Борын авазларына беткән сүзләрнең килеш белән төрләнеше (*Татар теле (4 нче сыйныф))
учебно-методический материал на тему

Укытучы

Гарәпшина Лилия Альберт кызы,                                                                Казан шәһәре,Совет районы 171 нче аерым фәннәрне                                 тирәнтен өйрәтүче мәктәпнең                                                                            татар теле һәм әдәбияты укытучысы

Предмет

Татар теле (4 нче сыйныф)

Тема

Борын авазларына беткән сүзләрнең килеш белән төрләнеше

Планлаштырылган нәтиҗәләр

Шәхескә кагылышлы:

1. Укучыларның уйлау, фикерләү сәләтен, иҗади активлыгын, дөрес язу күнекмәләрен үстерү.2.Туган як табигатенә  ихтирам хисе,әйләнә-тирә мохиткә сакчыл караш тәрбияләү .

Метапредмет:

Танып-белү УУГ: Текстны аңлау, аның эчтәлегендә ориентлашу, эчтәлек белән бәйле рәвештә объектларны атый һәм билгели белү, тыңланган материалдан кирәкле информацияне табып аера белү.

Коммуникатив УУГ: Сыйныфташлар һәм укытучы белән уку эшчәнлеген оештыруда хезмәттәшлек итү,сорауларга җавап бирә белү, фикерли белү, үз фикереңне төгәл һәм ачык белдерү,эчтәлек сөйләү күнекмәләрен үстерү.

Регулятив УУГ: Дәреснең темасын, максатын формалаштыру, эшчәнлек төрләрен сайлау, укытучы һәм сыйныфташлар белән уртак эшчәнлек оештыра белү,үзләштерелгән һәм ныгытырга кирәкле материалны бәяли белү, эшчәнлеккә үзбәя бирә белү.

Предмет буенча: 

1.Борын авазына беткән исемнәрнең килеш белән төрләнү үзенчәлеген ачу.

2.Килеш белән төрләнгән исемнәрне сөйләмдә кулланырга өйрәнү.

3. Борын авазына беткән исемнәргә чыгыш килешендә дөрес итеп кушымча ялгау.

Дәреснең тибы

Яңа белемнәрне үзләштерү

Төп төшенчәләр

Исемнең тамыры,килеш кушымчалары

Предметара  бәйләнеш

Әйләнә-тирә мохит,музыка,әдәби уку

Эшне оештыру

Фронталь, төркемдә, парларда, индивидуаль

Чыганаклар

Татар теле: рус телендә башлангыч гомуми белем бирү оешмалары өчен дәреслек (татар телен туган тел буларак өйрәнүче укучылар өчен).4 нче с-ф/ Ф.Ф.Харисов, Ч.М.Харисова  “Татар теле”  Казан “Мәгариф-Вакыт” нәшрияты,2014

 2. Презентация Power Point - “ Борын авазына беткән исемнәрнең килеш белән төрләнүе”

 3. Модель ясалган карточкалар

Дәрес этаплары

Укытучы эшчәнлеге

Укучы эшчәнлеге

Универсаль уку гамәлләре (УУГ)

Оештыру

Мотивлаштыру (1-2 мин)

Уңай психологик халәт яки эш атмосферасы тудыра. Исәнләшү җырын җырлау.

Сыйныф эшкә әзерләнә

Кара-каршы сәлам бирү.

ШУУГ:укытучыга һәм сыйныфташларыңа карата хөрмәт хисе булдыру.

КУУГ: классташлар һәм укытучы белән уку эшчәнлеген оештыруда хезмәттәшлек итү.

РУУГ: эш урынын оештыру.

Өй эшен тикшерү

Һәр укучының кайсы яктан булуын тактага язып бара (Кукмарадан,Минзәләдән, Әтнәдән, Сарманнан, Казаннан,  Башкортстаннан, һ.б)

Әти-әнилләренең туып –үскән яклары турында хикәя укыйлар, район гербы ясалган магнитны Татарстан картасына урнаштыралар.

РУУГ: укытучы һәм сыйныфташларың белән уртак эшчәнлек оештыра белү.

ПУУГ:Татарстанның күп кенә районнары турында мәгълүматлы булу.

үзбәя

Белемнәрне актуальләштерү

  Проблемалы ситуация тудыу.

Аталган район исемнәре кайсы килештә?  

Укытучы сөйләгәнне тыңлыйлар.

ШУУГ: чыгыш килеше кушымчаларын аңлау.

ТБУУГ: информацияне эшкәртә белү.

КУУГ: укытучы сөйләгәнне тыңлый белү.

РУУГ: укытучы һәм сыйныфташларың белән уртак эшчәнлек оештыра белү.

Проблемалы  ситуация булдыру.

Уку мәсьәләсен кую

Чыгыш килешендә кулланылган кайсы  кушымчалар безгә инде билгеле, ә кайсысын әле кулланмадык?

Дәреснең темасын формалаштыралар

Укучылар слайдта

Килешләр һәм аларның сорауларын искә төшерәләр.

Фикер алышалар

Димәк,бүгенге дәреснең темасы нинди?

