8 сыйныф өчен татар әдәбиятыннан эш программасы
рабочая программа по теме

№

Тема

Сәг

саны

Укучыларның эшчәнлеге

Үтәлү вакыты

план

факт

Сәнгать төре буларак әдәбият (1 сәг )

1.

Сәнгать төре буларак әдәбият

1

Төрле чыганаклар белән эшли белү,үз хисләреңне сүзләр ярдәмендә аңлата алу,20 гасыр башы татар әдәбиятының сүз сәнгате буларак үзенчәлекләрен билгели алу

Урта гасырлар әдәбиятында дини-суфичыл әсәрләр (2 сәг )

2.

Мөхәммәдьяр, тәрҗемәи хәле.

1

Сүз сәнгатен халыкның яшәү рәвешен ,рухи кыйммәтләрен саклап калган һәм беркетә килгән хәзинә буларак кабул итү, Болгар дәүләте һәм Алтын Урда чоры әдәбиятларыннан килә торган идея-эстетик мотивларның яңача дәвам иттерелүен төшенү.

3

Мөхәммәдьяр, «Нәсыйхәт» шигыре

1

“Нәсыйхәт” шигырендәге дини-суфичыл фикерләрне билгели алу

Мәгърифәтчелек әдәбияты (5 сәг)

4

Муса Акъегетнең «Хисаметдин менла» повесте.

1

Сүз сәнгатен халыкның яшәү рәвешен ,рухи кыйммәтләрен саклап калган һәм беркетә килгән хәзинә буларак кабул итү;төп темалар һәм проблемалар, аларның мәгърифәтчелек рухында хәл ителешенә төшенү,автор позициясен ачыклый алу  һәм аңа үз мөнәсәбәтеңне булдыру күнекмәсенә ия булу

5

Муса Акъегетнең «Хисаметдин менла» повесте.

1

Төп темалар һәм проблемалар, аларның мәгърифәтчелек рухында хәл ителешенә төшенү,автор позициясен ачыклый алу  һәм аңа үз мөнәсәбәтеңне булдыру күнекмәсенә ия булу

6

Муса Акъегетнең «Хиса-метдин менла» повесте.

1

стиль үзенчәлекләрен күрсәтә белү

7

М.Акъегетнең тормышы, иҗаты. “Хисаметдин менла” романын уку һәм анализлау.

1

Төп темалар һәм проблемалар, аларның мәгърифәтчелек рухында хәл ителешенә төшенү,автор позициясен ачыклый алу  һәм аңа үз мөнәсәбәтеңне булдыру күнекмәсенә ия булу, стиль үзенчәлекләрен күрсәтә белү

23.09

8

Сөйләм үстерү.  Төп образларга характеристика язу.

1

Әдәби телнең нормаларына нигезләнеп, кирәкле темага телдән һәм язмача бәйләнешле текст төзү күнекмәсенә ия булу.

27.09

XXгасыр башы татар әдәбияты (1 сәг)

9

XXгасыр башы татар әдәбиятының үзенчәлеге

1

XXгасыр башы татар әдәбиятының үзенчәлеген ачыклау,бу чорда төрле фәлсәфи юнәлешләрнең тууын күзәтү

XXгасыр башы татар әдәбиятында дини-суфичыл әсәрләр (4 сәг)

10

М.Гафуриның «Нәсыйхәт» шигыре.

1

Әдәби әсәрне аңлап уку,мөстәкыйль үзләштерү күнекмәләренә ия булу; Мөхәммхәдьяр һәм М.Гафуриның «Нәсыйхәт» шигырен чагыштыру аша әдәбиятта традиция һәм яңалык турында нәтиҗә ясауга ирешү

11

Габдулла Тукай иҗатында дин фәлсәфәсе

1

Язучыныӊ тормыш юлын, иҗатын искә төшерү, өстәмә мәгълүмат бирү, Габдулла Тукайның дини темага язылган шигырьләре аша әдәбиятта традиционлык турында нәтиҗә ясый белү

12

Габдулла Тукайның «Дустларга бер сүз» шигыре

1

Шагыйрь иҗатының чорларга бүленеше, һәр чорга хас сыйфатлар. Лирик төр, лирик жанр үзенчәлекләре. Лирик герой образы.

13

«Мәхәббәт»,  «Бер татар шагыйренең сүзләре» шигырьләре

1

Шагыйрь иҗатында күтәрелгән төп мотивлар: уку-гыйлем –татар халкының наданлыгы, артталыгы өчен борчылу, бу хәлдән чыгу юллары турында уйлану; мәхәббәт – эчкерсез саф мәхәббәткә, аның кодрәтенә, хатын-кыз гүзәллегенә дан җырлау; шагыйрь – шагыйрьлек эше милли азатлык өчен көрәш идеясе белән үрелү.

ӘТ: тел-сурәтләү чаралары. Ритм һәм рифма, тезмә, строфа. Гражданлык лирикасы

XXгасыр башы татар әдәбиятында психологизм (2 сәг)

15

Ш.Камалның «Буранда» хикәясе.

