6 нчы сыйныф өчен әдәбияттан эш программасы.
рабочая программа (6 класс) по теме
6 нчы сыйныф өчен әдәбияттан эш программасы.
Скачать:
| Вложение | Размер |
|---|---|
 6 нчы сыйныф өчен әдәбияттан эш программасы. | 153.85 КБ |
Предварительный просмотр:
“Каралды” Методик берләшмә җитәкчесе: __________ Хәйруллина А.Х. Беркетмә №1, “___” ______ 2016ел. | “Килешенде” Уку-укыту эшләре буенча директор урынбасары: ___________ Ибраһимова Г.Й “___” ____ 2016 ел. | “Раслыйм” Директор: _________ Хәсәнов Р. Б. “___” _____ 2016 ел. |
ТАТАР УРТА ГОМУМИ БЕЛЕМ БИРҮ МӘКТӘБЕНЕҢ
6 НЧЫ СЫЙНЫФЫ ӨЧЕН
2016 – 2017 нче уку елына
ӘДӘБИЯТТАН ЭШ ПРОГРАММАСЫ
Төзүче: Хәйруллина Айгөл Хәбибрахман кызы,
беренче категорияле татар теле һәм әдәбияты укытучысы
Педагогик киңәшмә утырышында каралды.
Беркетмә №_____, _____________, 2016 ел.
Аңлатма язуы
6 нчы сыйныфлар өчен татар әдәбиятыннан эш программасы Россия Федерациясендәге һәм Татарстан Республикасындагы мәгарифкә кагылышлы хокукый-норматив актларга һәм федераль дәүләт стандартларына нигезләнеп төзелде:
1. Россия Федерациясенең “Мәгариф турында”гы Законы (Федеральный закон от 29.12.2012 273-ФЗ “Об образовании в Российской Федерации”)
2. Татарстан Республикасының “Мәгариф турында”гы Законы (Закон Республики Татарстан “Об образовании” № 68-ЗРТ от 22 июля 2013 года, статья 8)
3. Россия Федерациясенең “Россия Федерациясе халыктелләре турында”гы 126-ФЗ нчы номерлы Законы (24.07.1998)
4. РФ Мәгариф һәм фән министрлыгы приказы, 30 нчы август, 2013 нче ел №115 (“Об утверждении Порядка организации и осуществления образовательной деятельности по основным общеобразовательным программам – начального общего, основного общего и среднего общего образования”)
5. “Татарстан Республикасының халык телләре турында” Законы (Закон Республики Та- тарстан от 08.07.1992 № 1560-XII (ред. от 03.03.2012г.) “О государственных языках Республики Татарстан и других языках в Республике Татарстан”)
6. “Татарстан Республикасы дәүләт телләре һәм Татарстан Республикасында башка телләр турында” Татарстан Республикасы Законы, 2004нче ел, 1нче июль
7. “2014-2020 нче елларга Татарстан Республикасы дәүләт телләрен һәм Татарстан Рес- публикасында башка телләрне саклау, өйрәнү һәм үстерү буенча Татарстан Республи- касы дәүләт программасы”, 2013 нче ел, 25 нче октябрь, 794 нче карар
8. Төп гомуми белем бирүнең Федераль дәүләт белем бирү стандарты (Россия Мәгариф һәм Фән министрлыгында 2010 нчы елның 17 нче декабрь боерыгы 1897 нче номер белән расланган, РФ Юстиция Министрлыгында 19644 нче регистрацион номеры белән 2011нче елның 1 нче февралендә теркәлгән)
9. Татарстан Республикасында 2012-2020 нче елларда фән һәм мәгариф үсеше турында “Дәүләт программасы”
6 нчы сыйныф өчен "Әдәбият" курсының эш программасы Федераль дәүләт белем бирү стандартларының таләпләренә туры китереп, Татарстан Республикасы Мәгариф һәм фән министрлыгы тарафыннан рөхсәт ителгән “Татар телендә урта (тулы) гомуми белем бирү мәктәпләренең 1-11 нче сыйныфлары өчен татар әдәбиятын укыту программалары” (Төзүче-авторлары: Ф.Г.Галимуллин, Ф.Ә.Ганиева, Д.Ш.Сибгатуллина). – Казан: Татар. кит. нәшр., 2011), 6 нчы сыйныф өчен Ф.Ә.Ганиева, М.Д.Гарифуллина эшләгән (Казан: Татар. кит. нәшр., 2014) Татарстанның Мәгариф һәм фән министрлыгы тарафыннан тәкъдим ителгән дәреслеккә нигезләнеп төзелде.
Дәреслек: Әдәбият. 6 сыйныф: татар телендә гомуми белем бирү оешмалары өчен уку әсбабы /Ф.Ә. Ганиева, М.Д.Гарифуллина / - Казан: Татар. кит. нәшр., 2014. – 175б.
Татар балалары өчен әдәбият укытуның төп максаты
Балаларда туган телгә, әдәбиятка карата кызыксыну уяту, татар әдәбиятының бай тарихы, халык авыз иҗаты, талантлы әдипләре, аларның күркәм әсәрләре белән таныштыру. Әсәрләрне аңларга, эзлекле фикер йөртергә, әсәрләрне матурлык ноктасыннан бәяләп кабул итәргә өйрәтү.
Бурычлары:
- иҗат, әдәбият үсеше, аның тарихи төшенчәләрен аңлап фикер йөртергә өйрәтү;
- әдәбиятның формалашуында һәм үсүендә зур роль уйнаган күренеш – халык авыз иҗаты, аның матур әдәбият белән уртак һәм аермалы якларын күрсәтү;
- матур әдәбиятны милли һәм дөньякүләм культураның бер күренеше итеп карау, аның рухи кыйммәтләрне, традицияләрне саклаучы, тапшыручы икәнен аңлату;
- әдәби әсәрне өлешчә анализлау күнекмәләре булдыру, әдәбият теориясе буенча билгеле бер күләмдә теоретик белемнәр бирү;
- әдәби әсәрдә тасвирланган тормыш вакыйгаларыннан үрнәк һәм гыйбрәт алырга, дөрес, гадел максатлар куярга өйрәтү;
- әдәбиятның матурлыгын, хис кичерешләр байлыгын күрсәтеп, балаларның рухи дөньясын баету;
- укучыларның иҗади сәләтләрен үстерү;
- үз мәнфәгате һәм җәмгыять мәнфәгате өчен иҗади мөмкинлеген тормышка ашырырга сәләтле шәхес тәрбияләү;
- сөйләм культурасы булдыру.
Белем дәрәҗәсенә таләпләр:
- әдәби әсәрне иҗтимагый һәм мәдәни тормыш күренешләре белән бәйлелектә карау;
- халык авыз иҗаты һәм матур әдәбиятның уртак сыйфатларын, үзенчәлекләрен белү;
- эчтәлек һәм форма берлеген аңлау;
- әсәрнең темасын, проблемасын, идеясен билгеләү;
- әдәби образларны (кеше, табигать һ.б.) тану;
- әдәби детальләрне таба белү;
- сурәтләү чараларын табу;
- әдәби төрләр, жанрларны таный һәм аера белү.
Күнекмәләргә таләпләр:
- әдәби әсәрнең эчтәлеген белү;
- әсәрдәге каршылыкны, төп фикерне табу;
- әсәр геройларына характеристика бирү;
- әдәби әсәр буенча план төзү;
- әсәргә карата үз фикереңне әйтә белү;
- бәйләнешле сөйләм булдыру;
- өйрәнелгән әсәрләр буенча яки бирелгән тема буенча сочинение яза белү;
- шигырьләрне сәнгатьле итеп уку;
- тәкъдим ителгән яки укучы үзе сайлаган әсәрләрне (шигырь, проза) яттан сөйләү.
Уку фәненең уку планында тоткан урыны
Мәктәптә әдәбият предметы – кирәкле, әһәмиятле предметларның берсе. Ул укучыларны тормышны үзенчәлекле итеп танып белергә өйрәтә, хисси-эмоциональ дөньясын баета, эстетик зәвык тәрбияли, сөйләмен үстерә, гомумән, шәхес итеп тәрбияләүдә зур роль уйный.
Татар әдәбияты предметы төп мәктәптә 5-9 сыйныфларда өйрәнелә. 5-8 сыйныфларда әдәбият укытуга 35 атна исәбеннән атнага 2 сәгать) 70 (35) сәгать, 9 нчы сыйныфта 68 сәгать каралган.
Укытуның көтелгән нәтиҗәләре Шәхескә кагылышлы нәтиҗәләр:
- туган илгә мәхәббәт, ватанпәрвәрлек хисләре, туган телгә сакчыл караш тәрбияләү;
- милли үзаң формалаштыру;
- укуга карата теләк-омтылыш, җаваплы караш булдыру;
- әйләнә-тирә табигатькә дөрес караш булдыру;
- кешеләр белән аралаша белү культурасы тәрбияләү;
- гаделлек, дөреслек, яхшылык, мәрхәмәтлелек һәм аларның киресе булган сыйфатларны тану, бәяләү;
- алган белем һәм осталыкны тормышта максатчан кулланырга өйрәнү.
Метапредмет нәтиҗәләр: Танып-белү гамәлләре:
- әдәби әсәрне дөрес аңлап уку һәм анализлау;
- дөрес нәтиҗәләр чыгару, гомумиләштерү;
- сәбәп-нәтиҗә бәйләнеше булдыру;
- үз фикереңне исбатлый һәм яклый алырга күнектерү;
- әсәр хакында дөрес фикер йөртә алу.
Коммуникатив гамәлләр:
- иптәшеңне тыңлый, ишетә белү, ишеткәнен үз фикере белән чагыштыру;
- нәтиҗәгә килгәнче, төрле карашларны өйрәнү һәм дөрес юлны сайлау;
- үз фикереңне телдән һәм язма формада башкаларга җиткерә белү;
- килеп чыккан проблемаларны уртага салып хәл итү;
- төркемнәргә берләшү, бер фикергә килә белү;
- өлкәннәр һәм яшьтәшләрең белән продуктив уртак гамәл оештыру;
- текст буенча сораулар бирә белү.
