Мастер-класс (презентация) "Буряад Орон" г. Улан-Удэ
методическая разработка по теме

Мастер класс: Буряад хэлээр

Класс: 4-хи ангиин hурагшад

Темэ: «Буряад орон»

Зорилгонууд:

• Образовательная (һургалгын): Буряад орон тухай мэдэсэ үргэлжэлүүлхэ, гүнзэгырүүлхэ.
• Воспитательная (хүмүүжүүлгын):  Орон нютагтаа, байгаалидаа гамтайгаар хандаха, омогорхол түрүүлхэ, Буряад hайхан ороноо үргэжэ, сахижа ябаха нангин ойлгосотой болгохо.
• Развивающая (хүгжөөлгын): анхарал, ухаан бодолыень хүдэлгэхэ, һайжаруулха, хэлэнэй нөөсэ баялиг баяжуулха.

Мэдэhэн мэдэсэеэ ажабайдалтай холбожо, түрэл хотоёо зураглажа, тэрэнээ хэрэглэжэ hургаха,үхибүүдые бүлэг соошье, хоёр хоёрооршье хүдэлгэжэ hургаха.

Задачанууд:

Практическа: Буряад орон тухай мэдээсэл гүнзэгырүүлхэ, уран гоёор уншаха, хѳѳрэхэ шадалтай болгохо.

hургалгын:Буряад орон тухай мэдээсээл ойлгуулха.

Хүгжѳѳлгын:  Буряад хэлэн дээрэ түрэл хото тухайгаа сэдэбтэ хэлэлгэеэ баяжуулха.

Хүмүүжүүлгын: Хэhэн  ажалдаа hонирхол түрүүлхэ, шэнэ юумэ мэдэхэ эрмэлзэл, хүмүүжүүлхэ. Түрэл хотодоо гамтайгаар хандаха, дуратай байха мэдэрэл түрүүлхэ.

hуралсалай түсэблэhэн дүн (планируемые результаты).

Буряад хэлээр шадабари (предметные).

Үхибүүдэй аман хэлэлгэ хүгжѳөхэ. Үгэнүүдые ба мэдүүлэлнүүдые зүбөөр үгүүлгэдэ анхарал табиха, мүн сэдьхэлэйнгээ байдал хүдэлгэжэ, уран гоёор, урма зоригтойгоор уншажа, хэлэжэ hураха.

Үхибүүнэй ѳѳрын хүгжэлтын дүнгүүд (Личностные): Буряад орондоо гамтайгаар хандажа hураха, тоонто нютагаараа омогорхохо мэдэрэл түрүүлхэ.

Метапредметнэ:

Регулятивные УДД: багшатаяа хамта хэшээлэйнгээ сэдэб элирүүлжэ, зорилго табижа hураха. Хэшээлдээ юу хэhэнээ, ойлгоhоноо мэдүүлхэ, ѳѳрыгѳѳ, бэе бэеэ сэгнэхэ.

Познавательные: УДД: элhээр хүдэлмэри ябуулха.

Коммуникативные УДД:  бүлэг бүлэгѳѳрѳѳ хүдэлхэ, хажуудахи хүнүүдѳѳ шагнаха.

Хэрэгсэлнүүд:  мультимедиин слайднууд; сабуу, кисточкэ-биирэ, элhэн үнгэ бүриин г.м.

Хэшээлэй ябаса

1. Эмхидхэлэй  үе.

-Сайн байна, hурагшад! Мүнѳѳдэр 20 минутын хугаса соо бидэ таанадаар ажал ябуулхабди. Минии нэрэ обог хадаа Зоригма Валерьевна. Би Түнхэнэй аймагай Зуун-Мориной дунда hургуулиин буряад хэлэнэй багшаб.  Мүнѳѳдэр таанар бэрхээр, оролдосотойгоор ажаллахат гэжэ найданаб.

-Булта сэнхир экранда анхаралаа хандуулхыетнай уринаб.  (показ видеоролика о Бурятии)

-Зай, hурагшад таанар ойлгобо ёhотойд, ямар теэмэ дээрээ хүдэлхэбди.

1 слайд

- Зүб, Буряад орон гэhэн теэмэ дабтахабди.

- Бидэ уужам, баян Буряад орондо ажаhууhандаа жаргалтайбди.