1

Язучының тормыш юлын искә төшерү. «Буранда» хикәясендә бирелгән фәлсәфи фикерне табу

16

Ш.Камалның «Буранда» хикәясе.

1

Әйләнә-тирәдәге тормышны мөстәкыйль бәяли белү;әдәби алымнарны табып,шулар нигезендә фәлсәфи фикерне ачыклау күнекмәсенә ия булу,әдәби текстны эстетик яктан бәяли белү.

XXгасыр башы татар әдәбиятында сызлану фәлсәфәсе (3 сәг)

17

Ф.Әмирханның «Бер хәрабәдә» хикәясе.

1

Язучының тормыш юлын искә төшерү. Әйләнә-тирәдәге тормышны мөстәкыйль бәяли белү;әдәби алымнарны табып,шулар нигезендә фәлсәфи фикерне ачыклау күнекмәсенә ия булу

18

Ф.Әмирханның «Бер хәрабәдә» хикәясе.

1

Хикәянең эчтәлеген, темасын, проблемасын, идеясен билгели,геройларын һәм әдәби дөньясын бәяли алу,әдәби текстны эстетик бөтенлекле һәм үзенчәлекләрен  бәяли белү.

28.09

19

Сөйләм үстерү.  Фатих Әмирханның «Бер хәрабәдә» хикәясенә  бәяләмә

1

Әдәби телнең нормаларына нигезләнеп, кирәкле темага телдән һәм язмача бәйләнешле текст төзү күнекмәсенә ия булу.

XXгасыр башы татар әдәбиятында мәхәббәт фәлсәфәсе (4 сәг)

20

Ф.Борнашның «Таһир-Зөһрә» трагедиясе.  

1

Язучының тормыш юлы белән танышу. «Таһир-Зөһрә» трагедиясен уку. Әдәби әсәрне аңлап уку,мөстәкыйль үзләштерү күнекмәләренә ия булу

21

Ф.Борнашның «Таһир-Зөһрә» трагедиясе.  

1

Драма төренә анализ ясау үзенчәлекләрен искә төшерү. Конфликтын билгеләү.

22

Ф.Борнашның «Таһир-Зөһрә» трагедиясе.  

1

Трагедиянең эчтәлеген, темасын, проблемасын, идеясен билгели,геройларын һәм әдәби дөньясын бәяли алу,әдәби текстны эстетик бөтенлекле һәм үзенчәлекләрен  бәяли белү.

23

Ф.Борнашның «Таһир-Зөһрә» трагедиясе.  

1

Трагедиянең пафосын (трагик пафос), язучы стилен билгеләү

20-30 еллар  татар әдәбиятында мәхәббәт фәлсәфәсе һәм яңа тормыш өчен көрәш романтикасы (12 сәг)

24

Һ.Такташның «Алсу» поэмасы, “Киләчәккә хатлар”

1

1920-1930  елларда әдәбиятның үзенчәлекләрен ачыклау,лиро-эпик жанрдагы әсәрне анализлау күнекмәләрен ныгыту  

25

Һ.Такташның «Алсу» поэ-масы, “Киләчәккә хатлар”

1

“Алсу”поэмасының яңа тормыш өчен көрәш романтикасын сурәтләгән әсәр булуын ачыклау

26

Гадел Кутуйның «Тапшы-рылмаган хатлар» повесте.

1

Язучының тормыш юлы турында мәгълүмат бирү, эпик жанрдагы әсәрне анализлау күнекмәләрен ныгыту  

27

Гадел Кутуйның «Тапшырылмаган хатлар» повесте.

1

Мәхәббәт, гаилә кору темасын ачу. Конфликтның кемнәр арасында баруы, сәбәпләре, чишелеше ягыннан әсәрне анализлау. Төп конф-ликтның эчке конфликт булуына басым ясау.  Галиянең хатларны үзе өчен язуын ачыклау. Сюжет этапларын ачу. Эпистоляр повесть жанры.

28

Гадел Кутуйның «Тапшы-рылмаган хатлар» повесте.

1

«Тапшырылмаган хатлар» повестеның яңа тормыш өчен көрәш романтикасын сурәтләгән әсәр булуын ачыклау

29

Гадел Кутуйның «Тапшы-рылмаган хатлар» повесте.

1

Автор позициясен ачыклый алу һәм әсәргә үз мөнәсәбәтеңне булдыру

30

БСҮ. Сочинение язарга әзерләнү

1

Әдәби телнең нормаларына нигезләнеп, кирәкле темага телдән һәм язмача бәйләнешле текст төзү күнекмәсенә ия булу.

31

Кәрим Тинчуринның «Сүнгән йолдызлар» драмасы.

1

Әдипнең тормыш юлы турында мәгълүмат бирү, драма жанрындагы әсәрне анализлау күнекмәләрен ныгыту  

32

Кәрим Тинчуринның «Сүнгән йолдызлар» драмасы.

1

Драма әсәрләренә анализ ясау күнекмәләрен ныгыту. Фаҗигале драма жанрында язылган әсәрнең сюжет-композициясен ачыклау.

