Сценарий постановки по рассказу Г. Н. Волкова "Ăслă ывăл"
материал (5, 6, 7, 8, 9 класс) на тему

Ăслă ывăл (инсценировка)

(Г. Н. Волков çырнă «Ăслă ывăл» калав тăрăх Осипова Ольга Григорьевна йĕркеленĕ)

Вылякансем:

1. Автор

2. Арăмĕ

3. Упăшки

4. Ывăлĕ

5. Шуйттан çурисем (4-5 хĕр ача)

6. Вăйăри хĕрсем

Автор: Пĕр ватă ар çын ывăлĕпе кинĕ патĕнче пурăннă.

(Ар çын ачапа аслашшĕ калаçса лараççĕ)

Ар çын ача: Асатте, юмах каласа парсам мана.

Аслашшĕ: Çывăрма вăхăт ĕнтĕ, мăнукăм, выртар.

Ар çын ача: (йăлăнса) Асатте, эпĕ сан юмаха итлемесĕр çывăраймастăп.

Аслашшĕ: Итле, эппин. Пурăннă, тет, Чăваш çĕрĕнче арăмĕпе упăшки. Вĕсен пĕчĕк ывăлĕ пулнă, тата упăшкин ватă ашшĕ пулнă…

(Сцена çине упăшкипе арăмĕ тухаççĕ. Арăмĕ сĕтел çинчен пуçтарать, савăт-сапана çиллессĕн шакăртаттарать).

Арăмĕ: Кунĕн те çĕрĕн – çитер, тасат, пуçтар, çу! Виçĕ ар çын çуртăмра – ман пурне те пăхмалла, йăлтах ĕлкĕрмелле!  Санăн ват супнă аçу пирĕнпе пурăнни мĕн усси? Ĕçне ĕçлеймест, тухса та çÿреймест. Кунĕпе мана сыхласа ларать.

Упăшки: Ан ÿпкелеш, мăшăрăм. Вăл маншăн тăван атте вĕт, ăна епле пăхас мар? Пĕр-пĕрне ÿпкеличчен – атя, каяр хĕрсен улахне курма, чунсене йăпатма!

(Тухса каяççĕ. Сцена çине вăйă карти тухать, пĕр юрă юрлаççĕ: «Туслă  çаран аркине те …». Арăмĕпе упăшки сăнаса тăраççĕ, хĕрсем вĕсене вăйă картине тăратаççĕ. Юрă вĕçленсе пынă май хĕрсем сцена çинчен каяççĕ, упăшки ушкăнпах каять, арăмĕ вăйă карти вĕçĕнчен татăлса юлать. Асар-писер кĕвĕ пуçланать, арăм тавра шуйттан çурисем сиккелеме-ташлама тапратаççĕ).

Шуйттансем:  Хăтăл хунь аçунтан, хăтăл! Çырмана кайса яр, пуçне çи! Хăтăл хунь аçунтан, хăтăл! Çырмана кайса яр, пуçне çи!

(Арăм чакса-чакса пырать, шуйттансен ушкăнĕн варрине лекет, хăлхине аллисемпе хуплать. Ташă вĕçленсен шуйттансем арăма хăйсемпе пĕрле сĕтĕрсе каяççĕ).

Арăмĕ: Çук, çук-çук-çук!

(Сцена пушанса юлать)

Автор: Вăхăт иртрĕ, часах хĕл те ларчĕ.

(Сивĕ  çил улани илтĕнет. Арăмĕпе упăшки сцена çине тухаççĕ).

Арăмĕ: Кашни кун санăн аçу валли шăл çемми апат-çимĕç хатĕрлетĕп. Ĕçлени çук, çиес тесен – сĕтел хушшшине пĕрремĕш вырнаçать. Мĕн усси унран? Тарăн вар тĕпне кайса яр эсĕ  ăна! Пĕттĕр унта, çырма тĕпĕнчен тухаймасăр шăнса вилтĕр!

(Каллех асар-писер кĕвĕ, шуйттансем тухаççĕ, упăшки  çумне пырса:

« Хăтăл ватă аçунтан! Хăтăл! Ним усси те çук унран!» – тесе ахăраççĕ, арăмĕ те вĕсемпе пĕрле ташлать. Упăшки пуçне  хупласа чĕр куççи çине ларать. Шуйттансем куçран çухалаççĕ. Упăшки çумне ватă ашшĕпе пĕчĕк ывăлĕ тухса тăраççĕ. Каллех çил улать, шуйттансем сцена тăрăх каялла-малалла чупаççĕ. Çав хушăра упăшки ватă ашшĕне çунапа лартса каять, ывăлĕ тĕртсе пырать. Куçран çухалаççĕ, кайран пушаннă сцена çине упăшка тата ывăлĕ тухаççĕ).

Упăшки: (пусăрăнчăклăн) Аранах пулчĕ. Йывăр та мар иккен – çÿллĕ тăвайккинчен çуни-мĕнĕ тĕртсе анчах ятăм. Ну, ывăлăм, киле каяр.

Ывăлĕ: Тăхтасам, атте. Эпĕ çунашкана анса илем.

Упăшки: Ах, ачам, çав кивĕ çунашкапа мĕн тăватăн? Уншăн мĕн нушаланатăн? Эпĕ сана урăххи илсе парăп.

Ывăлĕ: (куççулĕ витĕр) Çĕннине илсе парăн-ха эсĕ. Киввине вара эпĕ лаççа пуçтарса хурăп. Ку çуна тинех ярăнма юрăхлă пулас çук. Вăл мана хам çитĕнсен, эсир анннепе иксĕр те ватăлсан пит кирлĕ пулĕ. Сире ун чух çав çуна çине лартатăп та тарăн вара килсе йăвантаратăп. Çуни хатĕрех тăтăр!

Упăшки: (кăшт тăхтасан) Эсĕ капла ăслă ача пуласса шутламан эпĕ... Кайрăмăр часрах, ывăлăм, аслаçу шăнса кайиччен ăна каялла хăпартар, киле илсе таврăнар.

(Ывăлĕ ашшĕне ыталаса илет. Вĕсем кĕрсе каяççĕ. Сцена çине арăмĕ тухать)

Арăмĕ: Çапла çав: ача ырра курсан – ырă пулать, усала курсан – усал пулать. Ватта сума сăвакан – хăй те ырлăх куракан. Ватта хурлăх тăвакан – хăй те хурлăх куракан.

Пирĕн ырă çынсем хушшинчех пурăнасчĕ, усал-тĕсел вăйне парăнас марччĕ.

(Пурте сцена çине тухаççĕ. «Аннене анне тееççĕ» юрă. Пурте пуç таяççĕ)