Николай Салчакович Конгарнын чырык адынга тураскаал.
материал на тему

                                     Байырлыг кезээнге сценарий.

Башкарыкчы 1.Эки хүннүң мендизи-биле, эргим хүндүлүг аалчыларывыс!

Башкарыкчы 2. Частың бир кайгамчыктыг чылыг, чырык хүнүнде школавыска төөгуге артып калыр онзагай болуушкун - чуртувустуң база бир төлептиг оглунуң адын адап, тыпсып турарының байырлыг кезээн ажыттынган деп чарладывыс.

Башкарыкчы 1. «Тыва Республиканың өөредилгезиниң алдарлыг  ажылдакчызы»;

Башкарыкчы 2. «Хүндүлелдиң демдээ» орден, «Шылгараңгай күш-ажыл дээш» деп Тыва Республиканың медальдарының эдилекчизи;

Башкарыкчы 1. Тыва АССР-ниң ДээдиСовединиң Президиумунуң Хүндүлел бижии, «Улус өөредилгезиниң тергиини» деп хөрек демдээ  шаңналдарының эдилекчизи;

Башкарыкчы 2. Хөй ажы-төлдүг өг-бүлениң улуг оглу, улус-чонунуң чоргааралы;

Башкарыкчы 1. Өргүн-көвей дуңмаларының кижизидилгезинге, бодунуң  бедик мөзүлүг, харыысалгалыы-биле  адазының орнун солаан улуг акызы,

Башкарыкчы 2.  Улус өөредилгезиниң яамызының  шынчы туруштуг ээзи;

Башкарыкчы 1.Талантылыг башкы, дуржулгалыг удуртукчу болгаш дагдыныкчы;

Башкарыкчы 2. Өөнүң иштиниң ынак эжи, уругларының ынак ачазы, уйнуктарының  эргим  кырган-ачазы чораан;

Башкарыкчы 1. Республиканың улус өөредилгезиниң сайзыралынга деңнеп четпес улуг үлүг-хуузун киирген;

Башкарыкчы 2. «Башкы» журналының  хөй чылдарда  редактору, суурувустуң база бир төлептиг оглу Коңгар Николай Салчаковичиниң  чырык ады-биле школавыстың адын адаар байырлалга Силер бүгүдениң  келгениңер дээш четтирдивис, аалчы чонувус!

Башкарыкчы 1. Школавыс 2006 чылда Россия Федерациязының президентизи В.В. Путинниң үндүрген программазы «Өөредилге»  мурнады  хөгжүдер национал төлевилелге тиилекчи болуп,  миллион акша болгаш автобус шаңналынга төлептиг болган;

Башкарыкчы 2. Чылдын болуп эртип турар «Тиилелгениң салюду» фестивалының  каш дакпыр кожуун чергелиг тиилекчилери, Республикага «Уран чогаадыкчы күүселде», «Темазын чедиишкинниг чырытканы дээш» деп номинацияларның эдилекчилери;

Башкарыкчы 1. Республика, Россия чергелиг эртем олимпиадаларынын, Президентиниң  болгаш Тыва Республиканың Чазак даргазының шаңналы дээш спортчу маргылдааларнын тиилекчилери;

Башкарыкчы 2. Өөреникчилер аразынга болуп эртип турар өөредилге, уран чогаадылга болгаш эртем-практиктиг конференцияларның идекпейлиг киржикчилери, тиилекчилери;

Башкарыкчы 1. Келир үеде төлептиг салгалдарны өөредип, кижизидери болгаш улам хөгжүдүп, сайзырадыры бистиң ажылывыстың кол сорулгазы.

Башкарыкчы 2. Школавыстың гимн ырын бараалгадыыл.

Башкарыкчы 1. Сөзү:  школавыста 1-ги категорияның тыва дыл болгаш чогаал башкызы Ш.Иргиттии, аялгазы бот-тывынгыр композитор,Бай-Тайга кожууннуң культуразының алдарлыг ажылдакчызы Александр Анай-оолдуу «Чүрээвистиң ырын ырлаал!»

Башкарыкчы 1. Бистиң  улуг, делгем школавысты удуртуп, башкарып чоруур хүндүлүг директорувус,1-ги категорияның күш-культура башкызы, «Бай-Тайга кожууннуң тергиин  тренери» аттың эдилекчизи Салчак К.К. сөстү бээр-дир бис.

Башкарыкчы 2.Каң Каң-ооловичиниң чылыг-чымчак сөстери дээш, улуу-биле өөрүп четтирдивис.

Башкарыкчы 1.1989  чылдың  күзүнүнде чаа, делгем чараш школага өөренир аас-кежик биске, бистиң  салгалдарывыска таварышканы онзагай  белек болган.

Башкарыкчы 2. Школавыстың адын Н.С.Коңгарның ады-биле адаары дээрге-ле биске улуг чоргаарал, чүге дизе ол бистиң чаңгыс чер-чуртуувус, Бай-Тал суурувустуң  төлептиг оглу болгай.