33

Кәрим Тинчуринның «Сүнгән йолдызлар» драмасы.

1

Фаҗигале драма жанрында язылган әсәрнең сюжет-композициясен ачыклау.

34

Кәрим Тинчуринның «Сүнгән йолдызлар» драмасы.

1

Кеше бәхете темасының бирелеше, драманың проблема, идеясен билгеләү . Төп образларга характеристика бирү, сәнгатьчә эшләнешен өйрәнү.

35

БСҮ. Сочинение язарга әзерләнү

1

Әдәби телнең нормаларына нигезләнеп, кирәкле темага телдән һәм язмача бәйләнешле текст төзү күнекмәсенә ия булу.

Бөек Ватан сугышы чоры әдәбияты (5 сәг)

36

Бөек Ватан сугышы чоры әдәбияты

Бөек Ватан сугышы чорында иҗат ителгән әдәбиятның үзенчәлекләрен күрсәтә белү

37

Фатих Кәримнең «Ант», «Ватаным өчен»,  «Сөйләр сүзләр бик күп алар», шигырьләре.

1

Ф.Кәримнең тормышы һәм иҗаты белән танышу,шигырьләрне тиешле интонация,пафос белән ,логик басымнарны шигырьдәге мәгънәләргә туры килерлек итеп куеп,тиешле урында паузалар ясап укуга ирешү;образларны күрсәтеп,алар арасындагы бәйләнешләрне аңлата алу; фикер һәм хис тәңгәллеген,сурәтләү чараларын анализлый белү

38

Фатих Кәримнең «Сибәли дә сибәли», «Теләк»,  «Бездә яздыр», шигырьләре.

1

Шигырьләрне тиешле интонация,пафос белән ,логик басымнарны шигырьдәге мәгънәләргә туры килерлек итеп куеп,тиешле урында паузалар ясап укуга ирешү;образларны күрсәтеп,алар арасындагы бәйләнешләрне аңлата алу; фикер һәм хис тәңгәллеген,сурәтләү чараларын анализлый белү

39

Фатих Кәримнең «Газиз әнкәй» шигырьләре.

1

Шигырьләрне тиешле интонация,пафос белән ,логик басымнарны шигырьдәге мәгънәләргә туры килерлек итеп куеп,тиешле урында паузалар ясап укуга ирешү;образларны күрсәтеп,алар арасындагы бәйләнешләрне аңлата алу; фикер һәм хис тәңгәллеген,сурәтләү чараларын анализлый белү

40

 ДТУ №1 Мәдинә Мәликова “Чәчкә балы”, Фәүзия   Бәйрәмова “Кыӊгырау”

1

Әсәрне өйрәнү һәм  анализлау күнекмәсен камилләштерү

60-80 еллар әдәбияты (30 сәг)

41

 60-80 еллар әдәбияты. Г.Бәширов. “Туган ягым – яшел бишек”

1

Язучының тормыш юлы турында мәгълүмат бирү. Әсәрдә тасвирланган чорга характеристика бирә белү;әсәрдәге вакыйгаларда, тормыш-көнкүреш картиналарында автор позициясен ачыклау; хикәяләүче Гомәр һәм автор образларын,аларның тормышны бәяләү үзенчәлекләрен мисаллар белән аңлата алу;конкрет һәм җыелма образларны,аларның үзенчәлекләрен күрсәтә белү

42

Г.Бәширов. “Туган ягым – яшел бишек”

1

Әсәрдә тасвирланган чорга характеристика бирә белү;әсәрдәге вакыйгаларда, тормыш-көнкүреш картиналарында автор позициясен ачыклау; хикәяләүче Гомәр һәм автор образларын,аларның тормышны бәяләү үзенчәлекләрен мисаллар белән аңлата алу;конкрет һәм җыелма образларны,аларның үзенчәлекләрен күрсәтә белү

43

Г.Бәширов. “Туган ягым – яшел бишек”

1

Әсәрдә тасвирланган чорга характеристика бирә белү;әсәрдәге вакыйгаларда, тормыш-көнкүреш картиналарында автор позициясен ачыклау; хикәяләүче Гомәр һәм автор образларын,аларның тормышны бәяләү үзенчәлекләрен мисаллар белән аңлата алу;конкрет һәм җыелма образларны,аларның үзенчәлекләрен күрсәтә белү

44

Г.Бәширов. “Туган ягым – яшел бишек”

1

Әсәрдә тасвирланган чорга характеристика бирә белү;әсәрдәге вакыйгаларда, тормыш-көнкүреш картиналарында автор позициясен ачыклау; хикәяләүче Гомәр һәм автор образларын,аларның тормышны бәяләү үзенчәлекләрен мисаллар белән аңлата алу;конкрет һәм җыелма образларны,аларның үзенчәлекләрен күрсәтә белү

45

БСҮ. Сочинение язарга әзерләнү

1

Әдәби телнең нормаларына нигезләнеп, кирәкле темага телдән һәм язмача бәйләнешле текст төзү күнекмәсенә ия булу.