Регулятив гамәлләр:
- дәреснең темасын, проблемасын, максатын мөстәкыйль таба белү;
- укыту проблемасын чишү;
- план буенча эшли белү;
- үз фикерләреңне мөстәкыйль дәлилләү;
- үзанализ һәм үзбәя булдыру.
Предмет нәтиҗәләр:
- халык авыз иҗаты әсәрләрен үзләштерү, аның матур әдәбият белән уртак сыйфатларын һәм үзенчәлекләрен аера белү;
- әдәби әсәрнең эчтәлеген аңлау, төп фикерне таба белү;
- әсәрләрне иҗтимагый һәм мәдәни тормыш күренешләре белән бәйлелектә аңлау;
- язучыларның тормыш һәм иҗат юлларының мөһим фактларын истә калдыру;
- әдәбият теориясе буенча билгеле бер күләмдә теоритек белемгә ия булу;
- әсәрдә автор карашларын ачыклау һәм әсәргә карата үз фикереңне әйтә белү;
- әдәби әсәрне эчтәлек һәм форма берлегендә аңлау.
6 нчы сыйныфта укучылар үзләштергән әдәбият белеменең эчтәлеге һәм күләме
Мифлар. Дөньяны үзләштерүнең беренче баскычы буларак мифология. Мифларда табигатьнең , чынбарлыкның һәм яшәешнең закончалыкларын ачарга омтылу. Дөнья халыклары тудырган мифлар һәм татар халкы иҗат иткән мифлар. “ Алып кешеләр”.” Җил иясе җил чыгара” мифлары. (3 сәг.)
Практик дәрес. Тема: Әдәби әсәр. Эчтәлек һәм форма. Образлар системасы. Әдәби алымнар, тел-сурәтләү чаралары. Матур әдәбият һәм башка сәнгать төрләреарасында образ иҗат итү үзенчәлеге. ( 2 сәг.)
К.Насыйриның «Әбүгалисина» повесте. Эпик төр жанры буларак хикәя белән уртаклыгы, аермасы. Тасвирланган вакыйгалар, күренешләр. Төп геройлар, ярдәмче персонажлар, җыелма образлар. Хикәяләүче автор образы; автор позициясе. (4 сәг.)
Г.Ибраһимовның «Алмачуар» хикәясе. Конфликтка бәйле сюжет элементлары. Тема, проблема, идея. Тасвирланган вакыйгаларда, геройлар язмышында һәм әсәрнең исемендә автор идеалының чагылуы. Әсәрдә сурәтләнгән чор картинасы. Әдәби алымнар: кабатлау, янәшәлек, каршы кую. Тел–стиль чаралары (троплар). Әдәби сөйләм: хикәяләү, сөйләшү (диалог), сөйләү (монолог). ( 5 сәг.)
Г.Рәхимнең «Яз әкиятләре» хикәясе. Эпик жанр - хикәя. Образ, символ, деталь, аллегория. Табигать образы, әйбер образы. Эчтәлек: вакыйга, күренеш, яшерен эчтәлек, контекст. (2 сәг.)
Дәрдемәнднең «Видагъ»,“Каләмгә хитаб” шигырьләре. Замандаш шагыйрь- ләр арасында үзенчәлекле урын алган фәлсәфи лирикасы, хис- кичерешләрен,уй- фикерләрен чагылдырган образлар, сурәтләүләр. (2 сәгать)
С Рәмиевнең «Уку»,“Авыл” шигырьләре. Лирик герой образы. Табигатьне тасвирлавында романтик күтәренкелек. Тормышка һәм үзенә ышаныч белән, сокланып каравы. Яктылыкка чакыру - өндәү пофосы. (2 сәг.)
Г.Камалның «Беренче театр» комедиясе. Көлке ситуациягә корылган вакый- га. Әсәрнең төп һәм ярдәмче геройлары. Хикәяләү һәм шигъри сөйләмнән аермалы буларак, әсәр теленең диалог һәм монологларга корылган булуы. (4 сәгать).
Г.Тукай. «Исемдә калганнар». Татар әдәбиятында беренче автобиографик әсәр булуы, язылу тарихы. Тукайның кешеләргә, үз язмышына, яшәгән чорына мөнәсәбәте чагылу. Тормыш юлының иҗаты белән аерылгысыз бәйләнеше. ( 5 сәгать).
Практик дәрес. Тема: Лирик жанрлар: пейзаж лирикасы; табигать образлары. Әдәби алымнар: кабатлау, янәшәлек, каршы кую, Тел–стиль чаралары (лексик, стилистик, фонетик чаралар һәм троплар). Тезмә сөйләм үзенчәлекләре. ( 2 сәг)
Һ.Такташның “Урман”,“Пи-би-бип”,”Болай гади җыр гына” шигырьләрендә лирик герой, образлар системасы, сурәтләү чаралары. (4 сәгать).
И.Газиның «Кояш артыннан киткән тургай” хикәясе. Сурәтләү обьекты, хикәяләүче образы, сурәтләү алымнары. (3 сәгать).
Р.Батулланың «Имче», “Көчек”,”Чагыр” хикәяләре. Тукайның балачагы турында автор уйланмалары, күзаллавы. (4 сәгать)
Ф.Яруллинның “Ак төнбоек” хикәясе. Вакыйга, геройлар. Конфликт һәм сюжет этаплары. Хикәяләү алымнары. (3 сәгать).
Р.Миңнуллинның ”Энекәш кирәк миңа!”, “Әни, мин көчек күрдем”, “Шундый минем туган ягым”, “Кайтыйк ла үзебезгә!” шигырьләре. Балачакны гәүдәләндергән образлар; әсәр геройлары һәм лирик герой образы, аларның хис-кичерешләре. Сурәтләү чаралары. ( 3 сәг.)
Лиро-эпик жанр – баллада. Образлар системасы: табигать, тереклек, кеше образларының эстетик мәгънәләре, роле. Кискен каршылыкка, уйланмалылыкка корылган булу, вакыйгалар хәрәкәте һәм конфликтның үзенчәлекле чишелеше. Символ һәм аллегория алымнары.М.Җәлил. «Сандугач һәм чишмә» балладасы. Әсәрнең төзелеше, геройлары. Символик образлар, халык авыз иҗаты белән аваздашлык. ( 2 сәг). Илдар Юзеев. “Бакчачы турында баллада”,“Йолдыз кашка турында баллада”. Фантастик вакыйгаларда һәм символик образларда реальлекне тасвирлау. Героик яңгыраш, образлар системасы. ( 3 сәг.)
Ә.Фәйзи “Тукай” романы (өзекләр). Язучының тормышы һәм иҗаты турында кыскача белешмә. Тукайның тормыш юлын өйрәнү һәм романның язылу тарихы. “Исемдә калганнар” әсәре һәм Г. Тукайның тулы биографиясе белән бәйләп нәтиҗәләр ясау. (5 сәгать).
Бәйләнешле сөйләм үстерү - 8 сәгать:
Ятлау өчен тәкъдим ителгән әсәрләр:
1. И. Гази.”Кояш артыннан киткән тургай” хикәясенең “Күренер-күренмәс кенә...” дип башланган һәм аннан соңгы өч абзацы.
2. Р.Миңнуллинның “Шундый минем туган ягым” шигыре.
3.И.Юзеевның “Йолдыз кашка турында баллада”сы.
4.Ф.Яруллинның “Бер өмет” шигыре.
Инша язу өчен үрнәк темалар:
1. Әбүгалисина белән Әбелхарис язмышыннан мин нинди нәтиҗәләр ясадым?
2. Габдулла Тукай образын гәүдәләндергән сәнгать әсәрләре.
3. Табигать образларында кеше характерының сыйфатлары (Г.Рәхимнең “Яз әкият- ләре”, мәсәлләр һәм балладалар мисалында).
4.Мин кемнәрдән үрнәк алам?
Дәрестән тыш уку өчен - 4 сәгать:
1. Ф.Яруллин. “Урман әкияте” хикәясе.
2. И.Гази. “Өч Мәхмүт” хикәясе.
3. М.Җәлил. “Ана бәйрәме” шигыре.
4. Л.Шагыйрьҗан. “Тукай тавышы” поэмасы.
