5 класта дәүләт теленән дәрес өлгөһө
план-конспект урока (5 класс) на тему

Дәрес өлгөһө 

Тема:  Аҙыҡ - түлек.Башҡорт теленең үҙенсәлекле өндәре.

Маҡсат : аҙыҡ – түлекте белдергән һүҙҙәрҙе һәм магазиндан һатып алыу            ҡағиҙәләрен  үҙләштереү;

- Логик фекерләүҙе, хәтерҙе  үҫтереү;

  - Аҙыҡ – түлеккә һаҡсыл ҡараш тәрбиәләү;  

Йыһазлау:  сюжетлы һүрәттәр, хәрефтәр, муляждар, мультимедия.

Дәрес барышы :

1. Ойоштороу мәле

А. Валеологик күнегеү.

• Хәйерле иртә, көн балалар, һаумыһығыҙ !
• Бер –берегеҙгә ҡарайыҡ, йылмаяйыҡ һәр бер-беҙгә яҡшы теләктә ҡалайыҡ

• Әйҙәгеҙ дәресебеҙҙе  шундай шиғыр юлдары менән башлайыҡ .

1 слайд

Башланып китте дәрес,

Беҙ матур ултырабыҙ.

“4” “ 5”  билдәләрен

Көн һайын арттырабыҙ.

• Бөгөн беҙгә ҡунаҡтар килгән, улар һеҙҙең нисек итеп актив ҡатнашып, матур, тулы яуаптар биргәнегеҙҙе ҡарап, баһалап ултырасаҡтар.

Б. Фонетик күнегеү: (башҡорт теленең үҙенсәлекле өндәрен ҡабатлау)

-  Уҡыусылар башҡорт теленә генә хас нисә өн бар?( 9 өн бар)

-  Әйҙәгеҙ уларҙы иҫкә төшөрөп, ҡабатлап китәйек һәм һүҙҙәр менән нығытып ҡуяйыҡ .

( хәрефтәр күрһәтеп әйтә барыу)

Ә  – әтәс, сәскә

Ө  – өкө, өй

Ү  – үтек, үгеҙ

Ҡ  – ҡуян, ҡыяр

Ғ  – турғай, ҡарға

Һ  – Һандыҡ, һарыҡ

Ҙ  – ҡаҙ, ҡыҙ

Ҫ  – ҡыҫала

Ң  - саңғы

- Эйе ошо өндәрҙе дөрөҫ әйтһәк һеҙҙең телегеҙ мотлаҡ матур булыр.

- Әйҙәгеҙ ошо һүҙҙәрҙе ҡулланып һөйләмдәр төҙөп ҡарайыҡ.

    Беҙҙең өйҙә һандыҡ бар. Мин ҡаҙ итен яратам.

2.Яңы тема:

- Ә хәҙер дәресебеҙҙе дауам итеп йомаҡтар сисәйек

1. Мнут и катают, в печи закаляют,
   А потом за столом нарезают ножом.
   (Хлеб)

2. Меня одну не едят,  а без меня мало едят.

    (Соль )

3. На поле родился, На заводе варился,
   В чае растворился.
   (Сахар)

4. Жидкое, а не вода, белое, а не снег.
  (Молоко)

5.Может и разбиться, Может и свариться!
   А захочет - в птицу Может превратиться.
  (Яйцо)

- Это всё : хлеб,  соль, сахар,  молоко, яйцо  – как называют одним словом ? - Продукты.

- Ә башҡортса аҙыҡ – түлек.

Эйе, аҙыҡ-түлектәр улар бик күп һеҙ тағы ниндәй аҙыҡтар индерә алаһығыҙ?

Шулай булғас бөгөнгө дәресебеҙҙең темаһы аҙыҡ-түлек. Дәрестә беҙ төрлө аҙыҡ-түлектәр менән яҡыныраҡ, төплөрәк танышып , белемдәребеҙҙе арттырып китәсәкбеҙ.

-Ә хәҙер тағыла ниндәй аҙыҡ-түлектәр бар икән ҡарап хор менән ҡабатлайыҡ.

2 слайд

( төрлө аҙыҡ – түлек һүрәттәре сыға)

(Хор менән ошо һүрәттәрҙең исемдәрен ҡабатлау)

- Йәшелсәләр:картуф, кишер, кәбеҫтә, сөгөлдөр

Емеш –еләк:алма, ҡарбуз, әфлисун

(ошонда уҡ тәмен, төҫөн әйтеп китеү)

- Ошо аҙыҡ-түлектең ҡайһылары оҡшай ?

- Уҡыусылар, ә һеҙ нимә ашарға яратаһығыҙ?.

(өҫтәлдә төрлө емеш һәм йәшелсәләр ята шулар араһынан һеҙ үҙегеҙ яратҡанын һайлап алығыҙ)

- Мин әфлисун яратам.