46

Аяз Гыйләҗевнеӊ “Язгы кәрваннар” повесте

1

Язучының тормыш юлы турында мәгълүмат бирү. Сугыш чоры тудырган авырлык ,фаҗигаләр һәм аларның сәбәпләре турында автор позициясеннән чыгып аңлата белү;әсәрнең исеменә салынган күчерелмә мәгънщне вакыйгалар белщн бщйли алу;язгы табигать белән тәңгәл килгән матурлыкны-әсәрнең поэтикасын,сәнгатьлелек чараларын анализлый белү

47

Аяз Гыйләҗевнеӊ “Язгы кәрваннар” повесте

1

Сугыш чоры тудырган авырлык ,фаҗигаләр һәм аларның сәбәпләре турында автор позициясеннән чыгып аңлата белү;әсәрнең исеменә салынган күчерелмә мәгънщне вакыйгалар белщн бщйли алу;язгы табигать белән тәңгәл килгән матурлыкны-әсәрнең поэтикасын,сәнгатьлелек чараларын анализлый белү

48

Аяз Гыйләҗевнеӊ “Язгы кәрваннар” повесте

1

 Сугыш чоры тудырган авырлык ,фаҗигаләр һәм аларның сәбәпләре турында автор позициясеннән чыгып аңлата белү;әсәрнең исеменә салынган күчерелмә мәгънщне вакыйгалар белщн бщйли алу;язгы табигать белән тәңгәл килгән матурлыкны-әсәрнең поэтикасын,сәнгатьлелек чараларын анализлый белү

49

Аяз Гыйләҗевнеӊ “Язгы кәрваннар” повесте

1

Сугыш чоры тудырган авырлык ,фаҗигаләр һәм аларның сәбәпләре турында автор позициясеннән чыгып аңлата белү;әсәрнең исеменә салынган күчерелмә мәгънщне вакыйгалар белщн бщйли алу;язгы табигать белән тәңгәл килгән матурлыкны-әсәрнең поэтикасын,сәнгатьлелек чараларын анализлый белү

50

БСҮ. Сочинение язарга әзерләнү

1

51

Миргазиян Юныс “Биектә калу”  (“Шәмдәлләрдә генә утлар яна”)  повесте

1

Язучының тормыш юлы турында мәгълүмат бирү. Язучының иҗатына , аның бу әсәренә карата әйтелгән фикерләр белән мөстәкыйль танышып, повестьнең укылган өлешләренә  сораулар һәм биремнәр ярдәмендә ана-лиз ясый белү;хәзерге чор белән бәйләп,әсәрнең актуальлеген аңлата алу

52

Миргазиян Юныс “Биектә калу”  (“Шәмдәлләрдә генә утлар яна”)  повесте

1

Язучының иҗатына ,аның бу әсәренә карата әйтелгән фикерләр белән мөстәкыйль танышып, повестьнең укылган өлешләренә  сораулар һәм биремнәр ярдәмендә анализ ясый белү;хәзерге чор белән бәйләп,әсәрнең актуальлеген аңлата алу

53

Миргазиян Юныс “Биектә калу”  (“Шәмдәлләрдә генә утлар яна”)  повесте

1

Язучының иҗатына ,аның бу әсәренә карата әйтелгән фикерләр белән мөстәкыйль танышып, повестьнең укылган өлешләренә  сораулар һәм биремнәр ярдәмендә анализ ясый белү;хәзерге чор белән бәйләп,әсәрнең актуальлеген аңлата алу

54

Миргазиян Юныс “Биектә калу”  (“Шәмдәлләрдә генә утлар яна”)  повесте

1

Язучының иҗатына ,аның бу әсәренә карата әйтелгән фикерләр белән мөстәкыйль танышып, повестьнең укылган өлешләренә  сораулар һәм биремнәр ярдәмендә анализ ясый белү;хәзерге чор белән бәйләп,әсәрнең актуальлеген аңлата алу

55

Сөйләм үстерү.  Әдәби әсәргә бәя. Миргазиян Юныс “Биектә калу”  (“Шәмдәлләрдә генә утлар яна”)  повесте.

1

Әдәби телнең нормаларына нигезләнеп, кирәкле темага телдән һәм язмача бәйләнешле текст төзү күнекмәсенә ия булу.

56

Равил Фәйзуллинның «Җаныңның ваклыгын сылтама заманга…», «Аккошлар», «Мин сиңа йомшак таң җиле…»“Вакыт”, “Якты моң”,  һәм кыска шигырьләре.

1

Шагыйрьнең тормыш юлы турында мәгълүмат бирү.  Шигырьне сәнгатьле укый белү, образларда чагылган фикер һәм хисне аңлата белү;шигырьләрнең үзенчәлекләрен аңлата белү

57

Равил Фәйзуллинның «Җаныңның ваклыгын сылтама заманга…», «Аккошлар», «Мин сиңа йомшак таң җиле…»“Вакыт”, “Якты моң”,  һәм кыска шигырьләре.