Барлыгы – 70 сәгать
Әдәбият өйрәнү – 58 сәгать
Бәйләнешле сөйләм үстерү – 8 сәгать
Дәрестән тыш уку – 4 сәгать
Тематик планлаштыру
№ | Төп темалар | Уку-укыту эшчәнлеге | Сәгать с саны |
1. | Кереш. Халык авыз иҗаты | Халык авыз иҗаты турында белемнәрне тирәнәйтү, системалаштыру, халык авыз иҗаты һәм матур әдәбиятның уртак һәм аермалы якларын күрсәтү | 1 |
2. | Мифлар”Алып кешеләр”, “Зур кешеләр”, “Җил иясе җил чыгара” мифлары | Мифлар жанры турында аңлатма алу. Мифларны уку, анализлау. Миф геройларын өйрәнү, аларга бәя бирү | 2 |
3. | Практик дәрес Әдәби әсәр: эчтәлек, форма | Әдәби әсәрнең эчтәлеге һәм формасына караган терминнар белән таныштыру, сөйләмдә кулланырга өйрәнү | 2 |
4. | Каюм Насыйри. | Каюм Насыйриның тормыш юлын өйрәнү. | 1 |
5. | “Әбүгалисина” повесте | Текстны уку, сорауларга җавап бирү, эчтәлеген ачыклау, идеясен билгеләү, анализлау | 3 |
6. | Практик дәрес. Образларга чагыштырма характеристика бирү | Чагыштыру алымы аның төрлрен өйрәнү, образларның уңай һәм кире сыйфатларын билгеләү | 1 |
7. | Галимҗан Ибраһимов | Язучының тормыш юлын, иҗат эшчәнлеген өйрүнү | 1 |
8. | “Алмачуар” әсәре | Әсәрне уку һәм анализлау, текстка якын килеп эчтәлеген сөйләү | 4 |
9. | Гали Рәхим. “Яз әкиятләре” хикәясе | Г.Рәхимнең тормыш юлы, иҗат эшчәнлеге турында өйрәнү. Хикәяне уку, анализлау, хис-кичерешләргә, геройларга бәя бирү, сурәтләү чараларын табу | 2 |
10. | Дәрдемәнд. “Видагъ”, “Каләмгә хитаб” шигырьләре | Шигырьләрне сәнгатьле итеп уку, төп фикерне аерып чыгару, фикер алышу, сурәтләү чараларын билгеләү | 2 |
11 | Сәгыйть Рәмиев. “Уку”, “Авыл” шишырьләре | Шигырьләрне уку, анализлау, сурәтләү чараларын табу | 2 |
12 | Галиәсгар Камал | Драматургның тормыш юлын өйрәнү | 1 |
13 | “Беренче театр” комедиясе | Әсәр буенча әңгәмә кору, Күренешкә анализ ясау. Комедия жанрының закончалыгын билгеләү | 3 |
14 | Габдулла Тукай | Г.Тукай, аның әсәрләре турында белгән мәгълүматларны искә төшерү | 1 |
15 | “Исемдә калганнар” әсәре | “Исемдә калганнар” әсәрен уку, эчтәлене сөйләү, язма эш башкару | 4 |
16 | Практик дәрес. Лирик әсәрне анализлау | Шигырьне форма ягыннан анализларга өйрәнү | 2 |
17 | Һади Такташ. “Урман”, “Пи-би-бип” | Укытучы сөйләвен тыңлау, язучы биографиясе буенча хронологик таблица төзү. Шигырьләрне уку, сорауларга җавап бирү, иҗади язма эш эшләү | 4 |
18. | Ибраһим Гази. “Кояш артыннан киткән тургай” хикәясе | Текстны уку, сорауларга җавап эзләү, образларны, сурәтләү чараларын табып, нәтиҗә ясау. | 3 |
19. | Рабит Батулла. “Имче”, “Көчек”, “Чагыр” хикәяләре | Р.Батулланың биографиясе, иҗат эшчәнлеген өйрәнү. Хикәяләрне уку, реаль һәм уйлап табылган персонажлар, вакыйгаларны ачыклау | 4 |
20. | Роберт Миңнуллин | “Энекәш кирәк миңа!”, “Әни, мин көчек күрдем!”, “Шундый минем туган ягым”, “Кайтыйк лә үзебезгә” шигырьләрен уку, сорауларга җавап биреп канализлау, нәтиҗәләр ясау . | 3 |
21. | Баллада жанры. | “Сандугач һәм Чишмә” (М.Җәлил), “Бакчачы турында баллада”, “Йолдыз кашка турында баллада” (И.Юзеев) әсәрләрен уку, үзенчәлекләрен билгеләү | 5 |
22. | Әхмәт Фәйзи | “Тукай” романын уку. Әдипнең тормышын һәм иҗатын өйрәнү, әсәрнең эчтәлеген сөйләү | 5 |
23 | Бәйләнешле сөйләм үстерү | Тормыштан алган фикер-карашларга, хис-кичерешләргә нигезләнеп, иҗади эш башкару. Сочинение язу өчен план төзү, план буенча сочинениене мөстәкыйль язу. | 8 |
24 | Дәрестән тыш уку | Дәрестән тыш әдәби әсәрләрне уку, аларның эчтәлеген сөйли алу. | 4 |
25. | Кабатлау-йомгаклау дәресләре | Уку елы буена үткәннәрне кабатлау, әңгәмәдә катнашу, нәтиҗә ясау | 2 |
Барлыгы: | 70 |
Әдәбият исемлеге
1. Әдәбият белеме сүзлеге / төз.-ред. А.Әхмәдуллин. – Казан:Татар.кит.нәшр., 1990
2. Әдәбият белеме: Терминнар һәм төшенчәләр сүзлеге. – Казан: “Мәгариф”, 2007.
3. Әдипләребез: библиографик белешмәлек: 2 томда: 1 том/ төз. Р.Н.Даутов, Р.Ф.Рахмани. – Казан: Татар.кит.нәшр., 2009.
4. Әдипләребез: библиографик белешмәлек: 2 томда: 2 том/ төз. Р.Н.Даутов, Р.Ф.Рахмани. – Казан: Татар.кит.нәшр., 2009
5. Дастаннар. – Казан: Мәгариф, 2001.
6. Заһидуллина Д.Ф. Әдәби әсәргә анализ ясау. – Казан: Мәгариф, 2005.
7. Заһидуллина Д.Ф Урта мәктәптә татар әдәбиятын укыту методикасы. – Казан: Мәгариф, 2000.
8. Заһидуллина Д.Ф., Закирҗанов А.М. Татар әдәбияты: Теория. Тарих.– Казан: Мәгариф, 2006.
9. Исәнбәт Н.С. Татар халык мәкальләре. 3 томда. – Казан:Татар.кит.нәшр., 2010.
10. Исламов Ф.Ф. Әдәби викториналар – әдәбиятка, сәнгатькә мәхәббәт тәрбияләүдә кыйммәтле чара. – Казан, 2005.
11. Йосыпова Н.М. XXгасыр татар шигъриятендә символлар. – Казан: Мәгариф, 2006.
12. Курбатов Х.Р. Сүз сәнгате: Татар теленең лингвистик стилистикасы һәм поэтикасы. – Казан: Мәгариф, 2002.
13. Татар әдәбияты тарихы. 6 томда. – Казан: Татар.кит.нәшр., 1983 – 2001.
14. Татар әдәбияты. Теория.Тарих./Д.Заһидуллина, Ә.Закирҗанов, Т.Гыйлаҗев, Н.Йосыпова. – Казан: Мәгариф, 2006.
15. Татар теленең аңлатмалы сүзлеге. 3 томда. – Казан: Татар.кит.нәшр., 1977, 1979, 1981.
16. Тарих мең дә сигез йөз дә: Бәетләр, мөнәҗәтләр. – Казан: Мәгариф, 2000.
Күрсәтмә материаллар
Электрон ресурслар: “Бала” китапханәсе, “Татар мультфильмнары”, мультимедиа укыту программалары; электрон китапханә; татар сайтлары (belem.ru, tatarile.org.com); аудио һәм видео әсбаплар:
- Габдулла Тукай. Интерактив мультимедиа уку-укыту әсбабы.
- Габдулла Тукай. Энциклопедия. Дисклар коллекциясе.
- «Габдулла Тукай», «Вамин» Татарстанның мәдәни традицияләрен саклау һәм үстерү фонды, DVD и 1 СD дан торган җыентык, 2009.
- Классик әдәбиятыбыз үрнәкләре. Татар әдәбиятыдәресләренә фонохрестоматия (5- 11 сыйныфлар). СD 4 форматлы. Төзүчесе: Газимҗанова Р.Г.
- Шигърият бакчасында. Татар әдәбияты дәресләренә фонохрестоматия (5-11 сыйныфлар) СD 1, CD 2, CD 3 форматлы. Төзүчесе: Газимҗанова Р.Г.
- Фәнис Яруллин. Тормышы һәм иҗатына багышланган методик әсбап.
Мультемедиа басма.
- Язучыларыбыз чыгышлары һәм алар турында истәлекләр. Татар әдәбияты дәресләренә фонохрестоматия (5-11 сыйныфлар). СD5 форматлы. Төзүчесе: Газимҗанова Р.Г.