ТБУУГ:тыңланган материалдан кирәкле информацияне табып аера белү.

КУУГ:укытучы һәм укучы арасында хезмәттәшлек булдыру.Үз фикереңне төгәл итеп җиткерә белү.

РУУГ: мәгълүмати эзләнү методын куллана белү.

 ПУУГ:дәреснең темасын билгели белү.

Яңа материалны аңлату

Матур язу күнемәсе. М.м; Н,н; ң.Ни өчен аларны борын авазлары дип йөртәләр.? (чөнки алар борын белән әйтелә)  Язабыз. Карыйк әле, укучылар ... (үзләре җавапны әйтеп бетерәләр)

Матур язу күнекмәләре булдыру, ни өчен

 Ң баш хәрефе булмавын ачыклау

Ң -ның баш хәрефе юк, ул хәрефтән башланган сүзләр дә юк.

ТБУУГ:матур язу.

КУУГ: тыңлый белү, диалог төзүдә һәм коллектив  фикер алышуда катнашу  

РУУГ:Уку гамәлләрен башкара белү.

ПУУГ:  Кагыйдәләрне, күрсәтмәләрне истә тотып гамәлләр кылу

Белемнәрне беренчел ныгыту

Белемнәр беренчел ныгыта. 

Хәзер  төркемнәрдә  борын авазлары кергән исемнәр языгыз.  I төркем М авазына , ә II төркем  Н  авазы белән  һәм III төркем ң авазына кергән кеше исемнәрен языгыз. (Укып чыгалар)

3. Безнең сыйныфта борын авазына тәмамланан исемле укучы юкмы?

-Бар.Ул – Солтан. Әйдәгез  Солтан исемен тактада һәм дәфтәрдә килеш белән төрләндерәбез. Бу эшне башкарганчы, килешләрне истә калдыру өчен без нинди җөмлә төзегән идек әле? Хор белән бергәләп кабатлыйбыз. 

Алгоритмны кабатлап, типик биремнәрне үтиләр .

Нәтиҗә ясатам: Димәк,борын авазларына тәмамланган исемнәргә чыгыш килешендә –НАН,-НӘН кушымчасы ялган.Кайчан-НАН, ә кайчан –НӘН?

  Б (безнең)

  И ( Ирек)

  Ю (юрганга)

  Т (төренеп)

  Ч (чанага)

  У (утырды)

ШУУГ:эшкә җаваплы карап, аңлап башкару.

ТБУУГ: эчтәлек белән бәйле рәвештә объектларны, атый һәм билгели белү.

КУУГ: сорауларга җавап бирә белү, фикерли белү.

РУУГ: үз эшчәнлекләрен планлаштыра һәм оештыра белү.

ПУУГ: геройларның характеристикасын төзи белү.

Ял минуты

Мөстәкыйль эш

Яңа белемнәрне куллану эшчәнлеген оештыру.

1.Бергәләп җырлаган җырдан исемнәрне табыгыз һәм аларның килешләрен билгеләгез.

2. 3,4 нче сыйныф татар теле дәреслегенә дисктан күнегү эшләү.

3.Электрон дәреслек белән эшләп алыйк эле.

- Төшеп калган кушымчаларны өстәп дәфтәргә күчереп язарга. (2-4 класс, (жирафлы дәреслек),тема №35 үткәннәрне кабатлаудан.

Ә хәзер ишетеп аңлау өчен текст тыңлыйбыз һәм мәгънәсенә төшенәбез

Мөстәкыйль эшне башкаралар, үрнәк белән чагыштырып, үзләрен тикшерәләр

(Бер укучы тактада эшли)

Чиратлап тактага

чыгып язалар.

(укуч.үзләре әйтә) хикәя мине нәрсәгә өйрәтә дигән сорауга җавап бирәбез?

«Хәйдәр коткарды»   тексты белән эш.

ТБУУГ: гомумиләштерүләр ясый белү. Белемнәрне структуралаштыру күнекмәсе.

КУУГ: үз фикереңне төгәл һәм ачык белдерү.

РУУГ: планлаштыру, бәяләү, үзбәя.

Сыйныфтагы эшне бәяләү.

ПУУГ : ишетеп тыңлау буенча үз фикереңне төгәл,ачык әйтә белү.

Рефлексия (дәреснең нәтиҗәләре), бәяләү, үзбәя

1.Модельләштерү. 

.

2.Рефлексия.

1.Дәрестә нинди УМ өстендә эшләдек?

Өй эше.

1.Борын авазлары кергән исемнәр белән сүзтезмәләр төзергә.

2.59 нчы күнегү.

Модель таблицасының соңгы шакмагын тутыру

Мин:

искә төшердем...,

3. белдем...,
4. өйрәндем...,
5. гаҗәпләндем..,
6. уйландым...,
7. үкендем....

Өй эше биременең аңлашылмаган өлешен ачыклыйлар.

Өй эшен сайлап алалар.

ШУУГ: билгеләнгән критерийлар буенча үзбәя.

ТБУУГ: эш нәтиҗәләрен бәяләү.

РУУГ: үзләренең эшчәнлекләренә бәя бирү.