1

Шигырьне сәнгатьле укый белү, образларда чагылган фикер һәм хисне аңлата белү;шигырьләрнең үзенчәлекләрен аңлата белү

58

ДТУ №2. Татар әдәбиятында шагыйрәләр иҗаты: Л.Шагыйрьҗан, Э.Мөэминова, Н.Сафина, Р.Вәлиева, Б.Рәхимова, Э.Шәрифуллина, А.Минһаҗева.  

1

Сәнгатьле уку күнекмәләре булдыру. Шагыйрәләр иҗатын өйрәнеп, проектлар яклау дәресе.

59

Туфан Миңнуллинның «Әлдермештән Әлмәндәр»  моңсу комедиясе.

1

Әдипнең тормыш юлы турында мәгълүмат бирү. Драма әсәрләренә анализ ясау үзенчәлекләрен истә тотып,әсәрне анализлау,бәяләү күнекмәләренә ия булу;милли әдәбияттагы рухи-әхлакый кыйммәтләрне күәелдән уздырып кабул итү,төрле чыганаклардан мәгълүматлар таба белү.

60

Туфан Миңнуллинның «Әлдермештән Әлмәндәр»  моңсу комедиясе.

1

Драма әсәрләренә анализ ясау үзенчәлекләрен истә тотып,әсәрне анализлау,бәяләү күнекмәләренә ия булу;милли әдәбияттагы рухи-әхлакый кыйммәтләрне күәелдән уздырып кабул итү,төрле чыганаклардан мәгълүматлар таба белү.

61

Туфан Миңнуллинның «Әлдермештән Әлмәндәр»  моңсу комедиясе.

1

Драма әсәрләренә анализ ясау үзенчәлекләрен истә тотып,әсәрне анализлау,бәяләү күнекмәләренә ия булу;милли әдәбияттагы рухи-әхлакый кыйммәтләрне күәелдән уздырып кабул итү,төрле чыганаклардан мәгълүматлар таба белү.

62

Туфан Миңнуллинның «Әлдермештән Әлмәндәр»  моңсу комедиясе.

1

Драма әсәрләренә анализ ясау үзенчәлекләрен истә тотып,әсәрне анализлау,бәяләү күнекмәләренә ия булу;милли әдәбияттагы рухи-әхлакый кыйммәтләрне күәелдән уздырып кабул итү,төрле чыганаклардан мәгълүматлар таба белү..

63

БСҮ. Сочинение язарга әзерләнү

1

Әдәби телнең нормаларына нигезләнеп, кирәкле темага телдән һәм язмача бәйләнешле текст төзү күнекмәсенә ия булу.

64

Ф.Яруллинның  тормышы һәм иҗаты. «Җилкәннәр җилдә сынала» повесте.

1

Әдипнең тормыш юлы турында мәгълүмат бирү. Мөстәкыйль анализ ясау күнекмәләренә ия булу;әсәрнең  автобиографик әсәр буларак үзенчәлекләренә төшенү,образларга характеристика бирү.

65

Ф.Яруллинның  тормышы һәм иҗаты. «Җилкәннәр җилдә сынала» повесте.

1

Мөстәкыйль анализ ясау күнекмәләренә ия булу;әсәрнең  автобиографик әсәр буларак үзенчәлекләренә төшенү,образларга характеристика бирү.

66

Ф.Яруллинның  тормышы һәм иҗаты. «Җилкәннәр җилдә сынала» повесте.

1

Мөстәкыйль анализ ясау күнекмәләренә ия булу;әсәрнең  автобиографик әсәр буларак үзенчәлекләренә төшенү,образларга характеристика бирү.

67

Мөдәррис Әгъләмовның «Каеннар булсаң иде», «Учак урыннары» шигырьләре.

1

Шагыйрьнең тормыш юлы, иҗаты белән таныштыру. Лирик әсәрләргә анализ ясау үзенчәлекләрен истә тотып,шигырьләрне анализлау,бәяли белү күнекмәләрен үстерү

68

Мөдәррис Әгъләмовның «Каеннар булсаң иде», «Учак урыннары» шигырьләре.

1

Лирик әсәрләргә анализ ясау үзенчәлекләрен истә тотып,шигырьләрне анализлау,бәяли белү күнекмәләрен үстерү

69

ДТУ №3. Хәзерге татар әдәбиятында яшьләр иҗаты. Проектлар яклау дәресе

1

Сәнгатьле уку күнекмәләре булдыру. Шагыйрьләр иҗатын өйрәнеп, проектлар яклау дәресе.

70

Йомгаклау дәресе

1

Әдәби әсәр,язучы,чор стилен билгеләү күнекмәләрен ныгыту

№

Тема

Үткәрү вакыты

Искәрмә

Сәгать

саны

План

Факт

Сәнгать төре буларак әдәбият. Әдәбиятның башка сәнгать төрләре арасында урыны. Сүз сәнгатендә тормыш моделен төзү үзенчәлекләре.

1

Сентябрь 5

Казан ханлыгы чорына кыскача тарихи, мәдәни,әдәби күзәтү. Мөхәммәдьярның тормыш юлы турында мәгълүмат. «Нәсыйхәт» шигыре.