Календарь-тематик план
№ | Дәрес темасы | Дәрес тибы | Төп эчтәлек | Планлаштырылган нәтиҗәләр | Укучылар эшчәнлеге төрләре | Үткәрү вакыты план | Үткәрү вакыты факт | ||
шәхескә кагылышлы | метапредмет | предмет | |||||||
1 | Кереш. Халык авыз иҗаты | Катнаш дәрес | Халык авыз иҗаты турында белемнәрне тирәнәйтү, система- лаштыру, халык авыз иҗаты һәм матур әдәбиятның уртак һәм аермалы якларын күрсәтү | Сүз сәнгатен халыкның яшәү рәвешен, рухи кыйммәтләрен саклап калган һәм беркетә килгән хәзинә буларак кабул итү | Фольклор жанрларын, аларга хас үзенчәлекләрне аера белү | Халык авыз иҗаты аша халкыбыз та- рихы турында мәгълүматлы булу | Халык авыз иҗаты турында булган белемнәрне искә төшерү. Үзләре белгән халык авыз иҗаты әсәрләрен сөйләп күрсәтү | ||
2 | Мифлар. «Алып кешеләр”, “Зур кешеләр” | Катнаш дәрес | Мифлар турында булган белемнәрне тирәнәйтү. «Алып кешеләр”, “Зур кешеләр”мифларын уку, анализлау | Үзеңдә милли гореф-гадәтләр турында караш булдыру | Миф жанрының асылына төшенү, үз фикерен төгәл һәм тулы итеп җиткерә белү | «Алып кешеләр”, “Зур кешеләр”мифларын уку, анализлау | Мифларны уку, эчтәлеген сөйләргә өйрәнү; нинди күренеш тасвирланганын аңлата алу. | ||
3 | “Җил иясе җил чыгара” | Катнаш дәрес | Мифгеройларын өйрәнү, аларга бәя бирү | Матурлыкны күрә белергә өйрәнү | Төп геройга бәя бирү аша авторның фәлсәфи, эстетик, әхлакый карашларын ачыклау | “Җил иясе җил чыгара” мифын уку, анализлау. Әдәби образны тикшерү-бәяләү | Сорауларга тулы һәм төгәл җаваплар бирергә күнегү. Әңгәмә кора белү. Геройларга характеристика бирү, үз фикерләрен әсәрдән китерелгән мисаллар белән дәлилләү | ||
4 | Практик дәре. Әдәби әсәр: эчтәлек һәм форма | Яңа белемнәр формалаштыру | Әдәби әсәрләрнең өч төргә бүленүе. Тормыш-чынбарлыкны чагылдыруда һәрберсенең үзенчәлекле алымнары, тасвирлаү чаралары булу. | Татар халык иҗатына хөрмәт хисе, аларны өйрәнү теләге булдыру | Логик фикерләүне үстерү, төп фикерне билгели, аны үз сүзләре белән әйтеп бирү алу | Әдәби әсәр: эчтәлек һәм форманы билгеләү | Әдәби әсәрләрнең эчтәлеген һәм формасын билгели белү | ||
5 | Ә.Еникинең “Бала” хикәясенә анализ | Белемнәрне тирәнәйтү | “Бала” хикәясенә анализ ясау | Үзеңдә мәрхәмәтлелек сыйфатлары булдыру | Әдәби әсәрләргә анализ ясау | “Бала” хикәясенә анализ ясау | “Бала” хикәясенең эчтәлеген һәм формасын билгеләү. Әсәр буенча эш | ||
6 | Каюм Насыйри | Яңа материалны аңлату | К.Насыйриның тормышы, иҗаты, мәгърифәтче әшчәнлеге белән таныштыру. | Аралашу культурасы булдыру, әдәбиятка мәхәббәт тәрбияләү | Тарихчы, этнограф, телбелгече булуны бәяләү | Язучының тормыш юлын өйрәнү | Каюм Насыйриның эшчәнлеген бәяләү | ||
7 | “Әбүгалисина” әсәре. “Гыйлем эстәп, ерак юлга” бүлеге | Белемнәрне тирәнәйтү, система- лаштыру | ”Әбүгалисина”әсәрен уку, анализлау. | Укуга мәхәббәт уяту | Химия фәненә хөрмәт уяту | “Гыйлем эстәп, ерак юлга” бүлеген өйрәнү | “Әбүгалисина”әсә-рен уку; эчтәлеген эзлекле итеп сөйләргә өйрәнү. | ||
8 | “Әбүгалисина” әсәре. Шәһәрләргә сәяхәт | Белемнәрне тирәнәйтү, система- лаштыру | ”Әбүгалисина”әсәрен уку, анализлау. | Матурлыкны күрә белү, эстетик зәвык булдыру | Тема буенча сораулар бирә белү, үз фикерен дәлилле җиткерү, билгеле бер күрсәтмә нигезендә эшли белү | “Әбүгалисина” әсәрен өйрәнү | Әбүгалисина һәм Әбелхарис образларын аеру | ||
9 | “Әбүгалисина” әсәре. Геройның көче. | Белемнәрне ныгыту, системалаштыру | ”Әбүгалисина”әсәрен уку, анализлау. | Сөйләм телен үстерү | Геройларга карата үз мөнә- сәбәтеңне белдерү, үз сүзеңне әйтә белү. | Әкият геройларының көрәш максат- лары һәм җиңүгә китергән сәбәпләрен ачыклау | Хикәя белән ча- гыштырып, повесть жанрын аера белү. | ||
10 | Образларга чагыштырма характеристика бирү | Белемнәрне система- лаштыру | Геройларга булган мө- нәсәбәтең, уй- хыялларыңны белде-реп язу | Иҗади сәләтеңне үстерү | Кеше психологиясен аңлау | Геройларга характеристика бирү | Геройларга характеристика бирергә өйрәнү. | ||
11 | Инша. “Әбүгалисина һәм Әбелхарис язмышыннан мин нинди нәтиҗәләр ясадым?” | Белемнәрне системалаштыру | Әсәр буенча үз фикерләрне белдереп, инша язу | Иҗади сәләтеңне үстерү | Фикерләү сәләтен үстерү | Инша язу. Язма сөйләм үстерү | План төзү, план буенча сөйләү, сочинениене мөстәкыйль язу | ||
12 | Бәйләнешле сөйләм үстерү. Замана үзгәрешләре | Катнаш дәрес | Үткән һәм бүгенге көнне чагыштыру. | Балаларда белемгә омтылыш уяту | Укучыларда белем алуга, укымышлы булуга омтылыш уяту | Татар халкының элек-электән белемле булуы турында сөйләшү | Сораулар, биремнәр ярдәмендә фикер алышу | ||
13 | Дәрестән тыш уку. Ф.Яруллин “Урман әкияте” хикәясе | Катнаш дәрес | Ф.Яруллинның “Урман әкияте” хикәясе белән танышу | Балаларда табигатькә сакчыл караш тәрбияләү, яхшылык эшләргә өндәү | Кирәкле мәгълүматны аерып алып, чагыштырып нәтиҗә ясый белү | Текстны уку, сүзлек эше, биремнәр эшләү, сорауларга җавап бирү | Дәрестән тыш әдәби әсәрләр уку, аларның эчтәлеген сөйли алу | ||
14 | Г.Ибраһимов. Тормыш юлы, иҗаты. | Лекция- әңгәмә | Г.Ибраһимовның тормышы һәм иҗаты белән таныштыру | Г.Ибраһимовның татар милли әдәбиятында проза жанрларына нигез салуы белән горурлану хисләре тудыру | Г.Ибраһимовның хезмәтләре белән танышу | Г.Ибраһимовның тормыш юлын, иҗатын өйрәнү | Язучының тормыш юлы белән танышу |
15 | “Алмачуар” әсәре. Закир образы | Белемнәрне тирәнәйтү, система- лаштыру | “Алмачуар” хикәясен укып өйрәнү. Хикәяләү үзенчәлеген: эпиклык (чор, урын, кешеләр язмышы) белән лириклыкның үзара аерылгысыз үрелеп тасвирлануда икәнлегенә анализ ясап бару. | Укучыларда хайваннарга карата игътибарларын, күзәтүчәнлекләрен, күзаллауларын үстерү, матурлыкка омтылыш тәрбияләү | Хайваннар дөньясына кызыксыну уяту | “Алмачуар” әсәре белән танышу. | “Алмачуар”хикә-ясендә нинди ва -кыйгалар тасвир- ланганын аерып алып сөйләргә; шул мисалда сюжетны танырга өйрәнергә. | ||
16 | “Алмачуар” әсәрендә сурәтләү чаралары. | Белемнәрне тирәнәйтү, система- лаштыру | “Алмачуар” әсәрендә сурәтләү чараларын табу | Матурлыкны күрә белү, халык тормышындахайваннарның әһәмиятен аңлау | Милли әдәбияттагы рухи-әхлакый кыйммәтләрне күңелдән уздырып кабул итәргә өйрәнү, әңгәмә кора белү | “Алмачуар” әсәрендәге сурәтләү чараларын аерып чыгару | -Кемнәр, нинди хәлләр каршы куелганын ачык-лап, конфликтны табарга өйрәнергә. | ||
17 | Ат чабышы күренеше | Белемнәрне тирәнәйтү, система- лаштыру | “Алмачуар” хикәясен анализлау | халыкның Хайваннарга булган мәхәббәтен чагылдыруны аңлау | Тексттан кирәкле мәгълүматны аерып чыгара белү, башкалар фикерен тыңлый, бәяли белү | “Алмачуар” хикәясен бүлекләргә бүлү | “Алмачуар” хикәясе буенча план язу | ||
18 | “Алмачуар” хикәясен буенча йомгак дәресе. | Йомгаклау | “Алмачуар” хикәясен анализлау, әсәрнең идеясен билгеләү, конфликтны ачыклау | Хайваннарга хөрмәт хисе төшенчәсен аңлау | Чабышкы һөнәре турында әңгәмә | Әсәрнең идеясен билгеләү , әсәргә анализ ясау | Укыганнарны анализлау Тел-сурәтләү ча-раларын табу. | ||
