"Эхын буян сэгнэшэгуй"
план-конспект урока (6 класс) на тему

6    класс

Темэ: «Эхын буян сэгнэшэгүй...» ( Ц-Д.Ж. Дамдинжаповай «Юрын буряад эхэ» гэһэн хөөрөөгөөр)

                                                                              “Зоболон үзөөгүй хүн

Жаргал гээшые мэдэхэгүй”.

(оньһон үгэ)

Хэшээлэй зорилго:

1.«Юрын буряад» гэһэн рассказай  нэгэдэхи, хоёрдохи бүлэгүүдэй  удхаар бэхижүүлгэ .

2.Когнитивнэ карта гэһэн ойлгосотой танилсалга, зохёожо  һургалга.

3.  Уран уншалгын, гүймгэ уншалгын дадалнуудые нарижуулха. Бүлэгүүдэй удха тулгаха үгэнүүдые хэрэглэн, дамжуулха дадал  хүгжөөхэ.  Аман хэлэлгэ, анхарал, ухаан бодол хурсадхаха .

4. Бүлэгөөр хүдэлхэдөө, һурагшадай бэе бэеынгээ һанал бодол дэмжэхэ, шүүмжэлхэ болон өөрынгөө һанамжые баталжа һурахые хүмүүжүүлхэ.

Хэрэгсэлнүүд: словарна хүдэлмэри үнгэргэхэ үгэнүүд, компьютер, зурагууд, магнитна самбар, ватман, шэрэнүүд.

Хэшээлэй түхэл: хэшээл-практикум.

Хэшээлэй ябаса:

1. Эмхидхэлэй үе. 

Багшын оролто үгэ.

• Cайн байна! Мүнөөдэр би Таанартай уулзаһандаа баяртайб. Үхибүүд,Үнгэрһэн амаралтада, ноябриин 24-ндэ бидэ ямар һайндэр тэмдэглээбибди?
• Эхын һайндэр.
• Тон зүб. Эхэ гэжэ үгэ гурбахан лэ үзэгһөө бүридэнэ. Энэ үгэ дуулахадаа, Танай зосоо ямар үгэнүүд түрэнэб?
• Зөөлэн, гоё, сэбэр, һайхан....
• Һайн даа...Зүб даа, ородшье литература соо агуу Пушкин Арина Родионовнадаа ямар гоё мүрнүүдые зорюулааб? (презентаци)                                                                        

Ц-Д. Дамдинжапов “Юрын буряад эхэ” зохёол соогоо эхын энэрхы зөөлэн, уян  сэдьхэл харуулжа шадаа. Буряад араднай,үнэхөөрөөшье,                                                                                “зоболон үзөөгүй хүн жаргал гээшые мэдэхэгүй”гэжэ  дэмы хэлээгүй.

• Хүн бүхэн энэ дэлхэйдэ түрэхэдөө, өөрын харгытай байдаг. Хүн бүхэнэй харгы тад ондоо байдаг. Мүнөө би өөрынгөө харгытай тобшоор танилсуулхам.
• Намтараа когнитивнэ карта хэрэглэжэ харуулбаб. Карта зохёоходо нюуса тэмдэгүүд тон шухала зүйл болоно.
• Тон иигэжэ бидэ Бүмбүү Базаровнагай хүндэ хүшэр харгые тусхай тэмдэгүүдые хэрэглэн, когнитивнэ карта зохёохобди. Мүнөө 3 бүлэг боложо хубаараад хүдэлхэбди. Урдатнай шэрэнүүд, саарһан, зурагууд үгтэнхэй. Харин 1-дэхи бүлэг- Бүмбүү Базаровнагай бага наһан, 2-дохи бүлэг- залуу наһан тухайнь, 3-дахи-үндэр наһан тухайнь карта зохёоходоо,эгээл шухалыень шэлэжэ, мүн өөһэдынгөө тэмдэгүүдые, үгэнүүдые хэрэглэхэ болонот.

2. Энэ карта зохёоходоо, Хаана? Хэзээ? Хэнтэй? гэһэн гурбан ?-да харюу үгэхэбди. Дундаа эбтэйгээр хүдэлжэ, бэе бэеэ шагнажа, дэмжэжэ, 7 минутын хугасаа соо картаяа дүүргээд хамгаалхат.
3. Бүлэгэй удхаар хүдэлмэри (когнитивнэ картаар хүдэлжэ байхадань, “Эхын буян сэгнэшэгүй...” гэһэн дуунай хүгжэм аалихан зэдэлнэ)
4. Мүнөө бүтээһэн ажалнуудыетнай шагная даа. 

Бэрхэнүүдта, ямар һонин зурагуудые, үгэнүүдые шэлээ гээшэбта?

5. Тобшолол. Бүлэгүүд һайнта даа, бэрхэнүүдта даа. Танай бүтээһэн ажалнуудые залгахадамнай, ямар гоё, һонин дэлхэйн, хүнэй ажабайдалай үргэн, хүтэл дабаануудтай, үндэртэй, набтартай харгы зам тобойн гараба гээшэб.

 Танай ерээдүйн хүн бүхэнэйтнай харгы элдэб байха. Харин хүн гэһэн нэрэеэ алдангүй,эжы абаяа хододоо баярлуулжа ябыхыетнай хүсэнэб.

    “Зоболон үзөөгүй хүн Жаргал гээшые мэдэхэгүй” гэһэн оньһон үгэ манай хэшээлэймнай эпиграф байгаа. Бүмбүү Базаровна жаргалаа олохо гү гэжэ таанад 3-дахи бүлэг сооһоо мэдэхэт. Бултандатнай һайниие хүсөөд, буряад заншалаар багахан бэлэг тандаа барюулбаб.

 Баяртай.