1

8

Мөхәммәдьярның «Нәсыйхәт» шигыре. Урта гасырлар әдәбиятында романтик мотивлар. Үгет-нәсыйхәтчелек. Символик образлар.

1

12

XIX гасыр әдәбияты. Чорга кыскача тарихи күзәтү. Татарларда мәгърифәтчелек хәрәкәте. М.Акъегетнең тормыш юлы, иҗаты. Әдәбиятта яңа төр һәм жанрларның аерымлануы. Повесть жанры.    «Хисаметдин менла» романы (өзекләр). Уку.

1

15

М.Акъегетнең «Хисаметдин менла» романы (өзекләр). Әсәрнең сюжеты, тема,проблема, идеясе. Мәгърифәтчелек әдәбиятында төп тема – аң-белем,әхлак, тәрбия,һөнәрле булу, төп каршылык – искелек һәм яңалык көрәше.

1

19

М.Акъегетнең.  «Хисаметдин менла» романы (өзекләр). Мәгърифәтле шәхеснең сурәтләнеше: укымышлы, һөнәрле булу, дини кануннарны, Коръәнне яхшы белү.Хатын-кыз азатлыгының алгы планга куелуы.

1

22

Сөйләм үстерү.№1 М.Акъегет. «Хисаметдин менла» романындагы төп  образларга характеристика язу.

1

26

XXгасыр башы әдәбияты. Чорга кыскача тарихи күзәтү. XX гасыр башында сүз сәнгатенең шәрык һәм рус-Европа әдәби-фәлсәфи, мәдәни казанышларын үзләштерүе. Милләт проблемасының үзәккә куелуы. Яңа тип геройлар мәйданга чыгу.  

1

29

М.Гафуриның тормыш юлы, иҗаты. «Нәсыйхәт» шигыре. Әдәбиятта үгет-нәсыйхәт бирү. М. Гафуриның башлангыч чор иҗатында дидактика – үгет-нәсыйхәт бирүнең өстенлек алуы.  Ритм, рифма, строфа үзенчәлекләре.

1

Октябрь 3

Г.Тукайның тормыш юлын, иҗатын искә төшерү, өстәмә мәгълүмат бирү. Шагыйрь иҗатының чорларга бүленеше, һәр чорга хас сыйфатлар.

1

6

Г.Тукайның “Дустларга бер сүз”, “Мәхәббәт”, “Бер татар шагыйренең сүзләре” шигырьләре.

1

10

Шагыйр иҗатында күтәрелгән төп мотивлар, тел- сурәтләү чаралары.

1

13

Сөйләм үстерү №2 Сочинение “Г. Тукай иҗатында мәхәббәт лирикасы”.

1

17

Ш.Камалның тормышы, иҗаты турында белешмә. «Буранда» хикәясе. Уку. Әдәби төр, жанрын билгеләү. Образлар системасы: кеше, табигать яки әйбер, ясалма образлар. Кеше образлары: төп геройлар, ярдәмче геройлар, аталучы геройлар һәм җыелма образлар.

1

20

Ш.Камалның «Буранда» хикәясе. Фикер алышу. Әдәби алымнар:  кабатлау, янәшәлек, каршы кую,үткәнгә әйләнеп кайту. Троплар. Әсәрнең пафосы – сентименталь пафос. Язучы стиле. Әдәбиятта нәфис-бизәкле стиль.

1

24

Ф.Әмирханның тормышы, иҗаты.«Бер хәрабәдә» хикәясе. Хикәядә авыр, кайгылы хәлләрнең сурәтләнүе. Матурлык, Яшьлек, Мәхәббәт, Бәхетнең вакытлы булуы аша тормышның мәгънәсе юклыкка төшенү. Әсәрнең эчке катламын музыка аша бирү.

1

27

Ф.Әмирханның «Бер хәрабәдә» хикәясе. Фикер алышу. Әдәби төр, жанрын билгеләү. Образлар системасы: кеше, табигать яки әйбер, ясалма образлар. Кеше образлары: төп геройлар, ярдәмче геройлар, аталучы геройлар һәм җыелма образлар. Әсәрнең пафосы – сентименталь пафос. Язучы стиле.

1

31

Сөйләм үстерү №3 Ф. Әмирханның “Бер хәрабәдә” хикәясенә бәя.

1

Ноябрь 10

Дәрестән тыш уку. №1 Ф. Бәйрәмова. “Кыңгырау”

1

14

Ф. Бурнашның тормыш һәм иҗат юлы турында белешмә.  «Таһир-Зөһрә» шигъри трагедиясен уку.

1

17

Ф. Бурнашның «Таһир-Зөһрә» шигъри трагедиясен уку, анализлау.Драма төренә анализ ясау үзенчәлекләрен искә төшерү. Конфликтын билгеләү.

1

21

  Ф. Бурнаш. «Таһир-Зөһрә» шигъри трагедиясе. Шигырь белән язылган, дастан сюжетына нигезләнгән булуы, дөнья әдәбиятында киң таралган мәхәббәт һәм мәкер, гаделлек һәм явызлык көрәше.