19 | Бәйләнешле сөйләм үстерү. Милли бәйрәмнәребез | Лекция- әңгәмә | Укучыларда эстетик зәвык тәрбияләү | Балаларда үз милләтенә , бәйрәмнәренә карата кызыксыну, ихтирам уяту | Башка милләт бәйрәмнәре белән чагыштыру | Татар халкының милли бәйрәмнәре турында сөйләшү | Тема буенча әңгәмә, презентация, укучылар чыгышы |
20 | Гали Рәхим | Яңа матери- алны аңлату | Гали Рәхимнең иҗаты турында кыскача мәгълүмат бирү. | Балаларда табигатьтәге үсемлекләргә карата ихтирамлы караш тәрбияләү | Укучыларда әдәби әсәр аша туган илнең кадерен төшендерү | Җырларны төркемнәргә аера белү. Сәнгать ту- рында белемнәрне тирәнәйтү | Хикәяне анализлау, аллегорик образларның үзенчәзлекләрен тану | ||
21 | “Яз әкиятләре” хикәясе. | Белемнәрне тирәнәйтү, система- лаштыру | Яз әкиятләре” хикәясе мисалында күчерелмә мәгънә, аллегория, символлар турындасөйләшү. Образлардагы яшерелгән мәгънәне - контекстны ачыклау | Балаларда туган якка, табигатькә ихтирам тәрбияләү | Укучыларга экологик тәрбия бирү. Сөйләм телен баету | “Яз әкиятләре” хикәясе белән танышу | Табигать образ-ларында кеше сыйфатларын тасвирлау -әдәби алым икәнен истә калдыру. | ||
22 | Дәрдемәнд | Лекция- әңгәмә | Дәрдмәнднең тормышы, иҗаты һәм әдәбиятта үзенчәлекле урыны турында кыскача белешмә. Исеме, тәхәллүсе. Күңелендәге катлаулы, каршылыклы хис-кичерешләре. | Балаларда үз-үзләренә карата таләпчәнлек, җаваплылык, игътибарлылык хисләре тәрбияләү | Алтын приискаларының татар халкына алып килгән табышлары | Дәрдемәнднең тормыш юлы, иҗаты белән танышу | 5-сыйныфта өй-рәнгән шигырь төзелешен искә төшерү | ||
23 | “Видагъ”, “Каләмгә хитаб” шигырьләре | Белемнәрне тирәнәйтү, система- лаштыру | Махсус тел-сурәтләү чаралары: эпитет, метафора, чагыштыру. | Әсәрдәге вакыйгалвар аша балаларда җаваплылык хисләре тәрбияләү | Үз фикерен дәлилли, кирәк икән-үзгәртә- төгәлләштерә, нәтиҗәләр чыгара алу | Сүзлек белән эш, шигырьнең төзелеше, тезмәләрнең урнашу тәртибе | Укыганнарны анализлау Тел-сурәтләү ча-раларын табу. | ||
24 | Сәгыйть Рәмиев | Яңа матери- алны өйрәнү дәресе | С.Рәмиевнең тормышы, иҗаты турында кыскача мәгълүмат | Туган халкыңа хөрмәт хисенә төшенү | Аерым билгеләрне аеру максаты белән текстларны чагы- штыру. Төшенчә итеп чыгару | С.Рәмиевның тормышюлы, иҗаты белән танышу | Шигырьләрне сәнгатьле уку | ||
25 | “Уку”, “Авыл” шигырьләре | Белемнәрне ныгыту, системалаштыру | Шигырьләрдәге төп фикер, хис-кичерешләр һәм аларның күтә- ренке хис-пафос белән яңгыравы. Ике шагыйрьнең әсәрләрен чагыштыру. | Белем , туган авыл төшенчәләрен аңлау | Әңгәмәне башлый, дәвам итә, тыңлый белү. Сиземләү, тою сәләтен үстерү | “Уку”, “Авыл” шигырьләрен уку, анализлау. | Иҗади тасвир-ланган хис-киче-ешләрне аңлап, тәңгәл интона- ция белән уку. |
26 | Галиәсгар Камалның тормыш юлы | Лекция-әңгәмә | Г.Камалның театр, драматургия тари -хында тоткан урыны, роле | Балаларда театрга карата кызыксыну, ихтирам уяту | Театр сәнгате белән әдәбиятны бәйләп өйрәнү | Галиәсгар Камалның тормыш юлын өйрәнү | Г.Камал турын- да истәлекләр белән танышу. | ||
27 | “Беренче театр” комедиясе | Яңа матери- алны өйрәнү дәресе | Драма төренең үзенчәлекләре. Барлык сәнгать төрләрен дә берләштергән театр сәнгатенең нигезен тәшкил итүе. Театр һәм драматургия бердәмлеге. | Сүз сәнгатен халыкның яшәү рәвешен, рухи кыйммәтләрен саклап калган һәм беркетә килгән хәзинә буларак кабул итәргә өйрәнү | Укыган текстны аңлап, тарихи күзәтү ясый белү | “Беренче театр” комедиясен уку | Караган спектакльләрне искә төшереп, ко- медияне таный белү. | ||
28 | “Беренче театр” комедиясендәге геройлар | Белемнәрне ныгыту, системалаштыру | ”Беренче театр”да көлүне тудырган сәбәпләр: махсус уйлап табылган ситуация, характерлы персонажлар, диалоглар. | Укучылардасәнгать әһелләренә карата ихтирам уяту | Укучыларда белем алуга кызыксыну уяту | Геройлардагы уңай һәм тискәре сыйфатларны аеру | ”Беренче театр”әсәренең эчтәлеген эзлекле итеп сөйләү. | ||
29 | “Беренче театр” комедиясе. Нәтиҗәләр | Катнаш дәрес | Әсәргә анализ: конфликтлар, сюжет хәрәкәте, төп геройлар, ярдәмче персонажлар. | Укучыларда үткәнебезгә, тарихыбызга карта игътибар тәрбияләү | Комедиядәге фикерне таба белү, дәлилләү, билгеле бер күрсәтмә ниге- зендә эшли белү | “Беренче театр” комедиясен анализлау | Комедияне сәнгатьле итеп уку, аның буенча сорауларга җавап бирү, биремнәрне эшләү. | ||
30 | Бәйләнешле сөйләм үстерү. Башкалабыздагы сәнгать йортлары. | Белемнәрне ныгыту, системалаштыру | Башкалабыздагы сәнгать йортлары белән танышу | Сөйләм телен, язу культурасын һәм иҗади фикерләвен үстерү | Укучыларда эстетик зәвык тәрбияләү | Музейлар белән өстәмә материаллар аша танышук | Видео, презентацияләр карау | ||
31 | Габдулла Тукай һәм аның әсәрләре | Лекция-әңгәмә | Г.Тукайның тормышы, иҗаты, татар әдәбиятында тоткан урыны турында белгәннәрне искә төшерү. Күрсәтмә материаллар ярдәмендә өстәмә белем бирү | Укучыларда шагыйрьгә карата ихтирам тәрбияләү | Шагыйрьнең авыр тормышта үсүен укучыларга аңлату | Г.Тукайның “Исемдә калганнар” әсәре аша укучыларны аның балачагы белән таныштыру | Г.Тукай турында белгәннәрне искә төшерү | ||
32 | Г.Тукайның “Исемдә калганнар” әсәре. | Белемнәрне ныгыту, системалаштыру | Татар әдәбиятында беренче автобиографик әсәр булган “Исемдә калганнар”ның язылу тарихы. | Укучыларда үткәнебезгә игътибар тәрбияләү | Уңай һәм тискәре сыйфатларны билгели алу | “Исемдә калганнар” әсәре белән танышу | Биографиясенең картасын ясау. Сорауларга тулы җаваплар бирергә, әңгәмә корырга күнегү. | ||
33 | Г.Тукайның “сәяхәтләре” | Белемнәрне ныгыту, системалаштыру | Балачак кичерешләрен тудырган сәбәпләр. Хикәяләү үзенчәлеге, хикәяләүче образы. | Балаларда кешелеклелек,намуслылык, гаделлек сыйфатларына карата хөрмәт тәрбияләү | Укыган текстны аңлап, тарихи күзәтү ясый белү | Тукайның кайсы авылларда яшәгәнлеген билгеләү | Әсәр эчтәлеге буенча бәхәстә катнашу, үз ка- рашларыңны раслау һәм дәлилләү | ||
34 | Г.Тукайның шатлыклы көннәре | Белемнәрне ныгыту, системалаштыру | “Исемдә калганнар” әсәре белән танышу | Балаларда белемгә омтылыш тәрбияләү | Укучыларга тырышлыкның бәхет чыганагы икәнлеген аңлату. | Шагыйрьнең балачак кичерешләрен аңлатып бирә белү | Сорау һәм биремнәргә җавап бирү, төп фикерне аеру |
35 | “Исемдә калганнар” әсәрендә сурәтләү чаралары | Белемнәрне ныгыту, системалаштыру | Исемдә калганнар” әсәрендәге сурәтләү чараларын аерып чыгару | Әдәбият белән кызыксыну булдыру | Сөйләм телен үстерү, фи-керне төгәл һәм тулы итеп җиткерә белү, әңгәмә кора белү | “Исемдә калганнар” әсәрендәге сурәтләү чараларын билгеләү | Эчтәлекне искә төшереп сөйләү, анализ ясау | ||
36-37 | Практик дәрес. Лирик әсәр. Лирик әсәрне анализлау | Практик дәрес | Ф.Яруллинның “Бер өмет” шигырен анализлау | Балаларда бәхетнең кадерен белеп яшәү хисләрен тәрбияләү | Әсәр буенча фикер алышу, фикерләрне төгәл һәм тулы итеп җиткерә алу | Фәнис Яруллин шигырендәге фикер һәм хис берлеген, образлар системасын, сурәтләү алымнарын аңлата алу | Текстны уку, сорауларга җавап эзләү | ||