Башкарыкчы 1. Узуп төтпес эртем-номнуң айтыкчызы,

                             Уран иштиң эгээртинмес чүглекчизи

                             Төөгүнүң эге дөзүн изээн чурту

                              Төрүттүнгеш өскен чери –

                               Бажы бедик Бай-Тайганың

                               Бай-Тал сууру бо-ла болгай.

 Башкырыкчы 2.  Өскен-төрээн чурту ышкаш

                                Өндүр ыдык чүве кайдал?!

                                Төрүттүнген чери ышкаш

                                Төөгүлүг оран кайдал?!

Башкарыкчы  1. Сөзү : Николай Коңгарныы, аялгазы Анатолий Коңгарныы «Төрүттүнген черим». Ырның күүселдезинде  «Дмитрий Очур» аттыг көдээ культура бажыңының методизи , ыраажы Артыш Байыс.

Башкарыкчы 2. Николай Салчаковичиниң  ажыл-амыдыралын эки билир чораан , ооң чырыткылыг адын школавыска тыпсыр кылдыр сүмелээн Тываның улустуң  башкызы, педагогика эртемнеринин доцентизи, чаңгыс чер-чуртуувус,  Кима Биче-ооловна Март-оолду чалап алыылыңар.

Башкарыкчы 1. Кима Биче-ооловнага четтиргенивис илередип, дараазында ырны Силерге бараалгадып тур бис, хүндүлүг башкывыс!

Башкарыкчы 2. Сөзү:    аялгазы:    «Черим кызы»

Башкарыкчы1. Көвей чылдар дургузунда кады  чурттааш,

                              Хөйнү көрүп,  кара баштар агаргыже

                              Өргүн чонга, төрээн черге бараан болган

                              Өндүр-көвей чымыш-ишке бүргеткеннер.

Башкарыкчы 2. Николай Салчаковичиниң хөй чылдарда кады чурттаан эжи, өөнүң ишти Чигир-оол Севилбааевна Коңгарга сөстү берип, сценаже чалап тур бис.

Башкарыкчы 1. Чылыг-чымчак сөстеринерге катчып, дараазында ырны силерге бараалгадып тур бис, Чигир-оол Севилбааевна.

Башкарыкчы 2. Шулук. Сайлыкмаа Комбу «Ие-чуртум – Бай-Талым"Кууселдеде Чингис Ананды.

Башкарыкчы 1. Бичии бөлүктүн танцычыларын чалап алыылыңар. Танцы

«                      »          

Башкарыкчы 2. Акызының соон салгаан, ада-иезиниң төлептиг, мөзүлүг кылдыр кижизиткен башкы династиянын хүндүлүг кижилери – оолдар, кыстары, Н.С.Коңгарның  кады төрээннерин чалап алыылыңар.

Башкарыкчы 1. Оларның  аразындан 8 кижи башкы эртемни шилип алган, өө- редилге шугумунда ажылдап чоруурлар.

Башкарыкчы 2.  Ол ам бистиң аравыста чок, Тыва Республиканың культуразының алдарлыг ажылдакчызы, Россия Федерациязының культуразының алдарлыг ажылдакчызы, композитор Анатолий Салчакович Коңгар

Башкарыкчы 1.  Валентина Коңгаровна Доңгак

Башкарыкчы 2. Тыва Республиканың күш-культураның алдарлыгажылдакчызы, Россия Федерациязынын өөредилгезиниң  тергиини Коңгар Буян-оол Салчакович,

Башкарыкчы  1. Мария Салчаковна Ооржак

Башкарыкчы 2. Тыва Республиканын өөредилгезинин алдарлыг ажылдакчызы, Россия Федерациязының өөредилгезиниң болгаш эртеминиң хүндүлүг ажылдакчызы Ооржак Анна Салчаковна,

Башкарыкчы  1. Королёва Уляна Салчаковна – технолог эртемниг

Башкарыкчы 2.  « Россия Федерациязының ниити билииниң  хүндүлүг ажылдакчызы»  хөрек демдээниң эдилекчизи, күш-ажылдың  хоочуну Байлак Салчаковна Коңгар;

Башкарыкчы 1. Леонид Салчакович Коңгар – инженер эртемниг

Башкарыкчы 2. «Россия Федерациязының ииити билииниң  хүндүлүг ажылдакчызы» хөрек демдээниң  эдилекчизи, күш-ажылдың  хоочуну, Бай-Тал суму баштыңы, төлээлекчилер Хуралынын даргазы Борбак-оол Салчакович Коңгар, өөнун ишти Светлана Чадамбаевна Коңгар, дээди категориянын эге класстар башкызы

Башкарыкчы 1.Силерге тураскаадып, Менги Ооржактын шүлүктерин бараалгадыр-дыр бис.

Башкарыкчы  2. Тайгана Очур «Мөгеери – хүндүткел-дир». Уран номчулгада 11-ги класстың доозукчузу Алашмаа Хертек.

Башкарыкчы 1. Тыва Республиканың Чазааның Аппарадының мурнундан келген төлээге сөс бээри.

Башкарыкчы  2. Тыва Республиканың өөредилге болгаш эртем яамызының сайыды Каадыр-оол Алексеевич Бичелдейни чалап тур бис.

