнгэргэгдэһэн һурагшадай эрдэм шэнжэлгын бага хуралнуудта үхибүүдни түрүү һуури эзэлнэ. Эндэ һургуулимнай музей ехэ туһа болоно. Музей сооһоон хэрэгтэй материалнуудаа абанабди.

          Иигэжэ буряад хэлэн дээрээ ажал ябуулжа байхадамнай, үхибүүд түрэлхи хэлэеэ һайнаар шудалжа, гүнзэгыгөөр мэдэдэг болоно. Һурагшаднай өөрынгөө һанал бодол, мэдэрэл эхэ хэлэн дээрээ зүбөөр дамжуулха, хэшээлдээ абаһан мэдэсэеэ бодото байдалда хэрэглэхэ шадалтай болоно.          

         Мүнөөнэй түргэн сагта тааруугаар, үхибүүдэй һонирхол татаха, буряад үгэдөө дурлал түрүүлхэ, шэнэ ёһоор буряад хэлэ болон уран зохёолойнгоо хэшээлнүүдые үнгэргэжэ, хэшэгтэй, буянтай ажалаа хүндэтэ дээрэ үргэн ябахаб.