38 | Һади Такташ. | Яңа белем- нәрне үзләштерү | Язучы иҗатына күзәтү ясау. | Хыял дөньяңны баету | Төркемнәрдә эшләү күнекмәләрен үстерү, образлы әйтемнәрне таба белү, тексттагы төп фикерне аерып чыгара белү | Һ.Такташның тормыш юлы, иҗаты турында сөйли алу | Сәнгатьле итеп уку, сорау һәм биремнәргә җавап бирү, төп фикерне аеру | ||
39 | Һ.Такташнның “Урман” шигыре | Катнаш дәрес | Лирик төрнең нинди фикер, хис белдерү үзенчәлегеннән чыгып, үз эчендә жанрларга бүленүен өйрәнгән әсәрләр мисалында аңлату. Лирика төшенчәсен ныгы ту. | Рухи-әхлакый сыйфатлар булдыру | Шигырьдә бирелгән төп фикерне ачык- лый белергә өйрәнү, үз мөнәсәбәтеңне белдерү, дәлилләү | Һ.Такташнның “Урман” шигырен уку, анализлау | Шигъри образларны таный һәм аларда белдерелгән мәгънәне, хис -кичерешләрне аңлата белү. Дөрес интонация белән укырга күнегү. | ||
40 | Һ.Такташның “Пи-би-бип” шигыре | Белемнәрне ныгыту, системалаштыру | Һ.Такташ шигырьләрен укып өйрәнү; алардагы лирик герой образын ачыклау. Шуңа бәйләп, Такташ турында сөйләшү, шәхесен чоры белән бәйләү. | Мәрхәмәтлелек, теләктәшлек, башкаларга ярдәм итү теләге хисләренә төшенү. Рухи матурлык хисләре булдыру | Уку мәсьәләсен аңлау һәм үтәү, билгеле бер күрсәтмә нигезендә эшли белү, логик фикерләүләрен үстерү, үз карашларын раслау һәм дәлилләү | Һ.Такташның “Пи-би-бип” шигыре уку һәм анализлау | Укытучы сөйләвен тыңлау, сорауларга җавап бирү. | ||
41 | Һ.Такташ темасын йомгаклау. Ирекле темага иҗади язма эш | Йомгаклау дәресе | Такташ турында сөйләшү, шәхесен чоры белән бәйләү. | Сөйләм телен, язу культурасын һәм иҗади фикерләвен үстерү | Әсәрнең эчтәлеген мөстәкыйль рәвештә үзләштерү һәм анализ ясау күнекмәләре булдыру. | Әсәрләрдәге лирик геройны билгеләү | План төзү, план буенча сөйләү, сочинениене мөстәкыйль язу | ||
42 | Ибраһим Гази | Яңа белем- нәрне үзләштерү | Язучының тормыш һәм иҗат юлын өйрәнү | Бәхетнең кадерен белеп яшәү хисләрен тәрбияләү | Үз фикерләреңне эзлекле бәян итә белү. | Язучы шәхесен, әдәбият тарихындагы урынын хәтердә калдырып сөйли белү | Язучының әсәрләрендә тормышның чагылышын билгеләү | ||
43 | И.Гази “Кояш артыннан киткән тургай” хикәясе | Белемнәрне ныгыту, системалаштыру | Автор хикәяләвенә, персонажлар сөйләменә, деталь образларга, сурәтләү чараларының төгәллегенә игъ-тибар итеп хикәяләрне укып өйрәнергә | Әсәрнең матур- лыгын, үзенчәлекле сыйфатларын күрә белү | Табигатьне рәсем һәм сүзләр белән ясау осталыгы | Хикәянең үзенчәлеген, табигать тудырган хисләрне атап аңлата алу | Сәнгатьле уку, сорауларга җавап бирү |
44 | “Кояш артыннан киткән тургай” хикәясенә анализ | Катнаш дәрес | И.Гази ”Кояш артыннан киткән тургай” әсәрен өйрәнү | Язучы иҗатына кызыксыну булдыру | Әсәрләргә карата үз фикереңне белдерә алу, дәлилләү, төп фикерне аерып чы- гара белү | “Кояш артыннан киткән тургай” хикәясен анализлизлый белү | Язучы әсәрләрен анализлау, аларга бәя бирү | ||
45 | Дәрестән тыш уку. Ибраһим Гази “Өч Мәхмүт” хикәясе | Белемнәрне ныгыту, системалаштыру | Ибраһим Газинең “Өч Мәхмүт” хикәясен өйрәнү | Хезмәт кешеләрен ихтирам тәрбияләү | Төп образга карата башкаларның фикерен тыңлау, үз фикерең белән чагыштыру, дәлилләү | Ибраһим Газинең “Өч Мәхмүт” хикәясен уку | Дәрестән тыш әдәби әсәрләр уку, аларның эчтәлеген сөйли алу | ||
46 | Инша. “Мин кемнәрдән үрнәк алам” | Белемнәрне ныгыту, системалаштыру | Үз фикереңне белдереп, инша язу | Сөйләм телен, язу культурасын һәм иҗади фикерләвен үстерү | Укучыларга хезмәтнең, тырышлыкның бәхет чыганагы икәнлеген аңлату | “Мин кемнәрдән үрнәк алам” темасына инша язу | План төзү, план буенча сөйләү, сочинениене мөстәкыйль язу | ||
47 | Рабит Батулла | Катнаш дәрес | Язучы иҗатына күзәтү ясау | Рухи-әхлакый сыйфатлар булдыру | Уку мәсьәләсен аңлау һәм уку | Рабит Батулла турында белешмә алу. | Таныш булган әсәрләрнең төрен, жанрын билгеләү, сорауларга җавап бирү, нәтиҗә ясау | ||
48 | “Имче”, “Көчек”, хикәяләре | Катнаш дәрес | “Имче”, “Көчек”, хикәяләрен укып анализлау | Мәрхәмәтлелек хисе турында төшенчә алу | Хикәяләрнең темасын, проблемасы, максатын мөстәкыйль билгели алу. Хикәядәге күтәрелгән проблемаларны аңлый һәм аларга карата үз фи- кереңне дәлилләп әйтә белү | “Имче”, “Көчек”, хикәяләрен укып анализлау | Хикәяне сәнгатьле итеп уку, анализлау, хис-кичерешләргә бәя бирү | ||
49 | “Чагыр” хикәясе | Катнаш дәрес. | “Чагыр” хикәясен уку, анализлау, хикәя турында төшенчә бирү | Әдәплелек сыйфатлары булдыру | Укыган әсәр буенча фикер алышуда кат- нашу. Иптәшләреңне тыңлый, ә үз ка- рашларыңны матур итеп әйтә белү. | “Чагыр” хикәясен уку, анализлау, хикәя турында төшенчә алу. | Әсәрне анализлау, геройларга бәя бирү, сурәтләү чараларын табу, хикәянең үзенчәлекләрен билгеләү |
50 | Р.Батулланың хикәяләрендә реаль һәм уйлап табылган персонажлар | Белемнәрне ныгыту, сис- темалаштыру | Габдулла Тукайның тормыш юлын искә төшерү | Укучыларда бер-берләренә карата ихтирам, дуслык хисләре тәрбияләү, әдәплелек кагыйдәләрен төшендерү | Үз фикерләреңне эзлекле бәян итә белү. Сөйләм телен, язу культурасын һәм иҗади фикерләвен үстерү | Геройлар турында әңгәмә. Уңай һәм тискәре герой образлары | Әсәрнең идея, проблемасын билгеләү күнекмәләрен үстерү. | ||
51 | Балалар әдәбияты. Роберт Миңнуллин | Белемнәрне ныгыту, сис- темалаштыру | Р.Миңнуллин иҗаты, әдәбияттагы урыны, дәрәҗәле исемнәре турында мәгълүмат. күнегү | Мәрхәмәтлелек, шәфкатьлелек кебек сый- фатларны булдыру | Язучының тормыш һәм иҗат юлларыннан төп фактларны белү. Әсәргә карата үз карашың булу, дәлилле фикер җиткерә белү, тексттан кирәкле мәгълүматны аерып чыгара белү, әсәрнең эчтәлеген үз сүзләрең белән сөйли белү | Роберт Миңнуллинның балалар өчен язган әсәрләрен уку һәм анализлау | Әсәрне уку, эчтәлеген сөйләү анализлау | ||
52 | “Энекәш кирәк миңа!”, “Әни, мин көчек күрдем!” шигырьләре. | Катнаш дәрес | Шигырьләрен укып анализлау. Лирик герой образын һәм әсәр героен аерырга өйрәнү. “Энекәш кирәк миңа”, “Әни, мин көчек күрдем | Әсәрдәге вакыйгалар аша балаларда җаваплылык хисләре тәрбияләү | Тема буенча сораулар бирә белү, сөйләм телен һәм фикерләү сәләтен үстерү. Әдәбият теориясе буенча билгеле бер күләмдә белемгә ия булу | “Энекәш кирәк миңа!”, “Әни, мин көчек күрдем!” шигырьләрен уку, анализлау | Шигырьләрнең геройлары турында фикер алышу; бала-чакка гына хас сыйфатларны табу, үзең белән чагыштыру. | ||
53 | Бәйләнешле сөйләм үстерү. Дүрт аяклы дусларыбыз | Практик дәрес | Этләр, мәчеләр, йорт хайваннары турында әңгәмә | Укучыларның хайваннарга карата игътибарларын,күзәтүчәнлекләрен үстерү, матурлыкка омтылыш тәрбияләү | Сөйләм телен һәм иҗади фикерләвен үстерү | Этләр, мәчеләр һ.б. турында әңгәмә кору, белемнәрне тирәнәйтү | Дүрт аяклы дусларның рәсемнәрен ясау | ||
54 | “Шундый минем туган ягым”, “Кайтыйк ла үзебезгә!” шигырьләре | Катнаш дәрес | ”Шундый минем туган ягым”,”Кайтыйк ла үзебезгә!” шигырьләрендә образлар байлыгы, геройлар төрлелеге | Укучыларда туганякка мәхәббәт тәрбияләү | Әсәрдә автор ка- рашларын ачыклау һәм әсәргә карата үз фикереңне әйтә белү | Әсәрне иҗтимагый һәм мәдәни тор- мыш күренешләре белән бәйлелектә аңлау | Әсәрне сәнгатьле уку, анализлау, идеяне чыгару Иҗади уку күнек мәләрен үстерү. | ||