- Мин картуф яратмайым.

- Алма бик тәмле.

Дәфтәрҙә эш: (1-2 һөйләмде дәфтәргә яҙып ҡуяйыҡ)

- Мин алама ашарға яратам. Алма бик тәмле һәм файҙалы. Мин йәшелсә ашарға яратам. Йәшелсәләр беҙҙең баҡсала үҫә.

Ял минуты.

Китап менән эш:

- Эйе аҙыҡтарҙы, йәшелсәләрҙе, емештәрҙе ҡайҙан алырға була?

- Һеҙ ниндәй магазиндарҙа булғанығыҙ бар?

- Эйе шундай магазиндар бар .

- Ә хәҙер Яңы – Балаҡатай ауылындағы бер нисә магазинды ҡарап китәйек.

3 слайд

( бер нисә магазин һүрәте сыға)

Аҙыҡ-түлек магазины – продуктовый

Кейем-һалым магазины- магазин одежды

Китап магазины – книжный магазин

- Ә хәҙер беҙ һеҙҙең менән аҙыҡ-түлек магазинына инеп сығайыҡ.

- Һеҙ аҙыҡ-түлек магазинында булғанығыҙ бармы?

- Унда нимәләр һаталар.?

- Һеҙ магазинга ингәстә нимә эшләргә тейешһегеҙ?

(һаулыҡ һорашырға тейешһегеҙ,зинһар тип әйтергә онотма)

Һүҙлек эше:

• Магазин да әңгәмәләшкәндә беҙгә таныш булмаған һүҙҙәр осраясаҡ шулар менән танышайыҡ.

4 слайд

Һатып алыу-купить

Түләнем-заплатил(а)

Һатыусы-продавец

Һатып алыусы-покупатель

Зинһар-пожалуйста

Рәхмәт-спасибо

Ғәфү итегеҙ-извините

Магазин уйыны.

- Һатыусы

- Һатып алыусылар

Ә,һинең аҡсаң бармы?

Юҡ.

Ә, мин һеҙгә бурысҡа аҡса биреп тора алам. Мин һеҙҙең район магазиндаринда йыш булырға тура килә, әгәр минең аҡсам етмәһә һеҙ миңә биреп торорһоғоҙ тип ышанам.

-  Минең ышанысты аҡларһығыҙмы?

(аҡсалар таратып биреү)

-Эйе бик яҡшы магазинда үҙебеҙҙе тоторға беләбеҙ икән.

Дәфтәрҙә эш:

- Китаптарығыҙҙан 349- сы күнегеүҙе табығыҙ.

- Башта предметтарҙың исемдәрен телдән әйтеп китәйек, шунан берәрләп таҡтаға сығып яҙырбыҙ.

(сөгөгдөр, ҡыяр, ҡарбуз, икмәк, тоҙ, май, шәкәр, һөт, кәнфит, бал, балыҡ, сәй, ит, йомортҡа)

Ошо аҙыҡтар арһында иң ҡәҙерле аҙыҡ ҡайһыһы.

- Эйе, икмәкһеҙ йәшәп булмай.

5 слайд

1. Икмәк, тоҙ –яҡты йөҙ.

2. Икмәк – ҙур байлыҡ

- Эйе, һеҙҙең яратҡан ризыҡтарығыҙ бик күп. Ә беҙҙең ҡанатлы дуҫтарыбыҙ был сатлама һыуыҡтарҙа үҙҙәренә ризыҡ таба алалармы?

- Әйҙәгеҙ, беҙ уларҙы ашатып алайыҡ.

- Уҡыусылар, ә ҡалған икмәк һыныҡтарын, валсыҡтарын ҡайҙа итәһегеҙ.?

- Ташларға яраймы?

- Әйҙәгеҙ икмәк һыныҡтарын, валсыҡтарын ҡоштарҙың тағараҡтарына һалайыҡ уларға ҡыш көнө һыуыҡ, улар ас, ҡоштарға ярҙам итергә кәрәк.

- Һеҙҙең өй алдында тағараҡтарығыҙ бармы?

- Булмаһа тиҙ арала эшләп ҡуйырға кәрәк.

4. Йомғаҡлау:

- Шулай итеп беҙ бөгөн аҙыҡ-түлек темаһын үттек.

- Ә хәҙер тиҙ генә иҫкә төшөрөп китәйек.

6 слайд

(аҙыҡ-түлек һүрәттәрен күрһәтеп торам ,ә уҡыусылар хор менән әйтәләр)

- Беҙ дәресте ошо шиғыр менән башлағайныҡ, яҡшы яуап биреүселәр,  активтар бишле билдәләренә лайыҡтар.

- Мин һеҙгә баһа итеп күстәнәстәр алып килдем.

- Һаубулығыҙ.

 Өй эше: 350- се күнегеү ятларға, тағараҡтар эшләргә.