Башкарыкчы 1. Цэнгэл тываларынын ырызы «Тыва чуртум». Күүселдеде Олча Байыс

Башкарыкчы  2. Слово предоставляется  заместителю                                 (манаа бижиир) кады ажылдап чораан коллегазы  …………………………Петру Александровичу  Морозову.

Башкарыкчы 1. «Башкы» журналының редактору Селивановага, коллегаларынга сөс бээри

Башкарыкчы 2. Песня «Прекрасное далёко» Исполняет дуэт.

Башкарыкчы 1. Уругларынга сөстү бээри……………. Кызыл хоорайның ……школазының дээди категориязының  география башкызы Айланмаа Николаевнаны сөс алыры-биле чалап алыылыңар.

Башкарыкчы 2. Ам дараазында бистин школавыстын чурт-шинчилел музейивистин адын адаан башкывыс Тойлу Салчак Суруновичинин уруглары Байлаңмаа Тойлуевна Айдын-оолдарнын өг-бүлезинге сөстү бээр-дир бис.

Башкарыкчы 1.  Чараш ырыңар, чылыг-чымчак сөстериңер дээш четтирдивис.

 Константин Тоюң«Торээн кыштаам». Күүселдеде Кежик Алдын-оол

         Башкарыкчы 2. Бай-Тайга – онзагай оран, ооң  чону шупту  талантылыг, уран-шевер, эрес-кежээ, төлептиг.  Бай-Тал сууру – шүлүкчүлер (Константин Тоюң, Борис Чюдюк, Сайлыкмаа Комбу, Менги Ооржак, Тайгана Очур, Айланмаа Соян, Аида Даржаа, Шончалай Иргит…),

       Башкарыкчы 1.  ыраажылар чурту( Николай Олзей-оол, Хургулек Конгар, цирк артизи Владимир Оскал-оол);

      Башкарыкчы 2. Кызыл-Даг – ус-шеверлерниң ( Тойбухаа, Сергей Кочаа…), чок дээн делегейге алдаржаан даш чонукчуларының чурту,

      Башкарыкчы 1. Кара-Хөлү – генералдар чурту ( Сергей Шойгу, Владимир Кара-Сал).

     Башкарыкчы 2.  Кандыг-даа кижиге Төрээн чери, ооң байлаа, чону, төрел аймаа эргим болгаш чоок болур. Бистиң улуг чуртувус - Ыдыктыг Бай-Тайгавыс. Оон бажында мөңгун меңги чайынналган, кажан-даа эривес, ыдыктыг оран. Аңаа чон  үе-дүптен бээр чүдүп келген.Ооң эдээн чуртаан чону хѳй мал-маганныг, Мешкен-Хөлдү долгандыр чылгы, сарлыы сыңышпастап оъттаан.Тайгаларында ан-мең, кат-тоорук, кат-чимис, эм оъттар дээш черле чүү чогул? Ынчангаш ол ыдыктыг оранның байлаан четтирип, аржаан суун ижип оскен кижилернин онзагай талантылыг, ховар салым-чаяанныг болганы бо.

    Башкарыкчы 1.  Ыры « Ыраажы-Хем». Кууселдеде Сайлыкмаа Доос

 Башкарыкчы 2.   Муниципалдыг Бай-Тайга кожууннуң кожуун чагырыкчызы өөредилгениң  хүндүлүг ажылдакчызы Донгак Чап Шыыраповичиге сөстү берип тур бис.

Башкарыкчы 1. Бай-Тайга кожууннуң өөредилге эргелелиниң эргелекчизи, Россия Федерациязының ниити билииниң Хундулуг ажылдакчызы Тойбухаа Долаана Болат-ооловнага база школа директорларынга  сөстү берип тур бис.

Башкарыкчы 2 . Сөзү  болгаш аялгазы Константин Тоюңнуу «Ыраажы кыс». Күүселдеде квартет ( Сиома, Сайлыкмаа, Рада, Дима)

Башкарыкчы. 1 .  Бай-Тайга кожууннуң хурал даргазы……………………………..

Башкарыкчы 2 Тыва улустун ырызы «Бай-ла-Тайгам.

Башкарыкчы1. Төрелдери чок-ла болза

                           Дөр-ле сыңмас олур деп бе.

                           Дөрт-ле чүзүн мал чок болза,          

                           Дөргүн сыңмас чору деп бе.

Башкарыкчы 2. Төрелдериниң мурнундан сөс алыры-биле чалап тур бис.

Башкарыкчы 1. 2008 чылда дооскандан бээр 50 чылынга тураскааткан  «Чангысклассчыларымга» деп шүлүк одуругларында мынчаар бижээн:

Онну дооскан чылывысты,

                                              Оол, кыс чораан үевисти

Бежен чылдар эртип турда,

Бодап сактып көрээлем че.

Башкарыкчы 2. Дооскандан бээр 55 чыл бооп турар чаңгысклассчыларын, үе-чергелерин сактыышкын кылыры-биле сценаже чалап тур бис.

Башкарыкчы 1.Ыры: «Салчактарым»  Ырның күүселдезинде  «Дмитрий Очур» аттыг көдээ культура бажыңының методизи , ыраажы Артыш Байыс.