2 Слайд

- Нарата үргэн дайдатай

Нарhата үдхэн тайгатай,

Мүльhэтэ үндэр Саяантай,

Мүнгэтэ гүн Байгалтай

Түүхэ домогоор баян

Түрэл  Буряад оромнай.  Иимэ үгэнүүд дэмы хэлэгдэнэ бэшэ гү?

-Мүнѳө хадаа, үхибүүд уншагты бултадаа. hүүлээрнь Арюна уран гоёор уншаха.

3 слайд 

Буряад орондомной зуун жара гаран ондоо яhатан эбтэй ажаhууна. Хэн нэрлэхэб, хэн мэдэнэб ямар яhатад ажаhуунаб? (hурагшадай харюунууд).

-Зүб! (ород, казах, монгол, узбек, хитад г.м.)

4 слайд 

– hурагшад,  танай дунда мэдэхэ хүн бии гү? Буряад ороной газар хэды тэбхэр модо болохоб?

-Энэ Россин гүрэнэй карта дээрээ хараад үзэхэдэмнэй Буряад оромной иимэ hуури эзэлнэ. 351 мянга 334 тэбхэр модо болоно.

5-6 слайд Россиин Федерациин республикануудай нэгэн – Буряад республика – Байгал далайн урда зүүн тээхи талануудые эзэлдэг.

-Байгал далай дэлхэй дээрэхи эгээ гүнзэгы нуур гү?(hурагшадай харюунууд)

7 слайд – Республика хэды аймагуудтайб?

8 слайд - Республика 21 аймагуудтай, 6 хототой, 614 хүдөө тосхонуудтай.

Ниислэл хото – Улаан –Yдэ.

9 слайд

-зай, мүнөө хадаа «Оршуулагша»гэжэ наада наадая. Би хадаа аймагуудые нэрлэхэб ород хэлэн дээрэ, танай зорилго буряадшалаад зүбөөр нэрлэхэ.

- Баргузинский (Баргажан)

-Кижингинский (Хэжэнгэ)

-Еравнинский (Ярууна)

-Курумканский (Хурумхаан)

-Окинский (Аха)

-Тункинский (Түнхэн)

-Заиграевский (Загарай) –Үшөө дахиин булта нэрлэе аймагуудай нэрэнуудые.

-Бэрхэнүүд-

10 слайд – Сэнхир экранда анхаралаа хандуулагты. Энэ хэн бэ?

11 слайд - манай Республикын толгойлогшо (Цыденов Алексей Самбуевич)

12 слайд – туг (флагРБ)

-Буряад гүрэнэй  туг ямар үнгэнуудтэйб?

-Үнгэнүүдынь юу тэмдэглэнэб?

13 слайд – герб РБ

-Гербые тойроод байhан сахариг тухай юу мэдэнэбтэ? (Харюунууд)

Бидэ мүнѳѳ  Республикын туг дээрээ тогтоёбди.

14-20 слайды – (достопримечательности Бурятии)

21 слайд – работа детей – подсвечники

-Мүнѳѳ хадаа бидэ бүлэг боложо хубаарая.  Хүхэ үнгэтэй жетонуудтай зон нэгэ бүлэг бологты. Сагаан  үнгэтэй жетонуудтай зон нүгѳѳ бүлэг бологты. Шара үнгэтэй жетонуудтай зон нүгѳѳ бүлэг бологты.

22 слайд

Манай hургуулиин шабинар  буряад хэлэнэй хэшээлдээ элдэбын  ажал ябуулдагбди. Жэшээлхэдэ  хэдэн ажалнууд бүтээhэн (подсвечники). Үшѳѳ тиихэдэ минии нютагай  басаган Буряад Драмын  залуу артист Ада Ошорова зундаа лагерьтэмнай ерэжэ, үхибүүдтэ элhээр ажал ябуулхые харуулhан байна. Хариин тиихэдэ, би таанадые мүнѳѳдэр баhашье хэжэ туршахыетнай урижа байнаб.

Танай урда хэрэгсэлнууд байна.  Танай зорилго хадаа  сабуу (клей), кисточка (биирэ), ба элдэб үнгэтэй элhэнүүдые  абажа туршагты.

Мүнѳѳ үедэ энэ элhээр шэлэ дээрэ зурагуудые зурахада ехэ шухала болоод байна, хото городто  игровой зоно, театр юумээр ябахада элhээр хэхэ юумэнууд олон болонхой, үшѳѳ жэшээлхэдэ  дасанда  үнгын элhээр маандала бүтээнэ.