1

24

  Ф. Бурнаш. «Таһир-Зөһрә» шигъри трагедиясе. Трагедиянең пафосын , язучы стилен билгеләү.

1

28

20-30 еллар әдәбияты.  30 нчы еллар әдәбиятында көрәш романтикасын сурәтләү. Тормышны матурлап, шартлылык кануннарына буйсындырып тасвирлау. Заманга хас яңа герой эзләү. Һ.Такташ иҗаты турында тулырак мәгълүмат бирү.  «Алсу» поэмасы

1

Декабрь 1

Һ.Такташның «Алсу» поэмасына анализ. Әдәби төр һәм анрлар. Лиро- эпик анр – поэма. Әдәби әсәрдәге образлылык. Образ, символ, детал. Кеше образлары: төп герой, ярдәмче герой, катнашучы геройлар, җыелма образлар. Характер. Лирик герой, лирик “мин”, автор образы, автор позииясе. Тема, проблема, идея, пафос. Идеал. Пейза, портрет. Сәнгати алымнар һәм стил. Әдәби алымнар. Тел –стиль чаралары. Тезмә һәм чәчмә сөйләм үзенчәлекләре. Ритм һәм рифма, тезмә, строфа.

1

5

Г.Кутуйның тормыш юлы, иҗаты. «Тапшырылмаган хатлар» повесте.Уку.

1

8

Г.Кутуй.«Тапшырылмаган хатлар» повесте. Уку.

1

12

Г.Кутуй.«Тапшырылмаган хатлар» повесте. Уку. Эпистоляр повесть жанры.

1

15

Г.Кутуй.«Тапшырылмаган хатлар» повесте. Анализ. Конфликт, сюжет, сюжет элементлары. Композиция: тышкы һәм эчке корылыш. Тема, проблема, идея, пафос. Идеал. Психологизм.

1

19

Сөйләм үстерү №4  Сочинение “Тапшырылмаган хатлар” повестенда Вәли һәм Искәндәр образлары. 

1

22

Дәрестән тыш уку. №2. М.Маликова “Чәчкә балы”   .

1

26

К.Тинчурин турында белешмә. «Сүнгән йолдызлар» драмасын уку.

1

К.Тинчурин. «Сүнгән йолдызлар» драмасы. Уку.

1

К.Тинчурин. «Сүнгән йолдызлар» драмасы. Фаҗигале драма жанрында язылган әсәрнең сюжет-композициясен билгеләү. Кеше бәхете темасының бирелеше, драманың проблема , идеясен билгеләү.

1

К.Тинчурин. «Сүнгән йолдызлар» драмасында  төп образларга характеристика бирү, сәнгатьчә эшләнешен өйрәнү.  Портрет. Психологизм. Язучы стиле – фаҗигале. .

1

Сөйләм үстерү № 5 Сочинение  К.Тинчуринның «Сүнгән йолдызлар» драмасында  төп образларның бирелеше..

1

Бөек Ватан сугышы чоры әдәбияты. Ф Кәримнең “Сибәли дә сибәли”, “Ант”, “Ватаным өчен”,”Теләк”, “Сөйләр сүзләр бик күп алар”, “Бездә яздыр”, “Газиз әнкәй” шигырьләре. Тормыш юлы турында мәгълүмат. “Сибәли дә сибәли” шигырендә сугыш фаҗигасен табигать күренешләре, тел- сурәтләү чарасы сынландыру, әдәби алым кабатлау аша тасвирлау.  

1

Иҗатының чорларга бүленеше. Сугыш чоры иҗатының үзенчәлеге: җиңүгә ышаныч белән илне сакларга ант итү, лирик геройның рухи дөньясы баю, яшәү һәм үлү турында фәлсәфи уйлануы; фашизмга нәфрәт хисләре; туган ягын, якыннарын сагыну. Күңел лирикасы. Гражданлык лирикасы.

1

Сугыш чорында шагыйрь иҗатының  поэма һәм баллада жанрында иң югары ноктага җитүе. “Кыңгыраулы яшел гармун” поэмасында сугышчының күңел дөньясы, хис- кичерешләрен лирик планда сурәтләү.

1

60-80 нче еллар әдәбияты. XX  гасырның икенче яртысында татар әдәбиятының милли нигезләргә кайтуы. Әдәбиятның яңалыкка омтылышы: яңа иҗади агымнарга, жанр формаларына, темаларга мөрәҗәгать итү, әдәби герой мәсьәләсендә эзләнүләр. Азатлык, шәхес иреге, фикер хөрлеге мәсьәләләренең куелышы. Г. Бәшировның “Туган ягым – яшел бишек” автобиографик повесте. Язучының тормыш юлы турында мәгълүмат бирү.

1

Г. Бәшировның “Туган ягым – яшел бишек” автобиографик повесте. Повестьта халык тормышының тулы бер панорамасы ачылу  Суртләнгән геройларның,вакыйга- күренешләрнең тормышчан булуы.

1

Г. Бәширов – портрет, табигать бизәкләре, характер остасы. Гумәр образының бирелеше.