55 | Дәрестән тыш уку. Муса Җәлил “Ана бәйрәме” шигыре | Белемнәрне ныгыту, сис- темалаштыру | Муса Җәлилнең “Ана бәйрәме” шигыре белән танышу. | Балаларга язучының патриот шагыйрь икәнлеген, каһарман сугышчы булуын аңлату | Әдәби әсәрне эчтәлек һәм форма берлегендә аңлау, шигырьнең идея-эчтәлеген ачу, бәяләү | Муса Җәлилнең “Ана бәйрәме” шигырен өйрәнү | Дәрестән тыш әдәби әсәрләр уку, аларның эчтәлеген сөйли алу | ||
56 | Баллада жанры | Белемнәрне ныгыту, сис- темалаштыру | Балладаның үзенчәлекләрен: лирик төргә хас сыйфатларны һәр әсәрдә табып күрсәтә бару. | Тырышлык сыйфатларын булдыру | Тема буенча сораулар бирә белү, сөйләм телен һәм фикерләү сәләтен үстерү. Әдәбият теориясе буенча билгеле бер белемгә ия булу | Баллада турында белешмә алу | Эпик һәм лирик төрләрнең үзенчә- лекләрен искә төше реп кабатлау | ||
57 | М.Җәлилнең “Сандугач һәм Чишмә” баллада”сы. | Катнаш дәрес | М.Җәлилнең “Сандугач һәм Чишмә” баллада”сын өйрәнү | Туган илгә тугрылык хисләре тәрбияләү | Балладаны дөрес аңлап уку, анализлау. | М.Җәлилнең “Сандугач һәм Чишмә” баллада”сын уку, анализлау | Балладаларның эчтәлеген әсәрдәге кичерешләр яңгы-рашында сөйли белү | ||
58 | И.Юзеевның “Бакчачы турында баллада”сы | Катнаш дәрес | И.Юзеевның “Бакчачы турында баллада”сын өйрәнү | Табигатьне саклау проблемасына акыл караш булдыру | Укыган әсәр буенча фикер алышуда катнашу. Иптәшләреңне тыңлый, ә үз карашларыңны матур итеп әйтү | И.Юзеевның “Бакчачы турында баллада”сын уку һәм анализлау | Төп образларны, төп мәгънәләр не таба, аңлата белү. |
59 | И.Юзеевның “Йолдыз кашка турында баллада”сы | Катнаш дәрес | И.Юзеевның “Йолдыз кашка турында баллада”сын өйрәнү | Укучыларда азатлык өчен көрәшкән сугышчыларга карата ихтирам хисләре тәрбияләү | Шигъри әсәрне җиңел истә калдыру ысулларын өйрәнү | И.Юзеев иҗатын өйрәнүне дәвам итү.Өйрәнгән материалны гомумиләштереп кабатлау, белемнәрне тикшерү | әсәрдәге сурәтләү чараларын табу, аларның әһәмиятен бил- геләү, фикер алышу | ||
60 | Баллада жанрының үзенчәлекле сыйфатлары | Белемнәрне ныгыту, сис- темалаштыру | И. Юзеевның “Бер сүз” шигырендә сән- гать чараларын күзәтү | Эстетик зәвык булдыру | Укытучы куйган уку мәсьәләсен аңлау һәм үтәү, фикерне төгәл һәм дөрес итеп җиткерә белү, сөйләм телен баету | Шигырь төзеле- шенә хас үзенчәлекләргә төшенү | Шигырь тезмәләренең озынлыгын бил- геләү; ритм, рифмаларны күзәтү, нәтиҗәләр ясау | ||
61 | Инша. “Табигать образларында кеше характерының сыйфатлары” | Белемнәрне ныгыту, системалаштыру | Инша язу | Табигатькә карата сакчыл караш булдыру | Үз фикерләреңне эзлекле бәян итә белү. Сөйләм телен, язу культурасын һәм иҗади фикерләвен үстерү | “Табигать образларында кеше характерының сыйфатлары” темасына инша язу | План төзү, план буенча сөйләү, сочинениене мөстәкыйль язу | ||
62 | Дәрестән тыш уку. Лена Шагыйрьҗан. “Тукай тавышы” | Катнаш дәре | Лена Шагыйрьҗанның “Тукай тавышы” шигырен уку, анализлау | Бөек шагыйребезгә карата хәрмәт уяту | Сөйләм телен һәм иҗади фи- керләвен үстерү | Шагыйрьнең тормыш юлы, иҗаты т-рында белешмә алу. Балалар өчен язган әсәрләрен уку һәм анализлау | Дәрестән тыш әдәби әсәрләр уку, аларның эчтәлеген сөйли алу | ||
63 | Әхмәт Фәйзи | Катнаш дәрес | Ә.Фәйзи иҗаты турында белешмә бирү. | Мәгълүмат белән эшләү культурасы формалашу | Үз фикереңне логик эзлеклелектә әйтә белү, иптәшеңне тыңлау, бәяләү | Әхмәт Фәйзинең тормыш юлы, иҗаты турында мәгълүмат алу | Укытучының сөйләвен тыңлау, фикер алышу | ||
64 | Ә.Фәйзинең “Тукай” романы | Катнаш дәрес | Тукай” романының язылу тарихы. Әсәрне укып анализлау. | Шагыйрь иҗатына хөрмәт хисләре булдыру | Сәбәп-нәтиҗә бәйләнеше булдыру, логик фикерләү сәләтен үстерү, нәтиҗәләр ясау | Автор кулланган сурәтләү чараларын табу, анализлау. Әсәрдә аларның ролен ачыклау | Зур күләмле әсәр- нең эпизодларын хәтердә калдырып, эчтәлеген сөйләү. | ||
65-66 | “Тукай” романы. Җаек. Мәдрәсәдә | Катнаш дәрес | “Исемдә калганнар” белән чагыштырып, Ә.Фәйзинең үз Тукаен иҗат иткәнлеге, автор нияте, фантазиясе турында сөйләшү | Туган җиргә мәхәббәт хи- сләре турында төшенчә алу | Әсәр хакында дөрес фикер йөртә алу, әсәрдә автор ка- рашларын ачыклау һәм әсәргә карата үз фикереңне әйтә белү | “Тукай” романын уку, анализлау | Тукай тормышы - ның вакыйгаларга, яшәгән шартларга, янәшәсендәге шә-хесләргә бәйле булуын аңлату; характеры чыныга баруын дәлилләү. | ||
67 | Тукай иҗатына, аңа багышланган әсәрләргә йомгак. | Белемнәрне гамәлдә куллану | Хикәя һәм повесть жанрлары белән чагыштырып, романның сыйфатлары, ур-таклык һәм аермалары турында сөйлә-шү. | Шагыйрь иҗатына хөрмәт хисләре булдыру | Әдәби әсәрне эчтәлек һәм форма берлегендә аңлау. Әсәр хакында дөрес фикер йөртә алу | Тукай иҗатына, аңа багышланган әсәрләргә йомгак ясау. | Презентация ясау, яклау | ||
68 | Инша. “Габдулла Тукай образын гәүдәләндергән сәнгать әсәрләре” | Белемнәрне ныгыту, сис- темалаштыру | Инша язу | Балаларда язучыларга карата хәрмәт уяту | Сөйләм телен, язу культурасын һәм иҗади фикерләвен үстерү | “Габдулла Тукай образын гәүдәләндергән сәнгать әсәрләре”темасына инша язу | План төзү, план буенча сөйләү, сочинениене мөстәкыйль язу | ||
69-70 | Кабатлау-йомгаклау дәресләре | Кабатлау-йомгаклау | Уку елы буена үткәннәрне гомуми кабатлау | Милли әдәбияттагы рухи- әхлакый кыйммәтләрне күңелдән уздырып кабул итәргә өйрәнү | Үз эшчәнлегенә, әйләнә-тирәдәге тор- мышны мөстәкыйль бәяли белүенә, мөстәкыйль карар кабул итә һәм аларны җиренә җиткереп үтәү алуына ирешү | Укыганнарны гомумиләштереп кабатлау | Уку елы буена үткәннәрне кабатлау, әңгәмәдә катнашу, биремнәрне эшләү |
5 нче сыйныфта формалашкан күнекмәләрне ныгыту, үстереп, дәвам итү:
рецептив (өлешләп, бүлекләп үзләштерү) эшчәнлек:
- халык авыз иҗаты белән матур әдәбиятның бәйләнешләрен - уртаклыгын һәм аер- маларын - күрә, мисаллар белән дәлилләп аңлата белү;
- әдәби текстны укый һәм эчтәлеген кабатлап сөйли, анализлый белү;
- шигъри текстларны һәм чәчмә әсәрдән өзекләрне яттан сөйләү;
- сайлап алып (яки тәкъдим ителгән) язучының тормыш юлы, иҗаты турында сөйли
һәм иҗат иткән чоры белән бәйли белү;
репродуктив (хәтергә күчереп алып үзләштерү) эшчәнлек:
- әдәби әсәрнең эчтәлегенә һәм формасына караган төшенчәләрне үзләштерү; әсәр- ләрне анализлаганда аларны куллана белү;
- әдәби әсәрнең сюжет элементларын билгели белү; конфликтының чишелешен
ачыклап, автор ниятен аңлата белү;
- образлар системасын, характерларны анализлый, аңлата һәм бәя бирә алу;
иҗади эшчәнлек:
- төрле жанрдагы әдәби әсәрләрне һәм иҗади, сәнгатьле укый белү;
- укыганны телдән сурәтләп бирә алу; рольләргә кереп кабатлап бирү; план төзү, -
- әдәби әсәрләр буенча һәм тормыштан алган фикер-карашларга, хис-кичерешләргә нигезләнеп сочинение язу.
эзләнү эшчәнлеге:
- проблемалы сорауларга мөстәкыйль рәвештә җавап таба белү; әдәби әсәргә, аның өлешләренә, аңлатмалар, бәя бирү.
тикшеренү эшчәнлеге:
- әдәби әсәрне образлар бирелеше, сурәтләү чаралары ягыннан анализлау; әсәрләрне үзара чагыштыру, уртак һәм аермалы якларны таба белү.