23-25  слайды – мандалы

Мандала –энэ бүмбэрсэг дэлхэйе тэмдэглэhэн удхатай (диск, шар, вселенная) гэдэг.

Хариин тиихэдээ элhээр (цветными песками) ямаршье наhатай зон хүдэлхэ аргатай.

       -Зай, ажаллаa ябуулжа эхилхэ сагнай ерээ.

-(Xүгжэм наадана)

26 слайд - хокку тухай ойлгосо

- Нүгөө бүлэг – «Буряад орон» гэhэн теэмэдэ ХОККУ зохёогоод туршагты даа.

-Зай, hурагшаднай дүүргэбэ. Буряад орон тухайгаа юун гэжэ хэлэхэ байнат? (Выслушать ответы детей…)

-Бүлэг бүхэнэй шээрээ дээрэ  үреэлнүүд, оньhон үгэнүүд. Буряад орон тухай хэлэгдэhэн уреэл ологты  уран гоёор уншагты:

1-хи бүлэг:

1. Баабайнгаа нютагта

Баян боложо,

Эжынгээ нютагта

Үнэр боложо жаргаарайт!

2. өөрын hайхан дайдаяа

Хөөрэн дуулан ябаарайт,

Түрэhэн гараhан нютагаа

Түүрээн, магтан ябаарайт!

     3. Наран шэнги нагаса,

        Набшаhан шэнги зээ.

   4.Ондоо нютаг hайханшьеhаа, түрэhэн нютаг дээрэ.

    2-хи бүлэг:

1. Байгал номин далай шэнги

Оёорhоо тунгалаг,

Саяан үндэр уула шэнги

Орьёлhоо тунгалаг ябагты!

2. Унашагүй сэргэтэй,

Дундаршагүй тогоотой,

Дууhашагүй жаргалтай

Ажаhуухыетнай үреэнэб!

3. Саhан дээрэ мүргүй,

            Саарhан дээрэ нэрэгүй.

4. Хари газарай хабарыншье хара, өөрын газарай үбэлыншье ногоон.

-Зай, hайндаа. -Мүнөө  нүгөө бүлэг шагнае «Буряад орон» тухай ямар ХОККУ зохеобо гээшэб.

-hайндаа. Баярлаа.

Рефлексия. Подведение итогов урока.

-Юу мэдэхэ болообиб?

-Ямар юумэ hайнаар хээбиб?

-Юу хүндэ хүшэр байгааб?

-Цветовые дорожки: Учащиеся, пользуясь цветными жетонами, самостоятельно оценивают насколько он понял материал, может ли выполнить задание, уверенно ли чувствует себя при ответе на вопрос. Выбрав один из трех цветов, ученики делают вывод.

-Синий цвет-это сигнал тревоги: я этого не могу, мне трудно.

-Белый- это благополучия: я все понял, мне всё ясно

-жёлтый- неуверенности: я не совсем разобрался в этом.

 -hайнта даа, үхибүүд. Хэшээлдээ hайнаар хүдэлөөт. Уян нугархай буряад хэлэн дээрээ хөөрэлдэжэ байя.

-Мүнѳѳ хадаа үшѳѳ дахин анхаралаа сэнхир экранда хандуулагты. (видео гимн)

27 слайд

-Үндэр Саяанай хормой доро

 Үүдэеэ сэлиhэн Буряаднай

Арсата дайдынгаа hайханиие

Айлшадтаа харуулан суурханал.

Буряаднай, Саяамнай, Байгалнай

Баярнай, соломнай, найдалнай.

Баян даа, тэнуюн даа үнинhѳѳ,

Байхал даа, hуухал даа мүнхэдѳѳ.

-Хүндэтэ hурагшад!  Таанад саашадаа түрэл hайхан тоонтоё, үргэн уужам буряад ороноо хаанаш ябахадаа дээшэнь үргэжэ, нэрынь нэрлүүлжэ ябахатнай болтогой гээд лэ хэшээлээ дүүргэе.

Гэрэй даабари:  -Разыграть диалог-

-Ши хаана байдагбши?

-Би Улаан-Үдэдэ байдагби.

-Ямар гудамжада?

-Би Ленинэй гудамжада байдагби.

Ши хэнтэй байдагбши?

-Би аба эжытэеэ, ахатаяа байдагби.

-Хэшээл дүүрээ, баяртай!