«6 нчы сыйныфта татар әдәбиятыннан технологик карта (“Габделхәй Сабитовның “Чүкеч” хикәясе буенча)».
план-конспект урока (6 класс) на тему

Укытучы

Гыйбадуллина Гөлназ Илдус кызы

Предмет

Татар әдәбияты

Тема

Тырышкан табар – ташка кадак кагар (Г.Сабитовның “Чүкеч” хикәясе буенча)

Планлаштырылган нәтиҗәләр

Шәхескә кагылышлы: эшчәнлекнең максаты һәм нәтиҗәсе арасында бәйләнешне билгеләү; мөстәкыйль фикер йөртүгә омтылу; һәр эшне ахырына кадәр җиткерә белү.

Метапредмет:

Танып-белү УУГ: үз эшчәнлегеңне мөстәкыйль рәвештә оештыра белү, бәяләү; аңлап уку күнекмәсе булдыру; нәтиҗәләр чыгара белү; текстны кабул итү һәм аның эчтәлегендә ориентлашу.

Коммуникатив УУГ: сораулар бирә белү; үз фикереңне дәлилләп башкаларга җиткерә, тулы һәм төгәл итеп әйтә белү; башкаларның фикерләрен тыңлый, аңлый белү.

Регулятив УУГ:  мөстәкыйль рәвештә дәреснең  темасын һәм максатын формалаштыру; укытучы һәм сыйныфташларың белән уртак эшчәнлек оештыра белү; үзбәя.

Предмет буенча: Г.Сабитовның тормыш юлын һәм иҗатын белү, “Чүкеч” хикәясен үзләштерү, “хикәяләү” төшенчәсенең эчтәлеген белү.

Дәреснең тибы

Яңа белемнәрне үзләштерү дәресе

Төп төшенчәләр

Эш кораллары, кадак, чүкеч, келәшчә, пычкы, балта, өтерге, хезмәт

Предметара  бәйләнеш

Рус әдәбияты

Эшне оештыру

Фронталь, төркемнәрдә, индивидуаль

Чыганаклар

Төп: Татар әдәбияты: рус телендә төп гомуми белем бирү оешмалары өчен дәреслек (татар телен өйрәнүче укучылар өчен). 6 нчы с-ф. Ике кисәктә. 2 нче кисәк/ Ә.Р.Мотыйгуллина, Р.Г.Ханнанов, Э.Х.Гыйззәтуллина; [рәссамы Диләрә Нәүрүзова].-Казан: “Мәгариф-вакыт” нәшр., 2014. Өстәмә: презентация, карточкалар, Г.Сабитов китаплары.

Дәрес этаплары

Укытучы эшчәнлеге

Укучы эшчәнлеге

Универсаль уку гамәлләре (УУГ)

Оештыру

 Мотивлаштыру (1-2 мин)

Хәерле иртә, укучылар! Кәефләрегез ничек? Әйдәгез әле, бер-беребезгә матур теләкләр телик.

Сыйныф эшкә әзерләнә

(укытучыны сәламлиләр, сорауларга җавап бирәләр, сөйләм эшчәнлегенә кушылалар)

ШУУГ: укытучы һәм сыйныфташларыңны хөрмәт итү;

КУУГ: укытучы һәм сыйныфташлар белән уку эшчәнлеген оештыруда хезмәттәшлек итү;

РУУГ: эш урынын оештыру.

Белемнәрне актуальләштерү

Өй эшен тикшерү (“Әбүгалисина” әсәренең 3 нче өлеше буенча план төзү)

Хезмәт, эш турында әңгәмә кору: Әбүгалисина, Әбелхарис китап белеме белән генә кызыксынганнармы?

К.Насыйри  китап язу, фәнни эш арасында тагын нинди эшләр белгән?

Ә сез буш вакытларыгызда ниләр белән шөгыльләнергә яратасыз?

Укучылар өйдә төзегән планнарын укыйлар.

Укытучының сорауларына җавап бирәләр:

Төрле эш эшли белгәннәр.

Үзе уен кораллары, җиһазлар ясаган. Үзләренең буш вакытларында ниләр эшләргә яратулары хакында сөйлиләр.

КУУГ: үз фикереңне тулы һәм төгәл итеп әйтә белү; башкаларның фикерләрен тыңлый, аңлый белү;

П: К.Насыйриның “Әбүгалисина” әсәренең эчтәлеген белү.

Уку мәсьәләсен кую

Без бүген нәрсә турында сөйләшербез икән? (Г.Сабитовның “Чүкеч” хикәясе белән танышырбыз.)