1

Тел – стиль чаралары. Әдәби сөйләм: хикәяләү, сөйләшү (диалог), сөйләү (монолог). Чәчмә сөйләм үзенчәлекләре. Язучы стиле.

1

А.Гыйләжевнең «Язгы кәрваннар»  повесте. Язучының тормыш юлы турында мәгълүмат бирү. Повесть  жанры.

1

А.Гыйләжевнең «Язгы кәрваннар»  повесте. Хикәяләү, сурәтләү, бәяләү катламнары. Әдәби әсәрдәге образлылык:әдәби деталь, җыелма һәи символик образларның әсәр эчтәлеген ачудагы әһәмияте.

1

Повестьны эчтәлек һәм форма ягыннан анализлаганда, хронотоп, архетипны ачыклау. Тел-стиль чаралары.

Әсәр исеменең эчке һәм тышкы мәгънәгә ия булуы. Заманга тәнкыйди бәя. Язучы стиленең үзенчәлекләре.

Сөйләм үстерү. №6 Сочинение “А. Гыйләҗевнең “Язгы кәрваннар” повестенда образлар системасы”.

1

 Дәрестән тыш уку №3 Хәзерге татар әдәбиятында яшьләр иҗаты. Проектлар яклау дәресе.

М. Юныс “Биектә калу” (“Шәмдәлләрдә генә утлар яна”) повесте. Язучының тормыш юлы турында мәгълүмат бирү. Повесть  жанры.

1

Хикәяләү, сурәтләү, бәяләү катламнары. Әдәби әсәрдәге образлылык:әдәби деталь, җыелма һәи символик образларның әсәр эчтәлеген ачудагы әһәмияте.

1

Повестьны эчтәлек һәм форма ягыннан анализлаганда, хронотоп, архетипны ачыклау. Тел-стиль чаралары.

1

Әсәр исеменең эчке һәм тышкы мәгънәгә ия булуы. Заманга тәнкыйди бәя. Язучы стиленең үзенчәлекләре.

1

Сөйләм үстерү. №7 Әдәби әсәргә бәя.

1

Р. Фәйзуллинның “Җаныңның ваклыгын сылтама заманга”, “Аккошлар”, “Мин сиңа йомшак таң җиле”, “Вакыт”, “Якты моң” һәм кыска шигырләре.  Шагыйрьнең тормыш юлы турында мәгълүмат бирү. Иҗатка 60 елларда килүе, яңача ритмика, рифма, образлар системасы тудыруы.

1

Лирик әсәрләргә анализ ясау үзенчәлекләре. Табигый хис-кичерешләр чагылыш тапкан шигырьләренң җырлар булып китүе. Фәлсәфи лирика.

1

Сөйләм үстерү. №8  Сочинение. “Р Фәйзуллинның мәхәббәт лирикасы”.

1

Арадаш аттестация.

1

Т. Миңнуллинның “Әлдермештән Әлмәндәр” моңсу комедиясе. Әдипнең тормыш юлы турында мәглүмат бирү.

1

Драма әсәрләренә анализ ясау үзенчәлекләре. Каршылыкның төрләре. Төп сюжет сызыгындагы эчке каршылыкның төп каршылык булуы.

1

Әсәрнең фәлсәфи фикерләр белән баетылуы. Әлмәндәр образының бирелеше, аның замандаш сыйфатларын туплаган, халыкчан образ-характер булуы.

1

Комедиянең тел-сурәтләү чараларына, кинаяле тезмәләргә бай булуы.  Реаль тормыш картиналарының шартлылык һәм символлар белән тыгыз кушылып китүе, шуның белән әсәрдәге төп идеяне тулырак ачуга ирешү.

1

Ф Яруллинның «Җилкәннәр җилдә сынала» повесте. Әдтпнең тормышы, иҗаты турында мәгълүмат бирү.

1

“Җилкәннәр җилдә сынала” повестеның автобиографик повесть булуы. Кешене данлау, зурлау темасының бирелеше.

1

Тема, проблема, идея, пафос. Идеал. Язучы стиле.

1

М. Әгъләмовның “Каеннар булсаң иде”, “Учак урыннары” шигырьләре.  Шагыйрьнең тормыш юлы, иҗаты белән таныштыру. Классик шигырьгә йөз тотып иҗат итүе.  Кешене зурлау, данлау темасының бирелеше.

1

Лирик әсәргә анализ ясау үзенчәлекләре. Лирик жанрлар: гражданлык лирикасы, күңел лирикасы. Әдәби алымнар: кабатлау, янәшәлек, каршы кую, үткәнгә әйләнеп кайту (ретроспекция).  Шигырь төзелше. Язучы стиле: экзистенциаль башлангыч.

1

Дәрестән тыш уку. №4 Татар әдәбиятында шагыйрәләр иҗаты:

Л. Шагыйрьҗан, Э.Мөэминова, Н Сафина, Р. Вәлиева, Б.Рәхимова, Э. Шәрифуллина, А. Минһаҗева.

1

Вакытлы матбугат материаллары белән эшләү.

1

Йомгаклау.