6 сыйныф программасына кушымта
Программага кергән гому- ми темалар |
Төп эчтәлек | Укучыларның эшчәнлеге |
Мифлар Әдәби төрләр, жанрлар
Эпик төрнең жанрлары Әдәби әсәр Лирик төр, үзенчәлекләре Шигъри образлар Әдәби төр һәм жанрлар Г.Тукай иҗаты Лирик герой Әдәби иҗат. Сәнгать Алымнары. Балалар әдәбияты. Баллада жанры Эпик төр жанры роман
| Дөньяны үзләштерүнең беренче баскы- чы буларак мифология .Мифларда бо- рынгы чор халыкларының табигать законнарын аңларга - күзалларга омтылулары. Дөнья халыклары иҗат иткән һәм татар халык мифлары арасында уртаклык -аерымлыклар. Мисаллар нигезендә укытучы оештыр-ган әңгәмә(1сәг)”Алып кешеләр”, ”Җил иясе җил чыгара”мифларында чынбарлыкны хыял ярдәмендә аңлатырга омтылу. (2сәг.) Әдәби әсәрләрнең өч төргә бүленүе. Тормыш-чынбарлыкны чагылдыруда һәрберсенең үзенчәлекле алымнары, тасвирлаү чаралары булу. Эпик һәм лирик төрләрнең сурәтләү материалын сайлап алу үзенчәлекләре. Бу ике төрнең үз эчендә жанрларга бүленеше. (1сәг.) К.Насыйриның тор-мышы, иҗаты, мәгърифәтче әшчәнлеге беләнтаныштыру.”Әбүгалисина”әсәрен уку, анализлау. (3сәг.) Г.Ибраһимовның тормышы һәм иҗаты белән таныштыру (1сәг.) “Алмачуар” хикәясен укып өйрәнү. Хикәяләү үзенчә леген: эпиклык (чор, урын, кешеләр язмышы) белән лириклыкның (Закир-ның бик көчле теләге, хылы, эчке хис-кичерешләре, табигать күренешләре, Алмачуар образы) үзара аерылгысыз үрелеп тасвирлануда икәнлегенә анализ ясап бару. Гали Рәхимнең иҗаты турында кыскача мәгълүмат бирү.”Яз әкиятләре” хикәясе мисалында күчерелмә мәгънә, аллегория, символлар турындасөйләшү. Образлардагы яшерелгән мәгънәне - контекстны ачыклау (2сәг). Дәрдмәнтнең тормышы, иҗаты һәм әдәбиятта үзенчәлекле урыны турында кыскача белешмә. Исеме, тәхәллүсе. Күңелендәге катлаулы, каршылыклы хис-кичерешләре. Махсус тел-сурәтләү чаралары: эпитет, метафора, чагыштыру. (2сәг.) С.Рәмиевнең тормышы, иҗаты турында кыскача мәгълүмат; шигырьләрдәге төп фикер, хис-кичерешләр һәм аларның күтә- ренке хис-пафос белән яңгыравы. Ике ша-гыйрьнең әсәрләрен чагыштыру. Драма төренең үзенчәлекләре. Барлык сәнгать төрләрен дә берләштергән театр сәнгатенең нигезен тәшкил итүе. Театр һәм драматургия бердәмлеге. Г.Камалның театр, драматургия тари -хында урыны роле (1сәг.) ”Беренче театр”да көлүне тудырган сәбәпләр: махсус уйлап табылган ситуация, характерлы персонажлар, диалоглар. Әсәргә анализ: конфликтлар, сюжет хәрәкәте, төп геройлар, ярдәмче персонажлар. (3сәг.) Г.Тукайның тормышы, иҗаты, татар әдәбиятында тоткан урыны турында белгәннәрне искә төшерү. Күрсәтмә материаллар ярдәмендә өстәмә белем бирү (1сәг.) Татар әдәбиятында беренче автобиографик әсәр булган “Исемдә калганнар”ның язылу тарихы. Балачак кичерешләрен тудырган сәбәпләр. Хикәяләү үзенчәлеге, хикәяләүче образы. Лирик төрнең нинди фикер, хис белдерү үзенчәлегеннән чыгып, үз эчендә жанр-ларга бүленүен өйрәнгән әсәрләр миса-лында аңлату. Лирика төшенчәсен ныгы ту. (1сәг.) Һ.Такташ шигырьләрен укып өйрәнү; алардагы лирик герой образын ачыклау. Шуңа бәйләп, Такташ турында сөйләшү, шәхесен чоры белән бәйләү. (3сәг.) Халык авыз иҗаты һәм матур әдәбиятның уртаклык -аерымлыкларын искә төшерү. Автор хикәяләвенә, персонажлар сөйләменә, деталь образларга, сурәтләү чараларының төгәллегенә игътибар итеп хикәяләрне укып өйрәнергә И.Гази”Кояш артыннан киткән тургай” (3 сәг.) Р.Батулла “Имче”,”Көчек”,”Ча-гыр” (4сәг.) Ф.Яруллин “Ак төнбоек” (3 сәг.) Р.Миңнуллин иҗаты, әдәбияттагы урыны, дәрәҗәле исемнәре турында мәгълүмат. Шигырьләрен укып анализлау. Лирик герой образын һәм әсәр героен аерырга күнегү. “Энекәш кирәк миңа”, “Әни, мин көчек күрдем”,”Шундый минем туган ягым”,”Кайтыйк ла үзебезгә!” шигырьләрендә образлар байлыгы, геройлар төрлелеге. (3сәг.) Балладаның үзенчәлекләрен: конкрет вакыйганы, геройларны сурәтләве - эпик төр сыйфаты; гадәттән тыш, тылсымга якын хәлләр, көчле соклану, горурлану хисләре;капма каршы кую алымы, символик образлар, арттыру-көчәйтү алымнары - лирик төргә хас сыйфатларны һәр әсәрдә табып күрсәтә бару. М.Җәлил “Сандугач һәм чишмә” (2сәг.) И.Юзеев”Бакчачы туры нда баллада”,”Йолдыз кашка турында баллада” (3сәг.) Хикәя һәм повесть жанрлары белән чагыштырып, романның сыйфатлары, ур-таклык һәм аермалары турында сөйлә-шү. Өйрәнгән әсәрләр мисалында эпик төргә йомгак ясау. (1сәг.) Ә.Фәйзи иҗаты турында белешмә бирү.”Тукай” романының язылу тарихы. Әсәрне укып анализлау. “Исемдә калганнар” белән чагыштырып, Ә.Фәйзинең үз Тукаен иҗат иткәнлеге, автор нияте, фантазиясе турында сөйләшү. (4сәг.) | Мифларны уку, эчтәлеген сөйләргә өйрәнү; нинди күренеш тасвирлан ганын аңлата алу. -Сорауарга тулы һәм төгәл җаваплар бирергә күнегү. Әңгәмә кора белү. “Әбүгалисина”әсә-рен уку;эчтәлеген эзлекле итеп сөйләргә, геройлар га характеристика бирергә өйрәнү. -Хикәя белән ча- гыштырып, повесть жанрын аера белү. “Алмачуар”хикә-ясендә нинди ва -кыйгалар тасвир- ланганын аерып алып сөйләргә; шул мисалда сюжетны танырга өйрәнергә. -Кемнәр, нинди хәлләр каршы куелганын ачык-лап, конфликтны табарга өйрәнергә. Табигать образ-ларында кеше сыйфатларын тасвирлау -әдәби алым икәнен истә калдыру. 5-сыйныфта өй-рәнгән шигырь төзелешен искә төшереп, укыган нарны анализлау Тел-сурәтләү ча-раларын табу. Иҗади тасвир-ланган хис-киче-ешләрне аңлап, тәңгәл интона- ция белән уку. Караган спектакльләрне искә төшереп, ко- медияне таныйбелү.”Беренче театр”әсәренең эчтәлеген эзлекле итеп сөйләү. Г.Камал турын- да истәлекләр белән танышу. Г.Тукай турында Белгәннәрне искә төшерү, шигырь-ләрен яттан сөйләү. Биографиясенең картасын ясау. Сорауларга тулы җаваплар бирергә, әңгәмә корырга күнегү. Шигъри образларны таный һәм аларда белде -релгән мәгънәне, хис -кичерешләрне аңлата белү. Дөрес интонация белән укырга күнегү. Хикәяләрнең эчтә-леген һәм форма -сын ачыклау: кон-фликт,аның сәбәбе, чишелешенә бәйләп әсәрнең .дея, проблемасын билгеләү күнекмәлә рен үстерү. Шигырьләрнең ге-ройлары турында фикер алышу; бала-чакка гына хас сый-фатларны табу, үзең белән чагыштыру. Иҗади уку күнек - мәләрен үстерү. Эпик һәм лирик төрләрнең үзенчә- лекләрен искә төше реп кабатлау; балладаларның эч- тәлеген әсәрдәге кичерешләр яңгы-рашында сөйли белү; төп образлар-ны, төп мәгънәләр -не таба, аңлата белү. Зур күләмле әсәр- нең эпизодларын хәтердә калдырып, эчтәлеген сөйләү. Тукай тормышы - ның вакыйгаларга, яшәгән шартларга, янәшәсендәге шә-хесләргә бәйле булуын аңлату; характеры чыныга баруын дәлилләү. |
По теме: методические разработки, презентации и конспекты
Рус телендә урта гомуми белем бирүче мәктәпнең 7нче сыйныфы өчен әдәбияттан эш программасы
7 сыйныф өчен әдәбияттан (татар төркеме) эш программасы...
Рус мәктәпләренең 9 нчы сыйныфы өчен әдәбияттан эш программасы
Рус мәктәпләренең 9 нчы сыйныфы өчен әдәбияттан эш программасы...
әдәбияттан эш программасы 6 сыйныф
Рус мәктәбенең 6 сыйныфында укучы татар балалары өчен әдәбияттан эш программасы...
2нче сыйныф өчен татар теле һәм әдәбияттан эш программасы
2нче сыйныф өчен татар теле һәм әдәбияттан эш программасы....
Әдәбияттан эш программасы,5 сыйныф(рус төркеме)
Максат: Ә.Бикчәнтәеваның “Тәмле сүзләр” хикәясен аңлап уку.Хикәя турында үз фикереңне әйтә һәм чагыштыра алу, аралаша белү сәләтен үстерү.Татар теленә кызыксыну үстерү.Дус һәм тату булу кү...
ТАТАР УРТА ГОМУМИ БЕЛЕМ БИРҮ МӘКТӘБЕНЕҢ 5 НЧЕ СЫЙНЫФЫ ӨЧЕН ӘДӘБИЯТТАН ЭШ ПРОГРАММАСЫ
Программа түбәндәге дәүләт документларына нигезләнеп язылды:1.“Татарстан Республикасы дәүләт телләре һәм Татарстан Республикасында башка телләр турында” Татарстан Республикасы Закон...
ТАТАР УРТА ГОМУМИ БЕЛЕМ БИРҮ МӘКТӘБЕНЕҢ 8 НЧЕ СЫЙНЫФЫ ӨЧЕН ӘДӘБИЯТТАН ЭШ ПРОГРАММАСЫ
Программа түбәндәге дәүләт документларына нигезләнеп язылды:1.“Россия Федерациясендә мәгариф турында” Федераль Законы, декабрь, 2012 ел.2.“Мәгариф турында” Татарстан Республикасы Законы, 2013 ел.3.Төп...