Бирелгән сораулардан чыгып, дәреснең темасын билгелиләр (без танышачак герой да эшләргә ярата).

ТБУУГ: танып белү мәсьәләсен мөстәкыйль ачыклау;

КУУГ: үзенең карашын әйтә һәм дәлилли белү;

РУУГ: дәреснең темасын формалаштыру.

Уку мәсьәләсен адымлап чишү

1.Габделхәй Сабитовның тормыш юлы, иҗаты белән таныштыра, китапларын, презентация  күрсәтә.

-Дәреслектә укытучы сөйләгән нинди фактлар турында язылган? Ә нәрсәләр турында әйтелми?

Дәреслектәге белешмәне укыйлар, укытучы белән әңгәмә коралар.

ТБУУГ: нәтиҗә ясау, гомумиләштерү;

КУУГ: башкаларның фикерләрен тыңлый, аңлый белү, үз фикереңне дәлилләп башкаларга җиткерә белү;

РУУГ: уку мәсьәләсен дөрес аңлауны бәяләү, планлаштыру;

П: Г.Сабитовның тормышы һәм иҗаты турында белү.

2.Текстны укуга әзерлек.

Сүзлек белән эш: яңа сүзләрне дөрес итеп укыганны тыңлау, кабатлау һәм истә калдыру.

Фразеологик сүзтезмәләр белән җөмләләр төзү (юкәдә икән чикләвек, кадак җене кагылган,үзәге өзелеп һ.б.)

-Тагын нинди фразеологизмнар беләсез?

Рәсем буенча фикер алышу.

-Рәсемдә кемнәрне күрәсез? Алар нәрсә турында сөйләшәләр икән, ничек уйлыйсыз?

Укучылар яңа сүзләрне кабатлыйлар, үзләре укыйлар, җөмләләр төзиләр.

Укытучының сорауларына җавап бирәләр.

-Рәсемдә малай һәм аның әтисе сурәтләнгән. Алар эш кораллары, гомумән, эш, хезмәт турында сөйләшәләр.

ШУУГ: укытучы һәм сыйныфташларыңны хөрмәт итү; хезмәтне яратырга өйрәнү;

ТБУУГ: укылган тексттан кирәкле информацияне табып аера белү;

КУУГ: башкаларның фикерләрен тыңлый, аңлый белү, үз фикереңне дәлилләп башкаларга җиткерә белү;

РУУГ: үз эшчәнлегеңне контрольгә алу.

3.”Чүкеч” хикәясен уку. Эчтәлек буенча әңгәмә кору.

-Малай нишләргә ярата?

-Әтисе аны ни өчен ачулана?

-Бакый чүкечне туры сугарга ничек өйрәнә?

Укытучы укыганны тыңлыйлар, ишетеп аңларга тырышалар, мөстәкыйль укыйлар.

Сорауларга җавап бирәләр.

-Малай кадак кагарга ярата.

-Чөнки чүкеч кадак урынына еш кына малайның бармагына суга.

-Әтисе аңа такта башлары һәм бер тартмада күп итеп кадак бирә, Бакый шул кадакларны кагып бетерә. Шулай итеп чүкечне туры сугарга өйрәнә.

ШУУГ: активлыкка, мөстәкыйль фикер йөртүгә өйрәнү; хезмәтне ярату хисләре булдыру;

ТБУУГ: укылган тексттан кирәкле информацияне табып аера белү;

КУУГ: башкаларның фикерләрен тыңлый, аңлый белү, үз фикереңне дәлилләп башкаларга җиткерә белү;

РУУГ: үз эшчәнлегеңне контрольгә алу;

П: “Чүкеч” хикәясенең эчтәлеген белү.

Күзләрне ял иттереп алыйк

(тактада рәсемнәр эленгән, шул рәсемнәргә карап күзләр өчен гимнастика ясыйбыз).

4. Табышмаклар уку.

Көзме, кышмы, язмы, җәйме,

Тыңламый, нишләтәсең,

Кар-буранда,җил-яңгырда

Салмый ул эшләпәсен.

---------------------------

Тешләремнең исәбе юк,

Утын кисәм, “он” ясыйм.

Егет булсаң, кадерне бел,

Мине читкә куйма син.

----------------------------

Бар очым, бар түбәм,

Сугалар – мин түзәм.

Кайчакта кәпрәям:

Тутыгам, кәкрәям.

-------------------------

Гомер буе сугар өчен,
Мине уйлап тапканнар.
Нигә «суккыч» диеп түгел,
Башка исем такканнар? 

--------------------------- Хезмәтем бик кечкенә,
Кирәк бары көч кенә.
Менә шушы тактаны
Мине бор да тиш кенә.

Укучылар табышмакларның җавапларын табалар:

-Кадак.

-Пычкы.

-Кадак.

-Чүкеч.

-Борау.

ШУУГ: активлыкка, мөстәкыйль фикер йөртүгә өйрәнү; хезмәтне ярату хисләре булдыру.

ТБУУГ: төп фикерне аерып чыгара белү;

КУУГ: башкаларның фикерләрен тыңлый, аңлый белү, үз фикереңне дәлилләп башкаларга җиткерә белү;

РУУГ: мөстәкыйль эшли белү; үзбәя;

П: эш кораллары атамаларын истә калдыру.

5.Теоретик материал белән эш.

-Бу әсәр нинди жанрга карый?Монда хикәяләү бармы?

“Хикәяләү” төшенчәсен аңлату. Рус әдәбиятыннан хикәяләүгә нинди мисаллар китерә аласыз?

Укучылар җавап бирәләр.

Дәреслектән билгеләмәне татар һәм рус телләрендә укыйлар, мисаллар китерәләр.

ТБУУГ: төп фикерне аерып чыгара белү;

КУУГ: башкаларның фикерләрен тыңлый, аңлый белү, үз фикереңне дәлилләп башкаларга җиткерә белү;

РУУГ: үзбәя;

П: “хикәяләү” төшенчәсе белән танышу; аның эчтәлеген белү.

Ял минуты

Өй эше

Өй эшен аңлату.

1.Хикәяләү турындагы теоретик төшенчәне истә калдырырга.

2.Хикәяне рольләргә бүлеп укырга әзерләнергә.

3.”Сиңа “Чүкеч” әсәрендәге төп герой –Бакый ошадымы?” дип башлап, диалог әзерләргә.

Үз фикерләрен әйтәләр, өй эшен язып алалар, сораулар бирәләр.

ШУУГ: эшчәнлекнең максаты һәм нәтиҗәсе арасында бәйләнешне билгеләү, үз уңыш-уңышсызлыкларыңның сәбәбен ачыклау;

КУУГ: башкаларның фикерләрен тыңлый, аңлый белү, үз фикереңне дәлилләп башкаларга җиткерә белү;

РУУГ: үзбәя.

Рефлексия

“Сез ничек уйлыйсыз?” уены. Карточкаларда язылган: тырыш, ялкау, максатчан, эшләргә яратмый, һәрвакыт елый, кадак җене кагылган, кызыксына торган, гел уйнарга ярата һ.б.

Бер укучы карточкаларны төркемнәргә тарата. Һәр кеше мөстәкыйль рәвештә, беркем белән дә киңәшләшмичә, карточканы укый һәм бирелгән биттә (Бакыйга туры килә, туры килми) үзе теләгән урынга куя. Ялгыш дип уйласа, кеше карточкасын алып, арты белән каплап куярга кирәк. Соңыннан һәр төркемдәге укучылар үз фикерләрен хикәядәге җөмләләр ярдәмендә дәлиллиләр.

ШУУГ: эшчәнлекнең максаты һәм нәтиҗәсе арасында бәйләнешне билгеләү, үз уңыш-уңышсызлыкларыңның сәбәбен ачыклау;

КУУГ: башкаларның фикерләрен тыңлый, аңлый белү, үз фикереңне дәлилләп башкаларга җиткерә белү;

РУУГ: индивидуаль һәм төркемдәге эшне бәяли белү, хаталарны табыр төзәтү; үзконтроль.

Г.Сабитовның “Чүкеч” хикәясендә сүз кем турында бара?

Бакый нишләргә ярата? Ул чүкеч белән оста итеп эшли белгәнме? Әтисе Бакыйга нинди эш йөкләгән? Сезгә бу хикәя ошадымы? Әлеге дәрестә нәрсәне яттан белергә кирәк дип саныйсыз?

Дәрескә нәтиҗә ясый, укучыларның эшенә бәя бирә.

Үз фикерләрен әйтәләр.

ШУУГ: эшчәнлекнең максаты һәм нәтиҗәсе арасында бәйләнешне билгеләү, үз уңыш-уңышсызлыкларыңның сәбәбен ачыклау;

КУУГ: башкаларның фикерләрен тыңлый, аңлый белү, үз фикереңне дәлилләп башкаларга җиткерә белү;

РУУГ: индивидуаль һәм коллектив эшне бәяли белү, үзбәя.